Heimskringla - 23.06.1904, Blaðsíða 2

HEIMSKRINGLA 23. JÚNÍ 1901
Beimskringla.
PUBLISHED By
T& Beimskriuj'la News 4 Publishing Co.
Verö blaösins 1 Canada og Bandar. $2.00 um érið
(fyrir fram borgaö). Sent til íslands (fyrir fram
borgaö af kaupendum blaösins hór) $1.50.
Peningar sendist í P. O. Money Order Registered
Letter eöa Express Money Order. Bankaávts-
Onir 6 aöra banka en 1 Winnipeg aö eins teknar
meö afföllum-.
B. L. BALDWINSON.
_ Editor & Manager .
OFFICE :
727 Sherbrooke St., W’innipeg
P. O. BOX 110.
Grand Trunk Pacific
UPPTÖK OG SAGA
þESSA MÁLS
Vér biðjum lesendur Heims-
kringlu, að virða á betra veg, ef
þess er þörf, að vcr teljum rétt að j
birta I f>essu blaði upptök og sögu
G.T.P. járnbrautarmálsins, fram að i
þessum tfma.
Vér teljum þetta nauðsynlegt af
því, að f>að er lang-stærsta málið,
sem verið hefir á dagskrá þjóðar-
innar f fjórðung aldar, og hefir
þegar haft þau áhrif, að skapa
n/ja þjóðmálastefnu í Canada, sem
er pjóðeign járnbrauta og yfirráð
þeirra af þar til settri nefnd, sem
skal vera óháð öllum pólitiskum
flokkum. Þetta er hin pjóðlega
stefna Conservativ-flokksins f Can-
ada, og hún verður lögð undir dóm
kjósendanna að þiggja eða hafna
við næstu rfkiskosningar.
Mál f>etta var hafið formlega með j
bænarskrá, sem send var til Sir
Wilfrid Laurier og dagsett 3. nóv-
ernber 1ÍKJ2, og undirrituð af Geo.
A. Cox, senator, Chas. M. Hays og
Geo. Wainwright, stjórnendum
Grand Trunk brautarfélagsins.
Bænarskrá þessi er í 10 aðal-liðum,
og felur f sér tilboð um að byggja
braut þvert yfir landið frá norður-
takmörkum Grand Trunk brautar-
innar, hjá eða nálægt North Bay,!
alt vestur að Kyrrahafi.
Liðimir eru:
1. Að það sé álitið nauðsynlegt, að:
braut sé bráðlega bygð þvert j
yfir Canada, frá Atlantshafi til j
Kyrrahafs, til þess að fullnægja j
vaxandi þörfum rfkisins og til j
að gera íbúum Vesturlandsins1
hægt að koma afurðum sínum |
frá sér, án þess að þurfa að
7. Að öll bygging brautarinnar
skuli verða samkvæmt sam-
þykki verkfræðinga stjórnar-
innar.
8. Að til f>ess að koma á sambaiuli
við liafnir við Atlantsliaf á öll-
um tfmum ársins, og á bfezkri
landeign, þá séu biðjendumir
reiðubúnir að semja við stjórn-
ina um fararleyfi lesta sinna
yfir Intercolonial brautina frá
Montreal og að athuga liverja
i aðra nauðsynlega tillögu, sem
stjórnin styngi upp á.
9. Að biðjendur njóti hagnaðar í
! Ontario og Quebec fylkjum,
fram yfir aðra í f>ví að vera í
nánu sambandi við GrandTrunk
fclagið, og á þann liátt yrði,
þegar hin fyrirhugaða braut
væri fullgerð, fullkomið' sam-
band fengið milli Atlantshafs
og Kyrrahafs.
j 10. Að skilmálar þeir, sem nefndir
eru f 4ða lið, sem skilyrði fyrir
því, að biðjendur byggi braut
f>essa, ættu að vera:
á) að stjórnin veiti félaginu
peningastyrk, sem nemi $6,-
400 á iníluna og að auki fimm
þúsund ekmr af landi á mílu
hverja.
b) að borgun frá stjórninni fyr-
ir póstflutning skuli vera sam-
svarandi því, sem C.P. R. fé-
laginu er borgað fyrir sam-
kyns verk.
c) Að járnbrautarteinar og alt
annað efni, sem notað verði í
byggingu brautarinnar, og
sem undir núverandi lögum
em tollskyld, skulu verða
tollfrí, ef þau fáist keypt ut-
anlands með betri kjörum en
hægt er að fá f>að í Canada
d) Að Grand Trunk brautin og
allar vagnstöðvar og lanc
þeim viðkomandi, einnig öll
verkstæði, byggingar, land-
svæði (yards) og aðrar eignir
og vagnar og öll önnur tæki
sem nauðsynleg era og notuð
til byggingar og starfs braut-
arinnar, og innstæðufé félags-
ins, skuli um allan ókominn
aldur (for ever) vera undan-
þegið skattgreiðslu til ríkisins
eða nokkurraaf fylkjumþess,
eða nokkurs annars fylkis,
sem hér eftir kann að verða
myndað, eða til nokkurs
sveitafélags í slfkum fylkjum
og einnig, að lönd félagsins
í Norðvesturhéruðunum skuli
vera skattfrí um 20 ára tíma
frá f>ví rfkið afhendir þau í
hendur félagsins, nema þau
séu áður seld eða á f>eim búið.
2.
Með þessari bænarskrá var málið
flytja varninginn um brautir ogi vaklð’ en almenningi var f>að ekki
hafnir Bandarfkjanna. ljóst um nokkum tíma þar eftir,
Að biðjendurnir hugsi 8ér> Því að skíal Þetta hefir ekki verið
eins fljótt og stjórnin veiti f>eim °Pln^rað f^en * l*ssn ^rstand-
leyfi til þess, að byggja slíka
3.
braut, frá North Bay'eða öðrum
stað, sem tiltekinn kunni að
verða, alt vestur að Kyrrahafi,
til eða nálægt Port Simpson,
ásamt með öllum nauðsynlegum
brautargreinum.
Að bæn sfn um að megajbyggja
þessa braut, sem skuli heita
Grand Trunk Pacific járnbraut,
skuli verða veitt.
4.
andi þingi. Því hefir verið haldið
nákvæmlega leyndu af einhverjum
ástæðum, sem ennþá eru ekki ljós-
ar. En skjalið er að f>vf leyti fróð-
legt, að f>að sannar ómótmælanlega,
að félagið bauðst til að byggja
braut þessa fyrir miklu minna fé
og undir skilmálum, sem eru miklu
hagfeldari fyrir rfkið, heldur en
þeir, sem stjórnin síðar gekk að,
eftir að hafa haft marga samtals-
fundi við j árnbrautarkongana. Til
Að biðjendur sóu reiðubúnir til dæmisstungu þeiruppáað fáaðeins
að ganKa tafarlaust að Þessu §(;i400 peningastyrk á hverja mflu
verki, Þegar stjómin sé búm að af brautinnii og að tengja hana yið
veita Þeim leyfi til f>ess, og þjóðbrautina lntercolonial f Mon.
gangaað slíkam skilmálum, sem treal> gvo aUur flutningur gæti
hér eftir verði umsamið. | gengið yfir Canada Qg Qrðið gendur
5. Að brautarleiðin skuli sam- til útlanda frá canadiskum höfnum.
þykt af stjórninni. Með þessu var það trygt að öll at-
6. Að brautin skuli fullgerð innan vinna við flutning með brautinni
5 ára frá því samningunum við gengi til canadiskra verkamanna
stjómina sé lokið.
og allur ágóðinn af þeirri atvinnu
gengi til launa f>eirra og gæti á| Við þetta stóð svo þar til á þessu
>ann hátt notast f ríkinu, f>vf til; yfirstandandi f>ingi, að stjórnin
uppbyggingar; ogí öðrulagi trygði, kom fram með endurbætta samn-
tilboð þetta f>að, að meiri flutning j inga um þessa brautarbyggingu.
ur bærist að Intercolonial f>jóð- j En endurbœturnar era allar félag-
brautinni, sem búin er að kosta inu í hag, en ekki í hag landsins,
ríkið 70 millíónir dollars, og þar og verða ríkinu miklu kostnaðar-
með gerði þá braut rfkinu arðsama
eign í framtíðinni.
En eins og áður er sagt, var til-
meiri en þeir fyrri. Undir pessum
endurnýjuðu samningum tekur
stjórnin á sig aukakostnað, sem
boði f>essu haldið leyndu, en var, engum kom til hugar, f>egar upp-
aðeins rætt af ráðgjöfunum, og í' rui alegu samningarnir voru gerð-
tilefni af þeim umræðum hefir | ir. Þessir endurbættu samningar,
komið í ljós annað skjal á funginu I eins og f>eir liafa nú verið samþykt-
í fyrra. Það er frá Blair ráðgjafa | ir af stjórninni, ákveða:
til stiórnarbræðra hans báverandi, . _ , ,, . .
og dagsett 10. desember 1902. i
Skjal það er langt og afar-merki- J
legt, f>ví að þar heflr Mr. Blair ráð-!
lagt stjórnarráðinu að taka uþp j
bókstaflega sömu stefnuna, sem
Borden hefir hafið á stefnuskrá
Conservativ-flokksins, — þjóðeign-
arstefnuna.
Meðal annars heldur Mr. Blair
þvf þar fram, að stjórnin ætti að fá
umráð yfir Canada Atlantic braut-
inni og tengja hana við Intercolon-
ial brautina. Með því ætti ríkið
braut frá Atlantshafi upp að stór-
vötnunum, sem Mr. Blair segir
mundi borga sig ágætlega. Hann
heldur og því fram, að það sé rangt j
af stjöminni, að haga samningun-
um svo, að nokkrir einstaklingar
geti orðið millíónaeigendur á kostn- j
að fbúanna í Canada. Mr. Blairj
segir blátt áfram, að brautin geti
orðið bygð fyrir f>á peninga, sem
stjómin leggi félaginu, og f>ví, sem
það fái fyrir sölu skuldabréfa fé-
lagsins.
Alt J>etta skjal ber það með sér,
að Blair er meðmæltur J>jóðeign,
enda sýndi hann f>að í ræðu sinni
á þinginu, skömmu eftir að hann
sagði af sér ráðgjafastöðunni út af
ósamlyndi hans, er af þessu máli
stafaði, að hanD er öflugur aad-
stæöingur f>ess, að brautin s(?b’>gð -^-ð G.T.P. fölagið skuli hafa
undir þeim samningum, sem gerðir e11 yÞrráð með öllum endastöðv-
hafa verið.
borga
fyrir byggingu brautarinnar
milli Moncton og Winnipeg,
um 1900 mílur vegar og sem á-
ætlað er, að ekki geti kostað
minna en 75 miljónir dollars.
2. Að stjórnin selji J>á braut
hendur G.T. P. félagsins til al-
gerðra umráða um 50 ára tfma-
bil, og með framlengdum notk-
unarrétti um önnur 50 ár.
3. Að stjómin krefjist engrar borg-
unar af félaginu fyrir fyrstu 10
ára notkun brautarinnar, en fái
þar eftir um 40 ára tíma 3 pró-
cent vöxtu af innstæðufé braut-
arinnar.
4. Að stjórnin gefi félaginu 13 J>ús-
und dollars í peningum, sem
styrkveiting á hverja mílu, sem
f>að byggir frá Winnipeg vestur
að Klettafjöllum, áætluð vega
lengd 1000 mflur.
5. Að stjórnin gefi félaginu um
37 V2 þúsunddollars í peningum
sem styrkveitingu á hverjamflu,
sem bygð er yfir Klettafjöllin,
alt vestur að hafi, um 500 mílur
vegar. Stjórnin hefir tekið að
sér að ábyrgjast | af þessum
byggingarkostnaði, sem í f jöll-
unum er áætlaður $50,000
hverja mílu að jafnaði.
13. Stjórnin lofar að borga fölag-
inu allan þann mismun, sem,
verður 4 söluverði og ákvæðis- j 2.
verði seldra skuldabréfa braut-
arinnar, Þessi liður f samning- j
unum getur hæglega ollað rík-
inu taps svo tugum millíóna
nemi.
14. Engir samningar eru um f>að,
að Canada geti tekið brautina
lögtaki, [>ó félagið standi ekki f; 3.
skilum með vaxtagreiðslu af i
innstæðufé því, sem austurhlut- ■
inn kostar. En verði félagið á
eftir með 5 ára vaxtagreiðsiu, f>á
getur stjórnin sett umsjónar-
mann yfir brautina og borgað
sjálfri sér vextina af inntektum !
brautarinnar; en að f>eim borg- J
uðujn er hún skyld að afhenda ^
félaginu aftur alla brautina til {
Á þeim tíma, sem framantalin j
skjöl vom rituð, var mál þetta al- j
menningi í Canada alveg hulið; j
liafði hvergi komið fram sem opin-
bert þjóðmál, en 4 næsta þingi þar
eftir kom f>að fyrir almenning í
samningsformi milli Canada stjórn-
ar og G.T.P. félagsins, sem er sama
og gamla Grand Trunk félagið.
Þeir samningar voru f stuttu máli |
pannig, að stjómin bygði braut j
um, sem þannig bindur stjórn-
ina til að ganga að hverjum
}>eim skilmálum, sem félagið
framvegis kann að setjahenni.
7. Að félagið megi byggja brauta-
greinar út frá aðal-braut sinni,
og einnig út frá stjórnarbraut-
inni milli Winnipeg og Monc-
ton.
8. Að stjórnin skuli síðar skyldug
að kaupa af félagÍDu hverja f>á
grein, sem það vill ekki hafa.
frá Moncton að austan til Winni- j 9. Stjórnin lofar að styrkja braut
peg, algerlega á eigin kostnað og;
leigði hana svo þessu félagi um 50
ára tímabil, til allra umráða, ogj
veitti þeim síðan full umferðar- j
réttindi um 50 ára tímabil þar áj
eftir. En félagið átti að borga,
stjórninni 3 prócent árlega afj
argreinar til North Bay og Port
Arthur; J>rátt fyrir það, að
Laurier sagði sjálfur í þinginu,
að ef félagið fengi endastöð við
North Bay, þá mætti búas,t við
að J>að flytti vörur sínar gegn-
um Bandarfkin.
kostnaði brautarinnar eftir tfu ár 10. Að félagið er engum samning-
frá fullkomnun hennar, en stjórnin,
átti að standast vaxtatap af upp-;
hæðinni á þeim árum, sem brautin
væri í byggingu og nœstu tfu árin j
þar á eftir.
Stjórnin átti einnig að styrkjai
um bundið, er banni f>ví að
flytja varning gegnum Banda-
ríkin og frá Bandaríkja höfnum,
og ónýta á þann hátt alla arð-
seini af eystri (stjórnar) hluta
brautarinnar.
félagið með peningum úr ríkissjóði i 11. Félaginu er leyft að byggja
svo næmi $10,000 á mflu fyrir þús-
und mflur á sléttlendinu og $30,000
á mflu yfir Klettafjöllin að Kyrra-
hafi, um 500 mílur. Als átti stjórn-
in að sjá um að bera nær h u n d r -
að millíónir dollara kostn-
að á allri brautinni frá hafi til liafs,
sem svo væri algerlega undir yfir-
ráðum félagsins og að mestu eign
þess.
Samningar [>essir mættu megnri
mótspyrnu f f>inginu frá andstæð-
inga flokknum og frá sjálfum járn-
brauta-ráðgjafanum, sem sagði af
sér þeirra vegna. En stjórnin hélt
fast við gerða samninga, hvað þá
vera órjúfanlega og barði þá gegn-
um þingið með miklum atkvæða-
mun.
sjálft braut frá North Bay til
Winnipeg, sem geri J>ví á þann
hátt liægt að flytja vörhr frá
Vestur-Canada þangað, og svo
f>aðan með Grand Trunk braut-
inni suður gegnum Bandarfkin
og f>aðan til útlanda.
12. Stjórnin gefur Grand Trunk
félaginu 25 millfónir dollars í
skuldabröfum fyrir als ekkert,
og leyfir f>ví að selja helming
þeirra með hvað verði, sem fæst
fyrir þau, og lofar að borga
vexti af þeim. Þetta er dúsa til
félagsins fyrir þá hjálp, sem það
veitir stjórninni í næstu kosn-
ingum, en sem Canadaþjóðin
verður að borga um allan ókom-
inn tfma.
o.
umráða.
15. Stjórnin getur ekki haft neitt, |
á félaginu, þó það verði ár!
á eftir með vaxtagreiðslu í öll
f>au 40 ár, sem samningarnir ná
yfir. Þetta vaxtatap bakar rík-
inu tap svo skiftir millíónum |
dollars á öllu tfmabilinu, en
auðgar fúlagið að sama skapi.
lfi. Fyrir alla f>essa hjálp og að-
stoð fær stjórnin als engu að
ráða um far- eða flutnings-gjald
með brautinni; félagið getur
gengið f bandalag við aðrar
brautir, bœði sunnan og norðan
línunnar, og sett flutningsgjald-
ið upp f hvaða verð, sem f>eim
bezt líkar.
17. Stjórnin tekur engann veðrétt
í brautinni til að tryggja sér[
J>að, að félagið standi við samn-
inga sína.
18. Að allir vagnar og umferðar-
færi, sem notað er 4 G. T. P. I
brautinni, skuli vera eign sér-! 7
staks félags og
br autareigninni.
óviðkomandi 1
8.
9.
Margt fleira er f samningum!
þessum, sem mjög er ógeðfelt og
ríkinu í óhag, en félaginu í hag.
Conservativar hafa haldið því fram,
að stjórnin liafi ekki verið kosin til
þess, að hleypa rfkinu í 150 til 170
millíón dollars fjárútlát í tilefni af
þessu brautabraski, og að rétt væri
að leggja málið undir úrskurð fólks-
ins. En Liberals feldu það í þing-
inu; einnig feldu þeir uppástungu
um, að brautin væri bygð sem þjóð-
braut. Alt, sem Conservativar
hafa lagt til máls þessa f þinginu,
hefir verið felt með atkvæðagreiðslu
og þessvegna hefir þeim liugkvæmst
að gera málið að beinu kosninga- j
máli, og láta kjósendurna skera úr!
við næstu kosningar, hvort J>eir fQ
vilji liafa þjóðeign eða ekki.
Conservativar eru samþykkir
stjórninni í þvf, að braut eigi og
þurfi að byggjast yfir landið frá
hafi til hafs, en þeir vilja láta gera
það að öllu leyti á ríkiskostnað, svo
að rfkið eigi brautina algerlega og
hafi full umráð liennar, og með því {
lfka full yflrráð yfir far- og flutn- j
ings-gjaldi með brautinni, hvarj
sem er í landinu. En þetta vilja; f ^
hinir “frjálslyndu” ómögulega.

11
Stefna Conservativ-flokksins í
sambandi við J>etta brautar frum-
varp stjórnarinnar, eins og það
kom fram í breytingartillögum j
þeirra í þinginu, felst í þessum at- {
riðum:
1. Að Grand Trunk félagið væri
látið borga f ult ákvæðisverð allra
hlutabréfa, er [>að fengi í hinu
nVja G.T.P. félagi, svo að flutn-
ingsgjald með brautinni skyldi
ekki miðað við það að fá inn
nægar inntektir til þess að 14,
borga hluthöfum vexti af hluta-
bréfum, sem ekki hefðu kostað
neitt, og sem J>ví ekki hefði lagt
neitt fé til að byggja brautina.
Þetta feldu þeir “frjálslyndu”
með atkvæðum sínum.
Að Grand Trunk félagið, sem
algerlega réði G. T. P. félaginu
og gerðum J>ess, skyldi skyldað
til að ábyrgjast að samningar
þeir, sem G.T.P. félagið gerði
við stjórnina, væru haldnir.
Þetta feldu hinir “frjálslyndu”
með atkvæðum.
Að G.T. P. félagið skyldi skyld-
að til, að hafa eins lágt flutn-
ingsgjald milli staða í Canada
eins og önnurbrautarfélög settu
fyrir sama flutning milli sömu
staða, þó þær brautir flyttu ekki
vörurnar eingöngu gegnum Can.
aða. Þetta feldu þeir “frjáls-"
lyndu” einnig með atkvæðum.
Að flutningsgjald með G.T. P.
skyldi ekki vera hærra en flutn-
ingsgjaldið 4 Canadian North-
ern brautinni fyrir sama flutn-
ingsþunga yfir tilsvarandi vega-
lengd. Þetta feldu þeir “frjáls-
lyndu” með atkvæðum.
Að G.T. P. félagið skuli ekki að
neinu leyti, að svo miklu leyti,
sem í J>ess valdi stendur, bein-
línis eða óbeinlfnis, ráða til eða
hjálpa til, að vörar þær, sem fé-
lagið tekur að sér að flytja, séu
fluttar með nokkru öðru brautar
félagi, eða með öðru flutnings-
gjaldi en þvf, sem tekið er fram
í samningum þess við stjórnina.
Þetta feldu þeir “frjálslyndu”
með atkvæðum.
Að stjórnin taki sér vald til að
jafna niður flutningsgjöldunum
milli G.T. og G.T. P. félaganna,
miðað við vegalengd, sem hvert
félag fyrir sig flytti vörarnar.
Þetta feldu f>eir “frjálslyndu”
með atkvæðum.
Að stjórnin tryggi sér leigu-
borgun frá G.T.P. félaginu fyr-
ir austurhluta brautarinnar, sem
bygður er á kostnað þjóðarinn-
ar, með því að fá veð í eignum
G. T. P. brautarinnar. Þetta
felduþeir “frjálslyndu” með at-
kvæðum.
Að G. T. P. borgi sanngjarna
leigu fyrir notkun brautarinnar
milli Winnipeg og North Bay.
Þetta feldu þeir “frjálslyndu”
með atkvæðum.
Að stjórnin hafi meðráð í samn-
ingunum milli G.T. og G. T. P.
félaganna viðvfkjandi liluta-
bréfasölu G. T. P. félagsins, og
sjá um, að engin hlutabréf séu
gefin út, sem ekki kemur fult
verð fyrir. Þetta feldu þeir
‘Trjálslyndu” með atkvæðum.
. Að stjórnin taki hlutabréf í G.
T. P. félaginu fyrir þann pen-
ingastyrk, sem hún veitir J>vf.
Þetta feldu þeir “frjálslyndu”
með atkvæðum.
. Að utanrfkismenn séu ekki látn-
ir vinna við byggingu brautar-
innar, nema að ^htvinnudeild
stjórnarinnar álíti það nauðsyn-
legt. Þetta feldu þeir “frjáls-
lyndu” með atkvæðum.
Að G.T.P. félaginu sé ekki leyft
að selja hlutabréf brautarinnar,
nema með fullu ákvæðisverði.
Þetta feldu þeir “frjálslyndu’’
með atkvæðum.
Að ef G.T. P. eða G.T. braut-
irnar skyldu flytja vörur til
lands f Bandarfkjunum, í stað
þess að flytja þær til hafnstaða
í Canada, þá skuli þingnefndin
rannsaka allar klaganir í f>ví
efni og gefa svo þinginu skýrslu
um starf sitt. Þetta feldu þeir
“frjálslyndu” með atkvæðum.
Að brautin yfir sléttlendið frá
Winnipeg til Klettafjalla sé
fullgerð á fjórum árum. Þetta
feldu J>eir “frjálslyndu” með
atkvæðum.