Austri - 30.01.1884, Side 2

1. árg.]
AUSTRI.
(j:r. 4,
40
41
42
eigi að búa betur en þetta!! Ætli
þetta frumvarp líkist eigi einhverju á
18. öldinni eða sumu í instrúxinu? Ætli
slík frumv. og petta séu nokkuð betri
tákn tímans í löggjafarsögunni en bor-
fellirinn 18821 búnaðarsögu landsins?
(Niðurl. næst.)
Bendingar um refaveiðar.
(Niðurl.) Ekki kemur fyrir neitt að
liggja á skothúsi, fvr en egnt kefur
verið nokkrar nætur á undan, með
þeim kætti að róa af pefsterkum
agnbitum liggi langa leið frá skot-
kúsinu, og agnbitarnir kafa verið
etnir upp.
Hentast veður til bogalagningar
og skotkúsalegu þykja vera snarpir
froststormar um kávetur, þegar mikill
gaddur er kominn á jörðu.
5. J>4 er enn kin 5. veiðiaðferð,
sú að reisa gildrur. Gildrum er svo
lýst í Atla: gildran sö hlaðin á hellu
eða grjótgrundvelli, nokkru kærri og
lengri'^n tóa kann að vera, en þó
svo þröng aðj.tóa geti ekki snúið sér
þar inni. í miðjum gafii standi tré-
kæll, afsleppur að framanverðu. Er
svo byggt með grjóti yfir tóptina, að
þakið beri jafnhátt jörðu umkverfis.
Yið gaflinn skal vera svo mikið op^
að þar verði náð inn bæði til að egna
og draga út veiði, ef þess þarf. Streng-
ur með lykkju á enda, sinokkaður á
hælinn, liggur upp úr opi þessu yfir
grjótþakið alit til dyra. farerkross-
buudin kella (eða með gati) í kans
öðrum enda, sem til er ætlað að niður
detti, og á grjótþakið eða klaðið að
vera svo þykkt, sem kæð kelluunar
J>orgilssonar, J>orsteinssonar kvíta)
og Geiti (Lýtingsson í Krossavík
föður jporkels, er mjög kemur við sög-
ur). Margir af köfðingjum Austfirð-
inga voru allmiklir skörungar, en vegna
afstöðu Austurlands koma þeirjafnan
minna fram í alsherjarmálum landsins
en aðrir, en þvi merkilegra er það^
kversu mikinn oggóðanþáttágætismað-
urinn Hallur á Síðu átti í því, að koma
kristni á kér á landi. Fáir Austfirð-
ingar liafa orðið lögsögumenn, og varla
aðrir en þessir: Kolbeinn Elosason
(1066—711), Sighvatur Surtsson (1076
J) Að Kolbeinn lögsögumaður Elosa-
son kafi búið í (miðju) Skaptafells-
þingi, virðist mega ráða af Ljós-
vetningasögu, þar sem segir, að
hann liafi verið grafinn í Fljótsliverfi,
eii kona kans flutt til Eauðalækjar
(í Oræfum), og bendir þetta á. að
kauu kafi verið souur Brenuu-Elosa,
og sania má r.'.ða af þvi, að Sig-
nemur. Fyrir framan dyrnar standi
vel kantaðir steinar báðum megin,
svo langt frá að kellan kafi nóg pláss
millum þeirra og gildrunnar, en fyrir
ofan lykkjuna á hælnum hangir agn-
bitinn, að tóa kippi strengnum fram
af undir eins og agninu. Stundum er
gildran tvídyruð og þykir betri. Er
þá sin kella við hvern enda en agn-
hællinn i miðjum öðrum kliðarveggn-
um, og á honum báðir kellustrengirnir.
Loksins er agnið byrgt með grjóti og
allt látið vera sem líkast náttúrlegu
grjótkelli.
6. jpá má loks veiða tóur með
dýrkundum. Yar það líka tíðkað fyrr-
um en nú aflagt. |>ó kunna dýrkund-
ar enn að vera til á stöku stöðum á
landinu. |>annig vissi ég um einn á-
gætann dýrhund á Yesturlandi fyrir 10
árum. Yar kann af útlendu kyni, og sjálf-
vaninn. í Noregi tíðkast mjög að veiða
tóur með hundum. Mundu slíkirkundar
geta fengizt þaðan, því að kið islenzka
kundkyn er of smátt og meinlaust til þess
að venja þá á að taka tóur. Um verð
dýrkunda í Noregi er mér ekki kunnugt.
J>ó mundu þeir ekki vera svo dýrir,
að ekki sé óskaráðað fá þá þaðan. Og
væri það mjögLtt, jpar sem lands me.m
eru komnirí slíka kynningu viðNorð-
menn. Gamalt verð á kundi dýrtækum
hérálandivar 1 hundraðá landsvísu.
Um fleiri veiðiaðferðir get ég ekki
gefið mönnum bendingar, enda niundi
mikið ávinnast ef þær væru allar yei
stundaðar, og vanhöld á sauðfé minnka
að miklum mun. Til þess að uppörfa
menn til refaveiða, ættikvert sveitafélag
eða sýslufélag að keita verðlaunum
eptir tölu drepinna refa. Og sjálfsagt
er að framfylgja miklu harðara en núer
—83) og Einnur Hallsson (1139—-45),
og Magnús Einarsson (1134—1148),
er kinn eini biskup á þjóðveldistím-
unum sem talist geti austfirzkur. En
þótt Austfirðingar komi þannig minna
við alsherjarsögu landsins en ýmsir
aðrir, sem bjuggu nær alþingisstaðnum,
þá kvað samt eigi svo Iitið að þeim
á alþingi, með því að þeir fylgdust
að, og létu eitt yfir sig ganga. J>að,
sem sérilaga einkennir sögu Austur-
kvatur lögsögumaður, sonur Surts
í Kirkjubæ, var systurson hans.
En honum hefur snemma verið
blandað saman við Kolbein Elosa-
son Y allabrandssonar í Rangár-
þingi, af því að báðir höfðu sama
nafn og föðurnafn, og báðir liafa
liklega verið tengdir Hofsveiium í
Yopnafirðijþvi Kolbeinn iögsögumao-
ur átti Guðríði dótturdóttur Bjarna
Brodd-Helgasonar, en FIosi Kol-
beinsson (Elosasonar, Yallabrands-
sonar) átti tíuðrúnu, sonardóttur
kaus.
14
gjört þeim lögum, er gilda um refa-
veiðar. Annað eins skeytingarleys i
eins og víða á sér stað í því tilliti,
má ekki lengur þolast.
Yerð á mórauðum tóuskinnum er
nú um 15 krónur en á hvítum að mun
lægra. J>etta verð er svo kátt, að
talsvert kagræði yrði fyrir marga ein-
staka menn að leggja sig eptir refa-
veiðum, einkum þegar þess er gætt,
að mest mætti veiða á vetrum, og
þá þyrfti engri vínnu niður að sleppa,
þótt veiðarnar væru kappsamlega
stundaðar.
Fáein orð um vegina.
[Aðsent].
Siðan alþing vort fékk löggjafar-
vald, kefur á kverju ári verið varið
ærnu fé úr landssjóði til vegabóta á'
fjallvegum, og kafa vegir þessir víða
hvar tekið stórmiklum umbótum, þótt
sumstaðar kunni vegabæturnar að vera
miður vandaðar, en æskilegt væri, og
sumstaðar vanti enn mjög mikið til þess
að vegirnir séu fullgjörðir. Sumstaðar
er ekki einusinni byrjað á að lagfæra
fjallvegina, svo það fer senn kvað
líður í könd, að sumar keiðar verði
méð öllu ófærar fyrir hesta á sumar-
dag, því ekki er nú lagfært svo mikið
sem tekinn sé steinn úr götu, nema á
kostnað laudssjóðsins siðan vegalögin
15. okt. 1875 feingu gildi. |>að er
nú að vísu engin von til þess, að
gjörðir verði góðir vegir á öllurn fjall-
vegum vorum, á fáum árum. Til þess
lands á þjóðveldistímanum, er, hvað
fáar frásagnir eru þaðan um stríð og
styrjaldir, einkum þegar fram í sækir,-
og kristni er komin á, og virðist þetta
vottur þess, að meiri friðsemi og sam-
lyndi kafi verið á Austurlandi en víðast'
aunarstaðar, enda nmn það eigi all-
lítið kafa stutt til að efla frið og sam-
keldi, að mægðir tókust milli flestra
kinna meiri Iiöfðingja-ætta í Austfirð-
ingafjórðungi. |>að er alkunnugt af
Njálu, kvernig fór, þegar Flosi að
Svinafelli rataði í stórræði sitt (brennu-
málið), að kann fékk lið af ölluin
höfðingjum í Austfirðingafjórðungi, til
að verja mál sitt á þingi, og fylgdu
Austfirðingar honum vel og drengilega,
þótt þeir f'engju eigi reist rönd við
ofureflí því, er í móti stóð, enda var
þess eigi von, þar sem þeir voru svo
fjarlægir alþingisstaðnum, og áttu því
jafnan svo erfitt með að fjölmenna til