Heimskringla - 14.07.1887, Blaðsíða 2

Heimskringla - 14.07.1887, Blaðsíða 2
„Heifflskriula” kemur át (aS forfallalausu) á hverjum flmmtudegi. Skrifstofa og prentsmiðja: 16 James St. W.........Winnipeg, Man. Útgefendur: Prentfjelag Heimskringlu. Blaðið kostar : einn árgangur $2,00; hálfur árgangur $1.25; og um 8 mánuði 75 cents. Borgist fyrirfram. Smá auglýsingar kosta: fyrir 1 þl. um 1 mánuð $2,00, um 3 mánuðl $5,00, um 6 mánuði $9,00, um 12 mánuði $15,00. Þakkarávörp, grafminningar og eptir- mæli kosta 1Ó cents smáleturslínan. Auglýsingar, sem standa i blaðinu skemmri tíma en mánuð, kosta: 10 cents línan í fyrsta skipti, og 5 cents í annað og priðja skipti, Auglýsingar standa í blaðinu, pang- a'S til skipað er að taka pœr burtu, nema samið sje um vissan tíma fyrir fram. Allar auglýsingar, sem birtast eiga í nœsta blaði, verða að vera komnar tii ritstjórnarinnar fyrir kl. 4 e. m. á laugar- íögum. Skrifstofa blaðsins verður opin alia virka daga frá kl. 11 til kl. 12 f. h. og frá kl. 1 til kl. 2 e. h. nema á miðviku- dögum. Aðsendum, nafnlausum ritgerðum verður enginn gaumur geflnn. LAGAÁKVAKÐANIR VIÐVÍKJANDI ’ FRJETTABLÖÐITM. 1. Hver maður, sem tekur reglulega móti blaði frá pósthúsinu, stendur i á- byrgð fyrir borguninni. hvort sem hans nafn eða annars er skrifað utan á blaðið, og hvort sem hann er áskrifandi eða ekki. 2. Ef einhver segir blaðinu upp, verSur liann að borga allt, sem hann skuldar fyrir það; annars getur útgef- andinn haldið áfram að senda honum blaðið, þangað til hann hefur borgað alit, og útgefandinn á heimting á borg- un fyrir allt, sem hann hefur sent, livort sem hinn hefur tekið blöðin af póstliús- inu eða ekki. 3. þegar m'ál koma upp út af blaða- kaupum, má liöfða málið á þeim stað, sem blaðið er gefið út á, Uvað langt burtu sem heimili áskrifandans er. 4. Dómstólarnir hafa úrskurðað, að það að neita að taka móti frjettablöðum eða tímaritum frá pósthúsinu, eða flytja burt og spyrja ekki eptir þeim, meðan þau eru óborguð, sje tilraun til svika {primu faeie of intentional fraud). JÚBÍLÍ-ÁR. Þetta ár er ekki júbilí-ár fyrir Victoriu drottningu og Jiina brezku þjóð einungis. Það er júbil-ár fyr- ir Bandaríkjamenn líka. Á þessu ári er júbildagur Bandaríkja hvort heldur vill 14. maí, eða 17. sept- ember 1 haust. En það sjezt furð- anlega lítið um petta í blöðum Bandaríkja, ef til vill fyrir pá skuld, að hátfðahaldið 1892 á sð verða svo stórkostlegt, svo að allar þeirra júb- ilhátíðir verða pá inniluktar í peirri einu allsherjar-júbilhátíð. I>að var sem sje 14. maí 1787 að hyrningarsteinn hinna nú gild- andi grundvallarlaga í Bandaríkjun- um var lagður, f fylkispingliúsinu í Philadelphia, tæpum 10 árum eptir afhrópan brezkra yfirráða. Lögin, sem í flýti voru samin í júlí 1778 pegar hin algerlega uppreist gegn konungsvaldinu hófst, póttu alveg ótæk, enda voru pau ahlrei samin nema sem bráðbyargðar lög, pó svona lengi væri dregið að sundra peim og semja önnur betri. Daulögvoru líka nokkuð frumbýlingsleg í anda. Samkvæmt peim hafði hió samein- aða ping ríkjanna, (Conyrest), sem gert var ráð fyrir, heldur lítil völd. í verzluuarmálum t. d. hafði.pað al- veg ekkert að segja, gat ekki lagt á inn eSa útflutnings toll, nje tak- markað vöruflutning að einu eða öðru leyti. Sameinaðar ríkistekjur mátti pað ekki heldur heimta undir nokkrum kringumstæðum, nje hafa hönd í bagga með skatta álögur. Dannig var pað f hverri grein. Það hafði ekki vald til að halda uppi hlífarskyldi fyrir alpýðu á einn eða annan hátt, og var pví í rauninni ekkert annað en eintómt nafnið. Það var heldur ekki litið við pessum lijgum á Philadelphia^-stefnunni. Fulltrúarnir sáu ekki að peir gætu haft pau til fyrirmyndar, stungu peim pví undir stólinn, en bjuggu til ný lög frá rótum. Á hinum sameinuðu pingum, sem haldin voru á hverju ári á pessu tfmabili fundu pingmenn sáran til pessa vanmáttar síns, en gátu ekki aðgert. Dað var stungið upp á alls- konar frumvörpum til allsherjar laga, er gæfu hinu sameinaða pingi meira vald í allsherjarinálum. En ekkert af peim gat haft frarngang, vegna pess að uppástungan kom ekki frá hinum eiginlegu yfirvöldum, fulltrúaping- um hinna ýmsu rlkja. Og pað vant- aði mikið til að hin ýmsu ríki væru einhuga í pessum eða öðrum mál- um á peim dögum. Dað vantaði allt fremur en reging og einrænings- skap um pað leyti; ríkin voru rjett nýlega sloppin undan ánauðaroki yfirstjórnar, og pau ætluðu ekki að ganga í gildru aptur, svona undir- eins. Hin fyrsta uppástunga um meiri völd fyrir Congress kom frá ríkispinginu í New York árið 1782. Var hún i pá átt að nauðsynlegt væri að koma á fulltrúa pingi til að endurskoða grundvallarlög hinna sameinuðu ríkja og auka vald hins sameinaða pings. Dremur árum síð- ar var samskonar ályktun sampykkt á rfkispinginu í Virginia. Var petta álitin nægur stuðningur málsins, og skömmu síðar var á rfkispingunum f New York, New Jersey, Pensyl- vania, Delaware, Maryland, og Virginia sampykktaö senda umbofts- menn til stefnu í Annapolis, Mary- land í september 1786, til pess að ræða petta mál ítarlegar og gera á- lyktanir pví viðvíkjandi. Á pessr um undirbúnings fundi var pað sampykkt að nauðsynlegt væri að endurskoða lögin og breyta peim, og ákveðið að til pess skyldi haldin fundur í fylkispinghúsinu í Philadelphia, og skyldi settur hinn nnnan mánudutj í rrutí tnámÆi 1787. Þessar ályktanir voru lagðar fyrir Congress um veturinn, og 21. febrúar stakk eir.n af fulltrúunum frá Massachusetts, sem hingað til hafði ekki lagt neitt til málsins, upp á, að sainkvæmt ályktunum fundarins í Annapolis, skyldi pessi stefna haldin í Philadelphia, á til- teknum degi. Dessi uppástunga var sampykkt, ríkispingunum kunn- gert, og pau án meiri práttana kusu menn til að mæta. Philadelphia-fundurinn var sett- ur hinn tiltekna dag (14. maí) og George Washington, einn af sendi- mönnunum frá Virginia og hinn upprunalegi frumkvöðull málsin, í einu hljóði kosinn forseti. Á pess- um fundi mættu auk Washingtons, Benjamfn Franklin, Eldridge Gerry, Robeft Morris, George Clymer, George Read og George Wythe, er allir höfðu skrifað undir uppreist- arskjalið, er Bretum var sent. Þessi fundur hjelzt til 17. sept- erriber um haustið ; pá vosu grund- vallarlögin fullgerð á ný, og eru pau að miklu leyti hin sömu pann dag í dag. Um veturinn næst á eptir, var grundvallarlaga-fruin- varpið lagt fyrir Congress, t.r síðan sendi afskrift af pví til hvers ríkis út af fyrir sig, er aptur sampykktu pað óbreytt. Þó gekk ekki fljótara en svo að sampykkja pað, að pví var ekki lokið fyrr en tneira en ári síðar ; öðluðust pví grundvallarlögin $ ekki gildi fyrr en 4. marz 1789. Hið merkilegasta var, að Rhode Island-búar, sem pó voru uppruna- lega höfundar óeirðanna, pvern-eit- uðu, að senda menn á Philadelphia- fundinn, oglitupví síður viðað sam- pykkja frumvarpið pegar pað kom til sögunnar. Dessuin práa beittu peir jafnt og stöðugt pangað til 1790. Dá sáu peir-loksins að pýðingarlaust var að rembast lengur, og 20. mal sendu peir bænaskrá til Waahingtons forseta um að peir fengju inngöngu í sambandið. Hinn 14. maí sfðastliðinn voru pannig liðin rjett hundrað ár frá pví byrjað var að semja grundvall- arlög Bandarfkja lýðveldisins. Og 17. september í haust verða liðin 100 ár frá pví lokið var að semja pau. Ekkert sýnir betur hina stóru sál peirra manna, er sátu á pessum fundi, ekkert sýnir betur að peir bjuggust við miklu ogvoldugu veld:, heldur en einmitt pað, að pau lög er peir sömdu fyrir 100 árum síðan skuli enn pá standa nærri pví að segja óliögguð, gegnum • allar pær byltingar, sem síðan hafa átt sjer stað. Og pau eru eins öflugnú fyrir 60, eins og pau voru pá einhlýt fyrir 5—6 miljónir manna. Hinn víðfrægi Washington reisti sjer par sjálfur enn stærri minnisvarða, held- ur en minnisvarðatröllið í borginni Washington nokkurntíma er, sem pakklát pjóð hefur í virðingarskyni reist hinum sigursæla föður lýð- veldisins. t Vei7.IannriiiaL X>að hefur verið atorrnanamt h stórmörkuðum hjer í landi nú um síðastliðin mánaðartíma. Spilamensk- an með verðhæð á varningi, hverju nafni sem nefnist, fer stöðugt í vöxt, bæði f New York og Cliica- go. Dað gengur ekki á öðru en fjelagsskap fjeglæframanna, sem margir hverjir eiga alveg ekkert, til pess að kaupa inn einhverja eina vörutegund á meðan hún fæst, og peir fá lánstraust. Á meðan pessi innkaupstími stendur yfir neitar petta fjelag að selja eitt einasta hlutabrjef, eitt einasta pund af vör- um eða bushel af kornmat. Hug- mynd peirra er, að halda öllu föstu par til varan hlýtur að hækka í verði svo og svo mikið, svo peir græði stórfje á stuttum tlma, án pess að leggja nokkuð í sölurnar nema fje annara manna, lánfjelaga og banka. Detta heppnast peim líka opt, og með pessu móti hefur myndast margur miljónaeigandinn, og parf ekki lengra að lfta til pess að sjá pað, en til Goulds f New York. En par sem einn græðir pannig á pessu lukkuspili, pá tapa 99 pvf litla er peir kunna að eiga, og gerir pað í rauninni lítið til. Dað sem er hrapar- legast er, að peir draga stórhópa af áreiðanlegum verzlunarmönnum með sjer, og færa vöruverðið allt úr lagi, ekki einungis á marköðun- um sjálfum, heldur einnig yfir heila landið. Svona löguð spilainenska hefur verið með mesta móti í allt vor. Ogi tvær vörutegundir álirærandi, hveiti og kaffi, hefur hún aldrei fyr verið eins.gróf. Spilainennirnir hafa heldur aldrei farið jafnflatt að jafn- aði eins og einmitt í vor. Degar eitt fjelagið fór á höfuðið tók ann- að við og pannig koll af kolli, og allir sem í peim fjelagsskap lentu hafa tapað sjálfir, og sett heila flokka af stórverzlunum á hausinn. Þessar byltmgar hafa verið svo miklar á markaðinum í New York, að náleira O á hverjum degi síðan í júnímánaðar byrjun hefur verið hamslaus æðis- gangur á peningainarkaðinum, pess- ir hamslausir að selja sínar eignir fyrir pað sem fæst í pann og pann svipinn, svo peir yrðu ekki alveg öreigar, og hinir jafn-hamslausir að kaupa allt, sem peir gátu kldfest svo framarlega sem dollarsvirðið fjekzt fyrir 50-60 cents. Dannig stendur verzlunin á stórmörkuðun- um enn. Dað getur enginn gert sjer neina greinilega hugmynd um hvað er hið eiginlega söluverð pess- arar eða hinnar vörutegundar, fyrir pessum ákafa fleygingi frain og apur. Jfrtftiverzlnnin hefur ekki náð sjer aptur enn pá eptir rothöggið, sem hún fjekk í Chicago uin daginn. Bushelið iafir við að seljast á 69-72 cents í Chicago og 79-82 í New York. Eptir öllum líkum að ráða verða eptir óseld hjer í landi við lok vfirstandandi mánaðar 50-55 milj. bush. af hveiti. Og par eð pessa árs hveiti fer pá að koma á markaðina, pá er ekki sýnilegt að hveitiprísinn í haust verði hærri en í fyrra. Almenn verzlun er líflegri en I fyrra um petta leyti útuin landið. Ileldur meiri peningar manna á meðal, og innheimtur par af leið- andi töluvert betri.—Ljereptsverk- stæði ganga öll af kappi; hefur pað hækkað í verði almennt yfir svo nemur 6 af hundraði. Járnverk- stæði hafa mörg verið hreifingar- laus síðastl. mánuð vegna vinnu- stöðvunar'. í júní voru hreinsnð rúnilega 100,000 tons af járni á móti nálega 200,000 í inaí, enda er nú járn að stíga í verði, einkum járnbrautajárn, Verkstæðaeigendur hafa líka f flestuin tilfellum látið undan verkamönnum og hækkað launin um 10 af hundraði á dag. Kolatekja (yfir alla Ameríku) er á 6 mánuðunum, sein af eru árinu, meir en l^ milj. tons meiri en nokkurn tíma áður. Dó hafa kolin selzt viðstöðulaust, og allt útlit fyr- ir aS pau heldur hækki en lækki í verði. Peuinyuverzlun á stórmiirkuð- unura, einkum New Ýork, pykir dauf og útlitið ljótt. Gull-innstæða bankanna er nær pví protin, er meginlega komin í ríkisfjárhirzluna í Washington, en paðan er ekki borgað út nema silfur og brjef að heitið getur. Um síðastl. 2 mánuði hefur gullstraumurinn í fjárhirzl- una numið $1,800,000 á hverri viku að meðaltali, og liggurpar arðlaust tfmunum saman. Bankarnir hafa ekki við að kaupa gullið inn, 'og neyðast pví til að taka af höfuð- stólnum, enda segir líka Dutis verzl unarblaðið, að aldrei fyrr hafi verið jafnmikil purð á gulli á bönkunum í New York eins og einmitt nú. Hjer vestra puinbast verzlunin áfrain stórslysalaust og stórgróða- laust. Verð á almennum varningi hefur tekið litlum breytingum, ef nokkrum. Innborganir ganga mik- ið betur svona ytír höfuð, heldur en I fyrra á sama tíinabili. Yfir höfuð að tala er pó skortur á peningum manna á meðal. Ullerhjerí óvana- lega lágu verði; 12-18 cents pund- ið, pvegin og vel útlítandi, en ó- pvegin 8-12 eptir gæðum. Ull af Southdown og Shropshire sauðfje er verðhæst að jafnaði, 15-18 cents pvegin og 10-12 ópvegin. Matvöruverð hjer í bænum er: hveitimjöl $1,25-2,50 sekkurinn, kartöplur (nýjar) $5 tunnan, smj'ir (hjá bændum) 10-12 cents pundið, eggja tylft 12-18 cts. og útlit fyrir að paustigi upp; kálhöfuð 6-7 eents pd., laukur 6-7, ostur nýr (tilbúin í Manitoba) 18 til 15 cents pundið. Verzlana hrun á peim 6 mán- uðuin, sem liðnir eru af pessu ári, eru talsins: f Bandaríkjum 4,912; skuldir alls $55,188,000. í Canada 721, og skuldir $10,698,000. Á pessuin tíma eru verzlanalirunin 266 færri en á saina tfma í fyrra, en skuldiruar aptur á móti rúnium $10 milj. meiri nú en pá. í Canada eru skuldir peirra, er fóru á hi jfllð- ið, nær pví hclmingi meiri en f f>-rra. Baiðiralfflmnp. [liiMjómin ábyrffist ekki meiningar pær, er fram koma í „röddum almenn- ings”.] AÐSENT. Jeg veit ekki hvort lesendum uHeimskringlu” muni pykja pað nokkuð merkileg tfðindi, pó peim sje sagt frá, að Lvclviy Mathias Lindeman sje dáinn. Þó jeg viti vel að sárfáir af löndum pekkja svo mikið sein nafn hans, og pví síður livaða maður eða liverrar pjóðar hann var, pá vil jeg leyfa mjer að minnast á liann ineð nokkrum orðum. Ludvig Mathias Lindeman, or- ganisti, var fæddur í Drándheimi í Noregi 28. nóvember 1812. Faflir hans var Olaf Andres Lindeman, er eitt sinn var kennari við musik comervatóríið í Leipzig. Dað kom snemma í ljós, að L. M. Lindman hafði skarpar gáfur til söngs; mun faðir lians mest hafa kennt honum. Árið 1833 varð Lindeman organisti við Vor Frelsers Kirke í Kristjania, og gegndi síðan peirri stöðu alla æfi, par til elli og lasleiki bönnuðu honum að njóta lengur peirrar á- nægju að spila á orgelið. Lindeman var ekki einungis á- gætlega góður og lipur organisti, heldur einnig framúrskarandi snill- ingur sein kirkjusöngslgasmiður, og pað eru einmitt pau lög hans, sem hafa gert nafn hans víðfrægt um alla Norðurálfu og meðal Skan- dinava og Þjóðverja hjer f landi. Sönglög hans eru, blíð yndæl og huggandi. Dað er ánægja að heyra pau spiluð eða sungin; pau eru svo einföld að livert barn getur supgið pau, og pó svo lútersk í anda og karakter eins og vor beztu og elztu kirkjusöngslög. 1 Dýzkalandi hafa pau fengið mikið lof, og hinir beztu söngfræðingar par hafa gefið peim pann vitoisburð, að pau væru ágæt- lega löguð til að glæða kristjlegan ainla, oir fuflnægðu f liæsta mftta píirfum hinnar lútersku kirkju í söng legu tilliti. Lindeman hafði arranyerað fjÖr- raddaða kirkjusöngsbók fyrir Norð- menn. Sú bók inniheldur nokkuð yfir200sönglög, og mörg eptir sjálf- an hann. Með pessari bók hefur hann komið Norðmönnum á pað stig í kirkjusöng, að peir standa nú framar en nágrannar peirra, Danir og Svíar; hann hefur komið söngn- um í fegura form en áður var, svo margir mættu hugsa að engin kirkju söngur hefði verið til fyrir hans daga. Dar sem hinir dönsku söng- fræðingar láta lögin ganga mest á jöfnum (heil og hálf) nótum, pá læt- ur Lindeman pau ganga meira á hraðari (^ i) nótum, pvf pað gerir söngin mikifl ljettari, pægilegri og kröftugri. Dóerekki par meðsleg- ið föstu, að sálmalögin purfi endi- lega að syngast svo, pað er hverjum í sjálfsvald sett, sem ekki getur felt sig við hinar rithrnysku hreifingar laganna, að syngja pau í hinu gamla dregna formi. Auk pessarar bókar hefur Linde- man safnað og gefið út yfir 1000 af svokölluðum Djóðlögum Norðmanna; til pess var honum veittur styrkur af Noregsstjórn. Jeg efast um, að hin lúterska kirkja hafi nokkurn tima átt efla rnuni uokkurn tlma eignast annan eins snilling f aö componera kirkju- söngslög. Vjer íslendingar höfuni ekki átt pví láni að fagna, að sjá svo mikið sem eitt lag eptir hann í kirkjusöngsbókum vorum. Það er líka mjög fátt af lögum hans, sem liægt er að koina við á íslenzkum sálinum. Deir af sálmum vorum, er jeg hef tekið eptir að mætti syngja umlir hans lögum, eru pessir: tÓ vissir pú, er viðjar dregur synda’. tSjá pannliinn mikla flokksem fjöll’. jAndir. guðs lifandi af himnanna liæð’. jOssbarn er fætt 5 Betlehem’. 4Sól in ljóma sínum skrýdd’. cFyrst boðar guð sitt lilessað náðar orðið’. tÓ minn guð jeg illa breytti’. tHve gott f Jesú ástarörmum’. tÖ, hversu sæll erhópur sá’. tJesú pínar opnu

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.