Fjallkonan


Fjallkonan - 26.04.1901, Blaðsíða 2

Fjallkonan - 26.04.1901, Blaðsíða 2
8 FJALLKONAN. Til suðurheimsskautsins býr sig nú dr. 0. Nordenskjöld, sonur hins frsega norður- hafsfara með því nafni. Hann hefir fengið peninga til fararinnar, og ætlar á stað í september i haust. Hann fer á sama skipi og h*ft var til Grænlandsfarar Amdrups. Hann ætlar að vera í samvinnu við þá kapt. Scott (Englending) og pr. Drygalski (sem stýr- ir þýzku rannsóknarskipi), sem báðir verða á ferð þar suður frá um sama leyti. Mrs. Disney Leith. Framarlega í röð þeirra útlendinga, sem er ant um íslenzkar bókmentir og gera sér far um að vekja eftirtekt á þeim, verður að telja ensku hefðarkonuna mrs. Disney Leith. t>að sem fyrst gerði henni ísland og íslendinga að umhugsunarefni, var skáldsaga eftir de la Motte Fouqué, og var hún þá unglingur; sið- ar komst hún í betri bók, sem var þýðing Dasents á Njálu, og fanst henni svo mikið um, að hún ákvað að læra sjálf íslenzku til að geta lesið þessa dæmalausu sögu á frum- málinu. En það var nú hægra sagt en gert, þvi að ekki var völ á neinum íslenzkukenn- ara eða hæfilegum bókum til að læra af. Loksnáði hún í Lexicon poeticum Sveinbjarnar Egilsonar, en varð nú líka að læra latínu til þess að geta haft not af því. Kendi hún sér þannig sjálf að skilja íslenzku og hefir gert þýðingar bæði úr fornu og nýju máli. Hið síðasta sem ég hefi séð eftir hana á prenti er ágæt þýðing á kvæðinu, ’Barnafoss’ eftir Bertel Þorleifsson (í The Scottish Standard Bearer, Oct. 1900). Mrs. Leith er skáld gott og hefir gefið út margar sögur og kvæði. Einn kaflinn i síðustu kvæðabók hennar heit- ir: „Songs from the Sagas“; hefir hún þar valið sér yrkisefni úr Njálu og öðrum sögum og tekizt mjög vel. Ch. Algernou Swinburne, sem eins og kunnugt er þykir mestur rit- snillingur á enska tungu er náfrændi Mrs. Leith (þau eru systra börn) og virðist henni svipa ekki lítið til frænda síns og vinar um tungutak. Að efni til er kveðskapur þeirra auðvitað næsta óskyldur oftastnær, þar sem Swinburne er ákafur frelsismaður og fríhygg- jandi, en mrs. Leith mjög kirkjurækin — eins og flest fyrirfólk enskt, ekki sízt kven- fólkið — og einhver helzta stoð ensku kirk- junnar í sinni sveit á Skotlandi. Mrs. Leith er mjög kynstór, einkum í móð- urætt, og börðust forfeður hennar við Hast- ings með Haraldi Guðinasyni. Á hverju sumri — nú um nokkur ár — yfirgefur mrs. Leith hina glæsilegu höll sína í Aberdeenshire og heldur til íslands; er hún orðin mörgum kunn hér á Suðurlandi. Mrs. Leith þykir æ þvi meira tií Islands koma, sem hún sér það oftar, og þykir börnum henn- ar nóg um þetta ferðalag ár eftir ér, og telja um fyrir henni að hún ferðist heldur suður á við, til Miðjarðarhafslandanna, en það kem- ur fyrir ekki. Ýmsum mun þykja gaman að sjá, hvernig mrs. Leith skrifar íslenzku, og er hér d&l(tið sýnishorn af því. Beygingar á örfáum orð- um hafa verið lagfærðar; eins og áður er sagt hefirMrs. Leith kent sér málið sjálf, og menn verða að muna hve mjög hinar flóknu íslenzku orðmyndir eru fjarstaðar enskri hugsun. , Helgi Pétursson. Þjóðsaga um Pittodrie. Rituð á íslenzku af mrs. Liith. Af Pittodrie, öðrum kastala i sömu sveit- inni [og Westhall, þar sem mrs. Leith býr], er það sagt, að ávallt rétt fyrir dauða eig- andans komi vagn þangað og það er merki- legt, að sumir segjast hafa séð vagninn, en sumir hafa bara heyrt skröltið; og þegar menn fóru til, þá fundu þeir hvorki vagn né vagnspor. Áður enn síðasti eigandinn dó, hafði hann boðið nokkrum vinum sínum til snæðings með sér; og meðan að þeir biðu eftir mat, sá fiú ein* í milli gest- anna að maður nokkur kom inn, talaði við húsbóndann og fór síðan út aftur; en eftir á var sagt að enginn maður hefði gjört það. Hvernig sem nú þetta er, þá fanst eigandinn dauður næsta dag. *) Prú sö, sem segist hafa séð manninn, sem talaði við eigandann, ernú lifandl og er tengdasystir mín. Skilnaður ríkis og kirkju. Á alþingi 1899 mælti séra Jens Pálsson meðal annars á þessa leið: „Eg ann frikirkju- hugmyndinni sem fagurri og réttri hugsjón, er kirkjan öll í víðri veiöldu eigi að stefna að . . . Fyrir 10—15 árum fanst mér ástand kirkjunnar einmitt þannig, að engu væri að tapa en stórmikið að ávinna við skilnað milli ríkis og kirkju; eg þóttist sjá svo mikla svefn- værð á kirkjulífinu hér, að eg vildi skilyrðis- laust verða af með þjóðkirkjuna, en fá fri- kirkju. Eg vildi láta afnema þjóðkirkjuna, sem slíka. Eg áleit að lítið mundi tapast við þá bylting, en árangurinn mundi verða yfir- gnæfandi. Hefði eg þá átt að greiða atkvæði mitt í þessu máli, þá hefði eg kosið skilnað tafarlaust og skilyrðislaust.“ Þessi sköruiegu ummæli eins af okkar helztu prestum, sem lýsa sannri tilfinningu og vakandi áhuga fyrir kristilegu trúarlifi, eru ekki töluð í launkofum, heldur á alþingi; ræðumaður ætlast ekki til, að þau skulu einungis hljóma þar í salnum, heldur berast um alt land. Enginn alþingismaður, hvorki kirkjulegur né veraldlegur finnur þá ástæðu til að hafa neitt á móti þessum um- mælum og verður því að álíta, að þeir hafi kannast við sannleikann í þessu efni. Eg vil nú spyrja: Eiu ekki fullkomin dauðamörk yfir þjóðkirkjunni? Hefir kristi- legt trúarlif blómgast og dafnað síðan fyrir 10—15 árum? Stendur fríkirkjan vestan hafs nokkuð að baki þjóðkirkjunni heima? Standa prestar hennar ekki fult svo framarlega? Saga kristindómsins sannar ávalt að verald legt vald getur ekki hjálpað neinum til að eignast eilíft líf, jafnlítið og það getur varn- að honum þess; eins er það fullsannað af sög- unni, að peningar erq. afl þeirra hluta sem gera skal, nema þegar um það er að ræða, sem ekki er af þessum heimi. Þó iáta prest- arnir okkar yfirleitt eins og vald og pening- ar séu nauðsynlegt skilyrði fyrir viðgangi kristilegrar kirkju. Það er sannarlega bágborið, að lesa um framkomu prestanna á seinasta þingi í launa máli þeirra og kenni eg það miklu fremur hinum vanhugsuðu valdboðum og fyrirkomu- lagi þjóðkirkjunnar, en lágri lund þeirra. Mér finst þeir vera svona yfirleitt hvorki betri né verri en fólk er flest, og þar sem presta- stéttinni er eignaður einn löstur fremur öðr- um stéttum í þjóðfélaginu, „presfa-ágirnd“ — er það eðlileg afleiðing af embættaveitingu þeirra. Þar sem nú er á dagskrá breyting á stjórnarskránni, álít eg vera á réttum tíma að hreyfa því, hvort mönnum ekki sýnist kominn tími til að fá numda burt 45. gr. stjórnarskrárinnar, sem valdbýður hina evan- gelisku lúthersku kirkju hér á landi, en að menn stofni félög til að þjóna Guði með þeim hætti, sem helzt á við sannfæringu þeirra, samkv. 46. gr. stjórnarskrárinnar. Ekki má búast við, að prestarnir gangist fyrir slikri breytingu, því sem embættismenn ríkisins mega þeir það ekki, en eg efast ekki um að margir af þeim munu hafa líka skoð- un á þessu máli eins og prófastur séra Jens Pálsson. Að koma fram með ákveðnar tillögur til framkvæmdar þessari breytingu, flnn eg mig ekki færan til, því þar er margt að athuga. Mér hefir oft hrosið hugur við er eg hefi lesið um, hvernig farið var að innleiða sið- bótina hér á landi, með lýgi, svikum, ránum og manndrápum; þá fekk hin kristilega kirkja nafnið n'/i'is-kirkja, sem er víst sann-nefni. Yilji menn hafna ríkiskirkjunni og reisa hér sanna kristilega kirkju, munu meun líka finna ráð til að framkvæma breytinguna að óskertum sérhvers rétti. Eg vil ekki að stjórnin skifti ser neitt af því, hvemig við þjónum heilögum Guði, fremur en ákveðið er i 46. og 47. gr. stjórnarskrárinnar. Að endingu vil eg geta þess, að mér finst það sanna heldur mikla deyfð, ef engum finst þetta, sem eg hefi bent á, vera þess vert, að rætt sé um það. Auðvitað þekki eg marga menn, sem láta sér standa aiveg á sama um alt kirkj ulegt líf; þeir hafa sína sjálfstæðu skoðun, sem oft er mjög frábrugðin kenning- unni,og þá tilfinning sem er mjög eðlileg { ríkis- kirkju. Menn vilja ekki koma fram sem mót- mælendur, því það getur verið varasamt vegna tímanlegra hagsmuna. Það eru alþingismeni:- irnir, sem varla ættu að geta látið þetta afskifta- laust. Alþingismenn þurfa að gegna fjárbæn- um prestanna meðan þeir eru embættismenn ríkisins, en kröfurnar fara sívaxandi. Elliðakoti, í apríl 1901. Guðmundur Magnússon. Póstskipin „L ura“ og „Thyra“ komu i gærmorgun. Með „Laura“ var fjöldi farþega, svo sem kaupmeunirnir: konsú! D. Thomsen, B. H. Bjarnason, W. Ó. Breiðfjörð, Friðrik Jónsson, Jón Bjarnason verzlunarm. Yeðrið. Bezta veður síðustu dagana, þó hálfkalt 8é. Búist við, að ekki sé mikil brögð að ís fyrir norðan. Sýslufundur irnesiuga 16.—20. þ. mán. Þar voru þessi helzt mál: 1. Samgöngumál. ítrekuð beiðni um fé til Sogsbrúar, og heitið framlögum viðlíka og fyr eða meiri. Beðið um, að landssjóður taki að sér brúagæzluna, en til vara að brúarlánið, það eftir er, verði gefið eftir. [Sýslubúar vilja nefnil. stofna brúa- og vegasjóð hjá sér af þessu fé. Gæti það orðið mesta gagn fyrir héraðið og iéttir fyrir iandssjóð á sínum tíms]. Beðið um umbætur verstu kaflanna á veginum milli Þing- valla og Geysis. Beðið um 400 kr. til Grinda- skarðavegar, og svo mælst til að sýslunefnd Gullbringusýslu láti bæta veginn þaðan til Hafnarfjarðar. Verkfærir menn í sýslunni voru nú að eins 1370; (í fyrra 1401). Vegaféskuld- laust 723 kr., sem hrökkur skamt til allra vegaþarfa í sýslunni. Samþykt að borga ^/s kostnaðsr við hafn- arskoðun á Stokkseyri. Landssjóður beðiun að taka að sér að 2/» kostnað við umbót hafnar- innar (áætl. 24000 kr.), en Árness- og ítangár- vallasýsla ásamt Stokkseyricgum vilja taka að */g jafnt hver. Stokkseyrarhreppi var leyft að taka lOOOkr. lán til þessa. Til lendingarbóta í Þor- lákshöfn veittar 400 kr. gegn jafnmiklu af landssjóði. Millilanda póstgufuskipin beðin að koma við á höfnunum hér, sömuleiðis „Hólar“, eink- um í maí, júlí, ágúst og októberferðunum. — Einar Finnssou beðinn um Ijósari sundurliðun í kostnaðaráætlun Skeiðavegar, og samþykt að leita enn loforða til hans. Ýmsar ályktanir gerðar um lögferjur, og ferjulagafrumvarp um- bætt. 2. Búnaðarmál: tekin var ábyrgð á lán- um til tveggja mjólkurbúa, beðið um nautpen- ings kynbótastofnanir, frestað styrkveitingu til sauðfjárkynbóta, beðið var um að telja sknli jarðabótaár búnaðarfélaga frá 1. júli til 1. júlí, skorað á skógarsveitir, að hafa skógarverði, heitið verðlaunum úr landssjóði fyrir laxklak,

x

Fjallkonan

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Fjallkonan
https://timarit.is/publication/122

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.