Heimskringla - 10.11.1887, Qupperneq 2

„Heiuslriiiíla,”
An
•
Icelandic Newspaper.
PUBI.ISHBD
every Thursday, by
The Heimskuinoi.a Phintinc, COMI’ANY
AT
16 James St. W........Wiunipeg, Man.
Subscription (postage prepaid)
One year........................$2,00
6 months........................ 1,25
i months.......................... 75
Payable in adrance.
Sample copies inailed frrp. to any
address, on application.
Kemur út (afi forfallalausu)á hrerj-
um flmmtudegi.
Skrifstofa og prentsmitSja:
16 James St. W........Winnipeg, Man.
Útgefendur: Prentfjeiag Heimskringlu.
BlaðitS kostar : einn árgangur $2,00;
hálfur árgang r $1.25; og um 3 mánuhi
75 ceats. Borgist fyrirfram.
Smá auglýsingar kosta: fyrir 1 pl.
um 1 mánuö $2,00, um 3 mánuðl $5,00,
um 6 mánuði $9,00, um 12 mánutSi
$15,00.
Þakkarávörp, grafminningar ogeptir-
mæli kosta 10 cents smáleturslínan.
Auglýsingar, sem standa í blaðinu
skernmri tíma en mánuð, kosta: 10 cents
línan í fyrsta skipti, og 5 cents í annafS
og pritija skipti,
Auglýsingar standa í blaöinu, pang-
aö til skipaö er aö taka pœr burtu,
nema samiS sje um vissan tíma fyrir
fram.
Allar auglýsingar, sem birtast eiga
i nœsta lilaíi, veröa aö vera komnar til
ritstjórnarinnar fyrir kl. 4 e. m. á laugar-
dögum.
Skrifstofa blaösins veröur opin alla
virka daga frá kl. 11 til kl. 12 f. h. og
frá kl. 1 til ki. 2 e. h. nema á mi'öviku-
dögum.
Aösendum, tiafnlausum ritgerðum
verður enginn gaumur geflnn.
LAGAÁKVABÐANIR VIÐVÍKJANDI
FIUKTTABLOÐUM.
1. Ilver rnaður, sem tekur reglulega
móti blaði frá pósthúsinu, stendur í á-
byrgð fyrir borguninni. hvort sem hans
nafn eða annars er skrifað utan á blaðið,
og hvort sem hann er áskrifandi eða
ekki.
2. Ef einhver segir blaðinu upp,
veröur hann að borga allt, sem haun
skuldar fyrir þaö; aunars getur útgef-
andinn haldið áfram að senda honum
blaðið, þangað til hann liefur borgað
allt, og útgefandinn á heimting á borg-
un fyrir allt, sem hann hefur sent, hvort
sem hinn hefur tekið blöðin af pósthús-
inu eða ekki.
3. pegar mál koma upp út af blaða-
kaupum, má höfða málið á þeim stað,
sem blaöið er gefið út á, hvað langt
burtu sem heimili Askrifandans er.
4. Dómstóiarnir hafa úrskurðað, að
þ»ð að neita að taka móti frjettablöðum
eða tímaritum frá pósthflsinu, eða flytja
burt og spyrja ekki eptir þeim, meöan
þau eru óborguð, sje tilraun til svika
(pritrui facie of intentional fraud).
UM HÖR-RÆKTUN.
Það er yfirgengilegt hvað
hændur hjer vestra gefa hörrækt-
inni lítinn gaum, eins arðsarnur at-
vinnuvegur og hún f><5 er. Eptir
uppskeruskýrslunum að dæma er
höruppskeran í Manitoba um 160
pús. bush. Og Mennonita-bænd-
urnir í suður-Manitoba munu eiga
pað lítið sem til er. Þeir eru hinir
einu, sem nokkuð hugsa um hör-
Tækt, og par sem peir gera pað,
pá er [>að sönnun fyrir pví, að peir
álíta hana borga sig ekki síður en
aðra kornrækt, pví hvað helzt álit
sem menn kunna að hafa á Men-
nonitunum, pá verða menn pó æf-
inlega að viðurkenna að peir eru
dugandi jarðyrkjumenn og hafa
gott lag á að græða og verða sjálf-
stæðir í efnalegu tilliti.
Það parf heldur ekki neina
skarpskygni til að sjá að hörræktin
er engu siður arðsöm en hveitirækt-
in, eins og hún er nú, pegar pess
er gætt, að hún gefur af sjer tvens-
konar ver/lunarefni, par sem hveiti-
ið eða aðrar kornlegundir gefa að
eins eina. Hveitiræktin gefur af
sjer kornið sjálft og ekkert annað,
en liörræktin aptur á móti gefur af
sjer fyrst og fremst fræið (kornið)
og svo allan hörin, sem sambland-
aður er hálininum. Og hvort um
sig, hörinn og fræið, er eins mikils
og meira virði tiltölulega, heldur
en hveitið er nú. Þessi árin, pegar
hveitið er 50-60 cts., er hiírfræið
aldrei minnaen 75 og optar kringum
90 cents til $1 bush., og pað sjá
allir, að gerir mikinn mun á tekjum
bóndans fyrir hverja eina ekru.
Nokkrir kunna að ætla að upp-
skeran sje pá peim mun minni af
ekrunni, svo að allt jafni sig, en
pað er ekki svo. Uppskeran hjá
pessum fáu, sem ræktað hafa hörinn
hjer, hefur sjaldan verið fyrir inn-
an 20 bush. af ekrunni, optar um
og yfir 25, pannig að jafnaði fullt
eins mikil og af hveitinu. Og peg-
ar verðmunurinn er frá 15-40 cents
af hverju bush., pá hlýtur akuryrkju
maðurinn fljótlega að sjá, hrort arð-
samara er að rækta, pví pegar nú
bóndinn hefur selt sín 25 bush. af
fræi fyrir $15-25, pá á hann eptir
í hálminum allan hörinn, eða helm-
ing afraksturs landsins og vinnu
sinnar. Hvað gefur pá ekra lands
mikið af sjer af hör, mun spurt.
Eptir meðal hörtekju af ekrunni á
Englandi, írlandi, Belgíu, Rúss-
landi og Egyptalandi, par sem hör-
rækt er stunduð mest tiltölulega, pá
er óhætt að gera ráð fyrir 250 pund-
um af ekrunni í Manitoba, sem er
rneðal upphæðin í pessum ríkjum.
Og markaðsverð á hör yrði hjer
ekki fyrir innan 7 cents pundið, er
gerir $17,50 fyrir afrakstur ekrunn-
ar að minnsta kosti. Vjer segjum
að minnsta kosti, af pví vjer gerum
markaðsverðið sro langt fyrir neð-
an meðal inarkaðsverð Norðurálfu, í
5 stærstu hörræktunarlöndunum.
Þar er pað 13^ cents pundið, nærri
helmingi hærra en gert er ráð fyrir
í áætluninni fyrir Manitoba. Meöal
verðið í hverju pessara ríkja er sem
sje:
Englandi og írlandi 14 cts pundið
Belgíu............ 18£ —
Þýzkaland......... 8 —
Rússland............. 8 — --------
Meðalverð 13£ cts. pd.
Þess má geta hjer, að lands-
lag og jarðvegur í Belgíu er einna
Iíkastur pví, sem hann er í Mani-
toba, sljettlendi, feitur jarðvegur
og nokkuð alkali blandinn. En ein-
mitt par, sem alkali er í jörðu, verð
ur hörinn hvítastur, og par, sem
jarðvegurinn er frjófastur, verður
iráðurinn fínastur, og pess vegna
einkar góður til ljereptsgerðar, par
sem hörinn frá Þýzkalandi og Rúss-
landi aptur á móti er blakkur og
grófur, mest megnis til striga og
segl gerðar, kaðla o. s. frv. Og pað
er einmitt jarðveginum í Belgíu að
jakka, að hörinu paðan er helmingi
verðhærri en Þýzkalands og Rúss-
lands hörinn. Þegar nú litið er til
less, að pó jarðvegurinn í Belgíu
sje frjór, pá er hann pó enn frjórri
í Manitoba, og að hjer er nær pvl
alls staðar nægð af alkali, pá hefur
maður ástæðú til að ætla, að hör
frá Manitoba gæti ineð tímanum orð
ið eins nafntogaður eins og nr. 1
luird hveitið frá Manitoba er í dag,
og pá er nú áætlunin um 7 cents
fyrirpundið æði mikið of lág. Hið
annað sem útheimtist til að fram-
leiða góðan hör, er sólskin og bjart-
viðri og mikið döggfall og á engu
jessu er skortur í Manitoba og Norð
vesturlandinu.
Það er og enu annað, sem mæl-
ir með hörræktinni og [>að er, hve
stuttan tíma hörinn parf til að prosk
ast. Sje hör sáð t. d. 1. maí á vor-
in, svo er hann efalaust fullproskað-
aður í fyrstu viku ágústmán., máske
fvrir lok júlímán. Það hefur kom-
ið fyrir að hanu hefur orðið full—
proskaður á Englandi á 11 vikna
tíma, en par fæst aldrei eins hag-
stætt gróðrarveður til lengdar fyrir
korntegundir eins og hjer. Þess
vegna, ef hörinn getur proskast par
á 11 vikum, pá ætti hann að gera
pað hjer ekki síður. Á öllum peim
blettum í norðvesturhluta fylkisins
og eins í Norðvestur hjeruðunum,
[>ar sem hætt er við sumarfrosti og
menn par af leiðandi hræddir við
að reyna hveitiræktina, er hörnum
óliætt, og bændum pví óhætt að
stunda jarðyrkju eptir sem áður,
með engu minni hagsmunum eða á-
batavon heldur en á peim stöðvum,
sem sumarfrost aldrei gera vart við
sig. Að petta er svo, má segja
með fullkominni vissu, pví á Rúss-
landi er hörræktin stunduð engu
minna norðan til en sunnan til, og
ræktaður í stórum stíl beggja megin
Dvina-fljótsins allt norður undir
Gandvíkurbotna, allt, á 64. st. n. br.
Af pessu er auðsætt að alls staðar í
Norðv.landinu, par sem hveitirækt
verður ekki stunduð hættulaust má
stunda hörrækt og pað miklu lengra
norður eptir heldur en byggt verð-
ur um næstkomandi 40-50 ár.
Annað er og athugavert og pað
er, að eptir allra sögn fæst nærri
meðal uppskera af hör, pó honum
sje sáð I nýplægt land, land plægt
sama vorið og sáið er. Ef petta er
svo, pá er pað hagræði fyrir bónd-
ann, sem pá getur notað til pess
hvern blett, sem hann plægir fvrir
lok maímán., en sem hann annars
hefur engin not af fyr en næsta
sumar, par eð hveiti prífzt ekki í
nýrri plæging og bygg og hafrar
ekki nema illa.
Það væri pess vert fyrir ís-
lenzka bændur að gefa pessu máli
gaum. Eptir öllum sögum manna,
er hafa ræktað hör bæði hjer í
landi og Norðurálfu, pá er ómögu-
legt að ágóði af henni sje minni
en af hveitirækt, pvert á inóti sýn-
ist hann vera tvöfalt meiri í saman-
burði við núverandi hveitiprís. En
kostnaðurinn við að rækta hörinn er
ekki meiri en við aðrar kornteg-
undir að iiðru leyti en pví. að pað
parf sjerstaka vjel til að melja hálm
inn og draga úr honum hörinn
(Scutching Mar.hine). En sá kostn
aður er að lfkindmn ekki meiri að
hlutföllum en kostnaðurinn við að
preskja almennar korntegundir.
Það er aðgætandi, að pað er
öldungis eins mikil eptirsókn eptir
hör á hverju ári eins og hveiti og
öðrum korntegundum. Það eru ekki
svo -fáar álnir ljerepta, striga, segla
o. s. frv., .sem ganga upp á hverju
ári, og par að auki eru allir kaðlar
smáir og stóri, netjagarn, tvinni o.
s. frv. Þaö má geta pess t. d., að
á Englandi eru á ári hverju flutt
inn í landið til verkstæðanna um
85,000 tons af kembduin hör, auk
pess sem par og á írlandi eru ár-
lega framleidd 30-40000 tonsaf hör.
Og til pess að framleiða 85,000
tons (ef ekrunni eru ætluð 250 pd.)
purfa 680,000 ekrur af landi, við-
líka mikið ekrutal og nú er ræktað
til allra parfa í Manitoba. Og petta
er pörfin á Englandi einu, en nú eru
sainskonar verkstæði í öllum lönd-
um Norðurálfu og fjölda mörg hjer
í landi.
Hörvinnuverkstæði eru og far-
in að koma upp í Ca.'.ada og mundu
óðum fjölga og stækka, ef bænd-
ur gæfu hörræktinni pann gaum,
sem vert er. Það sjest t. d. af at
vinnuskýrslunum, er gefnar voru
jafníramt og manntalsskýrslurnar
síðustu, að árið 1881 voru ofin í
Canada 1,293,892 yards af hörljer-
eptum einum, og að auki annað
eins eða meira af striga og seglum,
svo og allir kaðlar, netapráður,
tvinni o. s. frv. Til pessa hafa
purft æði mörg pund af hör, sem
líklegt er að ræktað hafi verið í
ríkinu. En pessi upphæð álna af
ljereptum var ekki nóg til að mæta
pörfinni innanrikis, heldur purfti að
kaupa pau að, en sem ekki pyrfti,
ef hörinn væri ræktaður eins og
mætti. í stað pess að kaupa að hör
ljerept, striga, segl o. s. frv., ættu
Canadamenn að flytja pær vörur út
úr ríkinu og pað í stóruin stll.
Markaður fyrir pess konar vörur er
nærri óprjótandi hjá nábúapjóðun-
um að vestan, .Tapanmönnum og
Kfnverjum.
Ef bændur viljn, sýnist ekkert
vera pví til fyrirstöðu að hörvinnu-
verkstæði komi upp, bæði mörg og
stór, með tímanum, í Manitoba og
Norðvesturlandinu.
JENNY LIND
hin heimsfræga söngkona er látin,
ljezt að heimili sínu í einni undir-
borginni í London 2. p. m.
Jeuny Lind var fædd í Stokk-
hólmi í Svfaríki 6. okt. 1821 og
ólzt upp munaðarleysingi hjá tveim
ur vinnukonum, er gengu f dag-
launavinnn, svo Jenny litla mátti
vera alein í herberginu flesta daga,
má af pví marka að hún hefur á
unga aldri fengið litla pekking á
siingfræöi. Einn dag bar evo til,
að merkiskona, er gekk eptir liinu
priinga stræti úti fyrir húsinu, par
sem Jenny var, heyrði undur fagr-
an söng, og stanzaði, og heyrði
að pað var barn að syngja við kött.
Daginn eptir tók konan með sjer
gamlan söngkennara, gekk til húss-
ins og fann Jenny litlu, er söng
fyrir pau pað sem hún kunni. Karl
varð svo hrifinn af röddinni, að dag
inn eptir tók hann Jenny með sjer
til forstöðurnanns konunglega söng-
leikahússins og bað hann að taka
hana. Forstöðuinaðurinn leit á Jen-
ny undrandi og sagði síðan:
uHeimska. Sjáðu pessa stóru fæt-
ur! En pað andlit! Við getum
ekkert gert við svona ófrítt barn”.
En skoðun hans breyttist, pegar
hann heyrði hana syngja. Ilann
tók hana pá tafarlaust, og pegar
hún var 14 ára var hún látin leika
betlarastúlku. er gekk og söng fyr
ir dyrum úti. Forstöðumennirnir
ljetu hana ekki reyna hljóðin fyrir
alvöru fyrr en hún var fullaldra.
í fyrsta sinn kom hún fram árið
1842 sem söngkona og töfraði hún
pá alla sína áheyrendur, og frægð
hennar flaug um allar áttir, en af
pví hún var ekki gefin fyrir að
troða sjer fram, pá var hún ekki
almennt viðurkennd fyr en 1847.
Þá var hún viðurkennd, alls staðar
urðu menn stjórnlausir í löngun að
heyra hina sænsku sönggyðju synga
°g frá peim degþ um 12 ára tíma
var hún konungur allra söngvara.
Þá giptist hún umkomulausum pýzk
um stúdenti, Otto Goldschmidt, 10
árum yngri en hún, tók sjer ból-
festú í einni undirborginni í Lon-
don og liefur búið par síðau. Börn
átti hún 3, 2 syni og eina dóttur,
og hefur ekkert peirra góðan söng
róm nje nokkurn verulegan smekk
fyrir söng eða hljóðfæraslátt.—Hún
var orðlögð fyrir gjafmildi við fá-
tæka, og pað eins meðan hún var á
unga aldri og á sigurferðum sínum
meðal pjóðanna; henni gleymdist
aldrei að gera gott.
*
* *
Eptir að hafa sungið í öllum
helztu borgum Norðurálfu kom Je«
ny Lind til Ameríku undir forstöða
P. I. Barnums, hins víðfræga sýn-
ingamanns, er hafði samið við hana
að syngja á 93 C'oncerts hjer 1 landi.
Fyrir pær 93 concerts voru tekjurn-
ar $700,000, og hennar hluti af
peirri upphæð yfir $233,000 (J af
upjihæðinni). Aldrei fyr höfðu Ame^
ríkumenn borgað jafnmikið fyrir
skemmtanir á jafnstuttum tlma, end*
höfðu peir aldrei heyrt jafnfagrana
söng. Það var 1. sept. 1850 aðhú*
kom til New York á gufuskipin*
Atlantic og pá biðu á bryggjunur*
1 New York 25,000 manna, meirt
manngrúi en par hafði nokkru sinni
fyr safnast saman, n§ma pegar hin*
franski frelsis og föðurlands vinur
Lafayette kom pangað. í næstn
viku á eptir var haldið uppboð á að
göngumiðum að fyrsta söngleikn-
um, og var ákafi manna svo mikill.
að kaupa pá, að jafnsnemma og
sölustjóri hafði auglýst skilmálan*
var hrópað: Ututtugu og fimm doll-
ars ’, pá 50, 100 o. s. frv. Borguð*
pá sumir um og yfir $600 fyrir sæti
og fáir minna en $200, enda vor*
tekjurnar $30,000. Og hún gaf sin*
hlut, $10,000, til ýmsra hjálparfje-
laga 1 borginni, sem vott uin J>akk-
læti sitt fyrir svona höfðinglegw
viðtökur. •
Sein dæmi upp á gjafinildi henn-
ar er pess getið, að pegar hún var á
pessari ferð sinni í Boston, bar pað
til, að vinnustúlka keypti aðgöngu-
miða fyrir $3. er var hið ódýrasta
aðgönguleyfi í húsið. Um leið og
hún borgaði seðilinn sagði hún:
((Þarna fara vikulaunin mín! En
pað er hið sama, jeg má til með að
heyra pennan góða engil syngja”.
Max Hjörtzberg, prívat ritari og ná-
frændi Jennys, heyrði petta og hljóp
til hennar, og sagði henni sögun*
hálf-lilægjandi. ((Þetta má ekki
eiga sjer stað” sagði Jenny. ((Vesa-
lings stúlkan má ekki pannig eyða
peningunum sínum. Það er synd
að taka pá frá henni. Farðu og
finndu hana Max, og færðu henni
petta”, og liún fjekk honum $20
gullpening. Max fann stúlkun*
eptir nokkra leit, er grjet af fögn-
uði og óskai' i Jenny allra heilla fyr-
ir hugsunar>' mina.
Síðan J'enny hætti að syngja
hefur lítið borÆ á henni I mannfje-
laginu, pó hún hafi einlægt verið I
miklu afhaldi hjá öllum stórbokk-
unuin í I.ondon, sjálfsagt með fram
vegna pess, að Victoria drottning
hefur metið hana ineira en fiestar
nútíðar söngkonumar.
F r e g n i r
Úr hinum íslenzku nýlendum.
GIMLI P. O., MAN., 27. okt. 18ST.
Veðurlag hefur verið lijer í
haust vindasamt, langviðrasamt og
kalt. Miklar Isskarir komnar með
vatnsströndinni, og helzt útlit fyrir
að pað fari að leggja með ís, sem
er 3 vikum fyr en vanalega síða*
byggð íslendinga hófst hjer.—Veiði
hefur verið fremur lítil 1 haust á
Giinli til pessa, par til nú í 2 daga
hefur hún verið mikil, en suður í
byggðinni hefur verið mesti land-
burður af fiski næstliðin hálfan mán-
uð.
Heilsufar hefur verið í hau»t
og er enn með lakasta inóti, eink-
um á bömum; hefur lijer gengið
skarlatssótt, niðurgangsveiki, kvef
og lungna veiki hefur gert vart við
sig, og ýmsir fleiri kvillar; all-mörg
börn hafa dáið.
Fólkstal hefur aukist mjög í
Víðinesbyggð I sumar; eru nú komn-
ar hingað frá íslandi á pessu sumri
33 fjöískyldur í byggðina, sem all-
ar til samans hafa 130 menn; pess
utan liafa pó nokkrir flutt hingað
frá Winnipeg.
Margt af pessu nýkomna fólki
er mjög illa statt í efnalegu tilliti,
kemst ekki af vfir veturinn nenia
með sjerstakri hjálp fram yfir pað,
sem bændur hjer gera og geta að
hjálpa pví.
20. p. m. var haldin tomböla á
Gimli, voru pað nokkrir unglingar