Heimskringla - 01.09.1887, Blaðsíða 2

„Heimsírimla”
kemur út (aS forfallalausu) á hrprjum
fimmtudegi.
Skrifstofa og prentsmiðja:
1« .James St. W........Winnipeg, Man.
Útgefendur: Prentfjelag Heimskringlu.
BlaðiS kostar: einn árgangur $2,00;
hálfur árgang r $1.25; og um 3 mánufii
75 cents. Borgist fyrirfram.
ámá auglýsingar kosta: fyrir 1 pl.
»m 1 máuuS $2,00, um 3 mánuðl $5,00,
um 6 inánuSi $9,00, um 12 mánutii
$15.00.
Þakkarávörp, grafminningar ogeptir-
ma?li kosta 10 cents smáieturslínan.
Auglýsingar, sem standa i blaðinu
skemmri tíma en mánuS, kosta: 10 cents
línan í fyrsta skipti, og 5 cents í annatS
og priSja skipti,
Auglýsingar standa í blað’inu, pang-
aS til skipaS er a5 taka pccr burtu,
■ema samiS sje um vissan tíraa fyrir
fram.
Allar auglýsingar, sem birtast eiga
í nœsta blaSi, verSa »5 vera komnar til
ritst.jórnarinnar fyrir kl. 4 e. m. á laugar-
dögum.
Skrifstofa blaðsins verSur opin alla
virka daga frá kl. 11 til kl. 12 f. h. og
frá kl. 1 til kl. 2 e. h. nema á mrSriku-
dögum.
Aðsendum, nafnlausum ritgerðum
verður enginn gaumur gefinn.
LAGAÁKVARÐANIR VIÐVÍK.IANDI
kiuettablOðum.
1. Hver matSur, sem tekur reglulega
móti bla'Si frá pósthúsinu, stendur í á-
byrgS fyrir borguninni. hvort sem hans
uafn e5a annars er skrifatS utan á blatSltS,
•g hvort sem hann er áskrifandi etSa
ekki.
2. Ef einhver segir blatSinu upp,
vertíur hanu at! borga allt, sem hann
skuldar fyrir þatS; annars getur útgef-
andinn halditi áfram atí senda honum
blatSitS, l>angat! til hann hefur borgatS
allt, og útgefandinn á heimting á borg-
un fyrir allt, sem hann hefur sent, hvort
sem hinn hefur tekits blötSin af pósthús-
inu etSa ekki.
3. pegar mál koma upp út af blatSa-
kaupum, má höftSa inálitS á l>eim statt,
spm blntsitt er gefitS út á, hvat! langt
burtu sem heimili áskrifandans er.
4. Dómstólarnir liafa úrskurtSatS, atS
l>ati atS neita ats taka móti frjettablötSum
e!Sa tímaritum frá pósthúsinu, etSa flytja
burt og spyrja ekki eptir f>eim, meSan
kau eru óborguts, sje tilraun til svika
(prinut faeie of intentional fraud).
Af íslamlsblöðunum síðustu sjá-
um vjer, sein vjer höfðum enga hug-
mjnd mn fyr, að pað er |>ó til ís-
lenrkur Munchausen. Hann kemur
fram í persónn Si^urðar (víslasonar,
hins heimkomna vesturfara.
Lesendur Hkr. hafa af seinasta
blaði fengið hugmynd um hvað þessi
maður seg'ir uni ástand fslendinga
hjer vestra. En f>að sem eptir hon-
um er haft f Fjalfkonunni er ekki
neitt í sainanburði við pað, sem
hann lætur fjúka í Isafold. Hann
tekur par upp nærri fjórðung idaðs-
ins til að hallmæla la^idinu og ófrægja
íslenzka nýbyggja f Ameríku. Þar
segir hann undantekningarlaust, að
menn sem farið hafi fjáðir að heiman
sje nú orðnir öreígar, að af 200
bændum er hann hafi pekkt sje ekki
2, er kæinust heim aptur og að
margir sje á sveitinni. Og sögu
sinni til staðfestingar syngur hann
vers úr Passíusálinuntiin, er hann
Jieinifærir upp á Ianda sína hjer.
bað er nauðsynlegt, (>að er
skylda fslen/kra nýbyggjara hjer,
hvert heldur í Handaríkjum eða
(Janada, að hrekja missagnir, að
maður segi ekki annað verra, pessa
S. G., ekki landsins vegna, pvi Ame-
ríka mælir með sjer sjálf, heldur
sjálfs sín vegna. t>að eru nýbyggj-
ar sjálfir, sem hann álasar ogófrægir
engu síður en landið.
Því miður erum vjer ekki nógu
kunnugir hinu efnalega ástandi ís-
lendingaf Dakota eða annarsstaðar í
Bandaríkjum til pess að andæfa
pessum ábúrði að g»gni. En hvað
landa vora áhrærir sem búsettir eru
í Canada, fycir vestan stórrötnin,
pá porum vjer að taka í ábyrgð, að
ekki einn einasti peirra er sezt hef-
ur að úti í nýlendum hefur beðið um
eða pegið eitt cent úr sveitarsjóði
eða öðrum styrktarsjóðum. Allur
sá styrkur er íslcndingar í Canada
hafa fengið af sveitarstjómum er,
að 2—3 (ekki fleiri en 3) familíur,
sín í hvort skipti og og að eins einu-
sinni, hafa pegið lítillega hjálp
(ekki fram yfir $20—125 hver) svo
sem mánaðar tfma um miðsvetrar
bilið hjá bæjarstjórninni f Winnipeg.
Aðra hjálp en pessa hafa fslending-
ar í Canada ekki pegið af sveitar-
stjómum. Og pegar tekið tekið er
tillit til pess, að fjöldi örsnauðra
manna kemur út á hverju sumri,
og nokkrir peirra æfinlega setjast að
í bænum fyrst um sinn, pá er petta
sannarlega ekki há tala af purfa-
mönnum á 10—12 ára tfmabili og
af 3—4,000 manns, sem nú er orðið
i ríkinu.
Auðvitað eru hjer fáir íslend-
ingarrikir og ef eignirnar eru mæld-
ar á Amerfkanskan mælikvarða, ekki
einn einasti. Dað stendur heldur
ekki til að svo sje. Dað em fæstir
búnir að vera 12 ár hjer vestra
(fyrir vestan stórvötn, hvort heldur
er í Bandaríkjum eða Canada) hvað
pá 14 ár, pó annað megi ráða af
sögusögn herra S. G. Ef oss mis-
minnir ekki kom hinn fyrsti hópur
íslendinga til Manitoba að haust-
nóttum 1875. Xður voru peir á
einlægum hrakningi, heimilslausir
og ráðalausir, aptur og fram um
austurfylkin i Canada og austurrík-
in í Bandaríkjum. Fyrir pann tíma
hafði enginn komist lengra vestur
en til Milwaukee og par f grendina.
Og allir skynsamir menn geta getið
á hvað mikið mállausir menn hafi
grætt á peim áruin, meðan peir áttu
engan samastað, en voru á sffeldu
ferðalagi. Flutningur hingað vestur
gat ekki heitið að byrjaði fyrr en
1876, en siðan hefur hann auðvitað
haldist áfram óslitinn. Dað mun
ekki fjarri rjettu að geta á, að jj af
innflytjendum að meðaltali sje efna-
lausir pegar peir koma að heiman
og pess vegna komnir upp á hjálp
peirra, sem fyrir eru, að minnsta
kosti fyrsta haustið og veturinn með-
an familfufaðirinn á hvorki hús nje
land, en er sjálfur út úm hvippinn
og hvappinn að afla sjer peninga.
Og pegar pessarar hjálpar er krafist
á hverju ári pá stendur ekki til að
fjöldinn sjeorðinn vel efnaður. Það
heptir auðsjáanlega í bráð efnalegar
framfarir rnannsins, sem kom hingað
fátækur f fyrra eða hitt eð fyrra
að purfa í sumarað takaá móti heilli
familfu, í sumum tilfellum fleiri en
einni, útvega henni flutning frá
Winnipeg til sín og fæða hana síðan
að meira eða minna leyti allt haust-
ið og ekki ósjaldan nokkuð fram
eptir vetrinum. En petta er sagan,
sem nærri hver bóndi hefur að segja,
frá pvf fyrst að landnám hófst hjer
vestra.
Dað er vonandi að íslenzkir ný-
byggjar lijer hvar sem er reyni að
bera hönd fyrir höfuð sjer pegar
peiin er rjett annað eins högg og
herra S. G. rjettir að peim í gegn-
tsafold. Hinn einfaldasti og undir-
eins einhlýtasti vegur fvrir pá til pess
er, að safna skýrsluin í hverri ný-
leudu, sýna tölu landueina, landeign j
peirra, ekratal ræktað, kvikfjártai
og akuryrkjuvjelar ogönnur tól sem
keypt hafa verið og tilheyra akur-
yrkju. Og pað sem pá ríður á er,
að jafnframt komi frain áreiðanleg
skýrsla yfir skuldir, ef nokkrar, sem
hvíla á eigninni, hvert heldur hinni
föstu eða lausu eða hvortveggja.
Jafnframt væri og gott að sýna með
hvaða eptirgjaldi peningar fást og
hvert. gjalda parf fimmta hvern
dolfar f póknunarskyni til pess, er
útvegar lánið eins og S. G. segir.
FJf svona skýrslur kæmu fram úr
hverri nýlendu pá gætu pær líka
sparað hreppa eða sýslustjómum á
íslandi peninga, ef maðtir gerir ráð
fyrir að pær aðhylltust bendinguna
i Fjaftkonunni um að senda áreiðan-
legan mann vestur hingað til að fá
áreiðanlegar skýrslur um ástand ís-
lendinga. Skj'rslurnar yrðu líka
öldungis eins áreiðanlegar og pær,
sem sendimaður heiman af íslandi
gæti búizt við að fá, pví eptir allt
saman hlyti hann að fara eptir sögu-
sögn nýbyggja sjálfra. Og til hvers
er pá ferðin vestur hingað? Ekki
til annars en að eyða peninguin sem
langt um betur væri varið til að
bjarga lífi einhverra fatæklinganna
á norður og vestur íslandi, sem harð-
æri og hungur annars ef til vill
svipti burtu úr pessum heimi löngu
fyrir tímann.
ÍSLANDS-FRJETTIR.
Reykjavik, 29. júlí 1887.
Brúargerð á Ölvesá. í efri
deild hefur veriö sampykkt, frv. um l-aö
mál þess efnis, aö landssjóður leggi til
40000 kr. til brúarinnar, en sýslufjelðg
Árness og Rangárvallasýslna og jafnaö-
sjóöur suðuramtsins allt afi 20,000 kr.
Þessar 20,000 kr. á landssjóöur að lána
gegn vöxtum og afliorgun á 45 árum,
að helmingi úr sýslusjóðnum eptir lilut-
fallinu mllli samanlagðrar tölu lausafjár-
hundraða og jarSahundratSa, en að hln-
um helmingnum úr jafnaðarsjóði. Um
vlðhaldskostnatS skal siCar fikveða með'
iögura. ITvernig1 2 * * S. pessn frv. reiðir af í
neðri deild, er enn eigi unnt a!5 segja;
fiestir munu par vera málinu hlynntir,
en hykja of mikið heimtað úr lands-
sjóði;' enda eru pegar komuar fram
breytingartillögur frá Árna .Tónssyni, J.
Jónssyni, Sig. .Tenssyni, 8ig. Stefáns-
syni og Þorv. Kjerúlf um að landssjóð-
ur leggi að eins til 30,000 kr., en at5
sýslufjelög Árness og Rangárvalla sýslu
og jafnaðar8jóðursutiuramtsinsað minsta
koeti 30000 kr., er landssjóður láni gegn
vöxtum og afborgun á 45 árum að tveim
priðju hlutum af sýslufjelögunum, en
einum priðja hluta af jafnaðarsjóðnum.
H a 11 * r i s 1 á n o g h a 11 æ r i s 1 á n-
beiðslur. í neðri deild var kosin
nefnd tll að íliuga þetta mál : J. Jónas-
sen, Gr. Thomsen, Slg. Stefánsson, Þorl.
Guðmundsson og Þorv. Björnsson. í
áliti sínu segir nefndin, að sjer „virðast
pær ástæður, sem í hjeraði hafi verið
gefnar fyrir nauðsyn þessara iána, hvergi
fuligildar”.... „Hallærislánbænirnar úr
Skagafjarðnr og Iiúnavatns sýslnm færa
heldur ekki neinar sönnur á, að þar
vofl hungursneyfi yflr”. Að vísu kannast
nefndin vlð að par hafl fallið fje í vor,
en þó ,,varla fleira í Húnavatnssýslu....,
en það sem skorið var niður í tjeðri
sýslu um árið sökum fjárkláfians”. „Frá
einum sýslunefndarmanni Húnavatns-
sýslu hefur nefndin fengið pá skýririgu.
að mikiu af pví væntanlega hallærisláni
eigi að verja til „þess að flytja menn til
Ameríku fyrir”. Nefndin gefur í skyn,
að svo muni einnig vera um hallærislán,
sem Skagafjarðarsýsla bifiur uin. Loks
vísar nefndin þesauin sýslum á bankann,
„enda mun Húnavatnssýslu", segir hún
„þegar hafa sótt um3200 kr. úr honum".
— Að lyktum „leggur nefndin til að
þingifi álykti:
1. afi áður en nokkurt liallærislánept-
irleiðis verður veitt, sjeu útnefndir
dómkvaddir inenn úr sýslufjelagi,
sein ekki er lánþegi, tii þess ná-
kvæmlega að rannsaka ástandið í
þeim lireppi eða hreppum, sem láu-
purfar t’ykjast, vera. Kostnaðurinn
við rannsókn þessa greiðist fyrir-
fram eptir reikningi af jafnaðar-
sjóði amtsins, en endurgreiðist af
þvi sýslufjelagi, er lánsins beiðist.
2. að oddviti sýslunefndar og formaður
amtráðsaldrei veiti samþykki til lán-
tðku nema að fyrirfram fengnv tam-
ÞykH sýslunefndar og amtráðs í
heiid sinni.
3. að það ár, sem alþingi kemur sam-
an, sjeu allar hallærislánabænir frá
sýslufjelögum, sem samþykktar eru
af hlutiiðeigandi amtsráfium sama
ár, lagfiar fvrir alpingi til ályktunar
um, livort og hTernig lánið skuli
veita.
4. að nákvæmar skýrslur um, hvernig
hallærislánum hefur varifi verið á
fjárhagstímabilinu, sknli lagöar fyr-
ir þingið.
5- að vextir sjeu ekki eptir gefnir af
hallærislánum, hvorki fyrir lengri
eöa skeinmri tima.
6. að lánið renni að eins til þeirra
sýsiubúa, sem eptir áliti hinna dóm-
kvöddu ninnna eru sannarlega purf-
andi.
7. hvað loks snertir iánbeiðslu Ilúna-
vatns og Skagafjarðar sýslna, þá
skuli fyrst á þann hátt, sem að fram-
an (undir 1. tölul.) er getifi, rannsak-
afi ástandifi í tjefium sýslum, áður
en lánið er veitt afi öllu eða nokkru”.
2. ágúst.
Stjórnarskrármálið var til 3.
umr. í gær í neðri deild. Umræðurnar
urðu allharðar. Ben. Sveinsson byrjaði
með ræfiu, sem stóð yflríl1^ kl.stund.
Auk hans töluðu með málinu: Sig. Jens-
son, Sig. Stefánsson og Páll Briem, en á
móti: landsh., Itór. Böðvarsson, Gr. Th.
og—Lárus llalldórsson, sem nú gekk inn
í minni lilutann og greiddi atkvæði á
móti ásamt hinuin, sem greiddu atkv. á
móti vifi 2. umr., en af þeim var þó Þor
iákur fjarstaddur, svo afi frv. var sam-
þykkt mefi 14 atkv. á móti 7.
F j á r 1 a g a n e f n d i n hefur nú lát-
ið upp álit sitt tim fjárlagafrv. stjórnar-
innarog lagt til að geraá þvi, meðal ann-
ars, þessar breytingar: færa tekjuskatt
úr 15000 kr. nifiur í 10000 kr., vínfanga-
toll úr 1000IK1 kr. niðtir í 90000 kr. hvort
árið,—í frv. er farið fram á að gefa
Kvíkurkirkju frest á nfborguu af skuld
sinni til landssjóðs á fjárhagstímabilinu,
en nefndin leggur fi niótl þvi, ar þvl aW
kirkjan mun iiafa svo miklar tekjur, að
hún geti greitttjeða afborgun. Við skoð-
un á reikningum kirkjunnar komst
nefndin afi því. að reikningshald hennar
hefur síðustu ár verið í miklu ólagi, eins
og annað lijá Kristjáni Þorgrímssyni ;
hann hefur nefnilega verið fjárhalds-
maður kirkjunnar. Fjfiidi gjaldenda er
talinn í skuld við kirkjuna, en margir
peirra liafa tjáð hintim núverandi reikn-
ingshalilara. að þeir liafl borgað Krist-
jáni, og surnir þeirra sýnt kvittanir fyrir.
Reikningar klrkjunnar 1885-1886 eru enn
óendurskoðaðir, og þannig ómögulegt,
afi svo stöddu, að vita, livað kirkjan á
hjá Kr.—Til sendiboðans við yflrjettinn
eru ætlaðar 20 kr. í stað 60 kr.—Styrk-
ur til eflingar búnafii 20000 kr. á ári
eins og í frv., en úthlutist þannig:
tii búnaðarskólans í Ólafsdal 2,500 kr.;
til búnafiarskólans á Ilóltim 4000 kr.; til
Eyðaskóla og búnaðarfjelaga 0500 kr.,
er landsh. útliluti eptir titlögum sýslu-
nefnda og aintsráðs; tii sýslunefnda og
bæjarstjórna, 7000 kr., er landsh. útliluti,
ftð hálfu eptir fólksfjölda, og að hálfu
eptir samanlagðri tölu jarðarhundraöa
og lausafjárlnindrafia.- Tii vegabiíta 20
pús. kr. áári; þar af 3(MK) kr. til að út-
vega vegfróðan mann til að ferðast um
landifi og ákveða, hvar helztu vegi skuli
leggja; til að bæta vegi á aðal-póstleið-
um 15000 kr., er síðara árið sje varið til
vegarins frá Iivalflrfii upp í Norðurárdal;
til annara vega 2000 kr. Til gufuskipa-
ferða 9000 kr. hvortárið, semeigi útborg-
ist, nema nákvæmlega sje farið eptir
ferðaáætlun, er alþingi sainþykki, að því
leyti sem hafís eða óumflýjanleg forföll
ekki banna, og að útgjörðarmenn skips-
ins hafa varnarþing á íslandi.—Einum
aukalækui er bætt við, í Dýrafirði ásamt
Únundarfirfii og Arnarfirði.- 600 kr. lauua
viðbótin til laudlækiiisins og 4(Ml kr.
launaviðbótin til fastnkennarans við
iæknaskólann leggur nefndin til að falli
burt; sömul. lOOkr. til hátíðahalds 8. apr.
í lærða skólanum, og ölmusur til lians
minnki iiin 500 kr. fyrra árið og KMM)
kr. seinna árið. Til kvennaskóla 43(X)
kr. á ári; þar af til kveniiask. í Rvík 1500
kr., og af þeim 300 kr. sem ölmusur til
sveitastúlkna; til kveniiask. á Y'triey 700
kr., á Laugalandi 700 kr. og auk pess til
beggja þessara skóla 1400 kr., er skiptist.
milli peirra eptir nemendafjölda.—Til
barnaskóla í sjóporpum og verzlunarstöfi-
um 2ö00 kr. á ári, er skiptist milli peirra
eptir nemendafjölda. Til 30 sveitakenn
ara, 50 kr. til hvers.—Til Flensborgar-
skóla 2500 kr.; til Illjeskógaskóla 500 kr.
—Til kennslu í stýrimannafræði í Rvik
800 kr.; annars staðar 1000 kr.—Af fjenu
til landsbókasafnsins erp 1200 kr. ætlafiar
til bóka og handrita kaupa og fyrir bók-
band. -Til eptirlauna handa bókaverði
Jóni Ámasyni 800 kr,—Nefndin hefur
eigi ætlað neitt til ótiltekinna vísinda
legra og verklegra fyrirtækja, en tekið
llPP í frv. hjer að lútandi útgjaidagreinir
eptir þvi sem hún só sjer fært vegna fjár-
hagsins, og leggur til, að styrkurinn tif
Gisla Guðmundssonar (sbr. 29. tbi.) falli
burt, en ætiar til Þ. Thoroddsens eptir
reikningi allt afi 1000 kr. hvort árið; til
Ben. Gröndais 800 kr. á ári; til Jóns Þor-
kelssonar (sbr. 29. tbl.) 600 kr. á ári; til
iaxaveiðafjelagsins í Dalasýslu 800 kr.
alls bæðl árin og til laxaklakslus á Iteyni
völlum 200 kr. alls; til Ilermanns bú
fræðings Jónssonar til að gefa út búnað-
arrit 300 kr. á ári.—Til þingsins hafa
komifi margar bænaskrár, en sakir hins
bága fjárhags hefur nefndin eigi sjeð
sjer fært að mæla með eins mörgum og
æskilegt liefði verið, ef fjárhagurinn
hefði verið góður.- Eptir breytingum
nefndarinuar eru útgjöldin 30062 kr. 84
a. hærri en tekjumar í stað 33462 kr. 84
a. i frv. -FramsögumaSur nefndarinnar
er Kiríkur Brlem.
bagaskóli. í efri deild hefur ver
ið samþykkt, frv. um stofnun lagaskóla;
eiga kennendur við hann að vera tveir,
annar forstöðumaður með ;i200 kr. árs
launum og lúnn með 2800 kr. launum.
Lögin eiga þá fyrst að koma til fram
kvæmdar, er alþingi hefur í fjárlögunum
veitt fje til skólans.
L a u n a 1 a g a f r u m v a r p frá Árna
Jónssyni o. fl. fer fram á að færa laun
hiskups, amtsmanna og háyflrdómarans
niður í 5000 kr. handa hverjum fyrir sig
og lnun forstöðumannanna við presta
skólann oglærða skóiann niður i 4000 kr.
handa hvorum.
ttBímnrinn. rra i. apr. cil
30. jiiní þ. á. hafa tekjur bankans verið
hjarumliil 608000 kr.; þar af voru 380
þús. kr. eignir sparisjóðs Reykjavíkur,
sem þá var steypt saman við bankann.
Sparisjóðsinnlög á þessu tímabili hafa
numið 51 lý þús. kr., en útborganir af
sparisjóðsinnlögum 58VJ þns. kr.
Af lántim hafa endurgoldizt 24000 kr.
Á tímabilinu hefur bankinn Iánað
út rúml. 75000 kr. og áttiHO. júní í lámim
alls 630000 kr.
Af seðlaupphæðinni hafði bankinu
þá veitt móttöku úr Iandsjófii #70000 kr,
og var því eptir óeytt af sefiltim • 130000
kr.
Krlstján prinz, elztisonur krón
prinzins í Danmörku, væntanlega Krist
ján 10. Dana konungur, sem tók fyrri
hluta stúdentaprófs 15. f. m., tók þi einn
ig próf I íslenzku samk\-ærat heitorði
konungs á þjóðhátífiinni 1874. Ætlar
hann að halda íslenzku uáminu áfram og
fullkomna sig enn meira í því. Cand.
jur. Óiafur Ilalldórsson hefur kennt
lionum og bróöur hans islenzku.
D r. F i n n u r J ó n s s o n, er skipað-
ur docent við háskólann i Höfn til 3 ára.
Sveinbjörn Sveinbjörnsson
(Ilallgrímssoiiar) er skipaður kennari vifi
latínuskóla í Aarhus í Danmörku.
II ú navatnssýsl u 26. júlí.. „Slátt
ur var almennt byrjaður uin helgina í
12. vikunni, á einstöku stafi fyr; voru
be/.tu þurkar 1. vikuna, en nm 17. þ. m.
brá til votviðra, sem siðan hafa haidi/t
með kulda og krapa-úrkomu stundum,
og kvíða menn, ef sumarið verður vot-
viðrasamt ofan á það, sem á undan er
gengiö. Ull er komin í 60 a. pundið á
Blönduósi og Sauðárkrók.
T ífi a r f a r sunnanlands liið ákjós-
anlegasta fyrir lieyskapinn; stöðugir
þurkar hafa verið nú uin tíma.
Pjó,9ólfi/r.
M œ 1 i f e 11 í Skagafirði veitti lands-
höfðingi 15. júlí sjera Jóni Magnús-
syni á livamini í Norðurárdal, sainkva>mt
j Uosningii safnaðariiis.