Skuld - 31.10.1878, Page 2

II. ár, nr. 31.J
S K II L I).
L:i'/io 1878.
________________ 364__________________
yið og við bólað á skólabindindi, en
pað aptur hjaðnað. Jeg veit ekki, hvað
opt petta hefir átt sjer stað núna i 29
ár. h'yrst myndaðist fjelag eptir nýjár
1850, en pað varð varla missirisgamalt,
sem ekki var lieldur von, pví skólapiltar
einir voru í pví, eins róstusamir og
peir voru í pá daga. Síðan hefir
stundum verið talað um skólabindindi,
pó varla meðan Bjarni var rektor,
hann bætti ekki skólann í pessari
grein með Jæmi sínu, pótt liann að
öðru leyti gjörði skólanum og par með
öllu landinu mikið gagn sem góður
skólastjóri, hreinskilinn og ágætur
kennari. Hin síðari bindindisframbrot
skólans pekki jeg lítið, en veít að pau
eru nú hjöðnuð í bráð og urðu ekki
langlíf, og hygg jeg helzt tvær orsakir
til pess, fyrst: að bindindið nnxn varla
hafa verið algjört bindindi, og
annað, að enginn kennaranna
mun hafa verið í pví. J>að hygg
jeg hafi verið sýnt og sannað, að pað
er elcki augnamiðslegt (principmæs-
sigt), að halda nokkru minnsta á-
fengi, en hitt liggur í augum uppi, að
pað fjelag getur ekki verið varanlegt,
er tómir unglingar stjórna, pví pótt
tveir eða prír kennarar væru í fjelag-
inu, er væru valdir í félagsstjórnina
ásamt einhverjum helztu piltunum,
mundi nógu ervitt veita fyrst í stað,
að lialda fjelaginu við líf og sóma,
enda er flest byrjun ervið. Ekki vil
jeg fyrir pað, að piltum sje pröngvað
í bindindi, pví pá gæti hið góða orðið
að illu, heldur er mitt álít, að áhug-
inn ætti að koma upp hjá piltunum
sjálfum og koma fram sem pörf eða
nauðsyn til pess, að mynda fje-
lag, er byggt væri áviturlegum regl-
um, er gæfu sem mesta tryggingu fyr-
ir varanleika; og til pess, að pessu
yrði fullnægt, ættu skólapiltar að biðja
á lengd, höfuð og háls öskugrátt, bringan
1
fagurjörp, ofan dökkur, neðan grár, aptan á
liálsinum eru hvítar rálcir; einnhver bezti sund-
kafari í heimi, getur verið 8 mínútur í senn
niðri í vatni; syndir ýmist djúpt í vatni, svo
varla sjer á bakið, eða flýtur ofan á sem grá-
mávar; Lómar eru hraðsyndari í kafi en skjót-
ustu fiskar, steypa sjer skjótara en auga festi
á og með öllu hljóðlaust og áreynslulaust, að
því er virðist; fljúga eigi nerna í ýtrustu nauð-
gyn, en }>á rösklega, og eru skotglöggvastir
allra fugla; hljóðið er hátt væl og mjögóþægi-
legt eins og himbrimans; lómurinn er heil-
fitjaður og á 2 egg mógræn, aflöng; vængir
mjóir.
Himhrirni (C. glaeialis) 30 —36 þuvnl.,
___________________363 ________________
kennendur sína, scm góð börn hiðja
góðan föður, að styrkja sig í stjórn og
vernd fjelagsins og pannig ganga í
pað og vera bindindismenn. Og hvaða
bæn getur verið geðfeldari góðum
föður að veita barni sínu, heldur en
slíka bæn, sem er svo skyld hinni 6.
og 7. bæn, er vjer allir biðjum með
vorn himneska föður: „Eigi leið pú
oss í freistni, heldur frelsa oss frá
illu“. Kæmist skólabindindi á og yrði
almennt og varanlegt, hvílík gleðivon
fyrir alpýðu, er skólapiltar, scm síðar
skyldu vera leiðtogar og verndarar
hennar, lærðu með menntuninni og vís-
indunum djúpa fyrirlitningu á allri
víndrv'kkju. Hvílík framtíðarvon, að
eiga í vændum embættismenn, er væru,
eptir skólaveruna, líka útlærðir í bind-
indi, æðri skólarnir ættu pá ekki held-
ur að láta stúdentana týna niður og
pá mundu margir peirra aptur kenna
út frá sjer í orði og verki. Hvílík
gleði fyrir alla foreldra skólapiltanna,
að vita sonu sína i bindindi, en hvílík
órósemd líka, að vita ekki nema pá
og pá, að vínnautnin, hvað lítil sem liún
er stuttan eða langan tíina franian af,
gjöri barn peirra að eyðslumanni, að
ofdrykkjumanni, að slarkara. J>essi
liugsun er skelfandi og skelíileg, For-
eldrar skólapilta, hugsið út í petta
og sjáið dæmin; sjá! — dæmintala-—•
flestir, eða margir drykkju-em-
bættismenn hafalært að drekka
í skóla, af pví par var ekki
slcólabindindi. |>að er tilN lítils
eða einslds fyrir foreldrið, að segja
við barn sitt, jafnvel á skilnaðar
stundinni: „Æ, gjörðu pað fyrir mig,
drekktu ekki, drengur minn“! Hitt
er betra að segja: „Farðu í bindindi
og lialtu pað vel“. Gjöri petta allir
foreldrar skólapilta, pá er ótrúlegt
að börn láti ekki að orðum góðra
litprúðastur fugl á lanili lijer annar en Stokk-
öndin, í vexti og eðlisfari eins og Lómurinn;
dökkur ofan moð hvítum gluggamynduðum
blettum, dökkgrænn um höfuð og háls og á
hálsinnm neðanverðum eru dökk og hvít böud,
á kviðnum livítur sem atlasksilki, nef svart,
fætur gráir; á 2 egg stærri en Lóms, en eins
lit; fætur standa þvi nær boint aptur bæði á
Lómum og Himbrimum, og skrokkur lang-
ur og sivalur.
peista (Uria grylle) svört með grænum
blæ og livitum blett á vængjunum, nef svart,
fætur ra«ðir, lengd 12 þnml., verpr í urðar-
holum venjul. 2 hvítum dökkdröfnóttum eggj-
um, flýgur botur en aðrar þeistulegundir, sem
allar lsafa mji'g stuíta vængi, fætur mjög
_______________ 366________________ __
foreldra, en pó mun að öðru leyti
hitt affarasælla, sem bindindishug-
sjónin sjálf verkar hjá liinum unga,
fjöruga og velgefna æskulýð, sem
hefir svo gljúpar tilfinningar fyrir
hinu háa og vonarríka, fyrir hinu
fagra og fjelagslega, fyrir nýjungum,
sem geta sýnt sig í glæsilegum von-
armyndum, og er ekki hinum eldri
vorkunn á, að afhjúpa bindindið og
sýna dýrð pess, klæða pað úr fals-
skrúði fyrirlitningarverðra veitinga og
lyga-prýði smá-víndrykkjunnar, sýna
sætleik pess, hinn varanlega og inn-
dæla, í gagnstæði við skammvinna
svikahressing his tál-sæta Baccliusar-
eiturs.
Skólabindindi fær líklega vernd-
un af löggjöfinni, eins og annað bind-
indi, t. d. bann skyldi liggja við pví,
að veita bindindismanui vín vísvitandi,
ábyrð liggi við smánunum manna við
bindindismenn fyrir bindindi peirra;
um petta hefir verið talað og verður
talað annarsaðar og mun alpíng nú
láta til sín taka í pessu velferðarmáli
pjóðarinnar, sem nú heitir bindind-
isniál, ekki víndrykkjumál.
Skólinn er á freistingastað, satt
er orðið. Yill pá Beykjavík ekki
hugsa um bindindi, jafnframt pvi, að
fjölga veitingahúsum (vínsöluhúsum)?
J>arf liún pess ekki eins vel? Erpar
svo litlu eytt í vín ? Ýmsar sveitir
i hinum landsfjórðungunum, sem hafa
gefið Sunnlendingum og kent í brjósti
um pá, hafa fundið pörf fyrir að
lijálpa sjer með að koma upp bind-
indisfjelagi, pví fremur mega pær sveit-
ir fá pennan áliuga, sein eru mjög
bágstaddar eða á lieljarpröminni, en
liætta pó ekki vínkaupum. A petta
drep jeg með skólabimlindi i huga,
pví myndist bindindi í nálægð við slcól-
an t. d. í Gullbringusýslu, einkum í
aptarlega og fitjat- lieklur litlar, en kafar þó
aforagðsvel með hálfútbreidda vængi; telst
með bjargfugli.
Langvía (U. troile) að ofan og umliúls-
inn dökltmórauð með hvítri þverrönd yfir
viengiua, og að neðan livít, hefur svart nef
og blágráa fætur, lengd 16 þuml.
Haftirðill (Mergulus alle) hefur digurt
nef og stutt og vantar apturtá, vængir mjög
stuttir, dökkur áliaki, bringu og hálsi með hvítri
rönd yfir vængina, livítur neðan, lengd 9 þuml.,
hann syndir og kafar ágætavelog erkátastur
og fjörugastur allra þeistutegunda, enda í mesta
illviðri, á 1 egg bláhvítt, gengur sæmil. vel;
haftirðils-kjöt þylcir mjög bragðgott.
Lundi (Mormon fratorcula) bofur hátt