Skuld - 31.10.1882, Page 1

Arg., 32 nr., kostar 3 kr.;
borgist í sumar - kauptíð til
Einars prentara pórðarsonar.
Eftir að 3/i árgangs eru út
komnir, gíldir eigi uppsögn
á næsta árgangi.
U L D
1882.
a
Afgreiðslustofa í prent-
smiðju Einars pórðarsonar.
Ritstjórnar-skrifstofa:
Aðalstræti Nr. 9, opin kl.
4—5 e.m. hvern virkan dag.
V. árg.
þorsteinn Síönliallsson.
Saxast tók á Sigtryggs œenn,
samt var riœman mögnuð enn.
Kerþjálfaður fylgdi fast,
fram hann brauzt, og mækir gnast,
þar til llótti fyrir brast.
Helju varast vildi hver, sem mátti —
en það furðu fáum heppnast átti.
Eftirförin áköf varð,
eins og hrönn, sem sprengir garð —
unnar fax af skjöldum skín,
Skögul inn í bylgju hrín,
ógnblá helja opin gín.
Öndvert, stóð þá aleinn sverðalundur,
skóþveng batt, er brostið hafði sundur.
«Flýr þú ei sem aðrir menn?»
æptu margir þá í senn.
Sverðiö höndum tók hann tveim,
tyrfing sneri móti þeim :
«Jeg næ samt ei háttum heim,
því jeg á heima út’ á ísalandi».
Fleiri svör hann bauð af stæltum brandi.
Síðan oft, er margir menn
mæta einum dreng í senn,
ráðast á, en ei hann flýr,
einn á móti flokknum snýr,
stælir arm, og hermir hýr:
«Jeg á heima út’ á ísalandi» —
þá finnst öllutn aukast heldur vandi.
Hannes Hafsteinn.
— Merkispresturinn síra Jakob Kuðmuiids-
son á Sauðafelli hefir sent oss eftirfylgjandi
eftirrit af brjefi, er hann sendi á aukafund
sýslunefndar Dalasýslu 3. þ. m.:
f>egar menn höfðu á næstlinu vori loks-
ins sjeð fyrir endann á inum mikla skepnufelli
af hrossum, fullorðnu fje og einkum unglömb-
um, og sáu fyrir málnytjuleysi það, er verða
mundi í sumar og skepnufæðina, sem verða
mundi í haust, til útsals, ásetnings og skurðar,
í samanburði við það, sem verið hefur mörg
undanfarin ár, þá lá í augum uppi að afleið-
ingarnar mundi verða bágari en nokkru sinni
hafa orðið hjer á landi síðan skömmu eftir
næstliðin aldamót, og það því fremur sem fell-
irinn varð svo almennur um alt vestur- og
suðurland og þótt fellir á fullorðnu fje yrði
talsvert minni í norðurlandi, þá varð unglamba
dauðinn þar líkt og annarstaðar og að líkind-
um afnota missir af kúm, þar sem á öllum út-
kjálkum vestan- og norðanlands aldrei kom al-
mennilegur sauðgróður og því síður nýtilegir
hagar fyrir mjólkurkýr á þessu sumri. En
menn voru að hugga sig við þá von, að nýt-
Reykjavík, J)i*iðjii(laginn 31. Októker.
ing á heyjum mundi verða bærileg, og þó seint
væri farið að slá og gras víðast hvar mjög lít-
ið, þá mundi þó heyast svo, að kúm, sem víða
voru alveg geldar í sumar, mundi verða gefið
til mjólkur í vetur og hægt mundi verða að
fara afbragðs vel með þann fáa ærpeuing, sem
á yrði settur í haust. En þessi von hefur
brugðizt möffnum tilfinnanlega, því auk þess,
sem heyskapartfminn var óvanalega stuttur og
kaupafólk mjög fátt, því menn sáu engin ráð
til að fæða það eða gjalda því, og víðast hvar
grasið mjög lítið, þá hefir í sumar verið lang-
samari óþerra tíð vestan og norðan lands held-
ur en nokkurir núlifandi menn muna eftir, því
þó rigningar hafi sjaldnast verið mjög miklar,
þá hafa verið sífeldar norðanþokur og svækjur
og jafnveí rignt af öllum áttum, því vatnið í
loftinu hefur altaf verið svo mikið, af vætu
þeirri, sem stígið hefur af ísnum, sem befur
verið að smá-þiðna.
Afleiðingarnar af stuttum heyskapar tíma,
fólksfæðinni við heyvinnuna og grasleysinu eru
því, að því sem mjer er kunnugt, vestan og
norðan lands, sárlítil hey, viða hvar að vöxtum
ekki einusinni handa kúm þeim, sem iífvænt er,
og ærkúgiklurn þeim, sem jörðunum fylgja, en
aíleiðingarnar af óþurkunum eru þær skemdir á
inum litlu heyjum, að víða hvar er ekki helfing-
ur þeirra fóðurgæfur, sízt fyrir mjólkurkýr, því
töður eru víðast hvar svartornaðar og sumstað-
ar að nokkru leyti brunnar til ösku og því
miður er ekki útsjeð um skemdir áheyjum enn,
því altaf er í þeim soðhiti svo þau geta ekki
haldið neinu lagi og drekka því í sig rigningar-
vatnið jafnóðum og það kemur úr loftinu.
Hversu báglega, sem áhorfist með afieið-
ingarnar af skepnufellinum í vor og málnytu-
leysinu í sumar, þá er hverjum manni auðsætt
að afleiðingarnar af inu bága tíðarfari á þessu
sumri eru langtum voðalegri fyrir framtíðina,
kýrnar verða ýmist nytlitlar eða nytlausar í
vetur, og þó allar hreppsnefndir setjist á rök-
stóla, taki saman ráð sín, og ríði út um sveit-
ina í haust, til að setja á heybyrgðir manna,
þá efast jeg um að þau ráð dugi til nokkurrar
hlítar ef ekki verður að nokkru leyti sumartíð
á næstkomandi vetri, því mönnum hættir svo
mjög við, þegar setja skal á hey, að fara meir
eftir vöxtum en gæðum, svo reyndistþað næst-
liðinn vetur og oftar.
jþegar á alt þetta er litið, verð jeg að álíta
að framtíðar líf almennings hjer í vestur-amt-
inu og að líkindum einnig á norðurlandi sje
mjög undir því komið, að menn hefðu nú í
haust getað fengið talsverðann fóðurauka frá
útlöndum handa kúm, annað hvort mais-hrat
(brotinn mais) eða rúg, eftir því sem verðið
væri á hverju fyrir sig; þó jeghafi lítið reynt það
þá ætla jeg að mais sje betri til mjólkur en
rúg, en rúg þar á móti betra til holda en mais;
þeim, sem eiga mjög ornaða töðu langhrakta,
held jeg mais væri betri, en aftur má ske hin-
97
Nr. 165.
um, sem eiga langhrakta töðu ekki mjög orn-
aða, rúg betra, en um þetta þori jeg ekkert að
fullyrða.
það er auðsætt að ef slíkur fóðurbætir
fengizt að mun frá útlöndum í haust, þá gerðu
kýrnar þeim betra gagn í vetur svo minna
þyrfti að skera til manneldis af þeim ám, sem
eftir eru, sem orðnar eru r.æsta fáar, því al-
menningur er þegar búinn að farga talsverðu
af lambgotunum, bæði til að kvitta skuldir,
sem þeir komust í næstliðinn vetur og vor,
fyrir kornið handa fjenaðinum, og svo fyrir
kornmat til manneldis í sumar, og svo til að
geta fengið dálítið af kornmat til vetrarins, og
eru þeir þó allmargir, sem engan kornmat geta
fengið í haust.
Ef einhver fengi eitt kýrfóður af kornmat
á 160—200 kr. og gæfi það 4kúm, þá má gjöra
ráð fyrir að fyrir það fengi hann úr 4 kúm að
minnsta kosti 10 pottum mjólkur meira á dag,
heldur en ef hann yrði að gefa þeirn ið skemda
heyfóður eingöngu, og yrði það í 34 vikur 2380
pottar, og sje potturinn um 16 aura, sem jeg
álít gott verð í samanburði við önnur matar-
kaup, þá er það rúmlega 380 kr. virði, eða á
við 38 kindur, sem eru 10 kr. virði hver; af
þeim getur hann varið 10 upp í aðkeypta fóðr-
ið eða til annara óumflýjanlegra þarfa sinna,
en hafi hann áður haft nægilegt fóður handa
kúnum, sem hann gat búiztviðaðhalda þeimvið
hold á, þó þær ekki mjólkuðu af því nema lítið
eitt, þá getur hann ætlað ám eitt kýrfóðrið,
sem víðast hvar nægir með beit í meðal vetri
20 ám svo þær gangi vel undan.
fetta hef jeg haft á orði við nokkra menn
við og við í sumar, en menn voru altaf að
vonast eptir að það mundi rætast úr með hey-
skapinn á endanum. Jeg stakk jafnvel upp á,
að þeim 4000 kr., sem Dalasýsla átti kost á að
fá til láns úr landssjóði, væri varið til fóður-
kaupa handa skepnum, en menn sögðu, sem
raunar var satt, að sýsluna munaði lítið um
það til skepnufóðurs, en jeg álít þó í þessu til-
liti lítið betra en ekki neitt. Nú hefur Dala-
sýsla fengið fyrirheit um 4000 kr, af inum
heiðarlega gjafastyrk frá Danmörku og Noregi,
og er það uppástunga mín að þessum 4000 kr.'
og inu framboðna 4000 kr. láni úr landssjóðí
verði tafarlaust varið í haust til að kaupa fóð-
urkorn frá Englandi, en verja engu af þessu til
manneldis í þetta sinn, en láta sjer nægja með
þær lOOtunnur af kornmat, sem menn hafa von
um að sýslunni verði úthlutaðar í haust til
gefins útbýtingar handa þeim bágstöddustu frá
gömlum og góðkunnugum velgjörðamanni vest-
urlandsins. Fyrir þetta gæti sýslan átt alt að
25 kúm og 500 ám fleiri næstkomandi vor.
Það er nú auðvitað að þetta dugar ekki til
frambúðar, því sýslunni hefði ekki veitt af alt
að 20,000 kr. í þessu skyni, ef duga skyldi.
Fyrst að gjafirnar frá Danmörku eru bundnar
því skilyrði, að þeim sje varið til að kaupa bú-