Heimskringla


Heimskringla - 28.02.1901, Qupperneq 2

Heimskringla - 28.02.1901, Qupperneq 2
HEIMSKKINCiLA 28. FKBRÚAR 1901. PUBL.I8TIED BV The Heimskringla N'ews 4 Pablisiiing Go. Verð blaðains iCanada og Bandar. $1.50 nm 4rið (fyrirfram borcað). Sent til fslands (fvrirfram borgað af kaupenle um blaðsins hér) $1.00. Psninsrar sendist i P. O. Money Order R«ristered Letter eða Express Money Ord*>r. Bankaávisanir A aðra banka en í WinnipeK af) eins teknar með affölluro K. Ij. llaltlninHon, F-ditor & Manager. Office : 547 Main St.reet. P.O. BOX 407. Löírbcrp!; að kræsa handa C. P. R. í • síðasta nOmeri Ltfgd>. eru fleytiful’ir þrír dálkar nm járnbraut- ar kaup og' leig-usamning-a Roblin- stjdrriarinnar. Af því liberalar, sem gagrnstríðandi her konservativa, ogC. iJ. R. fél með einveldis mark og mið sitt í jftrnbrauta starflnu, hafa vakið heróp gegn Roblin stjdrninni fyrir beztu aðgerðir hennar í þessu járnbrautarm ili, þarf Lögberg að koma í hnmátt gjammandi á eftir og revna að bíta í hælinn. Vér ætlum að eins að sýna fáein af gjörræðis ó- sannindum, sem Lögberg er að fita lesendur sína á, í þessu máli. Lögberg segir að stjórnin hafi ek ki rétt til að kaupa ei jnir N. P. félagsins fyrren eftir 29 ár. Þetta eru hæfulaus ösannindi. Stjórnin getur kevpt eignir félagsins strax nú. En hún sér meiri hagfræði í að leiga Canadian Norðhern fél. brautir N. P. fél. fyrir sömu leigu 0g s'jórnin þarf að borg fyrir það, heldur en að taka peningalán, því vextirnir af því yrðu mei i en leigan er. Og líka vegna þess, að ef N. P. brautirnar stæðu ekki í samnings-sambandi við önnur járn- brautafél. utan fylkistakmarka, þá gat farið svo, að C. P. R. og önnur járnbr.fél. tæku sigsaman nm, að neita þeim flutningi fars, sem Manitoba- járnbrautirnar flyttu. Til þess að komast alveg fram hjá þessu hættu- spili varð eitthvað að gera. Með gerðum samningum við Canadian Northern hefir Manitobastjórnin tvær leiðir að velja um austur að Stór- vötnum, og er því hóipin með við- stöðulausan flutning. Lögberg segir að N* P.~fél. hafl skaðast um $185,0 Oá síðastl. ári. Þetta er rangt rneðfarið. Þegar sundurliðaðir reikningar eru skoð- aðir 4 hinum ýmsu aukabrautum, sem d'aga flutninginn að aðalbraut- inni, þá hefir félagið g.-ætt í það heila tekið á baautum sfnum í Manitoba þó það sýni tap á aðal braut sinni. Lögberg segir að fylkið hafl gengið í ábyrgð fyrir $7,800,000. Þetta eru ósannindi sem annað hjá blaðinu, Ábygðin er að upphæð $6,930,000. Ósannindt Lögbergs þarna eru því $870,000. Lögberg gerir mikið númerið um það, að stjórnin hafi lofað að á- byrgjast $2 00 á tuíluna fyrir Can- adian Northern fél. á milli Fort Francis í Ont. og Port Artur við Supne'ior vatnið. Byggingaskýrslur C. P. R. sýna að það befir kostað þad tél. $89,0'<0 að byggja járnbr. mflui a á þessu svæði. Svo stjótnin ætti að bafa nægilega tryggingu fyrir þes-iuin tuttugu þúsundum doll. sem hmi lo’ar að ábyrgjast. Trygg- ing er fyi i i góð en hún er fullir þrír fjóiðu paitar gegn láni; og þegar lánið ei þi að eins ábyrgð, þá ætti það ekki að vera neitt Gieenwayiskt fjárglæf aspil eða leynimakk. Lögb. helði ei til vill ekai fundið að þess- ari ábytgð, hetði C. P, R. hlotið hana. Lögbeig segir að stjórnin eigi enga höud að h.ila í bagga með ráðs- mensku Canadian Northern fél. Þetta eru ósannindi. í samingnum er C. N. gett að skyldu að hafa end- urskoðara ársreikninga sinna, og getnr það ekki verið annar maður, en sá sem stjórnin samþykkir, eða tekur góðan og gildan. Félagið borgar honum. Þyki stjórninni nokkuð athugavert við skýrslu end- urs.íoðarans eða reikninga félagsms, getur hún tafarlaust lagt þá fram fyrir yflrdómaia fylkisins, sem hefir fullnaðai úrskurð. Þetta segir Lögb. sé að hafa enga hönd í bagga með ráðsmensku félagsins. En sá skýr- leiki og sannleiksást!! Svo leggur blaðið óðamála út af því að Not hern Pacitið fél. hafl stöð- ugt verið að tapa á brautum sínum, og þess vegna geti ekki brautir þess hér í fylkinu borið'sig, og hljóti því fvlkið að borga það sem ávantar. En eins og vér hötum sagt, heflr N. P. fél. borgað sig- Það heflr for- maður fél. játa'ð við Hugh J. Mac donald og fleiri. Og til þess að láta Lögb. slá sjálft sig á túlann, þá bregðum vér vitnisburði og þekking- arskildi C. P. R. fyrir þetta spá- mannsgos Lögbergs sem sé Saraningarnir inílli N. P. fél. og fylkisstjórnarinnar um ársleiguna eru: Leiga fyrir fyrsfu 10 árin er: $210,000, fyrirönnur 10 árin $225, 000, fyrir þriðju 10 árin $275,O00Í og síðan $300,000 á ári. En C. P. R. fél. bauð að gjalda Manitobastjórn- inni þessa leigu. Fyrir fyrstu 10 árin $225,00 i, fyrir örtnur 10 árin $215,000, og síðan $300.000 á, árt og býður líka fleiri kostaboð. Er C. P, R , sem bæði Lögberg og alt liberalliðið dansar og spilar eftir í þessu máli, sá erki fáfræðing- ur, eítir um tuttugu ára reynslu hér í fylkinu, að það fari að bjóða 8tjórninni marga tigi þúsunda hærri rentu en stjórnin þarf að borga N. P. fél. árl., ef það—C.P.R.—sæi og vissi fyrir víst að N. P. brautakerfið borg aði sig ekki með lægri rentum? Eng- in hætta á slíku. C-P.R. veit vel að það hefði meira upp úr N. P. braut- unum hér í Manitoba en það bauð Koblinstjórninni í leigu efrir þær. Lögberg segir að braut Canadian Northern fél. liggi nm lítt bygt hér- að. Er þetta þá þekkingin og trúin á innflutrainginn í Canada.sem Lögberg Iieflr innanundirskinninu? Sjálftfor- gylta innflutningsmáigagiiíð, jæja,— það er bara heimska og frámunaleg vanþekking hjá málgagninu, að balda því fram að landið byegist ekki, jafnharðan og samgöngnr og flutningsfæri fara batnandi, bæði í þessu héraði og öðrum. Vér erum reiðubúnir til að sanna það og sýna hvenær sem verkast vill, að b y g ð i n fylgir járnbrautunum hér í Mani- toba og Norðvesturlandinu. Og svo læðir Lögberg C. P. R. svefnlyflnu í eyru og augu land- lýðsins, þarsem það segirað “engar líkur séu til að brautirnar borgi kostnaðinn í mörg ár, þótt flutnings- gjaid sé það sama og nú er”. Að berja þaðbiákalt fram að flutnings- gjaldið geti ekki verið iægra en það eé, er óðsmannsæði. Bændur hafa svo oft sannað og sýnt fjam á að flutningsgjald á hveiti og öðrum bú- afurðum, er of hátt. Og hvaðan kemur hinn feikna mikli árlegi gróði C. P. R. félagsins? Keraur hann hann ekki af því að flutninggjaldið er langtum hærra en að jafnast við tilkosnaðinn? Og hverjir gefa C. P. R. mestan flutning? Eru það ekki bændur? Vér játum öllum þessum spurniitgum. Lögberg er nógu fram- hleypið og forvog að, að ætia sér að smegja þeirri hugmynd og skoðun inn hjá bændum og búaliði, að flutn- ingsgjald geti ekki minkað,—sé má ske oflágt. Gerir blaðið sig ekki of opinbert f að ve.ra jrengið í rekkju- samneyti við C. P. R. og S’fton, til þess að því verði trúað af sj andi íóiki? Það álítum vér að verði leyndin í framtíðinni. Þó Lögbeigi þyki rekkjunevtissamfarirnar hutrð- næmar og fýsandí við C. P. R. og Sífton, þá getur það gengið svo langt að fólk væini við daðrinu. Enda leikur I>ögheig nú strax alllið ugt, þar sem það reynir sitt ýtrasta til að búa til hrækrásir handa C. P R. úr Manitobastjórninni og íbúum Manitobatylkis, og sinyr þær svo með því, að {*eru lítið úr landinu og veikja framtíðarálit á því. — Öllu offrar Lögberg fyi ii hina 30 siifur- peuinga, eins og iæi isveinninn þeg- ar hann sveik sinn lærta og sína eigin samvisku,fotðum daga.— Vér skrifum meira um þetta mái síðar. Winnipeg spítalinn. Árssýrsla þessarar sjúkrastofn- unar fyrir síðasta ár, er komin út á prenti. Hún sýnir að 2.649 sjúkl- ingar hafa legið á spítalani m á ár- inu, og kostnaður þeirra hefir verið $71,155.66, eða sem næst $26.86 á inann. 94 íslendingar hafa legíð á sjúkrahúsinn síðasti. ár. Kostnaðtrr þeirra á spltalanum nemur því hlutfallslega sem næst $2,524.80 Á sama tíma hafa íslcndingar lagt til sjúkrahússins $127.50, eða sem næst þvi $1.35 á móti $26.86 kostn- aði á hverjum sjúklíngi Þessir $127.50 sem íslendingar hafa lagt til sjúkrahússins, eru frá kvenfél. í Fort Rouge, “Gleym mérei”, $5f).00 Frá fyrstu Lútersku kirkjunni $30,00, og frá Lútherska kvenhjálpaifél. $10,00. Frá hra Arinbirni S Bar- dal$ 7.50, og frá Gimli sveit $30.00. Þetta er í fyrsta skifti sem vér höfum orðið varir við að Gimli sve't hafl lagt fram peningatil sjúkrahúss ins í Winnipeg. Það er mjög fal If*ga gert af íbúum Gimli sveitar, og eiga þeir bæði heiður og þakkir íkyidar fyrir þessa framkvæmd osr hjálpsemi. Og þess mi væn'.a og vonaað þeir haldi áfratn uppteknum hætti. Gimli-sveitarbúum æt-ti ekki að vera það tilfinnanlegt, en mæltist vel fyrir. Vér höfum ekki tekið með þá sjúklinga, sem ekki hafast við ft sjúkrahúsinu, en sem ganga þangað til að fá lækningsráð'eggingar, oí meðöl. Söinuleiðis höfum vér ekki heldur talið þá hér, sem sjálfir hafa borgað fyrir veru sina á sjúkrahús- inu. Niðurstaðan er þessi að vér Islendingar höfutn að eins goldið sjúkrahúsinu $1.35 fyrir $26 8 kostnað. Þetta þyrfti að breytast, og það getum vér gert með góðum vilja og samtökum. Vér Is- lendingar ættum að leggja áriega þær fjárupptiæðir tíl þessarar stofn- unar, seni oss eru samboðnar, móti því sem vér þiggjum af þessari stotnun, og ' efttr efnutn og fólks- fjölda vorum í þessu landi. Innílutningar. Innanrikisráðgjafl Sifton gortar af því að hann hafl fengið 44,697 innöytjendur tii Canada árið 190 >. En Bandaríkjastjórnin getur sýnt það hvenær sem vera vill, að 403, 491 innflytjendur hafa stigiðálaud að eins ( New York einsamalli sama ár, þótt Bandaríkjastjórnin eyði ails engum peningum í að draga til sín innflytjendur, þá fær hún meira en níu einnum fleiri innflytjendur en stjórnin i Canada, sem evs út nærri hálfri milíóndaia til að fáfólk inn í iandið. Stjórnin í Canada ætti sann- arlega að geta gert meira en hún gerir, og hún gerði það sannarlega, ef hún eyddi ekki útborgunum til inntlutninga í ýmsa pólitiska leign- kálla, svo sem eins og W. T. R. Preston, Alf Jury og aðra fleiri. Eitt hundrað þúsundir voru þeir innflytjendur fleiri, sem stigu á land I Nevv York árið sem Ieið, en árinu áður. Þegar sjálfkrafa innflutning- ur frá Evrópu fer svona vaxanki til Vesturheims, Jþá ætti innflutningur til Canada að verastórum ntun meiri en hann er hlutíalislega. Þess ber að gæta, að aðeins 10% af fnnfiytj- endum til Bandaríkjanna kom frá löndum þeim sem hafnarstæði eiga við Miðjarðarhafið. Bandarikin vita þvíauðsælega betur en það að diaga inn til sín innflytjendur íiá Suður-Evrópu-ríkjunum. Tala ensku- mælandi þjóða var samt minni á ineðal innflytjenda en stundum hefir verið áður. Meginið af innfiytjend- uin voru frá norðurhiuta Evrópu. Auð itað er ekki hægt að staðhæf'a það, að hver eiriasti einstaklingur í öðrutn eins fjölda sé óaðfiunanlegur. Um þaðefni segir St. Paul Globe: “í sjálfu sér liggur engin hætta í innllutningi þessa fólks. En hún felst tneira í kringumstæðum þess í þess'u iandi—hvað lengi að4þeir .*em þjóðerni eru að einangrast fyrir utan aðal stðu og háttu Bandaríkjaþjóðar- innar, sem fereftir því hvernig þeir ei u t>ettir niður í upphafi. Það skift ir mestu um hvað lengi afkomendur þeirra verða að læra, játa, og seuija sig að h ttum þjóðarinnar, og sara- þykkjsi tunguinái hennar og blaitd- ast og hverfa inn í alsherjar þjiíðar- andann'*. Canada heflr líka sinn skerf af ekki sem æskilegustum innflytjend umOg það erskaðræðiog óheillavæn legt, að eggja þá á að setjast að í sér skilduin bygðarlögum út af fyrir sig, því með því er þeim haldið utan við þjóðþekkinguna, sjálfum sér og landinu til skaði. Vér höfum ekki einasta voia eigin reynd f þessu, heldur höfum vér líka reynslu Banda rikjanda En engu að síður heldur innfiutningrtstjórnin áfram með sama ólaginu á öllu saman. Einveldi og kúgun. Eftir íslenzkum hugsuaarhætti eru auðfélög og einveldi einhver tnesta plága heimsins. Menn bera auðvaldinu illa söguna, s.gja það kúgi þjóðirnar og sjúgi úr þeim bióð og tnerg Og engir tala verr um þetta en þei , sem sjálflr þjást óaflátaniega af auragirnd, og vrrja öllum kiöftura sínam til þess að hafa se.n mest úr býtum með minstri fyr irhöfn. Til er það að vísu að auðfélög eru ósanngjörn í kröúim sínura til verkatnann.i,, og heirata sem mesta vinnu frá peim fyrir svo lága borg- un sem hægt er að fá hana fyrir. En ekki er rétt að aðdæma öll einveldi eftir þessu. Sum þeirra eru mjög sanngjörn, svosanngjörn að þau tak- ast á hendurmeiri útgjöld en intektir þeirra ieyfa aðgert sé, og verða svo gjaldþiota. Engum dettur f hug að afnetna auðvald eða einveldi. En vaxandi þekking manna á Þjóðfó- iagsfyi irkoinulaginu hefir sannfært þá um, að sú breyting sé heppileg að draga einveldið sem mest úr yfir- ráðum einstakra manna eða félaga, og f'æra það yfir í umsjá stjórnanna, með öðrum orðum, yfir í umsjá al mennings, Það er reynsla fyrir því að póstflutninga einveldið hefir breytt sanngjarnlega við almenn- ing. Svo sanngjarnlega að piist máladeildin, tekin sérstök, hefir beð- ið árlegan skaða, svo að altnenning- ur hetir orðíð að borga mismuninn með útlátum f öðrutn myndum en fríme>kjakaupum. í Canada hefir t. d. póstmáladeiidin beðið árlegan tekjuhalla, sem í sumum árum hefir numið alt að nálfri miiión doll. á ári. Og þetta tap hefir orðið að takast úr vasa alþýðunnar og nieð auknum útgjaldaliðum. Þetta hetir verið mögulegt af því að póstílutn inga einveidið heflr verið í hi'mdum aiþýðunnar. Eu hefði það verið í höndum einstakra félaga þá hefði burðargjaidið nauðsynlega orðið a* vera hærra en það hefir verið til þess að þau félög hefðu getað látið inntektir mæta útgjöldum. Aftur á hinu bóginn er Stand- ard Oil-einveldið eitt hið öflugasta í heimi. Það er í höndum einstakra tnanna, og afleiðingin er sú að það selur vöru sína naargfalt dýrari eu vera ætti, og nokkur nauðsyn er til, einsog sjá má af því að það félag borg- ar meðiimum sínum árlega frá 50 til $100 ágóða af hverjum hlut þeirra í félaginu. Það er af þessari van- brúkun auðsins að fólk er æ meir og meir að aðhyllast þá steínu að koma sem flestum þjóðlegum stofn- unum í hendur hins opir.bera—færa einveldin úr umsji einstaklinga yfir f sína eigin umsjá. Þess vegna haía Social Demokratar Bandaríkjanna það á stefnuskrá sinni, eins og öll Socialista félög hvar sem þau flnn- ast, aðgasogoiíubrunnarættu að veta þjóðeign. Það sýnist lítill efi vet a á því að sú stefna sé að ná æ fastari og fastari fótum, að allar aðalverzl- anir og framleiðslugreinar landsins komist undir einhverbkonar einveldi, annaðhvort einveldi prívat manna og félaga eða opinbert, stjórnar, al þýðu einveldi, oss er að eins leyft að kjósaumhvoit vér viljum heldur, prívat eðaalþjóðlegteinveldi. Ficst- ir munu kjósa þjóðlegt einveldi. En nú er ekki hægt með lögum að sópa burtu þeim auðfélagsstofnunum sem >egar eru starfandi. Það væri rang- lát eyðilegging á eignum piívat manna. En stjórnirnar geta gert annað, þær geut koniið npp keppi- stefnunni alstaðar þar sem þvl vé/ð- ur komið við, og með því móti kom- ið einveldisfélögum til þess að setja það veið á vörur sínar, sem þeir geta lægst þegið til þess að geta látið inntektir sínar mæta útgjöldurium og haft sanngjarnan arð af veltifé sínu. Þá verður öll verzlunarkúgun sjálfdauð, hún “lognast út af” ósyrgð af öllum nema þeim, sem hafa per- sónulegan hag af viðhaldi hennar. rinúta lianda bind- indismönnum. I biaðinu Manitoba Free Press var nýl.getið um það í ritstjórnargreina- plássi, að eftir skýrslum eftirlits- manns fangahúsanna í Canada, þá «éu 1424 fangar í ríkinu, og séu þeir flokkaðir niður í bindindismenn hóf- nautnamenn, og menn sem í engum slíkum féiagsskap standa- Útkom- an verði þessi: 163 bindindismenn, 742 hófnautnarmenn og 519, sem ekki heyra til neinum bindindisfélög um. Þótt það sé geflð eftir, að þessi tukthúslima tala só ekki skoðuð, sem ýnandi karakter þjóðarinnar í heild sinni, þá er ekki hægt að neita því, að þessar gefnu skýrslur eru ein- kennin á bindindissemi og hófnautn þjóðarinnar. Óefað evkur drykkju- skapurinn tölu glæpamanna hjí hverri þjóð sem er, og væri enginn drykkjuskapur, þá væri tala glæpa manna mikið lægri. En svo er drykkjuskapar freistni Canadamanna lítil, að ekki minna en 64 af hundr- aði hverju, sem fangahúsin gevma, eru annaðhvort hófnautnafólk eða beinlínis afneitarar alls áfengis. Allar Liberalstjórnir hafa ver- ið og eru enn þá á móti vínsölu- banni. Og kunnugir bindindismenn segja að bir.dindi þrfflst verr Ameðal þess fólks, sem fyigi liberalstefnunni eu fólks sem fylgir Konservatíva stefnunni.Þetta er að vissu leyti eðli legt. En hvað sem þessu'íður, þá er svo mikið víst, að engir menn í Canadastanda jafn fast gegn vín- sölubanni sem Quebecbúar. Engir standa eins fast uppi með Laurier- stjórninni sem Quebecbúar. Það er þv( eðlilegt að Laurier, stjórn hans, blöð og fylgjendur sé samróma þá þau er að syngja bindindismenn og gildi bindindisins ofan fyrir allar hellur. Ritstj. Islendingafélagið og Orðabókin. í 9. tölublaði Ileitnskringlu þ. árg. skrifar Ilerrauður um viðhald íslenzks þjóðernis og íslenzkrir tungu hér í Vesturheimi. Tilnefnlr hann þar 20 menn, að sjAlfura sér ineðtöldum, sem líklegir séu að styðja þetta mál, einkum með fyrir- iestrum og öðru þess kyns. Enginn ai hinum nefndu mönuum hetir tek- ið undir þetta mál enn þá nema ef telja má ritstjóra Hkr., er síðar verð ur minst á. Samt hafa íslendingar í Chicago stofnað félag, sera íslendingafólag, og auglýsa þeir lög þessa f'élags í síðasta tölublaði Hkr., er út kom 21- þ. m. í 15. tölubiað Hkr. þ. á. skrifar H. J. Halldórsson um þetta mál að nokkru leyti. Aðallega gengur grein hans út á að bráða nauðsyn beri til að búiu sé til orðabók i íslenzkri tungu, að tilstuðluu Vestinanna. Um það mál skrifar ritstjóri Heims- ktinglu I tðlublað 17. þ. á. Eftir því sem viðhortir nú, er því orðabókar hugmynd og tilbún- ingur að spretta upp úr rústum Herrauðs greinarinnar áðurnefndu Vuðist sú hugmynd og framkvæmd- ar áhrif fá tueiri byr en félags- stofnunin, bæði opinberlega og í dag legu tali, eins l..ngt og ég fæ vitað, að þessu einu undanskildu, að Is- lendingar í Chioago hafa myndað þetta bvo kaliaða íslendiugafélag, og auglýst lög þess. Að mimii skoðun er nú orðið uin tvö mil að ræða hér. Þetta íslendingafclagsmál og orða- bókarmál. Auðvitað mun þetta ís- lendingafélag ekki verða á móti því að sainin yrði ísienzk orðabók vegna 3. gr. laganna. Þessi m&l eru efaiaust stórmál bæði tvö. Þó eru bæði undirorpin vanþekkingu okkar ísl., og líka urafangsraikii og heimta því mikið starf og samheldni,ekki einasta í yrtr- standandi tima, heldur langt fram um ókominn tíma. Fyrsta spurn- ingin um þau eru þess vegna: eru þau nauðsynjamál okkar Vest- nianna? Önnur: er raögulegt að ley a þvu af heudi oss til sóma? Þriðja. Hvernig eigum vér að fara að því? Fjórða. Ilver er léttasta og gagnlegasta aðferðin ? Það er alt annað tnál að tala um þetta eða hitt eigi að gerast, en að koma því í sómasamlega fram- kvæmd og leysa verkið svo af hendi að það sé einstaklingnum og þj 53- inni til gagns og sóina. Það er eng- inn vandi að stofna eiun eða annan félagsskap, en það er vandinn að láta hann ná tilgangi sínum, hvort sem hann er mikils eða lítils virði. Að svo koinnn getég ekki svar- að fyrstu spurningunni á aðra leið en þessa, að ég álít þ ið sjálfur mjðg æ-kilegt fyrir Austur-íslendinga, að íslenzkt þjóðerni haldist hér við sem lengst. En fyrir Vestmenn nokkuð á annan veg, nema þvf að eins að þeir ætli séreingöngu þ ið mark og rnið, að gerast öndvegishöldar menta og bókvísi í þessu landi, en það er að benda bogann h tt. Samt skai ég glaður gieiða atkvæði með þess. ari spurningu vegna fósturjarðar- innar. Þá kcmur önnur spurningiu. nenni svara ég á þá leið, að við get- um það e k k i að svo komnu. En gangi alt eins og í sogu, þá er ég ekki vonlaus um það eftir nokkurn árafjölda. Þriðju spurningunni get ég ekki svarað vegna þess að ég þekki ei að ferð til að gera það, sem aldrei heflr verið gert áður. Þaíjar litið er ylir félagsskap fslendinga í heild sinni, þá er auðvitað margt nýtilegt við hann, ekkert ágætt og margt óbrúkandi. Blaðamenska vor heflrokki hingað til verið til einingar og samkomu - lags á meðal vor, sem heldur ekki er að vænta undir þeim kringum- stæðum, sem blödin lifa og nærast á. Og þó ættu þau og eru aðal slagieð- ín að svo komnu í þjóðerni voru Vestrnanna; þá er hinn kyrkjulegi fólagsskapur, sem ætti að skoðast og reynast hjarta hins ís'enzka þjóðernis í Vesturheimi. Þeim fé- lagsskap heflr ekki auðnast að svo komnu að sameina fslendinga í eina fyikingu. Að minni skoðun eru þessi félög, þau félög sem fá mestu orkað í að sameina íslendinga. Að vér getum fengið önnur ný raeðöl, ogeinn allsherjar félagsskip sem eigi hægar með að saineína íslend- inga á eitt band en þessi félög, og stryka burtu áhrif þeirra, fæ ég ó- mögulega séð enn þá. En geti Vest- menn ei stofnað alsherjar Ísl.íélðg í þeitn tilgangi scm Chicaga íslend- ingat' ætla að stofna, þá verður sá fé'agsskapur ekki annað en hver íinnar íslenzkur félagsskapur í smá brotum og molum. En brota félags sknpur nær aldrei sínum til angi glamrið tómt. Þetta er mín skoðun á þessu atriði málsins að svo koinnu. Af því ég hefl þessa skoðun á þriðju spurningunni, þá leiði ég mtnn hest frá að eyða orðum um þá 4., meðan málið er á þessu stigi. Þeir sem sjá svo fimalangt og sjá fyrir víst aila hluti mögulega og gagnlega á h7aða tíma sem er, og undir öllum kringum-tæðum, þeim berað skýra málin og gelá fólki upp lýsing um hið ósýnilega og óþieifan- lega. Um leið og ég hætti að taia um þetta íslendingafélags málefni nú, þ i vil ég geta þess, að ég heti í huga við tækilæri, ekki sízt ef málefni þetta iér dagsbirtana á hærra stigi, að minnast félagslaganna, sem birt- ust t 20. töiublaði Ukr. þ. á. , Það er afkvæmi þessa ísl.félags- máls, oiðaþókin, seni þeir II. J.HaU- dórssoo og ritstj. Hkr. hafa annast í toreldra stað. Það er vafalaust eitt af þeim þýðingarme-tu málura, sein á dagskrá hala komist á nieðal vor Vestmanna. Það er mesta nauð- synjamál og ómetanlega gagnlegt. Það væri hið mesta gagn fyrir ís- lcnzkar bókmentir í heild sinni. Og sá minnísvarði sem héldi uppi minn- heitir er að tala, og er því betra að 1 allit engan, en að eins nafnið

x

Heimskringla

Direct Links

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.