Norðlingur - 11.12.1880, Blaðsíða 2

106
als eigi hörð við glæpamenn. Manndráp t. a. m. varðaði
sjaldnast útlegð og varð jafnaðarlega komið við febótum
fyrir pau. Sama var um brot á móti skírlifi, að pau
voru jafnan afplánuð með fébótum, skriptum og ýmsum
kárínum, pó stórfeld væru. f>jófar voru ástundum liengdir
og konum er drápu börn sín drekt. Bn með
síðaskiptunum og eptir pau hörðnuðu landslögin. Stóri-
dómur sem út kom 1564 lagði lífiát við barngetnaði
i meinum, og fleirum brotum gegn skírlífi. Á 16. og 17.
öld var og galdratrúin og brennurnar í mestum blóma.
Get eg trúað pví, að sá sem dæmður var til dauða fyrir
litlar eða engar sakir, hafi heldur kosið að freista lífsins
með pví að leggjast út, helduren að ganga sjálfviljugur á
bálið eða undir böðulsöxina. Get eg til, að á tímabilinu
frá 1564 til loka 17. aldar, pegar sóknirnar eptir stóra-
dómi fóru að linast og galdratrúin að réna, hafi stöku
sakamenn lagst iit, og hafst við í óbygðum fleirí eða færri
ár, sjálfsagt með vitund og tilstyrk vina sinna og vanda-
manna í bygðum, pví annars kostar er óhugsandi að peir
liefðu getað haldið lifi til lengdar. Og frá pessu tímabilí
liygg eg að tóptirnar í Hvannalindum muni vera.
Eg skal að lyktum drepa með fám orðum á kostnað
pann, er leitt hefir af sendiförinni. Mér var eigi unt að
fá valda menn til fararinnar fyrir minna dagkaup en 4kr.
að nesti og útbúnaði meðtöldum, og 1 kr. 50 a. fyrir hvern
hest um daginn, að járnum og fóðri meðtöldu. |>etta
vérða rúmar 300 kr. fyrir alla mennina og hestana. Á
héraðsfundinum 18. júní var svo gjört ráð fyrir, að allir
hreppar sýslunnar milli Skjálfandafljóts og Jökulsár tækju
pátt í kostnaðinum, enda lof'uðu Mývetningar og Bárðdælir
pá strax að kosta alveg einn manninn hvorir, Ileylcdælir
og Tjörnnesinga-r lofuðu að greiða 50 kr. hvorir fyrir nefnda
hreppa, en Keldkverfingar hafa skorast undan allri hlut-
töku í kostnaðinum. [;>annig mun vanta hér um bil 60
kr. til pess að kostnaðurinn fáist, og hef eg góða von um
að sýslunefndin í suðurhluta sýslunna hlaupi hér undir
bagga, pví eg vona hún verði mér samdóma um, að petta
mál sé öllu fremur héraða- eða landsmál en einstakra hreppa.
Gautlöndum í Október 1880.
Jón Sigurðsson.
Vér eruin sögumanni, Jóni Stefánssyni og hinum hæst- j
virta Forseta, sem hefir útvegað Norðiíngi ferðasöguna og !
bætt siðan við hana mjög fróðlegum athugasemdum, mikið
[•ákklátir fyrir að peir létu Norðling sitja fyrir ferðasögnnni, i
pví húu er óefað eitt með því fróðlegasta sem nýlega hefir
komið á íslenzkum blöðnm svo framarlega sem það er eigi
sæmandi að vér séum lengur svo ófróðir um vort eigið land
a& stór svæði og rnjög merkileg hvað landslag snertir séu |
öllum landsmönnum því nær ókunn. það sýnir bezt, hví- I
líkir vesalings-bjálfar við íslendiugar erum í rnörgu, að siík
vanþekking á föðurlandi voru heíir getað átt sér stað svo lengi
á þeim tímum, sem ailar mentaðar þjóðir í heimi eyða fé
og f'örvi til að kanna yztu endimörk jarðarinnar, og
hjá hverjum það hneyxli er óhugsandi að þekkja eigi sitt
eigið land. — Sendimenn hafa nú leyst aðalætlunarverk sitt,
hagaieilina, prýðilega af hendi og hefir sendiförin orðið jafn- j
vel þýðingarmeiri en i fyrstu var von á; með því að þeir j
hafa fundið góðan og hagkvœman áfangastað á Vatnajökuls- j
vegi, en það liggur í augum uppi, að sá vegur verður með
tímanum mjög þýðingarmikill, með því haun léttir um helm-
iug aliar samgöngur og viðskipti á milli tveggja fjórðunga j
laridsins. En iiversu þýðingarinikið alt það er fyrir velmeg- j
un landsius sem léttir samgöngurnar, er mönnum nú farið
að skiljast.
l>óað jökulfarar hafi leyst sendiförina vel af hendi, þá
er mikið mein að því að þeir voru, sem voulegt var, hvorki
náttúrufróðir eða mælingafróðir menn, og að þeim var svo
afskamtaður timi að þeir tengu eigi kannað landið til nokk-
urar hlýtar, og víða ekki komið þar sern það væri alveg
nauðsýnlegt. pannig hafa þeir farið svo aö segja kringum
Ódáðahraun, seni enn má heita alveg ókannaðr en þar sem
að þeir hafa farið útí hraunið, þá virðist lýsing þeirra víkja
nokkuð frá uppdrætti íslnnds; þe.ir fóru nfl. suðurundír
príhyrningsfell, sein eigi er á uppdrætti íslauds og sem er
rétt norður af Skjaldbreið, en þar virðist alt hraun langt í
norður eptir uppdrættinum, en eigi er svo að heyra á ferða-
sögunni. Sendirnenn hafa og hvorki getab kannað Skjald-
hreið, Öskju eða landið þar í kring og eigi heldur Ivverk-
fjöll til muna og kvera þá er þeir sán þar tilsýndar og il.
og fieira.
Vér höfum séð á tíðindum frá náttúrufræðingafundinum
í Stockhólmi í sumar, að þar var töluvert talafc um, hve und-
ariegt og jafnvel hueyxlanlegt það væri að fsland væri eigi
betur kannað, því allar likur væru til þess að vísindin mundu
mikið grœða á því á ýmsan hátt, en einkum væri nákvægn-
ari þekking á eldfjöllunum hér á landi ómissandi. Að vorri
hyggju er það því sjálfsögð skylila vor íslendinga við
sjálfa okkur sem þjóð og vísindin að sjá um að iandið sé
kannað iniklu betur og nákvœrnar en hingaðtil hefir verið,
svo að vér ekki þurfum að snapa uppúr útlendum vis-
indamönntim það sem vér þekkjum til lands vors í jarðfræð-
islegu tilliti, og vér berum það örugga traust til hins nýja
alþingis, er skipað verður svo mörgum mentuðum mönnum,
að það sýni máli þessu alla þá velvild, sem það hefir svo
lengi beðið eptir og leggi hæfilegt fé til hráðra framkvæmda,
gætandi þess, að hér liggur við sómi þjóðarinnar. Vér
fslendingar erurn nú svo hepnir að eiga hinn unga og efni-
lega vísindamann, skólakennara þorvald Thoroddsen,
sem mun jafnfær til þessarar rannsóknar sem hún mun hon-
um kær, að dæma eptir þeirri alúð og þeim áhuga er hann
iiefir þegar veitt öllu því er lítur að náttiirufræði íslauds,
og álíturn vér hann sjálfsagðan til þess að takast það
jafn heiðarlega sem vandasama verk á hendur að kanna föð-
urland sitt betur en hingaðtii er orðið. — þessar rannsóknir
megin-hálendis fslands léttir nti ferð jökulfara, því að þeir
hafa fundið gott haglendi nálega i miðju hálendiiui, í Kjúpna-
brekku og við Gæsavatn, á rniili Óðáðahrauns og Vatnajök-
uis; virðast báðir þeir slaðir næSta hentugar stöðvar
fyrir pá, sein kanua ættu háletulið, því þaðau m»tU sva
fara í allar áttir til uppgötvana og rannsókna. Ritst.
Bréf frá Eiriki Magmissyni M. A.
til frú K. K. Kjcrúlf að Ormarstöðuni í Fellum.
(Bambald).
Eins og kunnugt er voru Finnar í /yrndinni
taldir mestu galdrainetm, gjörninga og seiðs. Og
Kalevalakvæðiri bera þess glöggvan vott, að þjóðin hefir
hal't mikirm trúnað á galdri, því að Ijöldí Kalevala-
kvæðanna eru seiðkvæði. En það er eptirtcktavert,
að öldungis einsog Óðinn var mest seið-regin tneðal
Ása og urn lcið höfundur skáldskapar og mælsku, og
sögurnar um liann eigna o r ð i hans alt magn, eins er
það hjá goðtnögnum Finna o r ð i ð og s ö n g u r i n n
er vinnur öii yllrnátíúrleg stórvirki. Eins og aðal goð
Norðurlandaþjóða var fyrsti ljóða-stniður á norræna
tungu, eins var hjtí Finnum aðalgoð þeirra, Wáiniimöinen,
i.inn fyrsti ljóðasmiöur á finska tungu, Eigi var hann
þó fruin-regin Fiima, heldur J u m a 1 a eða U k k o, er
var hinn eini guð er þeir trúðu á l'yrst, var skapari
þeirra frumefna er lieimuriim síðan var af gjiirður.
Sköpun heims var verk þriggja dætra loptsins og sona
Kaleva, frumhetju er Ukko liafði áttan áöur en nokkur
sköpun var til. AVájnáinöinen var Kaieva sona inestur;
er ávalt nelndur h i n n g a in 1 i, t r y g g v i, h i n n
æ-s k y g n i. Hann var eigi aðeins frumskáld Finna,
heldur einnig sá er l'yrstur smíðaði finskt hljóöfæri,
hina fiusku liörpu, K a n t e 1 e, sem er hljóðfæri í
laginu eins og flatur kistilk mjótt f annan endann en
breitt í liinn og skásniðið. Á hiimi gömlu K a n t e I e
vom fimni vírstrengir og Jéku inenn á hana lagða yfir
bæði kné og þannig leika menn á hljóðfærið enn í dag.
Á K a n t e 1 e þeirri er nú er ahneimust í Finnlundi
eru miklu íleiri ftrengir. 1 Kaievala segir að þessi
harpa hafl verið fagnaðarins hljóðfæii, hafi Wáinátnöinen