Fróði - 24.05.1883, Qupperneq 2

106. bl.
I xt Ó Ð 1.
1883.
184
um kirkjulegra embætta sem sjálfsögð
skylda, sýnir það, að veitingarvaldið sje
ekki í rjettum höndum. Og þá er ekki
unnað fyrir, enn að koma veitingarvald-
inu með allri ábyrgð sinni þangað, sem
það á að vera, í hendur safnaðarins.
Hann einn getur ekki skorast undan
þessari vandasömu og ábyrgðarmiklu
skyldu. J>að er heilög og ómótmælan-
leg skylda safnaðarins að taka á sig
þessa skyldu, ef bann með nokkru móti
f’ær gert það fyrir ríkisvaldinu.
Jeg fæ, satt að segja, ekki dulizt
þess, að jeg gruna marga, bæði æðri og
lægri, embættismenn veraldlegrar stjett-
ar og andlegrar, um að þeir líti svo á
sem bjer sje fremur að ræða um metnað og
sjálfræðislegar rjettindakröfur fyrir söfn-
uðinn, enn heilagt skylduverk, sem hon-
um beri að takast á herðar og leysa af
hendi og engum öðrum. það er auð-
vitað, að þessari skyldu er ekki einung-
is samfara ábyrgðin, heldur og rjettindi,
sem bverri 'annari skyldu, en þessum
vjettindum er ekki svo varið, að þau
sje girnileg metnaðarfíkn eða sjálfræðis-
legum offrelsisveðrungi, enda ætla jeg
að benda megi á reynzluna sem vitni
þess gagnstæða, þétt jeg leiði það hjá
mjer að þessu sinni. En í sambandi
við það, sem þegar er almennt sagt um
náttúrugáfur og náðargáfur skal jeg sjer-
staklega víkja að löggefendum kirkju
vorrar. J>að er alkunnugt, að alþingi
semur kirkjulög sem þegnlög, þótt eigi
sje í lögum tilskilið, að þingmenn játi
kristna trú, svo fjarri fer þvi, að þeir
þurfi að vera sinnandi hinni evangelisku
lútbersku kirkju, sem er þjóðkirkja bjer
á landi. Að því er til alþingismannanna
kemur, er þó ekki krafan einungis sú
eptir áður sögðu, að þeir hafi sjerstaka
hæfilegleika, eða náttúrugáfur, til að
semja lög fyrir ríkið, eða þjóðfjelagið,
beldur og sjerstakar náðargáfur, til að
semja lög fyrir hinn evangeliska lútherska
söfnuð. J>egar þessa er gætt, má virðast
svo, sem hæfir þingmenn sje vandfengn-
ir, ef til nokkurra verulegra endurbóta
á kirkjulögum kæmi; og er þegar áður
bent á raun nokkra, sem á því er orð-
in, hvernig þingið hefir leyst af hendi
lög þau, er það hefir samið og til ytri
kirkjumála hafa tekið. |>að fær ekki
dulizt, þegar litið er á það, að allt aðra
hæfilegleika þarf til þess, að setja kirkj-
unni lög, enn þá sem þarf til þess, að setja
þjóðfjelaginu lög, hve óhappaleg sú skip-
un er og jafnvel skaðleg, að láta hvoru-
tveggja löggjöfina vera í höndum sömu
manna og samhliða. |>að má og full-
yrða, að fáum þeim, sem liingað til hafa
þingmenn kosið, hafi til hugar komið,
að spyi’ja eptir náðargáfum þeirra, er
þeir kusu, enda verður það ekki eptir
atvikum láð, þótt svo hafi verið. |>ó að
á alþingi hafi allt af verið margir prest-
ar í samanburði við aðra þingmenn, má
fullyrða, ■ að þeir hafi til þings verið
kosnir af öðrum ástæðum enn þeim, að
185
þeir skyldu vera talsmenn kirkjunnar;
enda munu fæstir þeirra leyfa sjer lof-
stýr fyrir það, að hafa eflt góð kirkju-
lög til sigurs á þingi, fremur enn aðrir
þingmenn. f>að verður heldur ekki með
sanni sagt, að þingið hafi látið sjer svo
mjög annt um umbætur á lögum kirkj-
unnar, sem á lögum þjóðfjelagsins. Og
er slíkt fremur þakkavert, enn lastandi
eptir því sem ástendur, þótt á hinn bóginn
megi virðast svo, sem lögum kirkjunnar
sje engu síður ábótavant, enn lögum
þjóðfjelagsins.
Búast má við því, að nokkrir sje
þeir, sem líti svo á, sem þá sje ofiangt
farið, þegar krafist sje náðargáfna af
hverjum þeim, sem fengið er kirkjulegt
embætti eða þjónusta, þótt sú krafa nái
til hvers manns í söfnuðinum að öllu
öðru enn því að ekki er krafist hinna
sjerstöku náðargáfna, sem nauðsynlegar
eru vegna hins sjerstaka embættis eða
þjónustu. En við hinu get jeg ekki bú-
ist, að nokkur kristinn maður neiti því,
að þeir, sem eiga að vera kennendur og
boðendur Guðs orðs, hvort heldur í
skólanum eða á samkomum safnaðanna,
eða meðal hinna ungu, þurfi að hafa
náðargáfur andans til þess, því umfram
alla aðra, sem sjerstaklega kirkjulega
þjónustu hafa á hendi, þurfa þeir rík-
uglegrar náðar heilags anda, til að geta
leyst ætlunarverk sitt af hendi Guði til
dýrðar en söfnuði hans til uppbyggingar.
|>að hefir fyr verið sagt, að presturinn geti
ekki gengt köllun sinni, þótt hann hafi
lært trúfræði, siðfræði, biflíuþýðing o. s. frv.
í skólanum, og þar að auki hafi mælsku-
gáfu af náttúrunni. Mælskugáfan þarf
að vera orðin að náðargáfu og innri mað-
ur hans endurfæddur af anda trúar von-
ar og kærleika. Að boðun orðsins full-
nægi kröfum vísindanna og vitsins, það
er ekki það, sem presturinn á að kapp-
kosta. „Hin kristilega prjedikun er
ekki einungis mannleg ræða um Krist,
heldur birtir Kristur sjálfur fyrir prje-
dikunina nærveru sina heiminum og
hinum trúuðu með því hann æ af nýju
kemur í andanum, sem hann sjálfur segir
um“: „„hann mun minna yður á allt,
það er jeg hefi yður sagt og mig dýrð-
legan gera““. „J>etta er leyndardómur
hinnar kristilegu prjedikunar, sem aðgrein-
ir hana frá hverri annari ræðu um
merka menn, sem uppi hafa verið, að
því skapi sem prjedikuuin er í nafni
Krists, að sama skapi vekur orðið enn
og staðfostir trúna á Krist sem þá er
hann umgekkst hjer á jörðu —, vekur
og staðfestir trúna á frelsi það, sem oss
er veitt í honum.* J>ví verður ekki
neitað, að það er mjög svo mikil krafa,
sem hjer er gerð til boðenda Guðs orðs,
og hurla torvelt að fullnægja henni; en
engu að síður er hún rjett, og söfnuð-
urinn liefir vafalaust fullan rjett til að
krefjast þess, að hún sje ýtarlega til
*) Dr. H. Martensen christel. Dog-
matik 1849 bls. 495.
185
greina tekin af þeim, sem prestleg em-
bætti veita, ef honum er sjálfum synjað
um þetta veitingarvald, svo sem það á
hinn bóginn er vafalaus skylda hans
að taka veitinguna að sjer og ábyrgð
þá er henni fylgir. Sjerstaklega þarf
ekki að tala um kennaraembætti presta-
skólans og kennelidur prestaefnanna,
með því að sama máli er að gegna að
því er kemur til prestaskólakennaranna
sem til prestanna. Prestaskólakennslan
sem hver kristileg trúkennsla og siðfræða-
kennsla á eflaust að vera undir umsjón
safnaðarins. Onnur kennsla virðist vera
kirkjunni óviðkomandi.
(Niðurlag.)
I iu al[>iii$'
Eptir Jón Sigurðsson alþingismann.
IV.
Jeg skal enn nefna eitt af aðal-
málum vorum, sem sje k i r k j u m á 1 i ð.
llvernig þvf máli nú cr komið sýnir
ljósast hve hæpið það er fyrir þingið,
að ráðast f að taka nokkurt stórmál
til meðíerðar, á meðan höndur þess
eru rígbundnar með tímatakmarkinu.
Svo sem kunnugt er, var kirkjumálið
rækilega undirbúið, fyrst lieiina í hjer-
uðum og svo af nefnd þeirri sem skip-
uð var 1878, og kölluð hefir verið
kirkjunefnd. Pað var aðalstarfi
þingsins 1879 að semja prestakallalög-
in 27. febrúar 1880, enn viti menn, eng-
in lög sein þingið hefir samið hafa sætt
jafn misjöfnum dómum sem þessi lög.
þegjandi votturinn lýgur sízt, því að
ekki færri enn 18 frumvörp voru lögð
fyrir seinasta þing urn breytingar á
nefndum lögum, og viðaukum við þau,
og um önnur kirkjuleg málefni. Og þó
þingið að því sinni væri svo hyggið,
að vísa flestuin þessum frumvörpum á
bug, sýnir þetta ljóslega, að prestakalla-
lögin haía ekki náð þeim aðaltilgangi
sfnurn, að bæta ástand kirkjunnar að
nokkru ráði. Kirkjunni má enn lfkja
við sjúkann mann, sein þjáist af megnri
og íllartaöri uppdráttar sýki og takist
mönnuin ekki, fyrr enn seinna, að fá
meðu! sem duga við þessum krankleika,
er sjúklingnum auðsæ hætta búinn
Jegheíi að framan að eins nafn-
greint nokkur hin helztu þjóðmál vor,
er að mínu áliti þarfnast bráðra og
góðra aðgerða og umbóta. En jeg
hefi leitt hjá mjer að inestu, að láía
mitt álit í Ijós um það, hverjar um-
bætur horfa beinast við í hverju ináli
lyrir sig. ÍGð ætla jeg þeiin að gera
seinbetur eru til þess færir enn jeg,
enda var það ekki tilgangur, miun með
Ifnuin þessum, að fara að knjesetja
mjer vitrarimenn, og kenna þeim stjórn-
fræði. eða hagfræði, eða aörar vísinda-
greinir se;n hjer til heyra. Aðaltil-
gangur minn er sá með greinum þessum,
a ð s k ý r a f y r i r in ö n n u m — írá
mfnu sjónarmiði - li i n a pólitísku
útsjón V o r a, og vekja athygli
inanna á þeim teiknum tfmanna, sciu