Fjallkonan - 14.04.1891, Blaðsíða 2

B8
FJALLKON AN.
VIH, 15.
félögunum, nema fyrirtækin væri því meira arðber-
andi, enn í valinu á því hvað ábata mest er geta
menn vel vilst. Aftr vill höf., og fleiri, fá peninga
framförum til eflingar, með þvi að spara nokkra
útgjaldaliði landssjóðs, enn sá er galliun á, að fyrst
um sinn í allmörg ár er eigi mögulegt að koma þess-
um sparnaði í kring, síst að fullu, enn framfarirnar
þola eigi bið; embætti verða aldrei aftekin útgjalda-
laust á einu augabragði eða laun lækkuð. Þessi að-
ferð er því eigi einhlít til að efla fjárhag landssjóðs
og framfarir þjóðarinnar, enn hún getr verið jafn-
hliða þvi að auka tekjurnar með nýjum álögum, sem
mér virðist eigi ómögulegt' t. a. m. með því að
hækka vintollinn og leggja gjald á ýmislegt aðfiutt
glingr. Það er alveg rétt að vér þurfum sakir
strjáibygðar og fólksfæðar að tiltölu fleiri embættis-
menn, enn fjölmennari þjóðir, þar sem svo er þétt-
býlt, að margar þúsundir búa á sama blettinum. Af
þessu leiðir, að embættismenn hljóta að verða oss
dýrari i samanburði við mannfjölda. Það var rangt
í „Grjótgarði unga“ hérna um árið að miða mestmegn-
is við það, hversu íslendingar borgi stjórnendum
síuum hærri laun enn stórþjóðirnar fyrir hvert nef.
Því væri sú regla rétt, að launin ætti að vera þeim
mun miuni sem fólk er færra í landi, þá ætti að vera
því ódýrara að lifa, eða því minna hægt að komast
af með, sem fólkið er færra, enn slíkt nær engri átt.
Ef til t. d. forsetinn í Svissiandi, sem ræðr yfir 3 mil-
jónum hefði 6000 kr. í Iaun eða 2 kr. fyrir hverja
þúsund, 'þá ætti landshöfðinginn á íslaudi, sem ræðr
yíir einum 70 þúsuudum, að geta lifað af 140 kr. um
árið, sem lika eru 2 kr. fyrir hverja þúsuud, — væri
þá nokkurt vit í þessum samjöfnuði? Að laun em-
bættismanna verði lækkuð nokkuð til ínuna f'rá því
sem ákveðið var á siðasta þingi fæ ég eigi séð, enda
er mörgum hiiiurn vitrari mönuum þjóðariunar nú
farin að virðist nurlara-stjóruviskan skaðieg fyrir
landið. Húu hefir líka óneitanlega gert marga em-
bættismeim óþjóðholla, sem aunars myndu hafa bar-
ist íýrir íreisi og framförum þjóðar vorrar. Það er
eigi að undra, þótt margr verði ihaldsmaðr (conser-
vatív) þegar aitaf er verið að telja eftir honum borg-
unina, er hann fær fyrir starfa sinn í þjóðariunar
þarfir og er, eins og Arnljótr hefir fundið upp, nefndr
landsómagi. Annað mál er það, að eftirlaunin mættu
missa sig, þegar mönnum er vel launað meðan þeir
vinna. Hitt er iíka víst að afneina mætti sum em-
bætti, svo sem biskupsins. Mér getr eigi annað sýnst,
enn vér getum lifað án biskups og kristindómrinu
haldist eius vel fyrir því. í andlegum máiurn ætti
synodus að hafa æðsta vaid, enn þá þarf vitanlega
að hressa við þetta fornþing, sem Iíka myndi koma
af sjálfu sér þegar það hefði freisi tii að gera eitt-
hvað. Aftr er höf. hreint og beint aftrhaldsmaðr
(reactionær) í því, að vilja fá landshöfðiugjanum í
hendr nokkuð af' valdi biskups. í lúterskum löndum j
hafa stjórnendr landanna helst til mikil völd yfir
kirkjunni, og er varla á það bætanda. Amtmanna
embættin hafa líka íýrir löngu verið dæmd ó-
þörf, og eigi er heldr unt að sjá annað enn svo sé,
ef héruðin fengju meira vald enu áðr. Likiega mætti
aítaka annað þeirra fyrst tii að byrja með og setja
einn amtmann yfir öll ömtin, meðan verið er að hugsa
út tilhögunina á liinni liærri stjórn sveitamála. (Frh.)
Útlendar fréttir.
Khöfn, 21. mars.
Tíðarfar. Veðrátta hefir verið mjög óstöðug í
febrúar og mars i flestum löndum álfunnar. Yfir
höfuð að taia hefir vetrinn verið harðr fremr venju.
Snjókomur miklar og frost. Suðr á Grrikklandi og
í Suðr-ítússlandi voru ákafar snjókomur seinast í
febrúar og fyrst í mars. Bærinn Tagenrog í Suðr-
Rússlandi var svo að segja í kafi i þrjár vikur.
Verkamenn svo þúsundum skifti unnu að því að
moka aðalgötur bæjarins. Mest kvað að fannfergj-
unni á járnbrautarstöðinni. Þar voru skaflar um
60 fet á dýpt. Bæjarbúum viidi það til, að þeir
gátu komist á sleðurn eptir Asófshafi og þannig haft
samgöngur við bæinn Restoff' við Don. Annars
hefði meginþorri bæjarbúa orðið hungrmorða sök-
um vistaskorts. I Englandi voru og ákafar snjó-
komur, og ýms siys hlutust þar af. 17° frost var
í Skotiandi þegar mest var. Hór í Danmörku hefir
verið óstöðug tið, enn þó mikium mun betri enn
suðr í álfunni. Mörg skip hafa farist sökum storma.
17. mars sökk enskt vestrfaraskip í Gibraltarsundi.
Það rakst á tvö ensk skip, sem lágu þar. Skipið
hét Utopia og kom frá Triest með ítalska Amer-
ríkufara. Alis vóru á því 900 manns, og drukn-
uðu þrátt fyrir ailar bjargráðatilraunir 564 af far-
þegum og nokkrir af skipshöfhinni.
Ðanmörk. Nú er farið að líða að þinglokum
þetta árið, og engin útlit fyrir að mörg mál verði
leidd tii iykta. Þeir Berg og Hörup haf'a haidist
í hendr í vetr, enn Bojesenssinnar haliað sór fremr
að hægrimönnum. Ellistyrksí'rumvarpi þeirra
Bergs og Hörups hefir verið breytt. Að lokum
samþykti föiksþingið að veita 2 milj. kr. til elli-
j styrks, enn þessi styrkveiting heftir að ýmsu leyti
meira freisi þiggjanda, eun þeir Berg og Hörup
vildu. Talið er vist, að það verði samþykt á hvoru-
tveggja þingunum, að Kaupmannahöfn verði f'rí-
j höíh og hætt verði að taka haí'nargjaid af skipum.
Ýmsir heistu vísindamenn Dana skoruðu á ríkisdag-
inn að veita Georg Brandes 2000 kr. ritlaun ár-
lega. Það var samþykt á f’ólksþinginu með meiri
i hluta atkvæða, og ekki óiiklegt að því verði f'ram-
gengt, því flestir játa það, að enginn maðr hefir
á seinni tímum unnið jafnt að því að bæta visindaleg-
an smekk hjá Dönum eins og Brandes. Jafnvel
prestr einn danskr, Birkedal, hefir ritað í „Höjskole-
bladet“ harðorða grein út af meðferðinni á Bran-
des, og telr það óhæfu og smán fyrir þjóðina, að
hafa ekki kunuað svo vei sóma sinn, að láta hann
hafa háskólakennaraembættið í fagrí'ræði, sem hefir
verið óveitt síðan Hauoh dó. Annars hefir þó
prestunum ekki verið um Brandes. — Philipsen,
morðinginn, sem talað var um i Fik. í fyrra, er
dæmdr til dauða.
Noregr. Hægriblöðin í Noregi skamma nýja
ráðaneytið dynjandi skömmum, og vinstribiöðin
svara i sama anda. Þvi hefir verið fleygt, að Rúss-
um mundi vera ailkærkomið, að sundr drægi með
Svíum og Norðmönnum, þvi þeir hafi i huga að
ná dálitlum skika af Noregi til þess að komast
að Atiantshafinu, enn „Yerdens Gang“ segir, að
það sé að eins ógnanir, enn engin alvara.