Heimskringla - 23.06.1894, Blaðsíða 2

HEIMSKRINGLA 23. JÚNÍ 1894.
koEar úi d. LaugardBguro.
•The HeimskrÍÐgla Ptg. & PbW. Co.
útgefendr. [Publishera.]
Ver/i blaðsius i Cauada og Banda-
ríkjuuum :
12 ruácu'Si ?2,50 fyrirframborg. $2,00
ö ----- $1,50 ---- — $1,00
3 ----- $ö,(<0; ----- — $0,50
Kitstjúrinn geymir ekki greiuar, sem
eigi verða uppteknar, og endrsendir
þær eigi nema frímerki fyrir endr-
sending fyigi. r.itstjórinn svarar eng-
™ brífum ritstjórn viðkomandi, uema
í btaóinu. Nafnlausum bréfum er
enginn gaumr geíinn. En ritstj. svar-
íw höfundi undir merki eða bókstöf-
um, ef höf. tiltekr slíkt merki.
Uppsögnógild að lögum, uemakaup-
andi sé alveg skuldlaus við blaSið.
Ritsjóri (Edítor):
EGGERT JÓHANNSSON.
Ráðstnaðr (Busin. Manager):
J. W. FINNEY
kl. 9—12 og kl. 1—0 á skrifst.
Peningar sendist í P.O. Money Or-
<ler, Registered Letter eða Express
Vloney Örder. Panka-ávísanir á aðra
banka, en í Winnipeg, eru að eins
teknar með afföllum.
653 Pacific Ave.
(McWilIiam Str.)
Ura íitflutninga
frá Islaadi skrifar eiuhver “Búi” orð-
marga grein í Austra, 18. Maí síðastl.
Blandar hann þar saman ádeilum á
agentana, Vesturheims-blöðin, sérstak-
lega Lögb. og Sarn.; meðmælum moð
útfiutningsbannslögunum fyrirhuguðu
og afsökun uppþotsins í Reykjavik í
fyrra. Að endingu lætur hann í ljósi,
að hver ætti að vera frjáls að fara, sem
fara vill, en óhvattur til þess af umboðs
mönnum annara þjóða. Sá hluti grein-
arinnar er liinn eini sannttjarni. Vér
erum honum alveg samdóma í því, að
það væri réttast að enginn umhoðsmað-
ur væri sendur heim. Með því móti
næði útfarastraumurinn af íslandi
nokkru meðalhófi og sniðist þá meir
eftir árferði bæði iiér og heima. En
það getur ltann ekki þegar umboðsmenn
eru sendir heim. Hversu rétt og satt
sem þeir setja frá landskostum, ár-
ferði það og það árið og efnahag hór,
þá kveikja þeir útfararhug og æsingar
og ástæðulausar vonir. Það, að þessir
menn eru heima í því augnamiði einu,
að segja frá landkostum hér og leið-
• beina útförum alla leið, það er nægileg
ástæða fyrir svo marga til að fara. þó
þeir annars hefðu setið kyrrir, að
minnsta kosti eitt árið til. En það er
hægar sagt en gert, að fá umboðsmenn-
ína útbolaða.
Öll Ameríka—Suður- ekki síður en
Norður-Ameríka—vinnur að innfiutn-
ingi Evrópu þjóða, til að byggja og
yrkja hiun ónotaða landgeim, og svo
gerir Astralía líka og enda Suður-Af-
rika. í þessum löndum öllum vinna
ýmist stjórnirnar sjálfar eða stórauðug
félög að innflutningum og það verður
ekki gert nema með umboðsmönnum.
Eins og í flestum fámennum ríkjum
vinnur Canadastjórn sjálf að þessu, að
boði þjóðarinnar sjálfrar, fluttu og sam
þykktu á sambandsþinginu. I Banda-
ríkjunum aftur á móti, þar sem mest
alt nýtilegt land er komið úr höndum
þjóðarinnar sjálfrar, þar vinna sérstök
félög að iunflutningum—senda umboðs-
menn í allar áttir til þess að telja menn
á að flytja í þetta eða hitt héraðið og
kavpn land þessa eða hins félagsins o. s.
frv. Islendingar liafa ekki orð á sér
fyrir ríkidæmi heima á gamla landinu
og þar af leiðandi er þeim ekki boðið
land til kaups. En þeir, sem hingað
eru komnir, hafa svo gott orð á sér
almennt, að þótt þeir sé-u félitlir, eru
þeir taldir með eftirsóknarverðustu
innflytjendum í þáu hóruð, sem hafa
að geyrna ógrynni af ónotuðu en frjó-
sömu landi, og sem fæst ókeypis eða
svo gott, fyrir að eins 810 160 ekra hú-
jörð. Þegar uú þingið skipar stjórn-
inni að vinna að innflutningi og þegar
hún veit og viðurkonnir, að Islendingar
• eru mjög eftirsóknarveröir, þá er ekk-
ert ónáttúrlegt, þó hún sendi umboðs-
maun heim, án tiilits til þess, hvort Is-
lendingum sjálfum, hvort heldur hér
•eða heima, þykir það hej pilegt eða
ekki.
Alt öðru máli er afti r að gegna
með íylkisstjórnina. Island er svo fá-
mennt land og lítið. að það er hreinn
óþarfi að hafa þar meir en einn um-
boðsmann—þann einn, sem ssmbands-
stjórnin kostar. Því síður er þörfin á
fi lkisstjórnar-agentum, þegar athugað
er, að umboðsmaður sambandsstjórn-
arinnar vinnur að innflutning í sama
fylkið—Manitoba. Þó hann ekki ger;
það beinlínis, þá ganga ræöur hans
samt óbeinlínis í þá áttina,alt svo lengi
að stærstu íslenzku nýlendurnar hér í
landi, að undanskilinni þeirri í Dalcota,
evu í Manitoba. Þegar þetta er athug-
j að, þá verður ekki betur séð, en að
fylkis-agentarnir séu til orðnir fyrir
löngun fylkisstjórnarinnar, að gefa sér-
| stökum vildarmönnum sínum "lysti-
túr” til ættlands síns, upp á kostnað
hins opinbera. Það styður og þá*til-
gátu, að sami maðurinn fer ekki nema
eina ferð, að fylkisstjórnin sendir sinn
manniun hvort árið. Sambandsstjórn-
in aftur á móti hefir til þeirra ferða
sama manninn, sinn fasta vinnumann,
og sendir hann að auki ekki heim néma
annaðhvort ár eða sjaldnar.
Við þessu er ekki svo hægt að gera
heldur. Þó allur fjöldi Islendinga liór
vildi afbiðja þessa fylkisumboðsmenn,
mundi Greenway fara sínu íram eftir
sem áður, Þeir sem kyimu að hafa von
um að verða í flokki hinna “útvöldu”
til Islands-ferðar næst mundu hafa nóg
ráð til að sýna fram á þörf á jheimsend-
ing ötulla flokksmanna—pólitíska þörf,
ef ekki aðra. Það er þess vegna miklu
líkara en ekki, að Greenway eigi eftir
að senda heim að minnsta kosti tvo
agenta cnn—sinn hvort árið,
C. P. R. þrællinn.
Eftir hálfsmánaðar langa umhugs-
un um almennti ályktunina um styrk
til Suðaustur-brautarinnar, er samþj kt
var á fundi 1. Júni, sendir stjórnin
bréf til eins forstöðumanns félagsins
og tilkynnir honum að hún geti ekki
átt við þetta mál. Ber hún það fyr-
ir, að tryggingin fyrir peningunum,
er stjórnin á að veita, sé ónóg, og að
tryggingin fyrir því, að upp komist
þær stofnanir og meðfylgjandi niður-
færsla á veröi borðviðar, só einnig ó-
nóg.
Undir þennan úrskurð skrifar svo
flórgpaði Greenway’s — dómsmálastjóri
fylkisins Clifford Sifton, en ekki Green-
way sjálfur, járnbrauta-umboðsmaður
fylkisins. Hann hefir sett Sifton í sitt
embætti um stund, til þess, ef til vill’
að koma ekki við þetta mál í eigin
persónu, og svo skrifar Sifton
sig “settur járnbrautaumboðsmaður.”
Þegar gangur þessa máls í seinni
tíð er athugaður, þá kemur fram ein-
kennileg kurteisishugmynd hjá fylkis-
stjórninni. Það er öllum kunnugt, að
það eru engir amlóðar, engir bjálfar,
sem skipa hina sameiginlegu nefnd, er
að þessu máli hefir unnið frá upphafi.
Þeir eru allir mikilsvirtir menn, sem
ekki mundu takast í fang að flytja
mál, sem talist gæti grundvallarlaust
rugl. Þar við bætist og, að í nefndinni
eru fjölmargir öflugir fylgendur Green-
way’s — fylgjendur, sem Groenway-
blöðunum hefir þótt meira en litið
kveða að á undanförnum tíma. Meðal
þeirra má nefna Alex. McDonald, fyr-
verandi bæjarráðsformann, G. F. Car-
ruthers, svila og aldavin McMillans,
fjármálastjóra, J. H. Brock, félagsmann
Carruthers og viðurkendan gáfu og
mælskumann. A laugardaginn var voru
liðnar tvær . vikur síðan fylkisstjórnin
fékk fundarályktunina, og þá, eftir
hálfan mánuð, var ekki komið svo
mikið sem vottorð um móttöku brófs-
ins. Slíkt þykir ókurteisi á fremsta
stigi, og það því fremur, sem hlut-
aðeigndur eru alt of merkir menn til
þess að ganga fram hjá þegjandi.
Nefndinni leizt ekki á þögnina, og
sendi þá gagngert mann á fund stjóm-
arinnar til þeés að biðja hana að veita
neíndinni viðtal. Stjórnin kvaðst þess
albúin, en sökum þess, að ekki voru
allir ráðherrarnir í bænum, kvaðst hún
ekki þá á augnablikinu geta tilsett
stund og dag. En það var fj'llilega
gefið í skjti , að sá fundur skj-ldi
hafður einliveru tíma í vikunni, sem
nú er á enda. Svo líður til þriðjudags,
en þá kemur bróf frá Sifton til Walters
Iloss, eins félagsformannsins, og hon-
um þar tilkjnt að stj-rkurinn fáist
ekki. Og þetta bréf er dagsett 11. Júní,
eða 5 dögum dður en sendúnanninum
var lofuð áheyrn fjrrir nefndina.
Stjórnin hefir þannig gengið þegjandi
fram hjá nefndinni frá byrjun, og er
það ókurteisi, sem ekki á sinn jafna
í sögu Manitobafylkis. Hvort nefndin
leggur árar í bát að svo komnu, eða
heldur áfram með málið, er ekki vist
orðið j egar þetta er ritað. Hvort
heldur sem verður, minnist almenning-
ur aðgerða C. P. R. þrælsins í þessu
máli.
Sanngjörn skoðun.
í Fkke Piíess birtist nýlega rit-
stjórnargrein, er sýnir fram á, hve
miklu betra það hefði .verið fj-rir alla,
ef landeigcndur i grend við bæinn hefðu
gert sér aö reglu að leigja landið gegn
lágu afgjaldi. Um ekkert þvilikt er að
gera og því stcndur landið í grend við
bæinn ult af aðgerðalaust. Vér getum
af eigin rej'nli borið um, hve hóflausa
leigu landeigendur heimta. Það eru að
eins fáir dagar síðan vérgerðum tiiraun
til að fá leigðan landfiáka, sem beiti-
land fyrir 20 nautgripi, í grend við bæ-
inn, fvrir íslenzkan bónda. Eftir langa
leit fannst einn maður, sem var til með
að leigja land 4 mílur austur frá C. P.
R. brúnni yfir Itauðá fvrir $100 frá
þessum tíma til haustsins, A þennan
iiátt kostaði bithaginn fj-rir hvern grip
$5 fj-rir 5 Jmánaða tima
Um þetta landleigumál segir Fkee
PitESS á þessa leið:
Það er þýðingarmikil. spurning
hvernig vér getum fækkað iðjulausum
mönnum i Winnipeg og undir eins ó-
notuðnm ekrum af landi umhverfis bæ-
inn? Eigendur landsins geta bezt leyst
úr seinni lið spurningarinnar og leiöir
þá úrlausn fj-rri liðsins að miklu leyti
af sjálfu sór.
Sem aðal-bærinn í Manitoba og
Norðvesturlandinu dregur Winnipeg
eðlilega að sér þúsundir félausramanna,
er vér verðum að sjá um og sú ábj-rgð
vor lilýtur að halda áfram og aukast.
Það er bæði heimskulegt og ranglátt að
brennimerkja nokkurn töluverðan hluta
þessa fólks, sem flækinga, eða menn,
sem séu iðjulausir af því þeir vilji ekki
vinna. Margir þessara manna eiga
heima íflokki hinnaiðjusömustumanna.
Sönnunin fj-rir því er, að á hverju vori
fer fjöldi af þessum mönnum burtu úr
bænum til að nema land. Þessir menn
eyddu öllu sínu til að flytja fjölskyldu
sína hingað sumrinu áður og hlutu svo
að innvinna sér peninga til þess að geta
byrjað búskap og keypt nauðsjnlegustu
húsgögn* Faðirinn vann hjá bændum
við uppskeru fram á vetur og við hvað
sem hönd á festi á vetrarmánuðunum.
Konan gekk út i þvott og hvaða helzt
önnur störf, er fáanleg voru. Upp-
komnu stúlkubörnin fóru í vist og unnu
að minnsta kosti fyrir fæði og fötum.
Drengirnir svertu skó og seldu frétta-
blöð, á strætum úti, ef þeim gafzt ekki
kostur á öðru arðsamara starfi. Á
þennan hátt fleytti þetta fólk sér áfram
fyrstu mánuðina og dróg saman svo
mikla peninga, að það sumarið eftir gat
numið land og sezt ad á þvi. Þar liður
því síðan svo vel sem við er að búast,
þegar efnaleysið er tekið til greina.
Það hefði verið stórmikill hagur fyr
ir Winnýieg, ef þetta iðjusama fólk
hefði átt kost á að búsetja sig á einhverj
um arðlausa iandskikanum nálægt bæn
um. En eigendur þessa iands eru ekki
að hugsa um fólk sem félítið er. Þeir
hafa verið að biða eftir ríkismönnnnum
að koma og kaupa það og—þeir eru að
bíða eftir þeim enn.
Þessi grein er rituð í þeim tilgangi,
að leiða athygli þessara landeigenda a ð
því, að þeir gætu aukið verð landsins
og smámsaman fengið kaupendur að
því, ef þeir vildu Ijá það góðum og dug
legum bændum, sem þurfa að innvinna
sér peninga og búsáhöld áður en þeir
geta numið land og byrjað búskap. Ef
á landinu væri ofurlitið íbúðarhús og
skýli fyrir nokkrar kýr, svín og hæns,
gæti félitil fjölskylda innan skamms afl-
að sér peninga til þess annaðhvert að
nema land eða kaupa landskika þann er
hún þá hafði að leigu. Á þennan hátt
mætti hjáipa margri félausri f jölskyldui
til að hafa ofan af fyrir sér og um leið
létta liyrði bæjarins. Þvi það eru æfinr
lega einhverjir svo illa staddir í bænuna,
að þeir nej-ðast til að þiggja bæjarstjrrk
að vetrinum.
Jafnvel innan bæjartakmarkanna
eru margir landflákar ónotaðir, sem
arðsamir mættu verða og þeim er not-
úðu til uppbj-ggingar, éinungis ef fá-
tæklingum gæfist kostur á að rækta þá
og uppræt.i illgresið, sem vex þar upp
til skaða og skammar. Utan bæjar
takmarkanna eru þúsundir ekra af
landi, sem reynist eigendunum mörg-
um hverjum alt að því óþolandi byrði
og sem stendur verðlaus eign. Alt
þetta land mætti gera eftirsóknarvert
og undir eins arðberandi, ef eigendurn-
ir að eins vildu leigja fátæklingum það
fyTÍr litla afborgun.
Þetta er mikið sanngjörn grein.
Það segir sig sjálft, hve miklar fram-
farir það væru, þó ekki nema holming-
ur ónotaða landsins innan 5—6 mílna
frá bænum væri hygt og á einhvern
hátt hagnýtt, enda þótt allir sem á því
hyggju væru leiguliðar. Það er engum
efa undirorpið, að margri íslenzlcri f jöl-
skj-ldu, sem nú situr í bænum, liði bet-
ur og það stórlega, gæti hún fengið
leigða fyrir hóflegt gjald, þó eltki væri
nema 10—20 ekra bújörð einhversstaðar
nálægt bænum.
Atkvæði kvcnna.
Á meðan Ikvennfólk hefir ekki al-
mennan kosningarétt og ltjörgengi, er
ómögulegt að segja hvorir hafa réttara,
méðmælendur fullkomins jafnróttis, eða
mótmælendur þess. Eitt af því, sem
mótmælendur kvennréttar halda fram,
er það, að þó kvennfólk hefði kosninga-
rétt, mundi það aldrei hagnýta þann
rétt nema að mjög litlu leytí. Þeirri
sögn andmæla auðvitað meðmælendur
kvennréttarins, en hvorir réttara hafa
verður ekki greint á meðan kosnmga-
róttur kvenna er ekki almennur.
I fyrra, þegar alþýða í Ontario
féltk leyfi til að fella eða samþykkja
uppástunga um algert vinsölubann,
voru nöfn 42 492 kvennmsanna á kjör-
listanum. Bindindismál er almennt á-
hugamál kvenna og mátti því vænta,
að allar konur í Ontarioi. sem atkvæði
áttu, mundu sýna áhuga sinn með þvi
að sækja kjörþingin og greiða atkvæði.
En sú varð raunin á, að ekkí nema 18,-
645' greiddu atkv., eða 84%ogafþeim
voru með bindindi 12 424, en á móti því
2 221. I stórbæjunum, þar sem þó svo
þægilegterað sækja kjörþingia, greiddu
ekki nema 8 915 konur atkv. af 12 098,
sem voru á kjörskránum. HSutfallið í
bæjuniuaa, þar sem svo þægilegt er að
neyta réttarins, var þess vegna laégra
en í sveitum úti. ,
Karionannanöfn á kjörskráim fylk-
isins voru þá 481 499, og af þeim komu
fram 28& 509 við atkvæðagreiðshina, eða
59%. Mismunurinn á framkomu karla
og kvenna, við þessa atkvæðagreiðslu
er þess vegna stórlega karlmönnum í
vil.
Annaðr ogekki svo ómarkvert, sem
þessi ranasókn leiðir i ljós, er það, að
þó sagt sé að meirihluti Ontario-kjós-
enda vilji vínsölubann, þá er það' í raun
réttri ekki nema rúmur þriðjungur, er
sýnt hefir þann vilja. Með vinsoiUbann-
inu voru sem sé ekki nema 192 4S7 atkv
alls, á móti því 110 757, og 220 7547 at-
kvæði komu ekki fram. Með sönnu
geta þvi bindindismennirnir í Ontario
ekki sagt, að meiri hluti alþýðu vilji al-
gerða útilbkun allra áfengisdtykkja.
Þeir þurfa fyrst aðgetasýnt vilja. þeirra
220 747 kjósenda, sem enn hafa ekki
sagt hvort þeir vilja heldur. Ef skoðað
væri ofan í kjölinn, mundi og eitthvað
líkt þessu koma upp, aö þvi er snertir
vínsölubannsatkvæðagreiðsluna. hér í
Manitoba..
Á þessari skoðun, að miklui meir en
helmingur kjósendanna í 4 fylkjum í
Canada só búinn að heimta viasölubann
hj'ggja þó bindindismenn fund sinn
hinn miklá, er þeir hafa i Mentreal
snemma í Júlí—verður settur 3, Júlí.
Eiga þar að mæta fulltrúaa: frá öllum
bindindisfélagsdeildum í Cauada, öllum.
kyrkjufélögum o. s.' frv.., er á annað
borð viúja senda fulltrúa.
Nýmóðins járnbvautarfélag.
í’ Texas er í fæðing féiag, er ætl-
ar sér að byggja járnbraut frá þorp-
inu Galveston, við Mexico-fLóann, norð-
ur um land, og sem á að kvíslast. í
tvær brautir er norður eftir dregur.
Á eystri armurinn að liggja norður
að stórvötnum, en sá vestri um sléttu-
rikin norður í Manitoba. Að þessu
leytinu er hugmyndin eins og hver
önnur járnbrautarhugmynd, en þegar
kemur til fjármálahugmyndárinnar
sóst, að fyrirkomulagiö er nýstárlegt.
Sex millióna dollara virði af skulda-
bréfum, vaxtalausum alveg, á að selja
sveitafélögum, þar sem brautirnar
liggja um. Tólf milíóna virði, vaxta-
laust einnig, á að selja þeim, sem
væntanlegir eru að hagnýta brautirnar
til fiutninga og forðalaga. Hvor sem
kaupir $100 virði af þessum skulda-
bréfum fær ávísun á 8110 virði af far-
gjöldum cða flutningsgjaldi fj-rir vörur.
Skuldabróf, upp á $5000 á míluna verða
gefin út og seld hverjum er hafa vill
gegn 5% vöxtum, og þau skuldabréf
á svo að innleysa með peningum, er
vænt er eftir að bæir og ýms héruð
gefi til að fá brautina lagða á ákveðn-
um stað, verksmiðjur stofnaðar o. s.
frv. Auk þess á að gefa út almenn
skuldabréf upp á $10,000 á míluna, er
á að endurborgast og meira til með
sölú vaxtalausra skuldabréfa. Meðal
kostnaður brautanna á eicki að verða
j-fir 815,000 á míluna.
Fargjald með þessum brautum á
að verða 2 cents á míluna, og hvorki
meira eða minna, og farbrófið á að
gilda um allan aldur, og er leyfilegt
að láta þau ganga mannsali sem aðra
peninga. Okejrpis farbréf á enginn að
fá og eigendur brautanna mega aldrei
fá hærri ársvexti en 5%. Verði tekj-
urnar meiri, gengur afgangurinn i
alþýðuskölasjóði. 'Svo fljótt sefn verð-
ur, eiga ríkin, sem brautirnar ligggja
um, að taka við stjórn þeirra og hag-
nýta almenningi til gag-ns, eins og
hverja aðra opinbera eign.
Vitaskuld er þessi hugmynd æði-
lík hinum ýmsu vatnsbólum, er mað-
ur sér hvervetna myndast að eins til
að springa og hverfa, svo engin vegs-
ummerki sjást að stundu liðinni. En
þegar litið er á alt umtalið og um-
ræður um aö geta járnbrauíir allar
að þjóðeign, og enda meira en júrn-
brautir, þá er ekki óhugsandi að svona
fjrirkomnlag sé gerlegt. Þó ekki upp-
fyltist núi nema lítill hluti vona for-
mælenda þessa fyrirkomulags, þá er
hugsanlegt að sá litli hluli yrði fyrsta
sporið til að umhverfa öllum járnbraut-
um í þjóðeign. Hugmj-ndin, að láta
sveitir og heei á leið brautanna verja
svo og svo miklu af sjóði sínum til
að kaupa vaxtalaus skuldabréf, upp á
það að fá farþegjagjald fært niður um
þriðjung og enda um helming, vöru-
flutningsgjalft fært niður að sama skapi,
°g upp á það, að eiga síðar meir,
eftir að brautin er fengin ríkisstjórn-
unum í hendur, svo mikið af uppborg-
uðum hlutum í brautinni, — þessi hug-
mynd er í rauninni ekki langt frá
lagi, þó hún i. fljótu bragði kunni að
finnast nokkuð glæfraleg. Aftur á móti
virðist hugmyndin um að selja vænt-
anlegum viðskiftamönnum helmingi
meira en sveitunum, af skuldabréfum
upp á far- og vöruflutningsvon, nokk-
uð fanatisk. Það má gera ráð fyrir
að þær fjTÍrhuguðu $12 milj. seljist
nokkuð dræmt.
Derby plfötu-reyktóbak er
hið geðfeldasta og þægi-
legasta tóbak fáanlegt.
Orða-belgrinn.
[Öllum, sem sómasamlega rita, er
velkomið að “leggja orð í belg;” en nafn-
greina verðr kver höf. sig við ritstj.,
þótt ekki vilji nafngreina sig í blaðinu.
Engin áfellis-ummæli um einstaka menn
verða tekin nema með fullu úafni undir..
Ritstj. afsalar sér allri ábjrgð á skoðunr
um þeim, semikoma fram í þessum bálkijL
Bessa-bréf.
(Eftir J. Magnús B.iar.nasox).
IV. Bréf.
Winnipeg. Febr. 189—
Kæri: vinur: íslenzkan, hljóm-
fagra máilið—málið skó ldskaparims og
sögunnao'—málið “feðranna frægm”—
málið, sem rómaði eins og hvellúr ináim
ur á vörum hreystimannsins—guðamál
ið—og málið, sem þú og ég elskum svo
heitt—íslenzkan—hún er.bókstaflega að
verða að skripamáli í Ameriku og verð-
ur þar allareiöu ekki til. Þér þj’kir, ef
til viHl, undarlegt, að málið okkar skuli
líða hiér svo fljótt út af, en það er ekk-
ert eðlilegra til undir sólunni. íslenzk
alþýða er, eiiis og þú veizt, yfir hofuð
ógurlega fáfróð í flestum groinum nema
trúarbrögðum síntim og riddarasögu-
skáldskap. Og vestur yfir hafið flytur
svo fólk vort reifað þessari skelfilegu
fáfræði; það starir á þjóðlífið hérna
eins og tröll á hei ðríkjo, og stælir hér-
lent fólk í öllu tilliti.—En því miður
kynnist hávaðinn af V'estur-íslending-
um að eins lægri stétta fólki þessa
lands, sem stendur lítið eða ekkert
framar að andlegri atgervi og menning.
En hvað um það i Alt, sem þjóðflokk-
ur vor sér og heyrir til hérlendra
manna—hver skollinn, sem það nú ann-
ars er—þá hermir hann það jafnan eftir
og stærir sig af því. Og af því nú að
íslenzk alþýða í þessu landi (eins og al-
Dýða i öllum löndum) er óupplýst og
ekki neitt sérlega hátt hugsandi, þá
kann hún ekki að meta gildi móður-
málsins, þykir það ef til vill ljótt og vill
sleppa því eins fljótt og unnt er. Þann-
ig kastar hún í sorpið því dýrmætasta,
sem hún á til í eigu sinni. Það er alt
svo undur eðlilegt.
Kg var í haust i samvinnu með ein-
um landa okkar, sem nefnir sig Bill
Samson, hann er búinn að vera hér í 7
ár, er dugnaðar maður til vinnu og
aldvei atvinnulaus, en á þó aldrei cent,
því hann hefir lært aðterð til að losast
við niánaðarkaupið sitt á tveíniur eða
svo kvöldum. Hann kallar það “að
spara vasana sína”. Þessi Bill Samson
er sérlega ræðinn maður, þegar hann
er nýbúinn að fá kaupið sitt, ogtalar
dável vestur-islenzku. Ég ætla að
herma hans eigin orð, ekki viðhafa
enska stafsétning, nema þar sem hrein
ensk orð, cða því semnæst, koma fj’rir.
Sagan er þannig :
“ Well, sir; ég hafði verk í sumar
hjá Mr. Green, sem er reglulega decent
maður, og bezti bosinn í heila kontri-
inu. Hann tók djobb á steiblunni hans
Ross og vantaði mig til að vinna fj'rir
sig, þangað til búið væri að fixa hana,
og lofaði að borga mér tvo og kvart á
dag. By gomm! Ég fór til hans og
þóttist fjandi lucky að stræka þetta
djobb, því ég var búinn að lóffa í tvær
vikur og skuldaði fimm dollara fjTÍr
borð. Well, ég vann þarna við steibl-
una eins og skonkur í mánuð og hálfan,
og alt var all riylit, þangað til einn
föstudag eftir dinner, áð ég og Dick
Blaclc—einn karpenterinn—fórum a
spree niður á hóteli, mættum þar í bar-
inu bommer, sem Dick þekkti, og fór-
um allir að ple v ja upj'i á drinks. V ið
pleyjuðum fáeina geima og ég og Dick
bitum hann cveryíime. Svo fórum vio
að sjeika Dicn og bettuðum fimm dollur-
um hver. Ég beit þá báða. Well, óg
man ekki hvernig það orsakaðist, að
við tókum tripp um kveldið út á land til
bróður Dicks, sem lifir þar á farmii
nema við drævuðtim í buyyy. Rótin
var furstreit, og víð komum út á farm-
inn klukkan sjö. Við kikkuðum strax
upp dans og höfðum lots af tun. Svo
komu þar nokkrir hafbrítar, sem pikk-
uðu nnn við okkur og við lentum allir í
Ught. Well, ég man ekki hvernig Þa^
gekk til, en ég er sure á þvi, að ég nokk-
aði einn niður og kikkaði annan
út. Við skippuðum svo einhvernveg-
inn út úr húsinn, náðiim í pónann og
buggiið, hálfdrápum okkur á móirnum,
fundum svo loksins aldrei geitina, og
ruddum því niður fensinu. sem var úr
tamraks-skantlingum. Svo týndum við
nú rótinni á preriunnii, lentum ofan i
(BAch tvisvar eða þrisvar, og komum
svo til Winnipeg þegar Sí-pí-ar pípaði
um morguninn. By gomm ! Ef við
vorum þá ekki dandy ; kótið mitt alt í
písum, annað augað blatt og bólgið, og
afllir skratsaður í framan, Tou bet, að
Díck var ekki í betra fiixi—no-sörí-bobb!
þvii nefið á honum var splittað í tvennt,
og annað ej-rað nærni af. Well, það
fyrsta, sem við gerðumy var, að fá okk-
ur glas af beer ; svO' fór ég upp á borð-
ingshús, tók minn breakpmt og fór svo
að finna gamla Green. Hann starði á
mig eins og annað Clairn, og spurði
mig hvar ég hefði verið á pikknikki í
nótt. Ég sagði; að það væri ekkert af
hains bisnessi. Svo fóitum við i rakkit,
s@m endaði með því; að ég kallaði eftir
tímanum mínum, tóft mitt basket og
sagði good bye við Mr. Green. Hann
ætlaði hreint að verða Crazy á eftir, og
ég varð hálf-SöíTy að fara frá honum, en
vildi ekki gefa inn. Svo bostaði liann
& öllu bissnessinu um haustið og gat
ekki svo mikið sem borgað grósjeriið
sitt, og hefir alf af harða lukku og orð-
ið að standa fyrir koirti aðrahverjaviku.
Égfórsvo í harvestiaa, en hafði ekki
dem cent upp úr þvi. Timarnir hafa
verið svo dull og maður verður að hafa
svoddan troubte með að fá eitthvað djob.
Well, good bye. Ég ætla út á sexijón
næst, ef rótifleistarínn gefur mér passa,-
eða ég fer pá út í Cmnv og kötta þar
logga eða korðvið. Well, so long. Það’
getur líka skeð; að ég beri brick og.
motur fjrrir Smith, eða drævi team fyr-
ir kola-kompaniið. En maður :hefir
hér aldrei S/uno.. Well, ég held ég lieldi
ég megi fara heim á karinu. So good
bye, oldfelloio.
Þetta er nú ofurlitið sýnisliorn a£
Vestur-íslenzkúnni. En það er fyrir
þakkandi, að altir eru ekki eins færir
að ma<la þá tungu og Bill Samson, þó
hefi ég kj'nast hér mönnum, senii á
þessu máli voru mælskari en hann. Og
fáir munu þeir vera meðal Vestur-ís-
lendinga, sem alveg eru lausir við
þessa málýzku.
Flestir munufaraíog úr “kóíiinu"
sínu, boarða sinn breakfast, sinn dvnner
og sinn supper. Flestir þurfa að fá
“stampa’’ á bréfin. sem þeir þurfa að
“pósta”. Þeir kaupa fiestir flour og
“korðvið”, hafa tence fyrir framan hús-
in sín og kringum “lotin” sín. Bændur
“brjóta” jörðina, “hóa” upp moldina,
grafa niður “pósta”, byggja “sjenta”
og vinna daglega á “fílnum”; þeir láta
harness á hestana, slá heyið með mower,
“ripa kroppið”, draga út “logga”, og
geyma kornið sitt í “greiniríinu”, og
þeir eiga uxsi-tcam, “póna” og Cutter,
og lesa “pappírinn” eftir te. Konurnar
þuvfa að liafa “bauler” og broom í hús-
inu, “lifter” við stóna, “sett” á borð-
inu, Wash-stand í horninu og Carpet í
“parlorinn”, og þær “skrobba” gólfið
og “fixa” til í húsinu. Unga fólkið fer
“út fyrir drive”, og fer á “tieininu” til
næstu staða. Stúlkurnar horfa á sig í
“giasinu” og hafa “topp”; þær bera á
sig scent og láta dressmaker búa til kjól-
ana sína ; þær sækja um að verða di-
ningrocnn-stúlkur, eða komast i “kitsj-
enið” og “londriid”; þær verða að haka
pie, “píla” kartöflur, “rósta” kjöt, og
“klina” upp húsið. Piltarnir taka þær
Derby plötu-reyktóbak
selst ákuílega vel og
sala þess fer sívaxandi.