Heimskringla - 21.02.1889, Blaðsíða 3

•tala nokkur orð, jafnvel f)ó jeg hafi
aldrei gefið mig við ritdómum eða
pesskonar; pví jeg hef þekkt Pjetur
biskup persónulega í mörg ár, og
hef heyrt margar ræður hans fluttar
*f honum sjálfum og f»ar á meðal
vígsluræðu hans í Kaupmannahöfn
1866, og hef fundið mörg—já—mjög
mörg usálarfræðisleg tilprif”, bæði í
þeim og öðrum verkum hans sem út
eru komin á prent.i Það eru ekki
svo fáar ræður í Pjeturs postillu sem
eru svo fagrar og lærdómsríkar, að
með kröptugu guðsorði má reikna,
og sama má segja um hugvekjur
hans frá veturnóttum til langaföstu.
Jeg er sannfærð um, að margt fræ-
korn hefur paðan fallið í hjörtu
pjóðarinnar sem vex og þróast til
blessunar landi og lýð ineðan ísland
byggist. Jeg hef í pað minnsta ekki
grætt meira á öðru guðsorði, hvorki
hjer í landi eða á íslandi, og hef
jeg heyrt marga presta og lesið
margar bækur, og jeg dæmi fyrir
mig.—Postilla Helga biskups Thord-
ersens er líka ágætis bók, og hefur
nú pegar náð pjóð hylli.
Höf. segist ekki draga efa á,
uað vor æruverðugi biskup, bæði
pekki og eigi eins mikið af persónu-
legum kristindómi eáns og hver
«annar.” I>að er vel talað, og er
vissulega sagt. Jeg hef fáa guðfræð-
inga pekkt, sam eins hafa gefið
kenningu sinni (lodd og egg” með
hreinu, grandvöru, guðræknu dag-
fari og Pjetur biskup og til að stað-
festa pessi orð mín læt jeg lítið
sýnishorn af heimilislífi hans fylgja—
kafla úr brjefi einu, sem mjer var
ritað 4. maí 1884 af sár fátækri
fjölskyldukonu í Reykjavík:
((Mikið fær Þóra biskupsdóttir—
{nú frú Thoroddsen) gott orð hjá
fólki, fyrir hjálp við fátæka, enda
er pað ekki of gjört pví hún á sjer
fáa, ef nokkra líka í pvf tilliti. Það
var sannarlega eptirtekra vert að
sjá hana, sem hina helztu og skraut-
legustu 4(dömu” bæjarins, mislinga-
sumarið, ganga á milli sjúkra fá-
tæklinga—eins og pað var viðbjóðs-
legt I annari eins pest, og bera f
báðum höndum, og vösum slnum,
mat, klæðnað og peniuga, sitja hjá
peim sjúku og hlynna að peim á
dauðastundinni, og hvetja aðra til
að hjálpa. Líka gekkst hún fyrir pví
með móður sinni í fyrravetur, pegar
E. Magnússon kom hingað til lands
með gjafir frá Englandi, að hjer var
úthlutað talsverðu meðal fátækra.
J>á gaf hún líka frá sjálfri sjer tals-
vert af fatnaði fyrir jóliti, sem hún
hafði fengið frá vinstúlkum slnum I
Englandi fyriríslenzktgamalt kvenn-
silfur, sem hú hafði sent peim, en
pær póttust ekki geta borgað henni
pað í neinu sem henni pætti vænna
um, en að fá eitthvuð til að gefa
fátækum.
Hún gaf mjer mikið rausnar-
lega af pessum gjöfum, fyrir utan
svo fjarska mikið annað sem hún og
foreldrar hennar hafa gjört mjer gott.
Jeg er viss um að hún hefur enga
hugmynd um hvað miklu góðu hún
kemur til leiðar. Ó, hve hún má
vera sæl og pakklát við skaparann,
sem hefur gefið henni svona gott
hjartalag og ástæður til að fram-
fylgja pví. Skyldi petta ekki vera
fágætt af ungri stúlku, se*n enga
reynslu hefur um hvað er að eiga
bágt, og sem manni sýnist að lífið
leiki við á rflan hátt”?
Jú, pað væri fágætt, segi jeg
líka, ef margra ára djúp reynsla og
kristilegt hjartalag foreldranna—
endurspeglaði sig ekki í verkum
pessum. En petta er einungis lítið
"ýnishorn af biskups Pjeturs per-
sónulega kristindómi, og af góð-
verkum peim sem Jsú familla gerir
og hefur gert I pagnar pey.
Jeg fer pít ekki fleiri orðum hjer um,
en sendi með línum pessum peim há-
jsruverðuga, aldurhnigna pjóðhöfð-
ingja Pjetri biskupi, pakklætiskveðju
mína og margra aunara hjerna-
megin hafsins, fyrir mörg og fögur
ritstörf hans og sjerstaklega fyrir
eptirbreytanlegan, friðsaman, mann-
kærleiksrlkan lífsferil, pví hreint og
flekklaust llfeuni talar kröptugar *n
nokkur orð.
T. Þ. Holm.
Fregnir
Úr hinum íslenzku nýlendum.
CLARKLEIGH, MAN., 5. febr. 1889.
Það er nú liðið næstum ár slð-
an (1Hkr.” hefur verið send nokkur
frjettagrein hjeðan úr okkar fjar-
læga bygðarlagi, og pó nýlendan
sje lítil og fámenn af íslendingum,
pá er húp. pess virði, að eitthvað sje
ritað frá henni, eins og öðrum ný-
lendum, bæði nær og fjær liggj-
andi.
Heilsufar hjer hefur verið og er
hið bezta yfir höfuð, og hefur pað
verið jafn-gleðilegt, sem pað hefur
verið gagnlegt öllnm nýlendubúum,
pví allir hafa purft á sínum kröpt-
um að halda, síðan peir fluttu hing-
að.
Það er nú ekki nema rúmir 18
mánuðir íífðan fjöldinn af fólkinu
settist hjer að, náttúrlega hver á ó-
byggðu landi, og sem eðlilegt er,
hafa allir haft mjög annrlkt síðan
frá upphafi. Kringumstæðurnar voru
eptir náttúrlegheitum mjög erviðar
fyrst, en fór smábatnandi. Eptir
pví sem hver familíufaðir gat kom-
ið upp húsi yfir sig og sína og náð
að sjer griputn, matarforða og á-
höldum, bæði utanhúss og innan o.
s. frv., hægðist stórum um. En
allt petta var örðugt, pví aðdrættir
voru og eru erviðir, par sem engin
járnbraut er, sem getur ljett undir
með flutninga og ferðalag manna
Allir verða að sækja parfir sínar til
Winnipeg á uxavögnum, og geng-
ur tíl pess latigur tími, er hefði
komið okkur nýbyggjum vel að
mega nota hann heima á bústað
okkar. Þó allt petta sje mjög örð-
ugt, pá komast allir vel af I gegnum
pær prautir, er mættu peim á fyrsta
árinu, og eptir 1 árs dvöl gat heit-
ið að öllum, óhætt að segja flestuin,
líði vel, eptir pví sem um er að
gera.
Flestir sem gátu verið frá heim
ilum sinum á siðasta sumri fóru i
vinnu lengri eða styttri tíma, eptir
pvl sem kringumstæður leyfðu, og
innunnu sjer allir meiri og minni
peninga.
Sumarið hjer var heldur vot-
viðrasamt framanaf, sem viða ann-
ars staðar. Heyskapur var hinn
bezti, pvf grasvöxtur var hjer mik-
ill og nýting hin bezta.
Á síðastl. vori var hjer ekki sáð
öðru en kartöflum, næpum og ýms-
um káltegundum. Kartöflur uxu
vel, eptir pvl sein maður gat búist
við, par sem allir urðu áð sá I ný-
plægða jörð, en næpur og annað
kálmeti reyndist iila, og varð fáum
að míklum notum; gerðu pr.ð hinar
sífeldu rigningar framan af sumrinu,
er bæði drekktu hinum nýgrónu
plöntum og drógu vöxt úr öðrum.
Haustið var hið blíðasta er mað-
ur gat ákosið, optast stillur og blið-
viðri.
Veturinn hefur verið mildur
og góður, frostlítill með stillum og
hagstæðu veðri, að heita iná bæði
nótt og dag. Svo var snjólítið að
varla gat heitið sleðafæri fyrr en
eptir nýár, en nú er gott sleðafæri
yfir allt, og töluvert frost dagsdag-
lega síðan febr. byrjaði, en heið-
skírt og hreint veður.
Nokkrir íslendingar hafa stund-
að hvítfiskveiði í Manitobavatni í
vetur, um 8 mílur frá nýlendunni
(við Rabit Point). Hefur veiðin
heppnast peim allvel og borgað sig
peim mun betur, sem peir hafa
getað selt allan fiskinn fyrir pol-
anlegt verð, hvort heldur peniuga
eða vörur, par strax á staðnum.
Nú í seinni tlð hafa peir purft
að sækja mjög langt út á vatnið—6
til 8 milur—, pví fiskurinn hefur
fært sig út á djúpið, og verður pað
peim mun erviðara fyrir pá að afla
fiskjarins sem vegurinn er lengri.
En nú hafa peir flutt tjöld sin út á
ísinn og búa par I peim öðru hvoru,
og eigapannig hæg^a með að sinna
aflanum, sem peir geta verið nær
netum sínum. Mun fiskveiðin verða
stuuduð framm á seinni part vetr-
arins.
Allir nýlendubúar stunda að
eins griparækt, pví landið er hjer
betur lagað til griparæktar en ak-
uryrkju, pvi heyskapur er yfirfljót-
anlegur og beitiland hið bezta fyr-
ir hvaða skepnu sem er. Akurland
má fá hjer töluvert, en pað er ó-
samanhangandi, pví annað er ekki
akurlendi en öldurnar, en á milli
peirra er heylandið. Jarðvegur á
öldunum er heldur grýttur, og pví
erfiður til plægingar. Sumir ensk-
ir bændur hjerjjkring ræktahveiti,
bankabygg og hafra, og hefur sprott-
ið engu lakar hjá peim en par sem
ógrýttur jarðvegur er. Við íslend-
itigar höfum ekki stundað neina
kornrækt, og getum pess vegna
ekki sagt neitt um hana af eigin-
reynslu, en við höfutn sýnishom fyr-
ir augunum, par sem enskir rækta
I kringum okkur pær korntegundir,
er alinent eru ræktaðar I peitn pört-
um Manitoba, er álitnir eru beztu
hveitilönd. Það inun verða reynt
af oss ísl. með tímanum, hvort korn-
tegundir prífast hjer llkt og annars
staðar I Manitoba eða ekki, og get-
um /ið pá sagt af okkurjj£eigin
reynslu. Við erum svo ungir hjer enn
pá, að tími og kringumstæður hafa
ekki leyft okkur að reyna petta og
getum við pví ekki haldið_með ný-
lendu okkar sem akuryrkjulandi,
heldur sem ágætu griparæktarlandi,
einhverju pví bezta, sem i.ú er völ
á I Manitoba.
En pó að eii.n brjefritari (E.
Kristjánsson) hjeðan úr nýlendunni
kæmist svo að orði I brjefi sínu, dags.
16. marz f. á., 1 13. nr. uHkr.”: að
sjer lítist allt annaðjjen vel á ufram-
tíðina fyrir okkur, peim fáu, sem
liöfum tekið okkur hjer bólfestu í
suðurbygð pessarar nýlendu, pví að
mínu Jáliti, er sá partur hennar að
mörgu leyti óálítlegri heldur en
norðari hlutinn, bæði hvað skóg,Jog
fiskiveiðar í Manitobavatni snertir”.
Þá álít jeg nú, að peir sem seztir
eru hjer að, sjeu nú búnir að koma
sjer svo fyrir, að sjerhver muni
hafa góða von um hina ^fegurstu
framtíð, ef engin stór, ófyrirsjáan-
leg óhöpp koma fyrir. Jeg fyrir
minn parthef hina fegurstu von um
blessunarríka framtíð, bæði mina
og annara nýlendubúa.
Það er ekki að undra, pó að
álit brjefritarans um fraintíð ný-
lendubúa kæmi fram I pessum stll,
sem hann álítur norðurpart nýlend-
unnar að mörgu leyti álítlegri en
hinn syðri, og tekur fram bæði skóg,
og fiskiveiði I Manitobavatni. Það
mun vera satt, að I norðurbygð-
ínni sje meiri skógur; en skógleysi
1 syðri bygðinni stendur ekki fyrir
þrifum, pví að engir munu enn
pá, seni búnir eru að byggja, hafa
purft að sækja húsavið sinn lengra,
en um mílu vegar, og par fyrir
innan. Sama er að segja um eldi-
við, hann er hjer bæði nógur og
góður, og meiri að sínu leyti enn
húsaviður, svo að suðurparturinn
parf ekki að vera óálitlegrl viðar-
ins vegna.
Svo er nú vegalbngdin frá báð-
um nýlendupörtunum að Manitoba-
vatni; pað mun vera frá norður-
partinum með fram aðalveginum
um 20 mllur til vatnsins, par sem
fiskjarvon er, en úr suðurbygðinni
rúmar 4 mllur. Þetta er pó æði-
mikill munur á liægð, ef um nokk-
uð er að gera, og er ekki rjett að
álíta petta ókostbygðar vorrar.
Hver heilvita maður getur nú
gert sjer hugmynd um, I hvaða
tilgangi brjefritarinn hefur ritað
brjefkafla sinn, og sjerstaklega
peir, sem vissu, að pessi brjefrit-
ari hafði pá aldrei komið í norður-
partinn, aldrei sjeð útlit peirrar
bygðar, aldrei sjeð kost eða löst
hennar, og aldrei sjeð hve mikill
munur er á skóglandi par eða hjer.
Mjer er vlst óhætt að fullyrða,
að á noríiur og suður byggðinni er
ekki annar munur enn sá, að norð-
byggðin er nokkuð votlendari, og
par pvl betri heyskapur I purka-
sumrum, en I votviðratíð raklend-
ari en hin syðri, og liggur lengra
frá vatninu, og pvi örðugra að
stunda veiðar paðan, ef pær eru á
annað borð stundaðar. Byggðirn-
ar báðar eru svo llkar, sein pær
geta verið, hvað gripaland snertir,
yfirfljótanlegt gras og beit, I báð-
um pörtunum, og pvl sjerstaklega
velfallnar fyrir kvikfjárrækt.
Hinrik Johnson.
FRELSI OG FJELAGSSKAPUR
er að mínu áliti svo mjög hvað
annað styðjandi, að hvort um sig
getur tæplega farið einsaman.
Frelsið riður hinn pyrnum stráða
veg, og fjeagsskapurinn, með sinum
afleiðingum kemur optast öruggur
á eptir; pví meira, setn frelsið er
I hverju landi, pví meiri áhrif hefir
almúginn og álit hans, á allt, sem
fram fer. Þar, sem ófrelsi er að
mörgu leyti, par hefir hinn lægri
flokkur pjóðanna engan vilja, enga
pekkingu, enga framkvæmd, og
ekkert prek, til pess að láta I ljósi
skoðanir sínar á einu eða öðru. En
ef allir væru uppaldir I peim til-
gangi, að peir eptir Itrustu kröpt-
um innu sjer og pjóð sinni pað gagn,
sem efni og aðrir hæfilegleikar
leyfðu, pá hlyti fjelagsskapur og
framkvæmdir að verða meiri, líðan
pjóðanna I heild sinni margfalt
betri. Ef að fjelagsskapurinn væri
góður og almennur, pá kæmist sá
kraptalitli að með peim sterka,
eptir rjettu hlutfalli, svo minna yrði
ónýtt af hinum meðsköpuðu kröpt-
um mannkynsins, par af leiðandi
yrði meira framkvæmt mannfje-
laginu í heild sinni, og hverjum
einstökum til nytsemdar og heið-
urs, heldur en par, sem hver kúld-
ast I slnu horni. ófjelagslyndinu
fylgir og, að ef einhver sýnist vilja
vinna að einhverju nytsömu og
fögru, pá eru óðar ótal hendur á
lopti til pess, að rífa burt undirstöð-
una, áður enn byggt verði ofan
á hina, I stað pess að hjálpa hver
öðrum áfrain til meiri framfara og
fullkomnunar, til meiri farsældar.
Það er hörinulegt að menn
skuli, ef til vill af einstrengings-
legum hroka og drambi, e n n geta
fengið sig til að breyta eins ómann-
lega við meðbræður slna og gagn-
vart öllu mannkyninu, eins og
dagleg dæmi sína, að peir skuli
vinna hver á móti öðrum og jafn-
vel sinni eigin sannfæringu, ein-
ungis fyrir persónulega óvild, útaf
einhverju sannkölluðu smáræði, eða
sumir ef til vill beinlinis til að
aflasjer, sem flestra mótstöðumanna,
og með pv'í fangaráði láta heiroinn
llta, sem stærstum augum á sig
og framferði sitt.
Það gerir minnst til hvernig
stærilætið hreykir sjer!
Hvílíkur hugsunarháttur! Hví-
líkar eru ekki afleiðingar hins forna
breyskleika! Hvenær mun pá
heimurinn,— eða rjettara sagt
mennirnir I heiminum— fara að
breyta hinni fornu stefnu I annað
horf. Sunistaðar parf pað pó sann-
arlega að lagfærast. Jeg vil t. d.
leyfa mjer að segja, að íslending-
um veitti ekki af að byrja, og pað
sem fyrst, að athuga petta mál.
Þeim veitti ekki af að glæða sem
fyrst og bezt, hina litlu líftóru,
sem er I fjelagsskap peirra, ef peir
eigi ætla algerlega að láta hana
deyja út. Það virðist, sem maður
hafi fulla ástæðu til að halda að
samtök vor á meða), sjeu heldur að
pverra enn vaxa, pó hörmulegt sje.
En skyldur er hver íslendingur
sem bera vill nafn með rentu, að
reyna af fremsta megni að efla sam-
lyndi og fjelagsskap vorn, vonandi
að eigi llði á löngu par til allt
kemst I betra horf, og að vjer lær-
um betur að meta sjálfa oss og
hæfilegleika vora, en vjer hingað
til höfum gert.
B. G.
S .... ----
ELDRAUNIN.
Bptir
CHARLBS RBAÐ.
(Eggert Jóhannsson, pýddi).
1 pessu opnaðl Plnder húðardyrnar
og gekk lnn hvatlega. ,Góðau daglun,
Sara, góflan dagina Debóra og góðann
daginn litia fagurkinnl’ sagði hann þiegi-
iega. Jnnheimtan hefnr gengið vel í
þetta skipti. Gerðu nú svo vel og opn-
aðu bókina og kondu með UB.”—Bennett,
á nýja hótelinu, £3, 13 shillings og 6
Pence. Þarna eru peningarnir. Næst
„C”—Chnrch, £1 ogðshillings. Þá Drake,
£7 og 9 shillings’.
,Það er öðru nafni andarsteggur,
pessi Drake’, tók Lucyfram í.
tJú, og þú ert annar, ef maður
sleppir því hvers kyns þú ert’, svaraði
Pinder. ,Og nú’, sagði hann við Söru:
,hlaupum við aptur í ”M” in-Mr. Mayor’.
tMeð öðrum orðum hryssa’*! tók
Lucy fram í aptur. Pinder neitaði því
þverlega, en sagði a* Mr. Mayor væri
æðsta yflrvald borgarinnar, og til sönn-
unar því dróg hann upp hjá sjer ávísun
frá honum fyrir 17 pundum og 4 shil-
lings. tEn hvað er nú frjettalegt hjer
heima?’ spurði hann svo.
,Það skal jeg segja þjer’, gall vi*
Lucy. ,Þær mamma og Debóra fóru í
hár saman rjett á'San!’
,Þú ert natiu að hafa eptir! Svei!’
sagtSi nú Debóra.
,Hvers vegnasegir þúþá svo margt?’
sag*i Sara. ,ÞatS ert þú sem hún hermir
eptir. En þetta var bara meiningamunur.’
,En þið orguðuð þó hver framan 1
aðra!’ hjelt Lucy áfram.
Debóra ávítatsi Lucy I annað skipti,
en jómfrúin gerði ekki annað en hafa
þá upp eptir henni málsháttinn: að
sannleikurinn væri sagna beztur. Brosti
þá Pinder, kvað horfurnar vera miður
góðar og spurði hvað á gengi. Fór þá
Lucy til, þrátt fyrir alvarlega bendingu
frá móður sinni um að þegja, og sagði
alla söguna, þeim systrum báðum til
hins mesta óþokka. En Lucy mýkti
úr öllu saman með því atS hlaupa upp
um háls mömmu sinnar að endaðri
sögunni.
Sara kyssti hana og fatSmaði, en
sagði jafnframt að þær hefðu ekki
rifist. ,Færðu mjer’, sagði hún, ,að-
eins sönnun fyrir því, að hann sje á
lífi, og skal jeg þá aldrei framar fella
tár fyrir hann.‘
,Viltu halda þann samning?’ spurði
Pinder.
.Vissulega vil jeg það’, svaraSi Sara.
,GeftSu mjerþá hönd þína uppá það!’
Hún gerði það og horfði spyrjandi í
augu hans.
Hann gekk þegar út úr búSinni,
og þó látlaus spurningahríð frá þeim
systrum dyndi á honum, svaraði hann
ekki einu orði. Sannleikurinn var, að
liann I bráð gat engu lofað. Svo mik-
ið var honum raunar kunnugt, að
Dick Varney, sem fyrir 3 mánuðum
hafSi farið til New York, hafði einmitt
þá um daginn sjezt á veitingahúsi í
grend við Grænugötu. Og Pinder
þóttist fullviss um að hann vissi eitthvað
um Mansell. Eptir stundarleit fann
hann Varney, sem, rjett einusinni, var
peningalítill, og fyrir loforð um pund
sterling í launaskyni, iofaði hann að
koma til Mrs. Manseil og segja henni
allt af ljetta um mann heunar. í fyrstu
setti hann upp a* fá að sjá peningitm
og jafnvel nokkurn hluta launanna
fyrirfram; enþvíneitaði Pinder alger-
lega. Hann sýndi honum aðeins pen-
inginn og teymdi hann á honum yflr í
Grænugötu. En þegar kom a* dyrun-
um mundi þrællinu fyrst eptir siani síð-
ustu þanga* komu, svo það fór um hann
hrollur, og hann vildi hverfa aptur, en
Pinder kvaðst ábyrgjast hann og rak
liann hálfnauðugann inn í búðina.
Þær áystur voru báðar I búðinni, og
þó Sara hefði ekki sjeð Varney nema
einu sinni, þekkti hún liann á augnablik-
inu. Hún rak upp hljóð, huldi andlit
sitt með höndunum, og fór um hana
eins og lirollur, er hún sagði: ,Ó, þessi
maður!’
.Svonal’ sagði Varney, ,hún getur
ekki litið mig, og það er engin furða’.
Og jafnframt og hann sagði þessi orð
—hin drengilegustu er honum höfðu
hrotið af vörum um fieiri ár—ætlaði hann
aö hlaupa á dyr. En Pinder var nær-
staddur, greip hann og hjelt honum föst-
um, og í fyrsta skipti S þrjú ár ávitaði
hann Söru með þessum orðum: ,Hvaða
vlt er i að þjóta þannig upp, hræða úr
manninum þann litla kjark, sem I hon-
um er og loka á honum munninum’.
(Framh.).
*) „Mayor" er aö jafnaði framborlö
iíkt og Mare—en mara ermeri eða hryssa.