Skuld - 28.12.1878, Blaðsíða 5

II. ár, nr. 39.—40.]
SKELD.
r*7i. 1878.
________469_ __________ _
því máli skuli skyldir að greiða út-
svar, á pví, að pað hafi verið löglega
á pá lagt af p ví, að peir áttu arð-
berandi fjármuni (sjávarútveg) við að
styðjast. Og pótt tilsk. 4. maí 1872
segi að útsvari skuli jafna „á alla
lireppsbúa“, pá á pað auðvitað aðeins
við alla p á hreppsbúa, sem eftir eldri
lögum voru útsvarsskyldir; pví pað er
als eigi tilgangr peirrar tilskipunar, að
gjöra neina breyting á útsvarsskyld-
unni sjálfri.
En liér getr liver haft sína skoð-
un. ]?eir, sem fella sig við álit Bj. M.
og álíta vinnufólk útsvars-skylt, hvort
sem pað á nokkuð eða ekkert, peir
gjöra bezt í að sætta sig par við. En
peir, sem liafa sama ólit og vér, að
vinnufólk sé í pessu ólögum heitt,
peir ættu að gjöra petta að dómsmáli,
svo á pað fáist endilegr úrskurðr,
hvað rétt er eða rangt. -— Sýndist oss
mega allvel fara, að í stórri sveit, par
sem margt vinnufolk er óánægt með
pessa útsvarsskyldu, par tæki alt vinnu-
fólkið sig saman um, að kosta rekstr
málsins, en einn skvldi aðeins höfða
pað; pví ynni hann sitt mál, pá hafa
allir unnið, og pví er rétt og hæfilegt,
að allir kosti málið í sameiningu.
Enda gæti vinnufólk úr fieiri sveitum
slegið sér saman um að kosta petta. Ef
sá, sem málið höfðaði, tapar pví, pá er
par með afgjörðr allr efi, og er eins
sanngjarnt, að hinir borgi honum kostn-
aðin fyrir pví, pví liann heíir íallra
peirra págu fengið úrlausn á efasemd-
um peirra.
f}.) Jpótt Iméfriti vor pekki fá-
tækan bónda, sem hann ætlar að hcldr
hart hafi verið á lagt, pá er slíkt
keldr ekkert blaðamál, og pað pví
síðr, sem fátæki bóndinn sjálfr heíir
með pögninni viðrkent, að hann væri
___________________470___________________
ánægðr, par sem hann liefir eigi not-
að sér lögheimilaðan rétt sinn til um-
kvörtunar; að minnsta kosti hefir eng-
in kvörtun komið frá honum til
sýslunefndar. ]?að gildir í pessu
líka, að „segja til í tíma“ á réttum
stað, „ella pegja síðan“ og vera ekki
að auka óparft hégómahjal í blöðum,
par sem petta á ekki heima.
4. ) Að jafnaðarreikningr sé eigi
gjörðr aflireppsnefndí Breiðdal, lilýtr
að vera ósanúindi, pví sýslunefndin
mundi ganga eftir pví, og eins að hann
sé réttr.
5. ) Að lagt sé á börn, sem ekkert
eiga, svo foreldrar verði að borga fyr-
ir pau útsvarið, er vafalaust ranglátt,
ef pað á sér stað, en reyndar ekki
nema maklegt peim foreldrum, sem
hirða eigi meira um rétt sinn og sinna>
en svo, að peir láta slikt viðgangast'
Foreldrar eru als eigi skyldir að borga
pctta, og peim er sjálfrátt að gjöra
pað ekki. J>eir eiga að lofa lirepps-
nefndinni að láta hreppstjóra taka
petta lögaki; pað getr orðið hrepps-
nefnd fulldýr ábyrgðarhluti.
6. ) J>ér virðizt álíta pað óheim-
ilt nefndinni að leggja með nokkrum
ómaga meira, en ,.ATeujuleg't ómaga-
forlag". Hvað er nú „venjulegt“ ó-
magaforlag? Hér um sýslur mun
pað víðast hafa verið 240 fiskar.
•
En vér getum fullvissað yðr um pað,
að lögin eru svo langt frá pví, að hafa
ákveðið petta eðr nokkurt annað fislca-
tal sem hæfilegt meðlag, að pau pvert
á móti ákveða, að með ómaga hverj-
um skuli leggja pað, sem framfærsla
hans er verð. J>að er pví ljóst, að
enginn er skyldr að halda ómaga
hreppsins fyrir pað meðlag, sem göm-
ul venja kann að vera að borga, ef
framfærslan er meira verð. Hrepps-
pví veitum pví eftirtekt, liverjir pessir
inenn eru lijá öllum pjóðum, pá eru
pað ætíð írelsi smennirnir, eink-
um skáldin; ég vil taka til dæmis meðal
frelsismanna af skáldaflokki Malte
Bruun, p. A. Heiberg, Henrik Werge-
land, Bjornstjerne Bjprnson, Yictor
Hugo o. s. frv. og pá t. d. Lasalle
meðal peirra, sem eigi teljast skáld
(pótt hann hafi margt lcveðið). j>enn-
an lista míetti íylla með nöfnum tug-
um saman meðal ýinsra pjóða á öll-
um tímum. Hitt mun fátíðara, að
finna slíka menn í flokki prællyndra
eða ófrjálslyndra manna; og par sem
peir finnást í peim flokki, bera peir
alt annan blæ. Ég vil taka til dæmis
tvo ólíka menn, báða álíka gífryrta,
annan frelsismann, en hinn ófrelsis-
mann. |>að eru peir Henry Rochefort
og Paul Cassagnac. Eochefort er ó-
pveginn í munni, og einatt persónu-
lega skömmóttr, svo úr hófi pykir keyra,
við mótstöðunienn sína; en bæði mun
hann sjaldan eða aldrei hafa beitt pví
við sanna sómamenn, enda finnr hver,
sem les ritgjörðir eftir liann, að bak
við gífryrðin, eða réttara sagt undir
peim, hvílir eins og grundvöllr eld-
heitr áhugi og brennandi sannfæring.
En hjá Cassagnac er alt öðru máli
að gegna; sannfæringarinnar hita finnr
maðr hvergi, en pví betr rustaskap
og geðvonzku samvizkulauss manns,
sem hefir selt sálu sína við gulli í pjón-
ustu prældómsandans. — Eg valdi með
vilja að nefna Bocliefort til saman-
burðar viðhann, af pví llochefort pykir
vera einhver inn ofsamesti og frekju-
fylsti frelsismaðr. En miklu sterkari
__________________471_________________
nefnd á með að segja: „pennan 6-
maga skal pessi bóndi halda“, en hún
á elíki meðaðsegja: „pú skalt halda
ómagann fyrir petta eða petta með-
lag“. — Ef nefndinni ogpeim, sem ó-
magi cr settr niðr hjá, kemr eigi sam-
an um ómagaforlagið, pá virðist oss,
að réttrinn verði að útnefna ÓYÍllialla
(utanhrepps-)menn, sem undir eiðstil-
boð meti, livað hald ómagans sé vert
í raun og veru; p. e. hvað fæði, hús-
næði og öll aðhjúkrun á slíkum manni,
sem ómaginn er, mundi lcosta, ef ó-
sveitlægr maðr ætti að kaupa og borga
fullu vorði.
Eðlilegast væri, að bjóða upp ó-
maga pá á vorpingi, sem eigi verðr
góðmótlega um samið við nokkurn
lireppsbúa að halda.
Megum vér ekki að endingu segja
yðr og ótalmörgum öðrum, sem purfa
pess líka með, nokkur sannmæli?
011 löggjöf, sem að sveitarstjórn
lýtr, ó að vera í vörzlum hreppsnefnd-
ar-oddvita, og allir hreppsbúar eiga
fylsta rétt á, að fá að lesa hjá odd-
vita lögin. — Engum er pví vorkunn
að vita rétt sinn í pessu efni; en
pví er miðr, að fæstir h i r ð a u m
að kynna sér slíkt.
En ef peir vildu kynna sér sveita-
stjórnar-löggjöfina, pá mundu peir og
sjálfir geta séð oftast nær, hver réttr
peirra er, og hvernig peir eiga að
leita hans, og pyrftu pá ekki að vera
að ónáða blöðin með pesskonar mál-
um, sem oftast nær eru alveg einstak-
legs eðlis og engin almenning s
mál.
]>etta ætti vinr vor „Smiðr“ og
og ýmsir „aðsendendr“ í pappírskörfu
vorri að athuga.
yrði mótsetningin, ef maðr til saman-
burðar veldi göfugar sálir, svo sem
Gambetta, Castelar eða slíka menn.
Hvað verðr pá ályktað afpessum
hugleiðingum ? — Að prent-ófrelsið
hefir pann kost, að alt er fágaðra að
utan, meiðir síðr tilfinningar lijart-
veikra sálna og gjörir síðr öðrum rangt
í berum orðum; en hefir aftr pann
ókost, að rithöfundar verða smjaðr-
samari, læra að fara í króka og meiða
mannorð manna ineð hefluðum og fág-
uðum eitrörvum, sem miklu cru háska-
samari af pví, að peir, sem fyrir peim
verða, eru oftast verjulausir fyrir; til-
finning peirra fyrir sannleikanum
sljóvgast, pví peir venjast á að fara
í kring um liann; peir verða ósann-
ir gagnvart sjálfum sér og virð-
ing peirra fyrir sjálfum sér rírnar, pví