Heimskringla - 16.05.1889, Síða 1

3. ar
IVr. 30.
Winnipeg, Man. 1(5. Mal 1880.
ALMENMR FEJETTIR.
FRÁ UTLÖNDUM.
FRAKKLAND. Sýningin í Par-
is og 100 ftra hátíðin byrjaði hinn
5. J>. m. Upprunalega var tiltekið
að hátíðin skyldi sOgð byrjuð 4.
maí, pví pað var pann mánaðardag
1789 að Lúðvík konungur XIV.,
drottning hans, hirðin og öll stór—
menni pjóðarinnar hófu skrúðgöngu
sína, fyrst i Notre Dame kirkjuna
og svo frá henni gegnum endilanga
Parisarborg og til Versala, 10 mílur
burtu, pegar heita mátti að öll Par-
isarborg fylgdi á eptir. En 100 ára
hátíðin byrjaði ekki pann 4. p. m.
af pvi pann dag n.ánaðar bar upp
á laugardag, en sunnudagurinn um
pvert og endilangt Frakkland er
viðurkenndur fremur skemmtidagur
en helgidagur. Þess vegna var
sjálfsagt að nota pann daginn, er
flestir gátu verið viðstaddir. Aðal-
athöfnin, vigsluræðurnar o. p. h.,
fór fram í Versölum. Þangað flykkt-
ist fólk frá Paris, en pó hvergi
nærri eins margt og við mátti búast og
ermæltað ekki hafi verið eins margir
aðkomandi i Versölum um daginn,
eins og porpsbúar eru að tölunni
til, en peir eru 50000. Var pað
ef til vill ástæðan með fram, að veð-
ur var óhagstætt, pykkt lopt, regn
og hráslagakuldi framyfir hádegi.
En kl. 2. e. m., jafnsnemma og Car-
not forseti kom akandi til porpsins,
rofaði tilí lopti, ög er hannstóðber-
höfðaður á ræðupallinum i tjaldbúð,
sem gerð var mestmegnis af dreir-
rauðum dúkmeð breiðum, logagyllt-
um röndum, hellti sólin heitum
geislastraum á skalla hans, honum
til mestu ömunar og ó]>æginda. Ept-
ir pað var bjart veður og heitt um
daginn.—Það var á pessari ferð for-
setans, frá húsi sínu I Paris, að skot-
ið var á hann, eins og áður hefur
verið getið um, en ekki var að sjá
að pað tilræði hefði haft hin minnstu
áhrif á hann.—Að lokinni ræðunni í
tjaldbúðinni var hafin skrúðganga
paðan til hinar mikilfenglegu og
fögru hallar, er Lúðvik XIV. ljet
byggja við mót priggja langra og
geysi breiðra stræta, með fjórsettum
röðum af fögrum trjám til beggja
handa, og sem nú eru auk hallar-
innar hið mesta skraut bæjarins, og
pegjandi vottur um hina fornu dýrð.
1 pessari höll flutti Carnot forseti
aðalræðuna, og fjöldi annara stór-
menna spreittu sig pá líka. Vildi
onginn vera minni en hinn, að pvl
er mælsku snertir, en eptir alltsam-
an pykir pó litið til allra ræðanna
koma. Að pessu loknu sneru allir
til Parisar og hátíðin var byrjuð.
Sýninguna sjálfa opnaði Carnot
forseti ekki formlega fyrr en kl. 1 ^
e. m. hinn 6. Flutti hann pá ræðu
i aðal-sýningaskálanum, en 400000
manns kepptu hver við annan um að
verða áheyrendur, og af pví varð sú
eðlilega afleiðing, að mji\g fáir náðu
samhengi ræðunnar, en peir, sem
heyrðu pótti mikið tilkoma, pó
einkum ræðu Tirards stjórnarfor-
manns. Að lokinni ræðunni studdi
forsetinn fingri á hnapp, greyptan í
vegg, og um leið setti rafurtnagns-
straumur allar vjelarnar f pessum
og hinum öðrum sýningaskálunum í
hreifingu.—Sýningaskálarnir eru að
grunnmáli yfir 3 milj. ferhyrnings-
feta, oginnan peirra er að sjá nærri
alla upphugsanlega sýninganinni,
eign 80000 manna. Skainmt frá
sýuingi.skálanuin er Eiffel-turninn,
1000 feta hár, og upp af honum á
hárri stöng er rafurmagnsljósakranz,
er sjest úr 50 mílna fjarlægð. Efst
á turninum er og herbergi fyrir
stjörnufræðinga og öll pau áhöld,
er peir parfnast til að rannsaka
himinhvolfið. Lyptivjel, hreifð af
gufuafli, flytur menn upp og ofan
alla daga, og fargjaldið upp eptir
stöplinum, um 700 fet—lengra fá
menn ekki far með lyptivjelinni,
kostar 5 franka ($1). Stigar liggja
og uppeptir stöplinum, og geta peir
pví gengið ervilja. Matsölubúðir,
drykkjustofur o. s. frv. eru í turnin-
um við efri stöð lyptivjelarinnar, og
geta menn pví verið allati daginn
par uppi pess vegna, að ekki er að
óttast sult, porsta eða preytu.—
Sama kvöldið og sýningin var opn-
uð, var öll borgin fagurlega upp-
lýst, og var sov mikill mannfjöldi á
strætunum, að yfirvöldin fyrirbuðu
að hafa einn einasta hest á strætum
úti, svo ekki gætu meiðsli orsakast
af peim ástæðum.—Mikið vantar á
að sýningin sje fullgerð enn.
ENGLAND. Það hýrnaði mjög
yfir yfmes-mönnum um daginn, í
fyrsta skipti síðan að rannsóknin
hófst. Parnell sem sje meðgekk,
að hann hefði vísvitandi farið með
ósannindi í einni ræðu sinni á pingi.
Hann hafði verið að halda fram
pjóðfjelaginu írska og vildi láta
drjúgt yfir áhrifurn pess. Sagði t
d. að pað fjelag sópað burtu öll-
um leynifjelögunum írsku. Fyrir
rjettinurn um daginn sagði hann að
pað fjelag hefði fækkað leynifje-
lögunum, og er Webster rak ræð-
una framan 1 hann, sagði Parnell
með sinni venjulegu hreinskilni,
að hann hefði pá farið með ósann-
indi, af bvl hann hefði viljað
láta sem mest yfir áhrifum pess fje-
lags. Um petta atriði finnst
í’mes-mönnum mjög, en aðrir
dást pví meir að hreinskilni Par-
nells, og segja sem er, að fáir
pingmenn mundu hafa gert pað
sama undir sömu kringumstæðum.
Stjórn Breta hefur veitt $50,
000 styrk á ári í 20 ár til fjelags-
ins er í sumar leggur hraðfrjetta-
práð frá Halifax í nýja Skotlandi
til Bermuda-eyjanna. Fjelagið á
að byrja á verkinu undireins.
Sagt er að Parnell muni, fyrst
um sinn að minnsta kosti, neita að
piggja. meðborgararjettindin er Edin-
borgar-búar veittu honum um dag-
inn. Ástæðan er sú, að bæjarráðs-
niennirnir sampykktu ekki allir að
veita honum pennan heiður. Vinir
ParneMs eggja hann nú á að piggja
ekki boðið, að minnsta kosti ekki
fyrra en rannsókninni er lokið og
pað mál útkljáð.
ÞÝZKALAND. Þangað hafa
komið fregnir um pað, að Wissman
Afríkufari hafi nýlega unnið frægan
sigur yfir innlendum pjóðhöfðingja
á austurströndinni, og mælt að
mestu vandræðin sje nú yfirstigin I
bráð.
Verkstöðvanir í ákaflega stór-
um stíl eru almennar um Þýzkaland.
Frá AfrSku koma pær fregnir
að Jón konungur S Abyssiniu sje
nýfállinn S strSði.
rnÁ ameriku.
BANDARÍKIN.
í vikunni er leið var i New
York settur rannsóknarrjettur til að
rannsaka að hvað miklu leyti Cana-
disk járnbrautafjelög eiga að hafa
vald vfir járnbrautum innan Banda-
rSkja og hvaða áhrif pau hafa á vöru
flutningsgjald o. s. frv. Fvr r rjett-
arhaldinu eru eintómir pingmenu
úr efrideild, er skipaðir voru til a.ð
rannsaka petta nákvæmlega til pess
að komast eptir livert pau brauta-
fjelög, pó útlend sjeu, sjeu ekki
skyld til að lúta (lutningslögununi.
Af Canadiskum járnbrautaformönn-
um er mættu fyrir rjettinum voru
t>eir Van Horne, Kyrrahafsbrautar—
formaðurinn, og Hickson, Grand
Trunk-formaðurinn. Það sem ein-
kennilegast er við petta rjettarhald,
er pað, að formennirnir hafa svo
opt spurt pá sem yfirheyrðir hafa
verið hvernig peim litist á ef Canada
væri tekið S Bandaríkjasambándið,
rjetteinsog járnbrautaformenn væru
allra marina færaStir til að svara
jafn mikilfengu pólitisku spurs-
máli. l(Hvað er um pað, ef við
tækjum Canada í sambandið”? spurði
oddvitinn J. J. Hill, forseta St. Paul,
Minneapolis og Manitoba-brautar-
innar. tlÞað er ætlan mín að Can-
adamenn yrðu ákjósanlegir Banda-
ríkjamenn”, svaraði Hill. Og pessu
lík voru svör annara er spurðir voru
að pvi sama. Fyrir rjettinum mætti
og Wiinan, er strax sló út í aðra
sálma. Fór eins og honum er lagið
að flytja ræðu um verzlunareining
rikjanna, og fullyrti að einmitt pað
væri fyrsta sporið til að fá ríkin
sameinuð undir eina stjórn. Jafn-
framt ljet hann i ljósi að óhyggilegt
væri að útiloka canadiskar járnbraut-
ir úr Bandaríkjum eða hefta frelsi
peirra. Það yrði illa pokkað i
Canada og yrði til stór tjóns öllum
ríkjunum í vestur og norðvestur-
hluta Bandaríkjanna. í ræðunni
sagði hann að ómögulegt væri að
Canada hjeldi peirri stöðu lengi, er
pað ríki hjeldi nú. Það hlyti innan
skamms að verða annaðtveggja lýð-
veldi eða ganga í samband Banda-
ríkja. Vonir fjöldans í Canada um
framhald núverandi stjórnarfyrir-
komulag sagði hann að væru byggð-
ar á einum aldurhnignum manni, Sir
John A. McDonald. Þegar hann
fjelli frá mundi steypan koma.—í
ræðunni gat hann pess að Banda-
ríkjamenn mundu pá rjúka upp til
handa og fóta og byggja upp vest-
urhluta Canada. Oddvitinn spurði
hvert pað væri ráðlegt fyrir Banda-
ríkjamenn að hjálpa til að upp-
byggja volduga pjóð, meira og
minna peim andvíga rjett við hlið
sína. Því svaraði Wiman á pann
hátt, að samband Canada og Breta
væri að eins nafnið, og að núver-
andi viðskipti Breta við New York-
ríki eitt væri að vissu leyti meira
virði fyrir pá en allt Canadaríki.
í Boston er verið að reyna að
mynda fjelag, er á að koma upp
ýmsum verkstæðum á írlandi, til að
gefa atvinnu svo mörgum sem hægt
er af leiguliðunum, sem útbyggt er
af jörðum sínum. Forstöðumeiin
pessa fyrirtækis eru nú að safna fje
til pessa og hafa fengið marga rikis-
menn í fylgi. Svo á að vera búið
um hnútana að Breta stjórn geti
ekki fundið að pessu.
Kínverski ráðherrann í Banda-
rikjunum hefur nýlega gefið Smith-
son i an -f orngri pasaf ni n u merkilegan
kínverskan hring. Hringurinn er úr
ljósgulum málm! og er um 10 puml.
að ummáli, og er sagt að hann hafi
verið eign Kína keisarans Han, er
nppi var fyrir 3,500 árum síðan, en
hringurinn fannst fyrir sköminu í
grafhvolfi. Er svo sagt að á dögum
pessa keisara hafi pað verið siður,
er einhverjum ufyr-r náð” var veitt
áheyrn keisarans, skyldi hann halda
á pessum hring tveim höndum
pannig, að allir fingurnir væru inn
í hringnum, á meðan peir fluttu
erindi sitt. Var pað gert til pess,
fið peir hjeldu höndtim og fingrum
kyrrutn á nieðan peir stóðu frainini
fyrir tihans hátigu”, par eð ósómi
pótti að brúka handa bendingar.
Hringurinn heitir uHan Pek”.
í Baltimore var I síðastl. viku
fullgert sjúkrahúsið stóra, er kostar
$2 milj. og sem er gjöf John
Hopkins sál., höfundar Hopkins há-
skólans par í bænum. Sjúkrahús
petta samanstendur af 17 bygging-
um, og hefur smíði pess staðið yfir
I 10 ár.
Eldsábyrgðarfjelagið ^Hquitable"
í New York er hætt að vera til.
Var pað sampykkt á fje'.agsfundi í
vikunni er leið. Höfuðstóll fjelags-
ins er $219 milj., og eignir pess nú
auk höfuðstólsins eptir að allar
skuldir eru greiddar, eru $296 milj.
Fjelagið var stofnað 1823.
John A. Enander, hinn nýkjörni
ráðherra Bandaríkja í Danmörku,
hefur legið hættulega veikur um
undanfarinn tíma og er enn ekki úr
hættu. Er sagt að hann muni ófær
til að ferðast fyrst um sinn.
Chicagobúar eru í pann veginn
að færa út kvíarnar að mun, að pví
leyti, að peir biðja um lög er sam-
eini aðal-bænum fjölda af smáporp-
um umhverfis bæinn. Er allt útlit
fyrir að petta fáist, og verður pá
íbúatalið S Chicago um miljón, en
fyrst um sinn verður pá bærinn æði
strjálbyggður.
Upphæð skulda er hvila á bú-
jörðum í Illinois-riki gegn fasteigna-
veði, nema nær 124 milj. doll.
Á siðastl. ári hefur frjettablaða
og tfmaritatal S Ameríku (Banda-
rikjum og Canada) aukist um 797.
Er nú 17,107, á móti 16,310 I fyrra.
Og áætlun um samlagt kaupendatal
peirra er 34,799,500.
í Toledo, h.ittust hjón
ein I síðastl. viku, sctn ekki höfðu
sjezt sSðan S byrjun innanríkisstriðs-
ins. Maðurinn gekk S herpjónustu,
og svo komu fregnir til konunnnar
að hann hefði fallið. Flutti hún pá
til Chicago og bjó par nokknr ár og
giptist par aptur. Fyrir nokkrum
árum dó seinnimaður konunnar og
iiutti hún pá til Toledo I Ohio og
býr par nú. Fyrrimaður hennar
leitaði að konu sinni í öll pessi ár,
að haiiii segir, og var pað fyrir til-
viljun að hann I blaði sá nafn sonar
síns, búandi I Detroit. Þangað fór
faðirinn, og svo með syni sinum til
Toledo. Varð par meiri fagnaðar-
fundur en frá verði sagt.
Hið nýja skip Inman-linunnar
uCity of Paris" er að sækja sig, að
pvi er ganghraða snertir. Fór frá
Liverpool til New York á 5 sólar-
hringum, 23 klukkustundum og 7
minútom. Er pað styttri tíini svo
nemur 2 kl.stundum, en nokkru
sinni hefur áður verið farin yfir
Atlanzhaf, á milli pessara hafna.
Ofsaveður og steypiregn gerði
stórskaða S Pennsylvania, Ohio, og
Indiana-rikjunum, um sSðastl. helgi.
Ræningjaflokkur sat fyrir em-
bættismanni BandarSkjastjórnar, er
sendur var til að borga hermönnum
i Arizona mánaðarkaup sitt. Með
honum voru nokkrir hermenn,
en ræningjarnir voru fleiri og unnu
sigur. Náðu peir J>ar $29,000.
C a n a d a .
Hinn 8. ársfundur Canada Kyrra-
hafsjárnbrautarfjelagsins var hald-
imi í Montreal liinn 8. }>■ m. Meðal
amiars gat forsetiiin, Van Horne,
pess S ávarpi sSnu, að pörf væri á
að byggja um 100 mihia langa grein
af brautinni frá Brandon S Mani-
toba til Souris-kolanámanna. Sagði
landið á pví svæði all-pjettbyggt,
en járnbrautaleysið væri nýbyggjum
mjög tilfinnanlegt. Svo væri og
bygging pessarar brautar nauðsyn-
leg vegna fjelagsins sjálfs. Er pví
ekki óliklegt, að máske strax i sum-
ar verði pessi braut byggð eða ein-
hver hluti hennar.—Allar tekjur
fjelagsins á siðastl. ári (að undan-
teknum brautum pess fyrir sunnan
Lawrence-fljótið) voru $13,195,535,
en útgjöld pess, viðhaldskostnaður
o. p. h., voru $9,324,760. Hreinn
ávinningur á árinu var pvl $3,890,-
774, og eptir að greiddir voru árs-
vextir af skuldafje, ákveðnir vextir
af höfuðstól hluthafenda i fjelaginu
o. pl., átti fjelagið S afgangi $326,
423.—Á árinu seldi pað land fyrir
$1,073,747, og af peirri upphæð var
rúmlega $^ milj. fyrir bæjarlóða
sölu. í byrjun p. á, átti pað éptir
óseldar 16,116(960 ekrur afbúlandi.
Af pvl eru 1,309,424 ekrur i suður-
Manitoba, er pað fjekk með Glen-
boro-brautinni, pegar pað keypti
hana um árið. Þetta land metur
fjelagið á nálega $6 milj., en á pv£
hvílir skuld, er nemur $884,873, en
pað er sú upphæð er Manitoba-fylki
lánaði fjelaginu, pegar pað byggði
brautina. Alla landeign sina (að
undanskildum bæjarlóðum) metur
fjelagið á $55 milj. að minnsta,
kosti.—Van Horne var endurkosinn
forseti fjelagsins.
Formenn járnbrautafjelaganna:
Northern Pacific og Great North.
West Central hafa um undanfarinn
tíma setið saman í Ottawa. Er pað
að sögn I bruggi að G. N. W. C.
selji einkaleyfi sitt ásamt rjetti til
landsins, er stjórnin gaf pví, og 50
milna langa brautargrunninn í lieud-
ur Northern Pacific & Manitofaa-fje-
lagsins. Fari svo, m'ir o’-jki r^nda.
á að járnlagðar verúi i sumar [>i»ssar
50 mílur, sein búið er að byggja
norðvestur fyrir Brandon. Annað
gott sem pau kaup hefðu i för með
sjer er pað að N. P. & M.-fjelagið
yrði pá jarðeigandi í Manitoba og
Norðvesturlandinu, og um leið
nauðbeygt til að vinr.a að innflutn-
ingi enn rösklega-en pað gerir, með-
an pað á ekki eina ekru af landi.
Mælt er að Andrew Carnegie
hinn riki í Philadelpia sje að mynda
fjelag til að leggja frjettapráð á
milli Canada Og Englands. Hans
kvað von til Ottawa pessa dagana £
peim erindagerðum.
Við burtfararpróf á lagaskóla í
Toronto uin daginn stóð blindur
maður hæst. Hauii hlaut að nema
allt munnlega, og spurningarnar
við prófið voru fram lagðar á sam&
hátt. En svör sin skrifaði hanni
sjálfur með stilritara (7't/pe-icritery
Allar horfur eru á að timbur-
verzlun £ Quebec verði mikið meiri
í sumar en á nokkru einu ári núi
um langan tíma.
Hreinn ávinningur Montreal-
bankafjelagsins árið er leið nam
$1,367,176. Af peirri upphæð voru
yfir $800,000 lögð í viðlagasjóð.
Miðsumarshátíðir eru sem stend-
ur tízka. í Canada er ákveðið að
hafa hær 4 í sumar, i Winnipeg, £
Hamilton, Ontario, í St. Johns, New
Brunswick og í Halifax i Nýja
Skotlandi.
Áfram heldur kapólska kirkjan
að takmarka frelsi meðliuia sinna.
Þeir mega nú ekki lengur ganga á
leikhús, á daiizsanikoinur, ekki fara
skemmtiferðir ineð öðrum niönnum
á suinarkvöldum, og’helzt ekki sækja
neinar skemnitanir r.eina með leyfi
prestanna. Svo segja allir æðstu
prestarnir i Quebec fyrir inuiin
páfans