Suðri - 26.01.1884, Page 1

A.f Stiðra koma 3 blöð tít
á mánubi. Uppsögn með
3 tnán. fyrirvara frá ára-
inótum.
Árgangurinn 34 blöð kostar
3 kr. (erlendis 4 kr.), sem
borgist fyrir ágústlok ár
hvert.
2. árg.
Ýins Iandsmál.
II.
Ilvað er þá að?
Eptir ritstjórann.
«Hvað er pá að?» Með pessari
yíirskript birtist í seinasta bl. «J>joð-
ólfs» nr. 2. p. á. stórpólitisk ritg'jörð,
sjálfsagt eptir ritstjórann.
Ritstjóri «J>jóðólfs» lítur par yfir
pað, sem unnið hefur verið landinu til
framfara pessi 10 síðustu ár, síðan
stjórnarskráin kom. Og í raun og veru
lætur hann ekki lítið yfir pvi; hon-
um finnst „að framfarir vorar hafi
orðið talsverðar i inu verklega, at-
vinnulega og efnalega“, en að hug-
ur landsbúa hafi við petta dregist frá
inu stórpólitiska. „En jtað má nú
ekki lengur svo til ganga“ segir hann.
Honum finnst nauðsyn bera til, að ver
leggjum nú út á íð stórpólitiska haf
og vinnum þingrœði (parlamentaris-
mus) og pað, að konungur ekki hafi
nema frestandi synjunarvald. Hann
telur pað að voru pólitiska lífi nú, -að
vér höfum ekkert eitt stórt mark og
mið. ]>ær stóru hugsjónir vantar».
Oss vantar »fána«, »heróps-sigurorð«
og »kompás« eins og ritstjóri »|>jóð-
ólfs« kemst ofboð einfalt og blátt á-
fram að oroi! En nú parf ekki að
kvarta um pað, að pessa hluti vanti
lengur. Ritstjóri «]>jóðólfs» hefur
fundið alla pt«sa gripi, «pær stóru hug-
sjónir», «markið og miðið», «fánann»,
«heróps-sigurorðid» og «leiðarsteininn».
Með öllu pessu hlægilega orðagjálfri
og pessari marklausu stóryrðafroðu
táknar ritstj. «|>jóðólfs» nefnil. þing-
rœði .
]>að mun fáa furða á pví, pótt vér
ekki séum alveg á sama máli og
«]>jóöólfur» eins í pessu sem öðru.
Oss finnst nú fyrir pað fyrsta hvergi
nærri, að „framfarirnar í inu verk-
lega, atvinnulega og efnalega séu
t ö l u v e r ð a r“ á pessu 10 ára tíma-
bili. Hafi oss farið fram í inu verk-
lega, pá er pað framfarastig, sem vér
par höfum stigið, ekki nema í mesta
lagi hænufet. Ritstjóri «]>jóðólfs»
kallar að öllum líkindum «atvinnu-
legar» framfarir einkum framfarir í
1) p i n g r æ ð i (parlamentarismus) er sú
stjórnarskipunarregla, að ráðherrar sitja að
eins svo lengi að völdum, sem [icir hafa með
sér meiri hluta pingsins og fara frá. ef peir
verða í minni hluta í einhverju pví máli, er
mikla varba. Ritstj.
Reykjavík 26. janúar 1884.
landbúnaði og fiskiveiðum. En í pess-
um greinum munu framfarirnar harla
litlar; og par sem telja verður harð-
ærið með pessu liðna 10 ára tímabili,
pá er óhætt að fullyrða, að vér, hvað
landbúnaðinn snertir, stöndum langt-
um ver að vígi nú en fyrir 10 árum.
Sama er að segja um að oss hafi
,farið fram í efnalegu tilliti1 11. ]>að
er ekkert nema skrum og hégóma-
skvaldur «]>,jóðólfs». Oss hefur ein-
mitt og beinlínis farið aptur í
pví efni, svo sannarlega sem allar op-
inberar skýrslur úr flestum hlutum
landsins um skepnufelli og tjón, um
örbirgð og volæði eru ekki ósannindi
ein. Og jafnvel ritstjóri «]>jóðólfs»
mun ekki leggj a út í að neita pví, að
pessar skýrslur hafa pví miður við
fullan sannleik að styðjast.
]>að lítur annars svo út, sem rit-
stjóri «]>jóðólfs» hafi ekkert tillit tek-
ið til harðærisins, en gengið peygjandi
fram hjá öllum peim ‘hugleiðingum,
sem út af pví hefði mátt leiða. ]>að
lítur svo út, sem hann hafi einungis
litið á góðu eða bærilegu árin á pessu
10 ára tímabili. Yeit hann pá ekki
að í goðum árum fer öllum pjóðum
fram í efnalegu tilliti, pótt framfar-
irnar séu engar í raun og veru í sjálf-
um atvinnuvegunum? Og veit hann
pá ekki, að ein m ittá pví, hvern-
ig einhver pjóð ber hörð og ströng ár,
má inarka, hve vel eða illa hún er að
efnum búin og á hve lágu eða háu
stigi atvinnuvegir hennar standa?
Vér höfum nú in síðustu árin feng-
ið sorglega og dýrkeypta s'ónnun fyr-
ir pví, að efnahagur vor er mj ö g
bágborinn, að aðalatvinnuvegur vor,
kvikfjárrœktin er mjög skammt á
veg komin og sjávarútvegur vor er
eigi fær um að lilaupa undir bagga
með kvikfjárrœktinni, ef hana her
upp á sker, svo að landsmenn pannig
geti bjargað sér sjálfir. Vér höfum
fengið þungbcera sönnun fyrir pví, að
land vort er ekki sj ál fbj ar g a,
ef hörð ár ber að höndum.
öllu pessu gengur ritstjóri «pjóð-
ólfs» fram hjá pegjandi. ]>að er eins
og hann viti ekkert um pað, sem yfir
landið hefur dunið in síðustu ár, ekk-
ert hafi séð af pví sem fram hefur
farið, ekkert hafi skilið og ekkert hafi
lært. ]>að er eins og honum hafi
aldrei orðið litið á ina bágstöddu menn,
sem vetur eptir vetur og dag eptir
B. blað.
dag hafa komið hingað til bæjarins
pessi síðustu ár, til pess að fá sér ein-
hverja björg af gjafakorninu. ]>eir eru
pó sannarlega eptirtektarverðir pessir
menn, pví að örbirgðin og neyðin hef-
ur sett einhvern undarlegan rauna-
stimpil á alla framgöngu og allt lát-
bragð margra peirra. Talaðu við pessa
menn um «fánann» og «pær stóru
hugsjónir». ]>eirra «fáni» er kornpok-
inn á hestinum, sem peir leggja fiest
í sölurnar til að koma óskemmdum
heim til konu og barna. ]>eirra hugs-
anir og peirra «hugsjónir», bæði stór-
ar og smáar, lúta að pví, hvernig peir
eigi að komast af með fjölskyldu sína,
svo pau, sem peim eru kærust, líði
ekki neyð. Maðurinn lifir ekki ábelg-
ingsvindi og stóryrðafroðu. Hvað hefði
pað líknað oss í fárinu og harðindun-
um, pó hér hefði verið pingræði og
konungur vor að eins haft frestandi
synjunarvald?
]>að, sem hverjum einstökum manni
og hverri pjóð fyist og fremst ríður á,
pað er pó að lifa. Og pað sem drep-
ur hug og beygir kjark og dug hvers
einstaks manns og hverrar pjóðar mest
af öllu er hungrið Lífið á margar
sorgir og margar raunir, en pegar öllu
er á botninn hvolft, pá er ein sorgin
bitrust allra og sterkust allra og sú
sorg er skortur á daglegu brauði.
]>að sem oss því finnst a ð, verður
nokkuð annað, en pað sem „f>joðolfi“
finnst a ð, pegar vér lítum yfir 10 ára
tímabilið síðan stj órnarskráin kom, pá
finnst oss, að pingið hafi eigi svo
hlynnt að atvinnuvegum vorum, sem
purft hefði, og að pað hafi eigi haft
svo vakandi auga á öllu pví er par að
lýtur, sem nauðsynlegt hefði verið. En
pað er allt fyrirgefanlegt. ]>ví að
pað er fyrst nú in síðustu árin, að vér
höfum fengið fulla og óræka sönnun
fyrir, á hve dauðans veikum fotum
vér stöndum í efnahag og atvinnu-
vegum. En nú tjáir engin afsökun
lengur. Harðæri pað, sem vér höfum
orðið að bera in síðustu árin, getur
fyr en nokkurn vorn varir aptur bor-
ið að höndum; hafísinn er aldrei langt
í burtu frá oss, og af honum stendur
mest ógæfa vor; hann getur spennt
helgreipum sínum mikinn hluta lands
hve nær sem vera skal, og legið lengi,
hve nær sem vera skal. Slíkum ófagn-
aði bægir ekkert þingrœði og ekkert
frestandi neitunarvald konungs burtu.
9