Skuld - 28.12.1878, Blaðsíða 4

II. ár, nr. 39.—40.J
SKULD.
138/i 2 3 878.
466
um hér í ljósi látið, og livað sem hver
segir um stefnu hlaðs vors, pá getr
enginn sagt, að Iiún sé dulklædd.
jþetta er vor pólitíska trúar-
játning, játning pess, sem vér af
allri sál og hjarta trúum satt að
vera. Yér höfum enga ástæðu til að
dyljast pessa, pví að vér lyftum pví einu
merki, sem oss pykir sómi að fylgja,
en svívirðing að svíkja. — Hvort sem
leiðin liggr til sigrs eða falls fyrir
o s s, pá hlýtr s a n n 1 e i k r i n n að
sigra um síðir:
„J>að skulum aldrei efa,
pótt örvænt pyki’ um hríð,
að sigur guð mun gefa
góðu málefni um síð.“ x)
Cíleðilegt ný-ár!
ÚR ÖLLUM ÁTTUM
Breiðdal í desember 1878.
Illa falla mönnum ýmsar gjörðir
hreppsnefndarinnar. Stundum leggr
hún ekki á útsvör fyr en eftir mann-
talsping á vorin ; stundum kemr eng-
inn jafnaðarreikningr frá henni, en peg-
ar hann kemr, er hann svo vel úr
garði leystr, að engin skilr hann. Vinnu-
konum gjöra peir fátækra-útsvör, og
pað peim, sem liggja langan tíma árs-
ins í rúminu sakir heilsuleysis og ves-
aldar; en nærri má geta, hvað pá er
eftir af kaupi vinnulijús, er pað hefir
kostað mörgum krónum til meðala og
lækninga. Líka er ég gagnkunnugr
einum bónda hér, sem hefir verið
heilsulaus í prjú ár og oft haldið við
rúmið. Hann hefirípessi prjú ár kost-
að talsverðu til meðala. En pó er hann
svo fátækr, að liann getr ekki keypt
sér hjálpargrip, pegar hann parfn-
1) Eftir séra Olaf Indriðason.
anna vestra. f>að er ekki vottr
sérlegrar fegrðartilfinningar, að heita
ókvæðisorðum út úr hverjum smámun-
um. Jpetta er dagsanna. En sum-
part verðr að gætaaðpví, að vaninn
gefr orðunum sitt sanna gildi. Sá,
sem örsjaldan brúkar hörð orð,
meinar vafalaust miklu meira með
peim, pegar hann brúkar bau, heldr
en hinn, sem daglega beitir hörðustu
orðum út af hverjum smámunum. |>að
er sagt um suma rithöfunda, að peir
sukki með ..superlativa" eða áherzlu-
mestu stig lýsingarorðanna, eða með
öðrum orðum, að peir sé gífrmæltir.
Fám hefir verið oftar um petta brugðið,
en Victor Hugo, inu fræga l'ranska
skáldi. En enginn, sem pelckir rithátt
hans, hneykslast lengr á pessu, pví
raenn vita pá, að pettaerhans hátt-
_________________467_________________
aðist hans; en alt um petta lætr
hreppsnefndin hann gjalda drjúgum
til sveitar. |>að má alt einu gilda, hvort
pað eru börn hjá foreldrum eða svona
menn, pað er alt látið borga tilsveit-
ar, hvort se'm pað á nokkurt fé til
pess eða ekkert. Borgi ekki barnið,
pá er faðirinn látinn borga; en svo
liart er gengið að fátæklingum me ð að
borga, að peir verða að fara 'tilsinna
og fá lán.
En af engum ríkismanni er tekið
yfir 300 fiska. Taki einhver sig til að
leggja pennan litla mismun niðr fyrir
sumum af hreppsnefndinni, pá eru svör
peirra við pví, að peim blöskri að
taka svo mikið af peim ríka í sam-
anburði við pann fátæka. En ætli
pað hefði verið nokkuð verra svarfyr-
ir pá, að peir væru hræddir um, að
lcaffið og kræsingarnar mundu pá síðr
verða á borð bornar.
Gaman er að víkja peirri spurn-
ingu til innar heiðruðu nefndar, hvort
pað sé satt, að hún leggi með sumum
ómögum meira, en venjulegt ómaga-
forlag, og pað peim ómögum, sem
innvinna sér margar krónur um sum-
artímann. Sé petta satt, pá er engin
furða, pótt drjúg verði útgjöldin til
fátækra. — Líka vildi óg in heiðraða
hreppsnefnd vildi gjöra grein fyrir
pvf, hvort hún liefir lagt nokkuð á
mig af pví fé, sem hún tekr af pess-
um hrepp til að borga undir menn,
sem vestr til Ameríku eru sendir.
Alpýðumaðr.
Athugaseindlr ritstjóra:
— Margra kennir nú grasanna hjá
yðr sem fleirum, peim er liggja vilja
á liálsi hreppsnefnd sinni, án pess pó
að pekkja verksvið hennar eða skyld-
ur og réttindi sjálfra sín. ■— Enpetta
viljum vér segja um in einstöku atriði:
ur. — |>að má vist segja eins margt
til málbóta sem til áfellis pessum rit-
hætti, hvort sem er hjá heilli pjóð,
eins og í Ameríku, eða hjá einstökum
rithöfundum í Norðrálfu. f>að má
segja, sem satt er, að hjá heilli pjóð
er slík rit-tízka vottr frelsis. j>ví pað
er vottr pess, að mönnum er leyft að
láta í ljósi hugsun sína eins og lienni
ereðlilegast að birtast hjá hverj-
um einum. En hún er líka vottr pess,
að frjáls pjóð hefir fasta trú á frels-
inu og treystir l'relsinu til að tryggja
réttlætið, pví að hún treystir pví, að
engin ósvinna eða ósannindi komi svo
fram í blöðunum, að blöðin sjálfhrindi
pví ekki jafnhart aftr — hvert blaðið
vakir yfir öðru. Frjáls pjóð sér pað, i
að enginn hlutr gefr eins vísa vörn
gegn misbrúkun prentfrelsisins, eins
468
1. ) ITreppsnefnd er skyld að lög-
um til að leggja á auka-útsvör fyrir
miðjan maí-mánuð, eða svo snemma, að
niðrjöfnunar-skráin, sem á að fram
leggja til sýnis ásamt áætluninni (um
tekjur og gjöld hreppsins), geti legið
frammi fullar prjár vikur fyrir byrjun
næsta reiknings-árs; en reiknings-ár-
ið byrjar með fardögum. Fullnægí
hreppsnefndin eigi pessari skyldu, pá
verðr að kæra hana fyrir sýslunefnd-
inni; en að hlaupa í blöð með slíkar
sveita-sögur, er pýðingarlaust, og í
p e s s u tilfelli pví hégómlegra, sem
enginn maðr í Breiðdal mun hafa
kært nefndina fyrir, að hún hafi of
seint lagt á; svo petta er pannig sam-
pykt með pögninni af hreppsbúum; en
pað gildir hér sem oftar, að menn
eiga að „segja til í tíma“ (p. e. kæra
fyrir réttu yfirvaldi), „ella pegja síð-
an“ (bæði í blöðum og annarstaðar).
2. ) Sé ekkert pví til fyrirstöðu,
eins og jafnvel sumir sýslumenn ætla
(t. d. Bjarni Magnússon og fleiri), að
leggja útsvar á vinnufólk yfir höfuð,
án tillits til, hvort pað á nokkra (arð-
berandi) fjármuni við að styðjast, eða
jafnvel hvort sem pað á nokkuð eða
ekki neitt, auk kaups síns fyrir líðandi
ár, pá getr ekkert verið pví til fyrir-
stöðu í sjálfu sér, að leggja eins á
vinnukonur eins og vinnumenn. Yér
erum að vísu á annari skoðun í pessu
máli, heldren tízkan og sýslumennirnir
sumir; v é r getum eigi skilið lögin svo
að pau gefi neina heimild til, að leggja
útsvar á vinnufólk, nema pað vitan-
lega eigi fjármuni við að styðjast (aðra
en líðanda árs kaup). Og pað er svo
fjarri pví, að hæstaréttardómrinn 1868
skæri úr gagnvart vorri skoðun, að hann
einmitt staðfesti hana; pvíhannbygg-
ir úrskurð sinn um, að viðkomendr í
og einmitt takmarkaleysi pessa frelsis.
— En hjá inum einstöku rithöfundum,
sem lifa meðal peirra pjóða, er vanar
eru utanafskurði og snoðklippingu
hugsananna, svo pær geti birzt moð
snöggkliptan, sléttgreiddan kamblcoll
og stroknar „upp á móðinn“ — lijá
peim höfundum meðal pessara pjóða,
sem kallaðir eru gífryrtir og lofa hugs-
uninni að skreppa út eins og henni
er eðlilegast með leikandi lokka 4
herðar hrokkna, stundum úfna, en á-
valt tilgerðarlausa, — kjá pessum höf-
undum mun iun einkennilegi ritháttr
peirra oftast vera vottr um slcarpa
réttlætistilfinning og um sannleilc
tilfinninga peirra. Róttlætistilfinning
peirra býðr við pví, að hugsa eitt og
segja annað, en peim býr í brjósti,
eða draga dulur á pað. — Og ef vér