Fjallkonan - 02.06.1900, Qupperneq 1

Kemur tit einu sinni
í yiku. Yerð árg. 4 kr.
(erlendis 5 kr. eða l'/a
doll.) borgist fyrir 1.
jtili (erlendis fyrir-
fram).
UppBögn (skrifleg)bund-
in við áramót, ógild
nema komin sé til tit-
gefanda fyrir 1. októ-
ber, enda hafi hannþá
borgað blaðið.
Afgreiðsla: Þing-
holtsstrœii 18.
XVII. árg.
Landsbankinn er opinn hvern virkan dag kl. 11—2.Banka-
stjórnin við kl. 12—1.
Landsbókasafnið er opið hvern virkan dag kl. 12—2 og
einni stundu lengur til kl. 3 md., mvd. og ld. til útlána.
Forngripasafnið er í Landsbankahúsnu, opið á mánud.,
miðvikudögum og laugardögum kl. 11—12 f. m.
Náttúrugripasafnið er í Doktorshúsinu, opið á sunnu
dögum kl. 2—3 e. m.
Ólceypis lœkning á spítalanum á þriðjudögum og föstu-
dögum kl. 11—1.
Ókeypis tannlœkning í Hafnarstræti 16, 1. og 3. mánu-
dag hvers mán., kl. 11—1.
Útlendar fréttir.
Búastríðið. Síðustu fregnir af stríðinu, sem
ná til miðs maímánaðar, eru ekki mikils verðar.
Bretar hafa stöðugt verið að þoka sér norður
á við á eftir Búum, og áttu smáorustu við Búa
við ána Zand, sem rennur vestur um Óraniu
norðan vert við miðju landsins. Þar var Botha,
aðaihershöfðingi Búa, til varnar, en varð að
láta undan síga fyrir ofurefli Breta. Hann
hafði einar 6 þúsundir manna.
Siðan er sagt, að Roberts hershöfðingi hafi
haldið liði sínu til Kroonstad, sem er bær
norðarlega í Óraniu, þar sem Steinn (Stejn)
Oraníu-forseti hefir nú haft stjórnaraðsetur rík-
isins. — Varð hann að flýja úr borginni, oger
sagt, að hann hafi sezt að í bænum Lindley,
sem er eigi all-Iangt í suðaustur frá Kroonstad.
Yið ána Vaal, á landamærunum, hafa nú
Búar liðsafnað mikinn, og má búast við að þar
verði háð höfuðorrusta áður langt líður. En
Bretar fara mjög hægt í sakirnar, bæði af því
að þeir eru ókunnugir laudinu, og af því að
vegir eru venjulega um þetta leyti árs (maí, það
er haust-tími hjá Búum) mjög illfærir þar syðra
og rigningatíðin stendur þá yfir. Hefir þó
Roberts látið sér um munn fara við herforingja
sina, að hann mundi geta setið með þeim að
veizlu í Pretoríu í maímánuði. — Líklegt er að
sú von hans hafi þó ekki ræzt.
Mafeking er enn í umsát Búa, og er sagt
að hungrið sverfi fast að borgarbúum. Þykir
Bretum heldur seinka að bjarga borginni, sem
hefir verið í umsátinni siðan í nóvember í fyrra.
Nóttina fyrir 1. maí sprakk í ioft upp stærsta
sprengiefnaverksmiðja Búa í Jóhannssborg.
Haldið er að einhverjir Bretar, sem eiga heima
í Jóhannesborg, hafi f'ramið þetta spiilvirki. 30
manns biðu bana, en 54 særðust.
Danmörk. Þeirra hefir ekki enn verið allra
getið hér, sem eru í nýja danska ráðaneytinu,
en þeir eru: forsætisráðherra og utanríkisráð-
herra Hannibal Schested greifi, fjármálaráðherra
Vilh. Scharling prófessor, innanríkisráðherra
Ludv. Bramsen (sami og áður), iandbúnaðar-
ráðherra F. Friis, forstjóri landbúnaðarháskói-
ans, kenslumálaráðherra Bjerre prófastur, dóms-
málaráðherra og íslandsráðherraC.Goos geheime-
etazráð, samgöngumálaráðherra J. Ryssenstein
barón, sjóliðsráðherra kapt. Middelboe og her-
málaráðherra Schnack ofursti.
Reykjavtk, 2. júní 1900.
Sendinefnd Búa, sem þeir gerðu út til að
heimsækja stjórnarvöldin í Evrópu og reyna að
fá þau til að stöðva ófriðinn hefir hvervetna
fengið daufar viðtökur, nema í Hollandi, þar
sem Vilhelmína drotning og móðir hennar tóku
á móti þeim. Landslýðirnir eru þeim velviljað-
ir, en allar stjórnir, nema stjórn Hollendinga
ein, daufheyrast við kærum þeirra því þær vilja
eða þora ekki að styggja Englendinga. Frakk-
ar vóru bálreiðir við Englendinga út af iliri
meðferð þeirra á frönskum leiðangursmönnum í
Afríku 1898, svo að nærri lá fullum fjandskap,
en nú eru þeir aftur farnir að viðra sig upp
við Euglendinga, bæði af því þeir vilja fá þá
til að sækja sem mest Parísarsýninguna og ná
þar með í peninga þeirra, og af því að þeir
eru hræddir um, að Þjóðverjar geti fengið Eng-
lendinga i bandalag með sér og gert þannig
Frakkland að einstæðingi. Þríríkjasambandið
(Þýskaland, Austurríki, ítalia) vill fá England
í félagið, og getur þvi ekki skift sér af vesa-
lings Búa-ríkinu. Enn að líkindum reyna þessi
ríki síðar að vinna upp þau gæði, er þau nú
hafa látið ófriðinn hlutlausan. Nú er sendi-
nefndin komin til Ameríku. Hafði hún gert
sér von um betri viðtökur þar, því að þjóðar-
viljinn mundi hafa þar meiri tök á stjórninni
en í Evrópu.
Frá Parísar sýningunnl berst enn að eins
bull blaðnegra, sem ekkert hafa að segja. Margt
af sýningarskálunum tómt enn, eða óniðurskip-
að í þá.
Eins og við var að búast, verður þessi ís-
lenzka deild í sýningarbyggingu Dana í París-
arsýningunni íslendingum til skammar og sví-
virðu; deildin frá Grænlandi miklu tilkomu-
meiri og deildin frá Færeyjum líka skárri. Eft-
ir því sem íslenzka sýningin þar kemur oss
fyrir sjónir (eftir myndum sera vér höfum séð
af henni), verður það álitið á sýningunni, að
íslendingar standi skör lægra í menningu en
Eskimóarnir. Er þá betur farið en heima setið?
Höfundur gull-lækningarinnar, sem gat
sór orðstír um allan heim fyrir nokkrum ár-
um fyrir það, að hún mundi verða mikil bót
á drykkjuskaparbölinu, er dauður fyrir
skömmu. Hann hét dr. K e e 1 y, sem margir
munu við kannast, og átti heima í Ameríku,
en breiddi út lækningu sína um allan heim.
Honum sjálfum tókst mjög vel að lækna
drykkjufýsnina hjá þeim drykkjumönnum,
sem hann fekst við; er sagt að hann hafi
allæknað um 50 þús. drykkjumanna, og er
það ekki lítið æviverk. Við hinar ýmsu*sam-
kynja stofnanir út um heim, sem áttu að
lækna með aðferð Keelys, hefir árangurinn
þar á móti víðast orðið lítilsvirði.
Dr. Keely græddi ógrynni fjár, margar
miljónir, en gaf það fó alt af jafnóðum til
fátækra manna eða til nytsamra stofnana, og
átti að síðustu ekki meira en fyrir útför
sinni.
Xr. 21.
naður, að hvert enskt ráðaneyti, sem tæki
þetta mál alvarlega að sér, mætti vera örugt
um aðstoð allrar þjóðarinnar. Vór kunnum
fyrstir allra að nota oss gæði Afríku, og
oss einum samir að setja oss það mark, að
ráða ríkjum milli Kap og Kairó. Þessu tak-
marki getum vér ekki náð nema með því að
gera rangt, en vér getum afsakað oss með
því, að öll siðmenning styðst við ranglæti á
einhverja hlið.
Við skulum því vinna Transvaal með gull-
námunum. Við verðum að lýsa yfir því, að
vér þörfnumst þeirra og að vór sóum ráðnir
í að berjast um þær. Vér höfum of lengi
hræsnað og borið ekki annað en fyrirlitning
úr býtum. Vér viljum fá gullnámurnar og
berjast til þeirra, þegar þess er þörf. Búar
eru hraustir drengir, og þó þeir sóu fáir, þá
er 03s vansalaust að berjast við þá. Berjumsji
þá, hraustir menn við hrausta menn, og lát-
um slá þögn yfir allan rógburð og lygi og
kærur útlendinga í Transvaal. Enginn maður
tekur mark á slíku; hnefarótturinn dugar bet-
ur en undirferlið. Hver stórþjóð verður end-
ur og sinnum að beita ránshendi".
Þassi einlægnisgrein varð þó til þess, að
höfundurinn var sviftur stöðu sinni.
Um berklaveiki.
Eftir að Róbort Koch hafði fundið berkla-
gerilinn í októbermánuði 1882, hefir hver vís-
indamaðurinn eftir annan rýnt eftir þessu og
reynt að sigra þennan hættulega óvin manu-
legrar heilsu.
Einn þessara vísindamanna er Albert Land-
erer, kennari við háskóiann í Stuttgart. Hann
fann að skortur á bióði mundi vera versti
þröskuldurinn fyrir batanum á berklaveikinni.
Væri þá undir því komið, að fá nógu mikið
blóð, til þess að framleiða hreinsandi æsingu.
Þessi eldgamla aðferð: að láta veiktan líkams-
vef fá raeira blóð, er aftur nú orðin tíðkanlegri.
Landerer fór að veita torleystum efnum inn í
líkamanc, svo þau gætu valdið æsingu eða
bólgu; seinna ve-itti hann þeira beinlínis inn í
blóðið, til þess að komast að innri líkamspört-
unum. Þetta var raunar á móti allri lækna
aðferð, þeirri er nú tíðkast, „ósvifin léttúð,
sem var klöguð fyrir yfirvaldinu“.
Á meðal þeirra efna, sem Landerer reyndi
fann hann að perú-balsam var kröftugast, enda
er það gamalt berklaveikismeðal. Kanel-sýra
er eitt af þeim efnum, sem eru í perú balsam-
inu, og L. fann að verkunin á sýkína var henni
að þakka.
Þetta fann Landerer árið 1890. En þá kom
Koch með sitt alkunna „túberkúlín11 eða berla-
veikismeðal, og uppgötvan Landerers hvarf al-
veg fyrir öllu því ópi sem hafið var um Koch.
Allir læknar urðu tryltir af gerlafræðinni, enda
spratt af þessu hinn stórkostlegi sigur sem
„difterítis-serum“ fekk 1894. Menn viidu ekk-
ert skeyta um læknisaðferð, sem ekki var bygð
á gerlafræði (Bakteriologi). Samt sem áður
hélt Landerer áfram með tilraunir sínar með
kanelsýruna, þó hún þætti úrelt, og hjálpuðu
honum tveir lærisveinar hans, Rishterog Spiro.
Þeir fundu, að kanel-sýran verkaði eins og
sum önnur efni að því Ieyti, að hún dregur til
sín hvítu blóðkornin, bakteríur og fleira þess
konar í blóðinu og líkamsvessunum.
Dánir menn í Danmörku: Schepeiern pró-
fastur, mikill ræðuskörungur og Carl Brosböll
skáldsagnahöfundur alkunnur, undir dularnafn-
inu Carit Etlar.
Lars Oftedal, hinn alkunni norski prestur, er
dauður.
Enskur rithöfundur, Jerome K. Jerome,
hefir fyrir þrem árum (1897) komist svo að
orði um væntanlegt stríð í suður-Afríku í
vikublaðinu „To day“:
„Vér erum í undirbúningi með að hefja
ófrið gegn Búa-lýðveldinu í Afríku. Gætum
vór unnið Búa, yrði það oss svo* mikill hag-