Fjallkonan - 18.05.1887, Side 2

52
FJALLKONAN.
sjá eigi hag þess eða óhag, hirða eigi um að sjá íá- i
tæku fólki fyrir atvinnu, enn einblína jafnan á sinu
eiginn stundarhagnað, ef fjárheimturaenn landssjóðs
eru ótrúir og eyða almannafé, enn eftirlitið slælegt
af hálfuyfirboðara þeirra, og að lokum, ef löggjafarþing-
ið líkist helzt söluþingi, þar sem atkvæði eru seld og |
keypt, og persónulegar hvatir, hégómaskapr og eig- i
ingirni ræðr mestu um nefndakosningar og jafnvel
málalokum í sumum málum. Nei, ef þessi lýsing
ætti nokkursstaðar við, þá dygði eigi tómt stjórnar-
form tii að bæta úr ástandinu. Ef þjóðina vantar j
mentun og siðíerðilegt þrek, þá verðr frelsið henni
einungis hefndargjöf.
„Stjórnarfrelsi firt þeim kraft,
er fær af mentun staðið,
]>að er sama’ og sjálegt skaft,
sem að vantar blaðið“.
Þó skulum vér ekki segja, að stjórnfrelsið og
verzlunarfrelsið hafi orðið íslandi hetndargjafir, því
að þessar umbætrhafa örvað lífsfjör þjóðarinnar, kent
henni að neyta krafta sinna og orðið henni nauð-
synlegr reynsluskóli. Það þarf að minsta kosti full- |
an mannsaldr tii að vekja lang-þrælkaða þjóð til
fullrar meðvitundar um frjálsræði sitt og til sjálf-
stæðrar hluttöku í málefnum sínum, enn eigi sízt til
að leggja niðr fornan óvanda og taka upp nýja og
betri siðu. Eftir mannsaldr, eða rúm 30 ár, er
þjóðinni nú loks f'arið að lærast að nota sér verzl-
unarfrelsið; hún er nú loks farin að sjá, hve óhyggi- j
lega hún hefir farið að ráði sínu í verzlunarefnum.
Þegar liðinn er fullr mannsaldr frá því er landið tékk
stjórnfrelsi, sem kallað er, eða þegar liðið er fram
yfir aldamótin 1900, er fyrst vonandi, að þjóðinni
verði farið að lærast að skipa stjórn sinni og setja j
sér lög.
Öllum ber saman um, að fremst af öllu ríði á því
að rétta við landbúnaðinn, enn til þess þarf ötult i
fylgi löggjafarvalds og fjárveitingarvalds; oss vant-
ar landbúnaðarlög, hagkvæmari sveitarstjórnarlög,
hagkvæmari lög um þurfamenn, lög um heyásetning
o. s. frv. í öðru lagi er þilskipaútvegrinn, og loks
eru tilraunir til að koma upp iðnaði í landinu. Alþing
ætti vissulega að vinna meira að því að rétta við
atvinnuvegina enn gert hefir verið að undanförnu.
Það er fremr hjákátlegt, að eitt hið fyrsta afrek lög-
gjafarþingsins íslenzka var það, að setja Iög um ríf-
leg laun embættismanna, og svo er að sjá sem for-
göngumenn hinnar nýju stjórnarskrárbreytingar haldi
áfram í sömu stefnu, þar sem þeir vilja t. d. hækka
laun landshöfðingja. Enn löggjafarvaldið skiftir sér
nálega ekkert af atvinnuvegunum í landinu.
Ferðakostnaðr alþingismanna.
Oft hefir leikið orð á því, að sumir þingmenn væri
nokkuð írekir í kröfum er þeir gerðu ferðakostnað-
arreikninga sína, og hefir það því miðr einatt átt við
rök að styðjast; enn aldrei hefir þó meira orð af
þessu farið manna á milli enn einmitt nú eftir auka-
þingið í sumar. Það er nefnilega sagt sem víst, að
þingmenn þeir, er fóru með strandferðaskipunum,
hafi allir, nema síra Arnljótr og Einar sýslum. Thor-
lacíus, reiknað sér fæðispeninga á ieiðinni lieim og
lieiman, auk þeirra 6 kr. um daginn, sem lögin á-
kveða í fæðispeninga. Sumir segja og, að nefnd sú,
sem þingið kaus til að sjá um að ferðakostnaðar-
reikningar þingmanna væru ekki ofháir, hafi jafn-
vel ýtt undir þingmenn að gera þetta1, og þykir það
fara að líkinduin, með því að í þessa nefnd vóru
meðal annara kjörnir hinir sömu tveirþingmenn, sem
þingnefndin 1885 áleit reikningana ofháa hjá. Það
er bæði vonandi og óskandi, að hvorttveggja þetta
sé mishermt eða þá orðum aukið, því slíkt væri ger-
samlega lögum gagnstætt og því rangt. . Enn hvað
sem þessu líðr, væri hin mesta nauðsyn á, að fast-
ákveðinn væri ferðakostnaðr þingmanna úr kjördæmi
hverju, til þings og frá þingi, því að það er jafnvel
blettr á þjóðinni sjálfri, ef það verðr sagt með sönnu
um fulltrúa hennar, að þeir taki meira fé í ferða-
kostnað enn lög heimila eða sannsýnilegt má þykja,
enn við slíkan fastákveðinn ferðakostnað hyrfi mögu-
legleiki til slíks. Þessu máli ætti að mínu áliti að
hreyfa á fundurn þeim, sem vænta má að þingmenn
haldi í vor áðr enn þeir fara til þings.
Kjósendr ættu þar að krefjast þess, að þeir þing-
menn, sem tekið hafa of inikið í ferðakostnað á síð-
asta þingi, skili því aftr.
Þorkéll Bjarnason.
Útlendar fréttir.
(Niðrl.) Þýzkaland. Það var að vonum að 90
ára afmæli Vilhjálms keisara 22. marz yrði dýrðar-
dagr fyrir Þjóðverja, því að dagrinn var jafnframt
minningarhátíð tímabils þess, sem glæsilegast er í
sögu þjóðarinnar, þess tímabils er ríkið sameinaðist
og náði* innri festu um leið og það varð hið vold-
ugasta út á við. Reyndar er það Bismarcks sterka
hönd, sem verkið hefir rekið áleiðis, og víst mundi
það hafa farizt fyrir, ef hann hefði ekki verið, enn
það er ærinn heiðr fyrir keisarann, að hann bar vits-
muni og áræði til að hlita ráðum B., þótt glæfraleg
sýndust, þrátt fyrir mótspyrnu návistarmanna sinna.
Annað mál er það, að af öllu má ofmikið gera, og
ekki furða þótt frjálslyndum mönnum sé andstygð
að hinni guðlegu tilbeiðslu, sem nú er tízka að sýna
keisaranum viðast livar á Þýzkalandi.
England. Salisbury hefir lagt fyrir parlamentið
þvingunarlög, sem eiga að vera til að stilla vand-
ræðin á írlandi, enn munu að eins verða til þess að
gera ilt verra, enda hefir liafizt svo megn mótblástr
gegn lögunum bæði í þinginu og út um land, að
meiri líkur eru að torý-ráðaneyti Salisburys verði
frá að fara áðr langt um liðr. Lögin lúta að því,
að afnema kviðdóma um stund í sakamálum og dæma
morðsakir íra og róstumál öll á Englandi. Glad-
stone og hans flokkr hefir nú aftr fengið vind í segl-
1) Sbr. grein í Fjallk. 21. bl. 1886 um alþingiskostnaðinn
1886.