Heimskringla - 29.09.1894, Qupperneq 2

HEIMSKRINGLA 29. SEPTEMBER 1894.
lcomr út á Laugardögum.
The Heiraskringla Ptg. & Publ. Co.
útgefendr. [Públishers.]
Ritstjórinn geymir ekki greinar, sem
eigi verða uppteknar, og endrsendir
þær eigi nema frímerki fyrir endr-
sending Íylgi. Ritstjórinn svarar eng-
um brófum ritstjórn viðkomandi, nema
í blaðinu. Nafnlausum brófuin er
enginn gaumr geflnn. En ritstj. svar-
ar liöfundi undir merki eða bókstöf-
um, ef höf. tiltek. olíkt merki.
Uppsögnógild að lögjm,nemakaup-
andi 8é alveg skuldlaus við biatiið.
Ritsjóri (Editor):
EGGERT JÓHANNSSON.
Ráðsmaðr (Busin. Manager):
J. W. FINNF.Y
653 Pacific Ave.
(McWilliam Str.)
And tfion also, Bratus.
Canada is doing her utmost to at-
tract both immierants and capital. The
former she needs to till her untold
acres of fertile land, and the latter
to develope her hidden mineral wealth,
convert her enormous forests into ar-
ticles of Commerce, establish factories
etc., etc. Every Governrnent in the
country has tried to contribute its
share, necessary to gain the desired
goal. One administration has attempt-
ed to advance the cause by "utilizing
the water stretches,”. another by a
continental Railway and various works
of utility for all time to corne, _ and
another still, last but not least, by put-
ing up a tavern in Chicago to last as
long as the ,,show“! So far, however,
the result of all this strife is unsatisfac
tory to a great many. Immigrants ar-
rive at our shores in considerable num-
bers, it is true, but the major portion
merely as birds of passage to points bo-
yond our jurisdiction. And capital, by
sheer force of necessity, follows in the
wake, passing close by our boundaries,
but entering our doininion for invest-
ment only in few and comparitively
shallow streams.
Why this non-success, has been and
is yet an unsolved riddle. One has an
idea that our cold-temperate climate is
the cause, another that it is our British
connection, and still another that it is
our customs tariff that is doing all the
míschief. All these things, severally
and collectively, maybeanevfl. But if
so, it is not the question just now. It
seems to us that one cause has yet to
be counted, and one that doubtless is a
factor, if the others are. It is ultra-
partyisin.
Unfortunatly for Canada some of
her politicians, and even some of her
statesmen, have time and again in the
heat of debate allowed words to slip
that in the end have proved baleful to
Canadas interests. By this vanton care-
lessness political aspirants present, en-
dowed with limited intellect but a great
deal of malignity have been encouraged
to efjual and if possible to excel their
masters in constructing high-sounding
but injurious words and terms.
We do not say that Mr. Laurier in-
tentionally favors words and state
ments condemning tho country
througli which he is at present passing.
We are on the contrary willing to be:
lieve the reverse to be the case. It is
possible, indeed more than likely, that
in his heart he despices, as he should,
the political desperadoes stabbing their
country by infamous falsehoods. At the
same time he is by no means guiltless,
as long as he repeats the damning false-
hoods over and over again with appar-
ent satisfaction, instead of frowning
them down and demanding retraction.
Since coming to the west he has had
many an opportunity to frown on fools
and knaves willing to sacrifice country
to party. One of these chances was
given him last saturday in Calgary, ac-
c ording to liís own words. He says :
“Here you tell us that if people are here
at all, it’ is only because they can not
get away”. Circulate this iniquitous
statement, made by one of Canadas
chief statesmen, in regard to the favor-
ed province of Alberta, among intend-
ing immigrants to the district, and
their evil influence will be felt, no matt-
er how ably contradicted. It will not
do to explain the statement by say-
ing it was made in reference to customs
tariff only, and not to the land it self,
for, but few minntes previously Mr.
Hj'man, the would be member for Lon-
don, stated that in the west the average
tariff was 22, while in the east it was
only 17 per cent. Since Mr. Hyman
made this statement it is quite safe to
say the average is no higher than 22 per
cent. An explanation of this kind does
not improve matters, for, side b.y side
with Alberta is the State of Montana,
in nowise better favord by nature and
carrying an average tariff of 35 to 40
pereent. It is quite safe to say, that in
all Montana there is not a man so uttei"
ly devoid of patriotic sentiment as to
express himself as did this inhuman
human being of Calgary, or Alberta.
Nor, if so degraded a being were found,
is there a man in the United States and
laying claim to statemanship. who
would dare repeat such monstrous false-
hood, that every one would leave Mon-
tana if they could. because of a tariff
averaging 35 percent, much less then
if the average was only 22 per cent, as
in Alberta.
It is clear, therefore, that those un-
ucquainted with Canadian partyism,
must arrive at the conclusion, that
Alberta is totally unfit for settle-
ment, ihrough some natural disad-
vantages. Or else, if this is thought
doubtful, that the people of Western
Canada are of a class so inferior, that
tliey can not possibly exist under a tariff
of 22 per cent, while their neighbors in
the westem States are thriving under
a, tariff of 35 percent. One of these con-
clusions, ór both, must be reached and
it is plain what effect it must have on
immigration and the investment of
capital.
And tliis work receives the sanc-
tion and support of the patriotic, the
noble-minded, the honorable Wilfred
Laurier. Well may Canada exclaim
with Cesar : Et tu, Brute !
“ LÍTIÐ UM ÍSLAND.”
[Niðurlag].
Þegar þingið og stjórnin voru búin
að rífast um “Stöðulög íslands" í mörg
ár, skar loksins stjórnin á þennan Gor-
diska hnút með því, að gefa út, að al-
þingi óaðspurðu, lög um stöðu íslands í
ríkinu, í rauninni að undirlagi þáver-
andi stiptamtmapns Hilmar Finsens.
Þessi stöðulög kváðu svo á, að ísland
væri óaðskiljanlegur hluti Danaveldis,
með sérstökum landsréttindum. Þessu
var mjög illa tekið á Islandi og alþingi
bað hátíölega um, í áv'arpi til konungs
1873, að þessi lög gengju ekki í gildi.
Samt sem áður vorðum við nú að viður-
kenna, að þessi lög eru sá grundvöllur
sem öll núverandi íslenzk sjálfstjórn
hvílir á. Að vísu vantar mikið á að ís-
land fengi með þeim þau einkaréttindi,
sem því eðlilega báru, en þrátt fyrir
það tóku þau þó langt fram öllu því,
sem Danir höfðu verið viljugir að veita
þangað til. í þeim var gerður nákvæm
ur greinarmunur á milli íslands sér-
stöku málefna og sameiginlegra mál-
efna Islendinga og Dana.
Sérstök íslands málefni voru : at-
vinnuvcgir, verzlun. póstflutningar og
vegagerð, kyrkju og kennslu málefni,
sveitarstjórnarmál, lögreglumál, skatta-
mál og tollinál og lögL'jafarvald í öllu
því, er kom íslandi sérstaklega við.
Löggjafarvaldið er hjá alþingi og kon-
ungi í sameiningu, framkvæmdarvaldið
hjá ráðgjafa íslands og dómsvaldið hjá
dómstólunum. En hæsti réttur Dana
er æðsti róttur Islands. Breyting á
þessu getur að eins orðið moð sam-
þykki alþingis og ríkisdags Dana. Á
íslandi var settur landshöfðingi, sem
er æöstur framkvæmdarstjóri í þeim
málefnum, sem ráðgjafi íslands felur
honum á hendur og á ábyrgð hans. ís-
land leggur ekkort til sameiginlegra út-
gjalda ríkisins á meðan það hefir enga
fulltrúa á þingi Dana. En lög um það
geta að einsnáð gildi með samþykki al-
þingis og ríkisdagsins.
Af þessum ástæðum lagði stjórnin
fyrir alþingi frumvarp til grundvallar-
laga um íslands sérslöku málefni 1873.
Þetta frumvarp, sem að mörgu leyti
féll íslondingum f geð, gat þó alþingi
ekki algerlega felt sig við og gerði þvi
töluverðar breytingar við [það. Um
það leyti sendi þingið ávarptil konungs
og var hann þar beðinn, ef hann gæti
ekki með öllu fallist á þær breytingar,
sem þingið hefði gert við frumvarpið,
þá að gefa íslandi grundvallarlög, sem
næst því að vera mætti. Um leið var
hann mlnntur á, að 1000 ár væru liðin
frá byggincu íslands og að það væri
sérlega heppilegt að þetta timabil end-
aði með fengnu sjálfsforræði fyrir ís-
land. Afleiðingin af því varð sú, að
2. Janúar 1874 gaf konungur Kristján
IX. íslandi grundvallarlög, sem skyldu
ganga í gildi 1. Ágúst, þann dag, sem
opinberlega hafði verið ákveðinn sem
hátíðisdagur til minningar um 1000 ára
afmæli Islands. Konungurinn lieim-
sótti ísland við það tækifæri, í íyrsta
og seinasta skiptið, • sem ríkjanki kon-
ungur hefir komið til íslands.
Við þetta tækifæri var auðvitað
uppi fótur og fit á öllum. Það var tek-
ið við konungi og stjórnarskránni með
mestu virktum og án aðfinninga, en
það leið ekki á löngu áður en menn
urðu þess varir, að stjórnarskrá þessi
var í meira lagi ófullkomin. Þá byrj-
aði og liin nýja orusta um stjórnar-
skrármálið, sem stendur yfir enn. 1
kvöld hefi ég ekki tíma til að fara út í
það mál ítarlega.
Það er nóg að segja, að alþingið
(sem fyrst kom saman 1875) komst fljót-
lega að þeirri niðurstöðu, að vilji þjóð-
arinnar gat að eins komið þar fram á
mjög ófullkominn hátt, og að hið ís-
lenzka ráðaneyti var hreinasta “grín”-
mynd. Það var og er í raun og veru
ekkert islenzkt ráðaneyti tfl. Danski
dómsmálaráðgjafinn er ráðgjafi íslands
að nafninu tfl, án þess hann hafi kom-
ið til íslands og án þess að vita nokkuð
hæti um hvað Islands blöð segja um
pólitík. Hann er settur að eins með til
liti til vilja Dana. Ef ráðgjafi Islands
næði hylli Islendinga og færi að vilja al-
þingis, beggja þingdeilda, mundi hann
neyðast til þess að fara frá embætti
sínu, þar eð hann með því mundi ó-
vingast ríkisþingi Dana. Á hinn bóg-
inn, hversu illa kynntur sem ráðgjafi Is-
lands kynni að vera á Islandi og hversu
mjög sem hann væri andvígur alþingi,
mundi hann samt sitjafastur i sessi svo
lengi sem hann geðjaðist danska þing-
inu. Þetta er jú hin hreinasta háð-
mynd af parlamentariskum grundvall-
arreglum. En í samanburði við ástand-
ið sem áður var, mátti þó þetta heita
mikil umbót, og ef við berum saman
grundvallarlög Islands við hin þýzku,
þá sjáum við hér sama pólitíska frelsi
og Þjóðverjar. Ekkert getur auðvitað
orðið að lögum nema með samþykki
stjórnarinnar, en svo getur stjórnin
ekki heldur sett nein lög nema með sam
þykki alþingis,
Samkvæmt grundvallarlögum Is-
lands sitja á alþingi 30 þjóðkjörnir og
6 konungkjörnir þingmenn. Þetta er
nú altsaman gott og blessað. En nú er
sá hængur á þessu, að alþingi skiftist í
tvær deildir, efri og neðri. I efri deild-
inni eru 0 hinir konungkjörnu og 6 af
hinum þjóðkjörnu, sem eru valdir til
þess af alþingi sameinuðu. Efri deild-
in samanstendur þannig af 12 þing-
mönnum og er helminguriun af þeim
konungkjörinn. Til þess að hafa meiri
hluta atkv. verðum við Islendingar
þess vegna að kjósa forseta efri deildar
úr flokki hinna konungkjörnu. Ráð-
gjafi Islands hefir ekki sæti á þingi, en
aftur á móti fulltrúi hans, landshöfðing-
inn. En nú hefir Island ekkert tele-
graf-samband við útlönd og er þvi auð-
skilið hve ófullkomin afskifti stjórnar-
innar liljóta að vera. í stuttu máli má
segja, að Island hafi stjórnarskipun, en
ekki þingræði. Stjórnarflokkurinn hef-
ir ávalt verið í minni hluta á þingi, oft-
ast ekki verið nema hinir konungkjörnu
þingmenn.
ísland er fátækt. Skógur þekkist
varla nema aðnafninu til og akuryrkja
er engin, en hagi er víðast góður og
kvikfjárrækt þess vegna aðal-atvinnu-
vegur landsins og þá næst fiskiveiðarn-
ar. Samgöngur eru lélegar. Vegirnir
fiestir eru bara stígir eftir hófa hest-
anna og alt ferðalag á landi verður að
gerast á hestum. íslenzkir hestar eru
af norsku kyni, enda mjög líkir norður-
fjarðahestunum í Noregi-
Ein af aðal-mótbárum Dana gegn
sjálfsstjórn íslands var, að ísland fá-
tæktar vegna gæti ekki borið sig sjúlft,
og að íslendÍDgar kynnu ekki að færa
sér sjálfsstjórn í nýt. Þeir sögðu að
Island mundi verða gjaldþrota, ef ís-
lendingar sjálfir fengju völdin í hendur.
En þvert ú móti hefir það nú sýnt sig>
síðan íslendingar fengu sjálfsstjórn, að
þeim hefir i mörgu fariö stórum fram.
Og allir spádómar um að Islendingar
kynnu ekki að hagnýta réttindi sín hafa
fallið um sjálft sig.
Fyrir 1874 voru á íslandi einn lat-
ínuskóli og einn prestaskóli. Voru það
allir þeir skólar, sem til voru á íslandi
að undanteknum tveimur barnaskólum.
Foreldrarnir urðu (og verða enn að
miklu leyti) að sjá um uppfræðslu barn-
anna, en alt um það var fágætt að
hitta íslending. sem ekki gatlesiðog
skrifað og reiknað töluvert. Á landinu
voru til 5 læknar ; póstur gekk á milli
höfuðstaðarins og annara landshluta
fjórum eða fimm sinnum á ári og til
útlanda gekk póstur 5 eða 6 sinnurn á
ári frá Reykjavík. Aðrir landshlutir
höfðu ekkert póstsamband við önnur
lönd. Oll opinber gjöld landsins voru
150,000 krónur, undir stjórn Dana, og
tekjurnar hrukku ekki fyrir gjöldunum,
eftir því er stjórnínni reiknaðist.
Nú hefir ísland 21 fasta lækna,
og þar að auki noklcra lækna, sem
að eins fá styrk úr landssjóði. Póst-
ur gengur hálfsmánaðarlega um land
alt og mánaðarlega til útlanda, en 3
gufuskip ganga reglulega kring um
landið og koma við á öllum aðalhöfn-
um.
I Reykjavík er latínuskóli, presta-
skóli, læknaskóli, stýrimannaskóli,
barnaskóli, kvennaskóli, og verzlunar-
skóli. I landinu eru tveir opinberir
lcvennaskólar, 4 búnaðarskólar, 2 real
skólar og margir barnaskólar.
Brýr hafa verið bygðar, sem kosta
hundruð þúsunda króna, og alþingis-
hús sem kostar 130,000 krónur. í
landinu eru 3 opinber bókasöfn, sem
fá árlegan styrk úr landssjóði og eitt
ágætt forngripasafn. Við höfum nú
landsbanka, sem stendur sig ágætlega.
Alt þetta hefir komist á fót síðan við
fengum sjálfsforræði. Tekjur landsins
ná hér um bil hálfri milj. króna ár-
lega og Islendingar eru nú eina pjóö
í hinum mentaða heimi sem enga þjóð-
skuld hefir. Þvert á móti eigum við
í sjóði e tthvað um 1 milj. króna og
sézt á því, að síðan við fengum sjálf-
stjórn höfum við fjárhagslega staðið
okkur vél, þrátt fyrir hið slæma ár-
ferði á árunum frá 1880 til 1890.
Við vorum hin fyrsta þjóð í heimi
til að gefa konum atkvæðisrétt í sveita-
málum. í safnaðarmalum hafa konur
bæði kosningarrétt og kjörgengi.
Gáfnalega standa íslendingar á hái>
stigi og ég efast jafnvel um, að nokk-
ur þjóð í heimi eigi jafnmarga gáfu-
menn, þegar tekið er tillit til fólks-
fjöldans. Emilio Castelar hefir nýlega,
og ekki að ástæðulausu, kallaðNoreg
heilabú Norðurálfunnar. Nú eru ísl.
ekki einungis norðmenn að uppruna,
heldur voru hinir gömlu landnáms-
menn af hinum ríkjandi ættum í Nor-
egi. Og það verður ekki betur séð,
en að Noregur liafi orðið andlega fá-
tækari eftir útflutningana til íslands-
Það er einkennilegt, að öll hirðskáld
í Noregi, Danmörku og Svíaríki, á 11.
12. og 13. öldinni, að einni einustu
undantekning, voru íslendingar.
Engar norskar bókmenntir, svo
teljandi séu, voru á því tímabili. Það
var á íslandi að þær blómguðust. Hér
um bil allar gamlar sögur frá þeim tím-
um eru íslenzkar og án íslendinga
mundu Skandinavisku þjóðirnar þekkja
mjög lítið til forntíðar sinnar. Jafnvel
í myrkri miðaldanna risu upp á íslandi
fræðimenn, sem skara langt fram úr
samtíðarmönnum sínum í öðrum lönd-
um, t. d., þeir byskup Vidalín og Hall-
grímur prestur Pétursson, ef til vill
heimsins mesta sálmaskáld.
í kvöld liefi ég ekki tíma til að fara
út í nútíðar bókmenntir íslands, en þess
skal þo getið, að fyrir 30—40 árum voru
hinar latnesk-dönsku, grísk-dönsku og
dansk-ensku orðabækur, sem brúkaöar
voru í skólunum í Danmörku, eftir tvo
Islendinga Pál Arnesen og....Repp.
Við Kaupmannahaínar haskóla eru
stöðugt tieir til fjórir islenzkir kennar-
arar og á Englandi hafa íslendingar
verið háskólakennarar og bókaverðir.
Islendingar tala enn þá svo að
segja óbre/tt það mál, sem talað var
fyrir 1000 árum síðan í Noregi. Að
vísu hafa nokkrar breytiijgar orðið á
því, sérstsklega á framburðinum, en all-
ar breytmgarnar í framburði og beyg-
ingum eru samt ekki meiii en það, að
sá sem kann gamla málið, getur á hálf-
um degi sett sig inn í nýja málið. Og
því til sönnunar er það, að skemtibæk-
ur almennings á íslandi eru að mestu
fornsögurwar ritaðar á hinu forna máli.
Að við töpuðum aldrei málinu eins og
til dæmis Norðmenn og Færeyingar, er
óefað þvi að þakka. að danskan var
aldrei höfð um hönd í kyrkjunum og
skólunum.
Orða-belgrinn.
[Ollum, sem sómasamlega rita, er
velkomið að “leggja orð í belg;” en nafn-
gi-eina verðr hver höf. sig viö ritstj.,
þótt ekki vilji nafngreina sig í blaðinu.
Engin áfellis-ummæli um einstaka inenn
verða tekin nema með fullu naíni undir.
Ritstj. afsalar sér allri ábyrgð á skoðun-
umþeim, sem koma fram í þessum bálki],
Ný hlið á kvennfrelsismólinu
Sjá "LOgberg.”
Mætti eins vel segja : 'Ný hhð á vís-
indunum. Hvað þýoir sumanburður
þessara tveggja Lögbergs snilhnga á
hfsskilyrði kvennkynsins í manndýra og
dýraríkinu ? Vita ekki ahii- að konur
eru öðrum lífsskilyröumháðar en kvenn
dýr hinna lægri dyrategunda V Þau síð
arnefndu þurla ekki annað en fullnæg-
ingu sinna hkamlegu þarfa eftir eöh
sínu, en konur þurfa ekki síður full-
nægingu sinna svo köliuðu sálarlegu
þarfar, nema því að eins, að þær sóu
sálarlausar eða of daufar til að hugsa,
og með því eina skilyrði er hægt að
taka til greina hina mjög svo fræðandi
ritgerð þeirra herra Cesire Lombrose og
A. Ferrero, sem Lögberg fiytur lesend-
um sínurn, og þó larigt frá að húii geti
staðist, af þeirri oinföldu ástæðu, að all-
ur fjöldinn af konum, sem ekki eru svo
lieppnar að vera fæddar af ríkum for-
eldrum, verða annaðhvort að vinna fyr-
ir brauði lianda sér sjálfar eða deyja að
öðrum kosti, og yröi það því 'iitölu-
lega iáar konur, sem ættu því láni að
íagna að verða höfuðprýði bænda sinna,
og þannig njóta góðrar menningar í
iöjulausu sællífi.
Það er skrítin kenning, að vilja
leysa konur frá allri vinnu, nátturlega
andlegri og líkainlegri. Látum nú svo
vera, að þaö væri nægt, og að karl-
mennirnir af náð sinni gæfu hinum van-
styrku verum að borða ; en hverjar yrðu
svo afleiðingarnar ? Sjáum nú til.
Hversu væri það heimili farið, sem ætti
slíka konu fyrirhúsmóður? konu, sem á
æskualdri liefði aldrei numið neitt, ald-
rei hugsað neitt, aldrei gert neitt, og
sem kona héldi áfram þessu iðjuleysis-
lífi. Hver ætti að annast um börnin,
metta þau þegar þau eru hungruð, þvo
742 Jafet í föður-leit.
hún yrði eiginkona þess manns, er ég kom
svo nærri að svipta lífi ? Á morgun skal ég
biðja föður niinn um vagninn og skal ég koma
við hjá yður og taka yður meö, klukkan tt ö
eftir miðdag, ef sá tími er yður haganlcgur.
Þegar við svo erum komnir til lafði de Clare
skal ég segja yöur frá öllu sem á mína daga
hefir drifið síöan ég strauk íorðum. Á þann
hátt segi ég ykkur öhum söguna í einu.”
Svo kvaddi Harcourt og fór, en ég gekk
inn til föður míns og var Wjndermear lávaröur
þar fyrir.
“Komið þér sælir, de Benyon”, sagði hann
við mig, “mér þvkir vænt um að sjá yður aftur.
Eg hefi verið að gefa yður allra bezta vitnisburð,
og ég voua þér haldið áfram að eiga hann skilið”.
“Þaö vona ég lika, herra minn”, svaraði ég.
“Eg væri óþakklátur í fylista skilningi, ef ég
reyndi ekki til þess, eftir öll þau gæði er faðir
minn hefir sýnt mér”.
Mr. Masterton kom þá inn og heilsaöi Win-
dermear lávarður horium þægilega, talaði við
hann um stund og kvaddi évo.
“Jafet”, sagði þá Mr. Masterton við mig.
“Eg hefi dálítið erindi að reka við föður yðar og
vil ég því að þér hafið yður burtu úr herberginu
á hvern þann veg sem yður þykir heppilegast”.
“Til þess veit ég tvo vegi einungis, djcrnar
og gluggann, og með yðar leyfi, kýs ég heldur að
fara út um dyrnar”, sagði ég og gekk til iier-
bergja minna. Hvað þeir töluðust við, faðir
Jafet í föður-leit. 747
litist mér á hana, að þar sem ég enga af-
komendur ætti væri ég að hugsa um að arf-
eiöa hana, Að sjálfsögðu ætlaði ég að gefa
henni ærlega brúðargjöf, ef hún giptist yður.“
“Því sögðuð þér ekki eins og var, kæri
Mr. Masterton, ’ sagði ég þá, “að þegar Sú-
sanna var sjö ára fókk liún talsverðan arf,
er allt af síöan hefur legið ósnertur og ávaxt-
ast? Eptir því sem Cophagus segir, er það
hreint ekki lítilsverð upphæð. Auk þess ráð-
gerir Cophagus að arfieiða hana og hann á
talsverðar eignir.”
“Þetta þykir mér vænt að heyra, Jafet”,
svaraði Mr. Masterton, “og skal ekki bregð-
ast að óg láti föður yðar vita það. En þrátt
fyrir allt sé ég ekki því ég má ekki fara
með inínar eignir eins og mér sýnist — og ég
sannarlega elska Súsönnu. Eftír á að hyggja,
hafið þér sagt nokkuð við hana?”
“Já, við erum trúlofuö.”
“Það er ágætt. Mér datt þotta í hug
þegar ég sá ykkur halda saman höndum í
vagninum. En nú vil ég samt ráða þér til
að sýna kæruleysi, en ekki beinlínis mótþróa.
þegar faðir yðar færir þetta mál til tals. Það
kveikir enn meiri löngun hjá honum og þegar
þér svo gangið að boðinu verður hann yður
þeim mun þakklátari. Ég hefi lofað honum
að koma á morgun og tala við hann um
betta mál og fleiri og væri því vel að þér
’æruð hvergi viðstaddur.”
740 Jafet í föður-leit.
boðum væri ekki hægt að neita nema til að fá
á sig þykkju. Ég í stuttu máli lót hann skilja
það, að þér hlytuð að skipa yðar rétta sæti í fé-
lagsskapnum og að það væri skylda hans að taka
því með þolínmæði. í fyrstu tók liann því ekki
meir en vel, og sagðist vonast eftir öðru af yðar
hálfu, en ég svaraði því, að þaö væri engum
manni unnt að skipta um oðli sitt, að kvennþjóð-
in hlyti að hafa sitt eðlilega aðdráttarafl, sem þér
gætuð ekki staðið á móti og að allt þetta drægi
hug yðar frá honum. ,,Eini vegurinn'1, sagði
ég, ,,til þess að trýggja heiinasetu hans hjá yð-
ur, er, að fá honum fyrir eiginkonu góða, stöð-
uslynda stúlku, stúlku sem ekki er sokkinn í
liringstraum tískunnar og gjálífisins, og sem
mundi af alúð stunda heimilið og bústjórn.
Sonur yðar yrði þá öldungis eins heimiliskær
og þór fengjuð ósk yðar uiipfyllta". Faðir
yðar var mjer samdóma og sýndi innilega
löngun til þess að af þessu gæti orðið. Hag-
aði óg þá talinu svo að Miss Temple var nefnd
og lót ég hann fá þá hugmynd að þér væruð
ekki frá því að hugsa tíl hennar og hældi óg
henni mjög fyrir háttprýði, kvennlega fegurð
o. s. frv. Eg sagði honum að ég hefði tekist
ferð á hendur’út í sveit til þess að kynnast
henni, að hún nú væri til heimilis í borginlii,
að ég liefði lagt mig eptir að kynnast henni
síðan og a0 þess betur sein ég kynntist henni
þess sannfærðari væri ég um að hún væri
eptirsóknarverðasta kona fyrir yður. Svo vel
Jafet í föður-leit. 743
minn og Mr. Masterton, það frétti ég ekki fyrr
en seinna, en þeir sátu'á eintali fulla klukku-
stund. Sendi þá Masterton eftir mér og sagði
óg hofði lofað að koina með sór og heyra til nýja
prestsins. “Við höfum engum tíma að tapa”,
sagði hann, “svo ég ætla, herra hershöfðingi, að
hlauj>a burtu með son yðar tafarlaust”.
Við ókum svo beina leið til húss Cophagusar
og beið Súsanna J>ar ferðbúin. Hún vissi ekki
uf mér fyrri en Mr. Masterton kom með liana út
og hún sá mig í vagninum. Heilsaði hún mér
moð blíðu brosi og léttur roði fiaug um kinuar
liennar. Við íórum af stað og fyrir einhverja
tilviJjun liittust hendur okkar aftur og skildu
ekki fyrr en við kyrkjudyrnar. Við sátum sam-
an í kyrkjunni, lásuin á sömu bókina og sungum
og svöruðum prestinuni saman. Og aldrei á æfi
minni heíi ég verið eins guðrækilega hugsandi
eins og ]>á, því ég var ánægður eins og framast
mátti verða og guði ]>akklátur fyrir hamingju
mína. Þegar við að guðsþjónustunni lokinni
vorum í þann veginn að fara upp í vagninn, kom
llarcourt eins og skollinn úr sauðarleggnum og
ávarpaði okkur:
“Þér eruð hissa á að sjá mig hér”, sagði
hann við Mr. Masterton. “En ég þóttist vita að
um oittlivað sérlegt væri að gera, þegar þér buð-
uð Jafet að konia til kyrkjunnar. Og af því ég
er sérlega gefinn fyrir að hlusta á góða ræðu, þá
kom ég líka, til að heyra prestinn”.