Heimdallur - 01.03.1884, Síða 4

i
>
>
>
stöðuríútlöndum. fó vildi hami lengi vel ekld fara frá
Danmörku. Iteyndar dvaldi hann árlegatímunum sam-
an í I'yzkalandi, en hafði þó frá 74 á hendi með bróð-
ursínum, Edvard Brandes, útgáfu og ritstjórn tímarits,
sem hjet «Nítjánda öldin», og er eitthvert hiðbezta
tímarit, sem út hefur komið í Danmörku, og með
því að hann gat ei nje vildi frumsemja svo ótt, að
hann gæti lifað á ritlaunum fyrir það, ásetti hann
sjer að þýða útlendar bækur, og byrjaði hann það
með því að leggja út sögur eptir frægt þýzkt skáld,
Gottfried Keller. En ekki þoldu óvinir hans það
heldur; blöðin ætluðu að ganga af göflunum yfir
því, að bókin væri ósiðleg, (alveg tilhæfulaus
uppspuni, sem sömu blöð síðar sögðu að hefði
hlotið að myndast, vegna þess að G. Brandes hefði
um hana fjallað). Hvað sem um það er, þeirri
bók var svo tekið, að hann sá ekki fært að reyna
þann veg frekar. Káðgjafi einn suðrí Vínarborg, sem
Hrifinn var af ritum Brandesar, hafði boðið honum
^ að gjörast prófessor í fagurfræði þar syðra; enekkert
hafði úr því orðið. Ásetti hann sjer nú að fara
þess á vit; kom hann til Vínarborgar, og tók
ráðgjafi þessi honum tveim höndum, og hjet honum
enn embættinu. Brandes var á leið til Italíu, og
skyldi veitingarbrjefið hitta hann þar. En þegar
þangað kom, fjekk hann brjef um, að því miður
væri ekki «nóg í kassanum» til þess, að hægt
væri að veita embættið að svo stöddu. Eptir að
það þannig var farið forgörðum, ásetti Brandes sjer
að setjast að í Berlín, og gjörði það um haustið
1877. Eptir hans eigin sögn var hann þá von-
daufur um, að komast þar áfram, með því að hann
var útlendingur, og átti því við mikla erfiðleika að
stríða, til þess að geta gjörzt rithöfundur á öðru máli
enn sínu eigin. En það tókst betur öllum vonum.
Honum var tekið mætavel. f>að er eigi fyrsta
dæmi þess, að þ'jóðverjar taki móti afbragðsmönnum
Dana, sem þeir kunna ekki að meta. Hann bjó
þar á sjötta ár, og var í mjög miklum metum sem
rithöfundur, því hann komst skjótt svo gjörsamlega
inn í málið, að hann ritaði bækur sínar eins vel
á þýzku og áður á dönsku. þ>ó skrifaði hann
jafnan danskar útgáfur um leið. pegar hann fór
heim aptur, stóð um hann grein í Parísarblaðinu
«Figaro», og segir svo í henni: «Fjöldi manna
sótti fyrirlestra hans. Jafnvel hirðin ljet sjer mjög
annt um að hlýða fræðslu hans, og þegar «hátign-
irnar» ekki gátu komið sjálfar, sendu þær ein-
hvern af mönnum sínum til að hlýða á fyrirlestrana, í
svo að hann gæti skýrt þeim frá á eptir .... 1 :
stuttu máli, Dr. Georg Brandes var, þótt danskur {
væri, að öllu eins mikils metinn, eins og þýzkur ;
háskólakennari.» [>aö er ekki ófróðlegt að bcra >
saman við þetta, hvernig «æðstu stjettirnar» í í
Danmörku meta Brandes, sem ekki vilja einu sinni í
unna honum magurs háskólaembættis. En keisara- {
drottningin er líka gáfuð og mjög menntuð kona, '
alin upp af sjálfum Goethe. \
Fyrir utan allan þann veg, sem Brandes hafði í
í höfuðstað [>ýzkalands, hafði hann og það góðendi, í
að geta jafnan umgengizt ágætustu vísindamenn
og andans menn, og hefur það að hans eigin sögn ;
borið mikinn andlegan arð fyrir hann. Yegur :
hans annarstaðar í álfunni óx óðum. Kit hans ?
voru þýdd á fleiri og fleiri mál, og engin bók eptir í
núlifandi danskan höfund hefur komizt á jafnmörg :
mál og «Höfuðstraumar» hans.
Veturinn 1882 tóku nokkrir ónafngreindir !
prívatmenn í Danmörku sig saman um, að bjóða :
honum af prívatsjóði árleg laun, ef hann vildi koma :
heim, og búa í Kaupmannahöfn. [>rátt fyrir það í
gengi, sem hann hafði í Berlín, og þá kosti, sem í j
því eru fólgnir fyrir slíkan mann að búa í stórum ;
heims-menntunar stað, og þótt launin væru miklu |
minni, enn það fje, sem hann hafði í Berlín, þáði :
hann boðið, og kom heim 1883 um vorið. Allir {
helzu rithöfundar og fræðimenn [>ýzkalands hjeldu ;
honum veizlu að skilnaði, og vinir hans í Kaup- |
mannahöfn fögnuðu honum einnig som bezt. Síðan ;
hefur hann búið í Kaupmannahöfn, ritað, og haldið \
fyrirlestra, sem hafa verið ákaflega mikið sóttir, I
þótt menn að vísu ekki hafi orðið varir við
að «hátignirnar» kæmu til að hlusta á þá. Kú sem í
stendur heldur hann fyrirlestra um Holberg og tíð ;
hans. Ekki lítur út fyrir að hann muni fá :
háskólaembættið enn. Fjendur hans eru nokkru
kurteisari við hann nú enn áður, en þó hafa þeir ;
aptur látið til sín heyra, og jafnvel fáeinir af í;
hinum fyrri vinum hans og lærisveinum hafa nú I
snúizt á móti honum sem stendur Heima í \
Danmörku er altaf stríð í kring um hann. Frændur \
eru frændum vestir. Margir þola ekki, að einn :
sje öðrum fremri. Sumir þola ekki, að sagt sje, ;
þeir eigi neinum mikið að þakka. Sakargiptir þær ?
um óþjóðleik, útlenzku, vantrú o. s. frv., sem >
áður hafa verið brúkaðar móti Brandesi, hljóma enn
i