Heimskringla - 21.05.1903, Side 1

XVII. WINNIPEG, MANITOBA 21. MAl 1903. Nr. 32.
PIANOS og ORGANS.
llefntKinnn & C» PianoN.----Bell Orgel.
Vér seljam með mánaíarafborgunarskilmAlum.
J. J. H M' LEAN & CO. LTD.
530 MAIN St. WINNIPEG.
ew
Y°rk |_ife |
nsurance ,Qo.
JOHN A. McCaLL, phesident.
l.ífsábyrgðir í gildi, 31. Des. 1902, 1550 niillionir Dollars.
700,000 gjaldendur, sem eru félagið eiga það og njóta als gróða.
145 þús. manna gengu f félagiðá árinu 1902 með 302 million doll.
ábyrgð. Það eru 40 milliónir meíra en vöxtur fél. 1901.
Gildandi ábyrgðir hafa aukist á síðastl. ári um 188 mill. Dollars.
Á sama ári borgaði félagið 5000 dánarkröfur—yfir 15 mill. Doll,—
og þess utan t.il lifandi neðlima 14J mill. Doll., og -ennfremur var
#4,750,000 af gróða skift upp milli ireðlima. sem er #800,000
meira en árið 1901. Sömuleiðis lánaði félagið 27,000 meðlímum
$8,750,000 á ábyrgðir þeirra, með 5 per cent rentu og án annars
kostnaðar,
C. Olafson, J. (í. IHorsan, Manager,
AGENT. GRAIN EXCHANGE BDILDING,
IZNT 3ST IPEG.
Fregnsafn.
Markverðustu viðburðir
hvaðanæfa.
—Stjórnin í Ástraliu hefir nýlega
aðyarað menn þá sem vinna við
járnbrautir hennar, að þeim verði
vísað frá vinnu án frekari fyrirvara
nema því að eins að þeir slíti félags-
skap við Trades Hall, sem er als-
herjar verkamannafélag í ríkinu.
Verði þeír ekki búnir að því fyrir
12. þ. m., þá meiga þeir búast við
að missa vinnuna. Þetta er tyrsta
og síðasta tilboð stjórnarinuar og
getur þetia haft hin víðtækustu á-
hrif á vinnu þar í landi.
í einu orði er ástandið þannig:
Hinar ýmsu verkamanna deildir
járnhrautarmanna gengu inn í
Trades Hall nýlega af þvf kaup-
gjald þeirra var lækkað, til þess áð
njóta styrkts þess félags, svo nú
sem stendur er öll járnbrautarvinna
komin á náðir og miskunn alsherjar
verkamannafélagsins í Victoria.
Stjórnin á járnbrautirnar og er fús
að leyfa verkamönnum sínum að
vera í félagsskap, svo lengi sem
þeir ganga ekki inn í Trades Hall
sem þá ræður aðgerðum vinnu-
manua stjórnannnar. Báðar hliðar
málsins hafa reynt að miðla málum,
en engin simþykt hefir komist á enn
Þá, svo það voflr yfir landinu það
stórfeldasta verkfall, sem nokkru
sinni heflr komið fyrir í Ástralíu.
—Utanríkisritari Breta, Mr. Lans-
downe hefir lýst því yflr, að Bretar
ætli að hafa Monroe-reglu aðferðína
í Persíuflóanum. Hann hefar aðvar-
að önnur ríki, að ef þau geri nokkra
tilraun til að ná þar varantegum
herstöðvum eða byggi þar vlrki, þá
þýði það ekki annað en ófríð á milli
þeirra og Breta. Lansdowne sagði
nýlega f þinginu. „Ég hika ekkí
við að segja það, að við hljótum að
skoða herskipastöðvar eða víggirð-
íngar af sjóher annara ríkja í Persíu
flóanum, sem ógnun til Breta I hæsta
máta og skerðingu á verzlunarvíð-
skiftum. Og við þurfum saunarlega
að standa á móti því af ölln afli“.
Lansdowne skoðar Breta eina eiga
umráð yflr þessum stöðvum, af því
þeir náðu þar tyrstir fótfestu, og hafa
þar mikil verzlunarviðskifti. Yfir
höfuð mælist þessi stefna Lansdown
es vel fyrir, einkum á Englandi, en
ekki hafa aðrar þjóðir enn þá svarað
þessari aðvörnn hans með elnu orði.
—Sá yngsti blaðstjóri í heimi er
Victor Hanson f Milwaukee. Hann
er 8 ára gamall. Blað hans er líka
minsta blað 1 heimi. Það er er tveir
þuml. á hvern veg, og er 4 blaðsíð-
ur. 5 línur eru á hverri síðu. Saga
er á fyrsfu sfðn, fréttir á annari, á
þriðju gátur, og fjórðu auglýsingar.
—Sagt er að 10,000 manna frá
Minnesota ætli að flytja á þessu
sumri til Quill Plaines, Assa. Flest
þetta fólk eða alt er Þjóðverjar að
uppruna.
—Upphlaup og óeirðir eru með
meira móti í Austurríkiog Ungverja
landi, og ern lygar og þjóðsögur
mótaðar til að æsa múginn upp á
móti ríkinu.
—Lögreglan í Salonica heflr fund-
Ið 75 pund af dynamite og mikið af
púðri grafið þar í borginni, og hafa
óeirðarmenn óefað ætlað það til
sprenginga.
- Stjórnin í Ontario ætlar að reisa
Sir Oliver Mowat veglegan minnis-
vat ða nálægt stjórnarbyggingunnm.
-—Bardagar og mannfall heldur
áfram í Morocco. Veitir nú stjórn-
arliðinu heldur betur en upphlaups-
luönnum.
- Eítirlitsmaður C. P. R. fél. á
vorsáningu segir, að yfirleitt séu
bændur i fylkinu búnir að sá því
hveiti sem þeir ætli sér á þessu vori.
—Undanfarna daga hafa verið all-
mikið flóð í Floriða, og hefir
óvanalegt regnfall ollað þeim.
Hvassviðri hafa og svo verið þar
mikíl, og hafa þau og vatnagangur
ollað þar miklu eignatjóni.
—Aflferming og framskipun geng-
ur nú mjög fljótt í Montreal síðan
verkfallið endaði. Láta félögin
vinna dag og nótt, og gengur alt
vel milli vinnuveítenda og verka-
manna.
—Útlit fyrir aðRússum og Japan
mönnum lendi saman. Hinir síður-
nefodu hervæðast í ákafa og Rússar
fara sfnu fram þar eyatra hvað sem
hver segir.
—Gyðingar mæta enn þá ofsókn-
um á Rúbslandi, og fær stjórnin eigi
verndað þá. Svo margii erudrepn-
ir og devja úr sárum, að þeir hafa
ei undan að grafa þá f kyrkjugörð-
um Gyðinga. Svo er heíftaræði
Rússa mikið gegn þeim í Tirospol,
.essarabia, að þeirdrepa konur og
börn, sem þeir ná í, og það á hinn
hryllilegasta hátt. Stjórnin heflr
látiðfanga um 1000 ofsóknarmenn,
en það sér ei högg á vatni, að blöð-
in segja.
—Mælt er að stjórnarliðið í Kína
myrði fólk og bafi skipanir til að
fremja þessi morð frá stjórninni
sjálfrí.
—-Miklir eldar hafa verið beggja
megin við Winnipegvatn sunnanvert
Eftir þeim fiéttnm, sem hingað hafa
borist, hafa þeir verið miklir og gert
mikið tjón. Fleiri þúsund ekrnr af
verðmætu timburlaDdi, sem tilheyrir
sambands-.tjórninni, hafa brunnið til
ösku. Fólk hefir líka orðið fyrir
stórmiklu eignatjóni og stendur nú
uppi heimilislaust, Eldur þessi las
sig alla leið að norðan og upp um
Kildonan, þar sem plægt land tók
við svo hann komst ekki lengra.
G-aliciumenn nokkrir vestui frá
Winnipegvatni hafa mist hús og eign-
ir. Að austanverðu við vatnið hefir
brnninn tekið svæði norðan við Tin-
dall, gegnum Brokenhead til Ba!-
sam Bay og er sú vegalengd yfir
300 mílur. Þjóðverjar hafa liðið
tjón mikið af eldinum, ásamt fleir-
um. Brunar eru og svo miklir í
Dauphinhéraði.
Mælt er að Þjóðverjar hafi í
huga að launa stjórninni í Canada
tolihækkunina á þýzkum vörum.
þeimer vel trúandi til þess, að láta
ekki Laurierstjórnina ráða yfir hausn
um á sér fyrir sakleysi.
—Mælt er að gamli Kruger sé
staðréðin í að heimsækja Pétursborg
í Júní og vera við työhundruð ára
afmæli heonar, Kruger kemur
þangað sem fulltrúi staðar þess é
Hollandi, sem Pétur mikli lærði
skipasmíði f. Pétur mikli lét byrja
að by&g'ja Pétursborg í Júní 1730,
og er hún því 200 ára í næsta mán-
uði.
— Stjörnuspekingurinn H. C. Rus-
sell.semer stjörnufræðingur stjórn-
arinnar 1 Ástralíu, hefir nýlega kom
ist að þeirri niðuistöðu, að tunglið
ráði fyrir regnfalli á jörðunni. Hann
segir að 2 þurkaár séu eftir f Ástra-
líu. 8 ár eru búin, svo komi meira
regnfall en sú álfa þurfi, og verði
það tímabil 10 ár. Hann segir að
36 ára stjörnurannsóknir sínar Btyðji
þetta mál. Aðrir merkir stjörnu-
fræðingar f Ástralíu eru á sama máli
og Russel í þessu efni. Hann segist
vera búinn að firuia hreyflngu tungls
ins og sé hú» frá suðri til norðurs og
frá norðri til suðurs; þegar það sé á
norðurleið, þá séu þurkar, en þegar
það sé á suðurleið, þá séu rigningar.
Þarkar séu 9 ár, en rigningar 9 ár.
Russell Begir að þetta sé öllum
stjörnufræðingum auðsætt að finna,
ef þeir leyti eftir því.
—IStjórnin á Frakklandi íer sér
hægt að þvf, að hefja nýja rannsókn
í Dieyfus málinu, er hann heflr ný
lega skorað á stjórnina f annað sinn
að láta rannsaka málið að nýju, en
óbyrjað er enn þá á því.
Sagt er að fólk líði hallæri og falli
hrönnum saman í Kwangin fylkinu
í Kína.
MARKERVILLE, ALTA.
1. Maí 1903.
(Frá fréttaritara Hkr.).
Síðan voraði hefir tíðan verið
köld og óstöðug, með stormum og
umhleypingum og talsverðum frost-
um: gróður erenn þA sárlítill, svo
gefa verður bæði hrossumog mjólk-
urkúm; yflrleitt hafa íslendingar hér
nóg fóður, en annara þjóða menn
munu margir heylausir, og hafa þó
fengið mikið hey hjá íslendingum.
Mrs O. Benediktsson, verzlunar-
manns, hefir legið mjög lengi sár
þjáð af innvortis meinsemdum;
lækna hefir stöðugt verið leitað, sem
hefir, haft til þessa lítinn árangu'-
en ærinn kosfnað og fyrirhöfn. Þessi
valinkunnu hjón verðskulda innilega
velvildar hluttekningu í þessum
erviðu kringumstæðum þeirra, því
heldur sem þetta má kalla það eina
sártilflnnanlega heirnilisböl, sem á
sér stað í þessari bygð nú sem stend
ur.
Flestir bændur hér hafa lokið
kornsáningu, sem er nú í mikiu
stærrastýl, en nokkru sinni áður.
Það er nokkuð útlit fyrir að
rryndast muni smábær hér við
Medicine ána, á landi herra Jónasar
M. Jónssonar; heflr hann látið mælu
út fjölda af bæjarloðum, og eru raarg
ar þeirra þegar keyptar eða festar.
Skólamál.
Kæri herra.
Mér datt í hugnð senda þér
aftur fáeinar [lfnur um skólamál.
Það er svo lftið ritað um f>að meðal
íslendinga. Ég er hreint hissa á
íslenzku kennurunum hvað J>eir
geta verið þögulir. Skyldi f>eim
finnast fað vera fyrir ofan sig að
rita á íslenzku um það málefni, sem
þeir hafa kosið fyrir lífsstarf sitt.
Er f>að hugsanlegt, að þeir finni
ekki til f>ess hversu lítin áhuga og
þekkingu fjöldinn heflr á þvf mál-
efni. Eða skyldi nokkrum detta í
hug að f>að sé fjærri verkahring ís-
lenzku blaðanna að ræða dálftið
um pað, heldur en flytia langa
pistla af svokölluðum fréttum nm
dansa og samkomur, sem haldnar
hafa verið hér og þar, sem engan
varðar neitt um, nema f>á sem þar
voru? Já, og svo fjölda margt
annað, J>ó slept sé öllum persónu-
legum ónotum, sem eru þar dag-
legir gestir,
Það heyrist oft talað um f>að, að
ekki sé eins gott siðferði í skólun-
um (það er átt við sveitaskóla ein-
göngu, J>ar sem um skóla er talað í
þessari grein) og ætti að vera. Það
er orðið að orðtaki, ef einhverjir
þykja vera sérstaklega ókurteisir
eða framhleypnir f framkomu, að
þeir séu eins viltir og versti skóla-
skríll. Það er varla hægt að finna
verri hugsunarvillu hjáalinenningi
en þetta. Það getur varla skað-
legri hugsun komist inn hjá ung-
dóminum en þessi. Að þá er á
skóla er komið megi lifa og láta
eftir vild. Ef sumir kennarar eru
ekki siðgæðin sjálf. þá gerir f>að llt
ið gott að úthrópa f>að og láta ungl
ingana sem f skólanum eru heyra
það. Beztaráðið og eina meðalið,
sem ætti að brúkast við svoleíðis
tækifæri er, fað láta slíka kennara
fara frá skólunum, því J>eir eiga
ekkert erindi inn í skólana, Svo
gerir það heldur ekki mikið gott
að hlnsta á sögur er krakkar kunna
að vilja segja heima hjá sér af skól
unum, eða spyrja f>au um neitt f>að
an, nema hvað þau eru að læra, eða
ef kennarinn skyldi þurfa að vera
harður við börnin, að lofa þeim þó
að vera heima ef þau svo vilja. Sé
kennarinn of harður við börnin, er
skylda foreldranna að finna að því
við hann, eða grenslast eftir orsök-
inni til f>ess, en láta börniu halda
áfram að vera á skóla. Það er
heilög skylda þeirra gagnvart sér
sjálfum fyrst og fremst, og svo við
börnin og kennarana. Að kenna
börnunum að bera virðingu fyrir
kennurunum, að kepna þeim að
skólinn sé staðurinn, sem ekkert
flt, en alt gott, eigi að koma fram.
Það er skykla þeirra að takast í
hendur við kennarann að hjálpa
þeim til að hafa góða skóla, með
þvf að láta börnin ganga stöðugt
og innprenta þeimað vera kurteis
við alla jafnt. Það er skylda þeirra
að kynna sér skólana, ekki með
með því að spyrja bömin hver hafi
látið verst í dag, eða með f>ví að
hlusta á sögur þeirra um hin börn-
in eða kennarana, heldur moð þvf
að heimsækja skólann kynna sér
hvað börnin sín eru að læra og
hvernig þau lrera það. Áð spyrja
þau á kveldin hvað þau hafi lært í
dag, og láta þaa segja sér eitthvað
um J>að. Það er má ske ekkert
annað sem getur komið inn eins
miklum áhuga hjá börnunum fyrir
því sem þau em að la:ra, eins og
að foreldrarnir beri áhuga fyrir
þvf, ogþað kostar J>ó ekki rnikla
tfmatöf eða fyrirhöfn hjá foreldr-
unum að gera þetta,
Það er einmitt þetta, sem svo
mörg íslenzk foreldri vanrækja svo
herfilega. Að senda bömin á
skóla. sem er skylduverk þeirra,
kemur þeim til að liugsa til þess
sem hegningar eða öumfiýjanlegra
erviðismuna, sem er hugsað um að
eins með kvíða, eða sem því miður
á sér stað alt of oft, að láta bömin
heyra að foreldmnum sé alveg
sama, hvort þau fari á skóla eða
ekki, Xjmur þeim til að fá óbeit á
skólunum, ef f>að annars er mögu-
legt.
Það er einndg mjög alment með-
al Islendinga, að bcirnin tali ís-
lenzku í skólunum, það er að segja
s'n á milli, f frítímunum. Þessi ó-
siðúr er kennurunum meira en
nekkram öðrum um að kenna. Það
er ómögulegt að segja of mikið á
móti þvf, að senda börnin á skóla
til að læra ensku, en lofa þeim eín-
att að tala íslenzku, að kenna þeim
sem dautt mál [>á tunga, sem þau
þurfa f gegnum alt lífið að styðjast
við; að láta þau læra sem páfa-
gauka orð og setningar, sem þau
skilja ekkc'rt f, og em f>eim eins
ótöm og gríska eða latína er manni
sem hefir stundað þau mál nokkur
ár við hærri skóla hér.
Það heyrast margar mótbárar
á móti f>ví, að hægt sé að láta ís-
lenzk börn tala eingöngu ensku í
6kólunum út um sveitir, en það er
mest frá þeim, sem hafa komið
slíkum óvana á, eða þeim sem
aldrei hafa reyntþað. Það er ekk-
ert, ervitt nema fyrst, meðan vanin
eraðkomast á með f>að; eftir að
það er komið í vana fyrir börnun-
um að tala ensku sfn á milli, þá
læra þau yngri jafnóðum af þeim
eldri, svo að jafnvel börn í I. Grade
eða Standard geta talað nokkuð,
og f>að liörn sem aldrei heyra orð
af ensku heima hjá sér.
Það erekki stefna mín að reyna
að láta ungdóminn fá skömm á ís-
lenzkunni, að reyna að gera hann
svo amerfkanskan í anda, að hann
gleymi þjóðemi sfnu eða fyrirverði
sig fyrir það. Þvert á móti. Þeim
unglingum, sem bezt skilja hvað
mentun f>ýðir, er minst hætta á
J>ví. Þeir sem kunna minsta og
versta ensku, verða ætfð fyrstir til
að kasta þjóðerni sfnu. Með því
að láta ungdóminn sem bezt skilja
borgaralega skyldu sfna, er og und
irstaðan lögð fyrir traustri þjóð-
ernis tilgnningu, f>að er að segja,
þjóðernis tilfinning, eins og hún
ætti að vera hjá íslendingum hér f
þessu landi, að varðveita tungu og
trúmensku, þrek og stöðuglyndi
íslendinga,en sleppa öllu hinu sem
vill draga þá út f skúmaskot. Það
er sagt að heimilin og skólarnir
skapi þjóðirnar, En j>á mega líka
heimilin til með aö vinna f sam-
einingu með skólunum, svo að af-
leiðingarnar geti orðið góðar. Það
er ómögulegt fyrir kennarana að
liafa góða skóla Tindir núverandi
fyrirkomulagi, nema þeim sé hjálp-
að til Þess af heimílunum sem til-
heyra þeim. Og J>að er eins ó-
mögulegt fyrír heimilin að gera
það, nema þeir sem yfir þeim hafa
að segja, liafi vakandi augu á f>ví
sem er að gerast á skólunum.
Það er eins og áðnr hefir verið
sagt hngsað um skólana of mikið
sem skylduverk, en of lítið sem ó-
hjákvæmilekt meðnl lianda ung-
dómfnum til að komast áfram í
gegnum lífið. Þessi stefnan sem
er næst hjarta almennings, ætti að
njóta bestu umhyggju. sem hægt
er að láta í te. Það er ekkert for-
eldri, sem lætur sér ekki ant um
velferð bama sinna, og ef þau
skildu rétt hvað mikin f>átt skól-
arnir eiga í að skapa framtíðar vel-
ferð þeirra, væri f>eim veitt meiri
eftirtekt, en nú er alment gert.
H. Petursson.
Mountain, N. Dak., 5. Maf 1903.
Nýlega heflr grein birst I Mont
real Daily Witness á þessa leið.
Við Canadamenn ættuin að
fagna sérhverjum heiðarlegum inn
flytjanda, sem kemr til þessa lands,
til þess að byggja það sem heiðvirð
ur borgari .í landinu höfum við ekki
aðrar auðsuppsprettur en þær, seru
náttúrukrattarnir hafa framleitt, og
sem innflytjendur í þetta land eiga
sama tilkall til og við. Yfirleitt
hjálpa innflytjendurnir eins mikið
til að framleiða auð í landinu, og við
sem fyrir erum, og þótt þeir gerðu
það ekki fyrsta tímann, þá er það
ekki nema ánægja fyrir Canada-
menn að geta rétt þeim örvandi hönd
f byrjun. En samt hljóta fagnaðar-
kveðjur vorar við ínnflytjendurna
að vera takmarkaðar eftir verðleik-
um þeirra. Sé það satt, sem heria
Ohman heldui fram um stjórnina i
Danmörku, að hún geri sér það að
skyldu, að koma glæpamönnum at
höndum sér vestur til Bandaríkjanna
og hafl nú augastað á Canada, sem
móttökustað slíkra manna, vegna
breytinga á innflutningsreglugjörð
Bandaríkjanna, þá er þessu landi
engin vanþörf að löggjarvaldið sker
ist f leikinn og geri öðrum eins glæpa
mönnum og Hansen danska ómögn-
legt að flytja inn í ríkið. Danir og
aðrir Skandinavar eru óefað með
þeim allra ákjósanlegustu innfiytj-
endum,'sem hingað koma. Það hef-
ir hingað til verið fáheyrt 1 Canada,
að danskur maður liátt unnið glæpa-
verk. En sé nokkuð satt af því, er
Ohman skýrir frá í þessu elni, þá
verða yfirvöld innflutningamálanna
að gera einhverjar ráðstafanir tafar-
laust, gagnvart eftirlitslausum inn-
flntningi frá danska ríkinu hingað.
Samt ekki með þvf móti að fyrir-
bjóða Dönum að flytja hingað fyrir
fult og alt, því slíkt væri óréttlátt
gagnvart því fólki, sem hingað er
komið, og er ríkinu til gagns og
sóma, heldur gagnvart því, að
hvorki stjórnin í Danmörku né
glæpaseggir hennar hafl tækifæri til
að gera þen» !and að fratuííöar bóli
sínu. Við þurfum ekki manndráp-
aiané aðra stórglæpamenn til að
l'Yffgja þetta land með okkur. Við
höfum nokkra ástæðu til að halda,
að danska ríkið gefl beint eða óbein
iínis glæpamönnum sínum fararleyfl,
án þess að láta sig varða hið minsta
um hvar þeir lenda niður þegar þeir
eru skroppnir út fyrirrikislínuna.Við
höfum nýlega haft dæmi fyrir aug-
unum í Ontariofylki. Auðvitað er
ekkert ákvæðí um það í þeim dóini,
hvort það er New York rfkið, eða
Quebecfylkið, sem sendu Ontario-
fylki þann ófögnuð, eða gerði það
að glæpamanna rýlendu. Eftir
skýringu þess glæpamanns fór hann
óhindraður gegnum brjóstfylkíngu
lögreglunnar í Bandarfkjunurai og
inn í Quebecfylki, sem forsvatar sig
með því, að eiga ekki til lög, sem
það hifði getað hamlað þessum ná-
unga með að flytja til Canada.
Það er líklegt að löggjafarvald-
ið láti ekki knýia sig til þe33 af al-
menningi, með margra ára þrefi, að
búa til lög, sern útiloka dæmda
glæpamenn frft að flylja til Canada.
S. Anderson.
V EGGJA=
P^appirssali.
Hefir nú fádæma miklar birgðir
af alskonar veggjapapptr, þeim fa.ll-
egasta, sterkasta og bezta, sem fæst í
Canada, sem hann selur með lægra
verði en nokkur annar maðar hérna
megin Superiorvatns, t. d.: fínasta
gyltan pappír á 5c. rúlluna, og að
sömu hlutföllum upp 1 50c. Vegna
hinna miklu stórkaupa, sem hann
heflr gert, getur hann selt nú með
lægra verði en nokkru sinni áður.
Hann vonast eftir að íslendingar
komi til sln áður en þeir kaupa ann-
arsstaðar, og lofast til að gefa þeim
10% afslátt að eins móti peningum
út I hönd til 1. Júní. — Notið tæki-
færið meðan tími er til.
S. ANDERSON.
651 Bannatyne Avenne.
Telefon 70.