Heimskringla - 30.04.1908, Síða 5

HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 30. APRÍL 190S. 5 bls.
Heimsbókmentir
Eftir
GEOllQ BRANDKS.
OrðiÖ ‘‘heiíns’bókmejitir” er kom
ið frá Goathe. Hafin notaði það i
fyrsta skifti árið 1827, se-m fyrir-
sög>n yfir háðkvaeðinu ‘‘VVie David
könágilich /ur liarfe sung”, þar sem
því et haWið fram, að skáldskap-
ur allra þlóða renni satnan í einn
allshiorjar alh’aimssamsöng, og sem
emdiar með þeirri ósk, að allÍT þjóð
flokkar, sem lifi og hrærist undir
sama himni, geri sér gott af hver
amnaTs gáfum. í ‘‘Kunst und Al-
terth'Um” notaði hann aftur,, áriö
eftir, orðið í kaflanum “Ferneres
iiber Weltliteratur”. Franska tíma-
ritiö Globe gaf það svar í ritgerð
einni upp á þetta orð Goethe’s, að
þar sem jafn sterkar hreyfingar
væru vaknaðar hjá þjóðunum til
'þess að komast í nánara og inni-
legra samb;ind hvorar við aðra
C'ins og á þcim tímum, væri ha-gt
að vonast eftir því, að heimsbók-
mein'tir gætu komist á. Glo.be
minti á, að latmesk tunga fyr á
tflmum hefði á það beflit, en þó
með þeirri undantekningu, að á
þessu máli hefðu vitsmumr og
'þekk'ingarþroski þjóðanna að eins
getað sameinað sig, en alls ekki
tilfiflmingaJíf þeirra eða skáldlegt
hfligsjónalíf. En nú á tímum hefðu
feröalögin milli landanna, aukin
málfræðislog þekking ásaint blaða
og timari'ta 'bókmenitunum, skapað
miklu nánara sam'band milli þjóð-
anna, heldur en hiefði átt sér staö
íyrr á tímum.
Goetlie jycrði við þetta ýmsar at-
hugasemdir. Hann viðurkemdi, að
það scm fcili í snnckk fjöldans,
gaeti náð tak'm’ark'ala'Usri út-
breiðslu, ein það, siem höfði nneira
gildi, og alvarkgri og dýpri þýð-
ingu, niæði ekki fram að ganga.
En hann liélt því fram, aö i heiflns-
'bókméntiim • mundu þjir, sem
“helguðu líf sitt því háa og göf-
uga, og soin í aeöri skilui.ngi fram-
leiiddn mikið, fljótar kynnast <>g
komast í náiö samband hvorir við
aðra”. Hamn lauk ináli sínu trneð
þvi, að bienda á nytsemi, ekki ein-
ungis blaðanU'a, sem á þeim tím-
uin voru flnjög fá, heldur og einnig
á tímíirit þau, er gagnrýnisstörf
hefðu micð höndurn, og taka ýmis-
legt upp hvort oftir öörum, sefln'
gTj'id'du fyrir amdlegum samgöng-
um milli þjóðanna.
J>á ég, án þess að taka tilUt til
bins mikla fru'inhö'fundiar þessa
orðs, spvr sjáJfám mig : Hvað eru
hieiflnsbókmontir ? — þá virðist mér
að fyrst og fremst hljóti maður að
skoða verk ná'ttúrufræöislegra upp
götvara og uppfi'rtfliiendiífl setré heims
bókmDntir. ]>að ss-m menn eins og
Pastcur, Dartviin, Runsen eða
Helmhol'tz hafa ritpö, eru vafa-
latist heinisbókmjéJHir, vegna þess,
að’ þuð er bi'TUt ætlað ímnnkvmnu
og atiðgiar það að ny tsemd og
’þekkingu. Sumiar fierðasögur, svo
seon eins og Naiusens og Stianlisys,
tilheyra og vafaJaust beimsbók-
mjeíi'tum.
Jftifinvel ritverk binna stærstu
sagmaritara, virðast mér ekki á
'þe'nnftin liátt, að tilbeyra beiiyis-
bókflrneiituntini, því þau ertt öll
meira einstæð, og hafa á sér það
snið og þau einketuú, s’e.rn sérkonni-
legttst eru fyrir þjóðina og landið,
sem þær tillieyra. Onntir eins á-
giætisverk oins og Oliver Cromwell,
eftir Carlyfe, eða saga Frakk-
lands, eftir Micbef&t, og Saga
Rómverja, eftir Mominisen, gata
niaiimast, þrátt fyrir andriki og
lærdóm höfund'amna, skoðast sem
hieitnsf)ók tneiitir. Og að sjálfsögðu
hala þau ekki í sár fólgið alt það,
siem tim þau efni mætti •segja, ertda
þótt að þftn sétt alge.rlega full-
komiin sem fistaverk. þetta fyrir-
'byggir auðvitað ekkí, að öndveg-
isþjóðum Norðuyá'Ifuortar og Ame-
ríku, sétt ekkí verk þessi að meíra
eða mnnna leyti kttnn, annaöhvort
í 'þýðingum, eða þá á frumimálun-
twn. En þegar talað er um hieimis-
bókimenitir, þá er vanialegft átt við
fiægurfræðis luókmetn't irn.tr sé-rstiak-
legft'.
Yfir bókmieiutum fyrri tíma Itefir
tíminn þegar felt sinn dóini'. Fáein-
ir liöíundar af mjörgum þúsuudufln,
íáein verk af htindrtiðuin þúsunda
tilbeyra nú liiaiinsbók'ni'eint''t'nuini.
NÖfin slíkra tnianna og ntverka eru
á hvtrs maims tungu. Divjna Coin-
nuedia tifhevrir ekki Italíu einini,
eða Don Quijote Spáni einutn,
heldur ölltnn heimimim. SamWiða
lieinusfra'gu ritverktinum má einnig
tclja ritverk, sem aft af ertt ööru
hvortt I&sin og í heaðri höfð í þedtn
löndtim, sem þau urðu til, þó þau
ekki séu þekt annarstaðar. Shftke-
speiítre tilheyrir hcimsbóktneaitnn-
um, en hinn mikli samitíðamiaður
hrttis og fyrirrennari, Marlowiei, til-
h'í-yrir að eins ensktt bókfln'einitun-
tirm. þanniig er Klopstock 'aö eins
þvzkttr, Colerid'ge að eins enskur,
Slowacki að eins pólsktir. Fyrir
umhieiininn eru þeir alls ekki til;
Samt sein áður er ákaflega mik-
ill munur á fortiðinn.i og núitíð-
inni, að því leytd, hve útlend
tungttmál e'rtt numd'ti af fleirum og mieð
| he'tur numin, og einnig á hinum undir neinttm kringumstæðum
feikmamikltt framförum í samgöng- j nei'fia' því, að^ rithöfundar hinna
um og hinttm stórkostlega vetxtii ýtnstt þjóða standi tnjög inisjafnt
hægt að leysa svo af hendi, að
þœr væru Jistaverk, og á þaatn
hát't að skipa þýðaramnn á bekk
listiamönnum, mun þó ekki
J og úitbreiðslu dagblaðanna. Alt
’þetta hcfir flutt þjóðirnar mikltt
nær hvor annari, en nokkrtt sinni
áitti sér stað áður. Ivinnig er
miiklu meira að því giert, að þýða
vir einu jnáli á annað en áður.
En þrátt íyrir það, hve þýðing-
ar starfisemin hefir avikizt, þáer af-
staða höfutvdannft', að þvi leyiti að
vinna sér heimsfrægð, eða jafinvel
tilhlýðilega viðurkenningu, mjög
óha'gstæð, og f.r alt eftifl' því,
hvaöa þjóð og landi þeiir tilhieyra..
Bezt er afstaða franskra höfunda i
I þ'VÍ eéni, «nda þó tt að áreáðan'légt
Jsé, að trönsk tunga, hvað ti't-
Ibreiðslu snertir, skipi að eins fimtív
Isætið í röðinni. því þegar einhver ltKi-
1 ri'thöfundur hefir verið viðurke'nd-
ur á Frakklandi, þá er hann utn
l'-ið þektur um allan' herm. Annað
sæti skijva þýzkir og en.skir höíund-
aö vigi nvvð tilliti til þess, að get-a
orðið heiimsfrægir. þrá'tit fyrir þoð,
að skáld icin'S og Ibsen ritar á
niKÍli, sein' mjög liitla vi'tibreiðslu
hclir, og að alt fyrir jxvð eru langt
vnn nvmnd höfvindar en luaimv, j>jk t-
ir vvtn aJlan hiaifln .
Ivn er þessi heimsfrægð nú á tinv
um óskeikull mælikvaröi ? þýðir
hiiav það, að ritsnilliniguriniv og
verk hrtflts muni ávafit tilheyra
heiivisbóktnen'tuinuin ? Til þess að
trúft því, veirður tniaðwr san'tuac-
lega að hftfa tnjög bjarta lifsskoð-
uii'. Heims&wgöin virðist vruér að
vera sfaemur og tnjög ónákvæjnur
tna'likvarði á verðlieika Itöfundar-
ekki vtpp skarð fx-irra, sem til
nvoldar eru gengmr. KipKng ekki á
Kngfandi og d’Anmtnizio ekki á
•Íitalívt. En J>eir eru að líkindum
frægari en fyrirrenfliarar jxiirra
nokkurn'tinva vortt i lifiandi -lifi.
Nú á vorum timum hefir einn
ait'burður komið fyrir, sem ekki
í þektdst áðitr, jiar setn ekki var
j nokknr mögule>gfaiki til þess fyrir
: skáld og rithöfunda að verða
beimiafrægir og ksnir allstaðar.
j>cir eru farnir að skrifa fyrir óá-
I kveðinn og ótakjnarkaðan fjölda
j fólks, og fratnl&iðsla þoirra líöur
| mikið við það. Kmifa Z.ol.t er eitt
verið á báðum stöðunum, vita að
það er ekki svo.
það, sem fyrst veikiti skoðuu
tnína viðvíkjandi hinni vaniafagu
kenningu vnn hi'tanin, var, að ég
tók eftir því, og jxtð löngu áöur
en cg fór af íslandi, að h var sem
frosið hafði þunn íshollia oían á
snjó, að þegar j>iðiva.ði á vorin, að
þá þvðnaöi oft talsvert vtndir liell-
unni, og það stundvnu hnein’t ciður
að jörð, en hellan var kyrr. Og
seitnva fann ég vvt, að jxvð var oft
meiri hitd í sólargedslanvtm itvni,
•jxir sem sólin skein í gegn'iim gfar,
en var úti, og ekki einnngis J>að,
það skal þá fyrst tekið franu. að
•jjftð eru til Jnionrt', er ávinna sér
heimsfrægð, án þess að fiara nvikið
ylir mieðftlla'g; hvaö hæíileika suert
ar, þó aö j>eir, er þei'f hafa ham- lr. þegar þeir standia á saimia
ingjunu niieð sér, gati átt víst aS j nuennin'gftrstigi og þjóðin, seivi Jxjir
vvrða ákaflega víðfasnir. það ervt tilheyra, og truemtitnar'þroski jxsirra
| a-ð 0111» rit'höfundar þessara J>riggja 'samsvarar þroskastigi hennar, j>á
:>jóöa, sefltv á frumm'álvtnum gota |er það Jnjög atvðvelt fyrir þá, að
verða alþsktir. Georges t.d. Ohflvet
ert sér votv um, að v.erða fasnir
!af hivvutu nveivt'aöa hhvta allra
j þjóðft.
í'talskir og spænskir nithöfundar
j eru Iangt um ver set'tir í þessu tdl-
liti'. Sanvt eru þeiir U'taiv heiinv-
J kynna sinna alt af fasnir af nokkr-
| itfln hlu'ta fólks. Hé-r um bil sömu
jafstöðu hafa befgi.skir höfundar og
jþeir af svissneskuni 'höfiundum, 1
jsein. á ft önsku ri'ta. því þó t. d. j
] Chiearbttlie/, Hod, og Mae'terliJlck j
! sén af Frökkttm viöurkiendir jafin- stfoi iwiváluin,
| okar þeirra þeiirrá beztu höfunda,
! jvá erit það «ð eins ttndian'tekiving-
er fasinflv allstaðnr. Til þess að
vekja á sér alivvieinna athygli, þarf
e.kki éinn höfundur beiirt't fram að
vera léfagur, ekki beinlín'is að
styðja ríkjandi hleypidóma'. Haflvn
gettir óbeinlínis verið kraftlavis og
livdlfjörfagtir siem rithöfundtir, ]>ó
haflin á rttddafegain og grttnnhygnr
islegan hátt ráðist á hina and-
lattsvt og bragðUiflistt liálímontun ;
bamist t. <1. á htevpidómtvm í
kirkjtvmálum og
há't'tmn og atferli heildra fólksitts,
og yfir höfttð á ölltt jiví, senn ka.ll-
að e.r hið vænft'lMtrtdrtiiv liræsnd.s vf-
vísti ekki lesnir á frtimmálinu tvt- | öskyn. 3Iienn bafa 'oirttiig séð höf-
an R'ússlands, en milíóna fjöldi
þeirrar þjóðar, bætir jveitn það að
I Roagon-Marquart fjölskyldan,
j skriáaði hann fyrir Frakkla.nd. þe,ss
j vieigna er frá'gangviriflin 4 honum
j aö öllu ieyti, og einkvtm að þv er
tnáltegri fegurð viðvíkur, hitvn
vftflvdaðast'i. jvrik'ikiiin, I.ourdes-
^ Rome-Paris, skrifaði hatvn jxvr á
móti, þá hann stóð á hæsta tindi
ltioimsfrægðarinnar, fvrir allan
j heiiminn, og í því verki er hami að
mörgtt feyta óhlivtkieindari og
larvgt um óvaavdvirkari, hvað mál-
j ið siviertir, en áðitr. þetta verk
heíir haivn skrifað eins og Sarah
Bernhardt loikttr, þá liún keimur
| fraun í Perú eða Chdcago. Hver sá,
J setn ætlar að hafia d júp og sterk
j áhrif, verður að hafa fyrir ajttgum
sitt eigið ttmhverfi. H<inn verður
I að starfa jxvr sem hann er boriiin
og barnifæddttr. Hann veröur að
skrita fyrir síiva eigÍTv j>jóð, þv’
hieninfti- þroskasti'g þekkir hftnit'. Á
Jxuin há'tt, ef hann hefir mikla
j hæfifetika, kemivr hann smátt og
snvátt til að skrifa fyrir allan
ih'ovminii. það, setn þvi upphftífega
j er skrifað fyrir alt mart'nky.nið,
tajxir bæði að kjarna og krafti,
•eif'tir 'þvi, sem ]>að á að vera öll-
tt'in auðskildara. það hefir ekki
feugivr 'blómaivgan jarðviegarins.
! Sá, seflti beinliivis seitnr sér J>að
dannið. Hitin mikla sögvtbálk, héldur var gferið stundum næst
vvm ískal't þar sem sólin skem í
gegnum jxið, þó }>«ð væri tals-
verðvir hiti í sólargeiislanum iflvtvi.
Alt þeittia sýinir, að 'hitinn nvynd-
as.t á þedm og jveivm stað, sem
bamv er, en keimur ekki rakledðis
frév sólinm, eims og hángað tdl 'hefir
verið álitið. Mikið líkfagt, að aðal-
djvvp geimsins sé kaltlara en nokk-
ursstaðar eða nokkurnitínu;v er á
jörðunni. Ekki hieldur er það ó-
sennitegt, að ljósið myndisit á
nokkvvð lflkan hátt, og að það sé
niðainyrkur á milli sólarinnar og
jarðarinnar.
Ég hefi þá skoðun', að orsökin
fiyrir því, að hvtvnn í sólargedslan-
um minkar eftir því, semv dregur
fiá miðjarðarlínvi'iMii, sé', að rafur-
aflið myndi frekust frumagna um-
'brot j>ar sem {xiö nær og samedn-
ast gufuhvolfinu homrétt, en því
me'ira, aem það kemur á ská, og
'því lengra, sean ]>« ð fer í gegn um
gufuhvolfið, veikist áliriíaaflið
(“weftkiens its efifieots”).
þetta atriði er taLsvert unnhugs-
viniarvert. Líka er óeítvð að jxið
verðvtr talsvert ritað vvm það af
mienitunargjfvrnvv fólki. Kfunarald-
an cr m/i'nkaindi, en vvppgötvunar-
’jrráin er að vaxa, og þnr af leið-
anidi, að í staðinn fiyrir, að for-
; lutidia, setni eflvgan listfiræðisfe'gan
þroska hafia til að b&ra, og sam al-
gerleiga ertt gerSiKiiddir allri íegurð-
ar tilfinningii, niða niður nveö
klúrvvm og rostafvillninv yíirlætis-
'belgmgi, stærstu skáld, listamienn
. , , og hugsunarskörunigia aldarinnar,
o. s. frv., ertt, jx'gar vtnv be'Wivs- I s , “ , . f v ,
, x. v , . ... og halda þvv fram, að jveir væru
frægöiinra er að kieppa, 1 ntjog svo 1 K 1 1
inokkrti lvyti tvpp.
Jx ir rit'höfundar jxtr á ínóti, sein
skrifa á finskvt, ungvearsktt, sænsku,
döivsktt, íslenzktt, holfanzktt, grísku
tnark og mið, að skrifa fyrir Kv- dærna nýjar tilgáttir, eins og tit-t
rófiu og Ameríktt, honivm verður i liefir verið, þa er m’t að tiðkast að
hætit við því, að þóknast erfand- j rantvsaka jiær, setn er óbrigðult
utn listasmekk, sem J>ó stæði tueð- j einktenni mentunar eiflingar. Skyn-
óbagkvæmri afstöðu. t jx'im kapp-
| feik verður jx'irra eigiö inál þcim
láð mótvopni, og }>að evtt er hér
tvm bil nóg -til að hindra jxvð, að
1 {jK-ir gieti beimsfra'gir orðið.
Að engi'tni geti á öðru máli on
Jsmvt ei'gvn, skrifiað neitt jxtð, sc«m
verutegt listfræðiafagt gildi 'hiefir,
| kiemvtr víst ölltvm sarnan ttni. léu
']>ýði'tvgftrnar, mttnu menti segþv.
E'g viönrkeiiMii jxvð, að c*g get ald-
nei skoðað )>ær annað en nokkttrs-
konar neyðarúrræði, setn nusttn
verða til að grípa, af því ekki er
nei'bt atinað skárra tfl'l að dr.eiía.
þær eyðilcggjít alt listfcftgi í nváli
og fram.S't’tniivgu liöfu.ndarins, se.nv
i 'j>ó 'einmit't er j>að, sem gefivtr hon-
tvtn nvest gildi, og því stærri, sem
'hia'iwi er í þi'ssinn greMium, þvi til-
finnanfagra er tjón j>að, sem haflTn
! á Jxn nan li á tt líður.
Af ]>essu feiðir, að Jx-ir ágallar,
sem þýðingarnftr óh j ák v ænvi faga
hwifiti í för nveð sér, að höfiuudur i
sjötitu röð, ltvað hæfifaika srtiertír,
som skrifar á ivtbrewldu máli, é'g
tnieiina á enihv'Crjtv af máJum stór-
| þ'jóðantva, verðnr á mjög auðvt.'Sd-
| an hát't nviklu þek'tari en höfundvvr
í antvari röð, senu skrifar á )>vf
m áli, sefln t alað er að einis af févvwvv
milíónvim inanna. þeir, sefltl Jjekkja. j
bókinentir bæði stórþjóðánna og 1
smá'þjóðíiiMia, munvt fivsfaga kann-
ns't við jx'ttu, þó fjöltnargir tnieðal
; stórþjóðsiiMift ekki leggd triniað á
j það.
; Tnn á það gangia menn þó ofta.st
'að erfiitit sc að j>ýða lýrisk kvæði,
j og ab ]»au oftast h]j<Vti að ínissa
Invikið við þýðiti'gaaa. Vanalegast
J þegar tilraun cr gerö til Jxmnvig
lagaðs fltitnings afi eiírtu tnáli yfir í
annað, en frá því horfvð afitur,
tnttn orsökíw oftft'st nær v.era sú,
að mn'iiii sjá, að Jxvð n;vr að ert’gu
fayti tilgaugí sinuni eða borgar
sig.. þjóðverjinn sér jxvð ósköp v©l,
að ']>eir
Goethes af þýðingunv, ýmist i
óbtmdnti máli eða þvingu.'nvm og
stir-ðbusafagunv þýðingvvtn á cr-
l.ndvv múli, evga ómögufagt meö,
að haé.v þeiirra hálf uot eða rnieta
þ;ui það hálfa við þaó, sefliv jxvu
e'iga skilið. F’raivskitr inaövtr getur
hreii’jt ekki hugsað sér vers eftir
Victor Hugo eðrt' Leconite de I/iste
á frftmiíiflidi míáli. Kftir vatvaliegvtin
skiltvingi, þá cr ekki áliitið, að rit-
vvrk i óbnndn'ii máli tapi sér mik-
iö í 'þýðhvgiim. En jxvð er alger-
tega oréitt. Tapið er og verðttr æf-
inkga tnikið, þó tekki sé jxvð eins
tilfin'nnnfagt eins og í kvæðuflrntn.
Orðvalið, hljómfeguröíu, setniflvga-
skipunin, og vfir höfuð alt það,
sein sérkenn itegast er fyrir höfvuvd-
inn í fortni og fraimsetningu, hvierf-
ttr algerkiga. þýðingar ertt eimt
siuni ekki svo mikið sean eít'Lrlík-
ís'töðulausir og jafinvel geggjaöir.
þanii'ig lögttð aðfc.'irð á í ffastum
löndum ósköp vcl við mévginu'.
þess háttar safluvsteiV']nikerli vnnlitn-
ast siðan í beiflnsfxikmeiitimar.
j>vcrt á móti er jxtð ekkt svo
sjaldgeeft, að þnð virðist svo swtn
bendi.tig c'in hafi ráðið því, nð þ-essi
eða hiiiit rithöftindiiriivn dó óþekt-
ttr, já, og langafli tima jxir á cftir
er Itesttnn óþektiir. Aftur á móti
er ofttr auðvelt, að sjá ástæöutxi
fvrir þvt, aö höfundur, san stóö
langt tttn lægra, gat náð j>ví að
V'i'rða béihnisfrægflir ; þá er attðséð,
að ástæðau stóð ekki i íieirtvi ssiuv-
bandi við list'gáfvMta'.
Alt frá ]>vi á nt'iðöldoim og fr.un
á vora daga, hcfir að eitvs citvu
danskttr ri'thöftimlur, II. C. Andier-
SLii, orðið heimsfrægttr. Holberg,
hifltm mikií keniwiri Jýóðar sinnar,er
Htaivmast að ivafivi til jxktur «no-
arstaðar en á Norðurlöndnm.
Öehlenshlæger er að eins Jx'ktur á
þýzkalandi, og er ekki í rniklum
miettini. Ekki þekkir einn einasti
nvaðtir i Norðitrá'lfuniii Chrjstdaii
Wint'fa'r, Johan, I.udvig Heflberg,
l’ottl Mölter, eða vfir höfuð að
tala ncinn' af jveiiaii' rithöfuitda-
fjölda, sem að hœfiteikum til vortt
fj’llilega jafmokar Andersens og
■meira eíi jxtð. það cr J>á að eéns
Andersen, sctn j>ó ekki er hægt að
teJja M*eð voruin stærstu rithöf-
ttndvtin, sem fvrir œfmtýri sín til-
bevrir heiinsbókvnien'tvtnvini.
jirátt fiyrir ]>að, að Sören Kvrke-
gaard er liinn h.Jzti trúarbragða-
h ugsutvarskörvtngvir á Norðviríönd-
tnu, hieyrir h-.iivn ]>ó ekki til hefltns-
bókmemitu'mtm. það væri þó ekkí
ólíkfegt, að allir forvvgistmcflitt
k r istímdóm s i ns í Norðvtrálfunni
heföu satt sig ínn í vark bans og
brotið ’þaiit' til inergjar, eiins og t.
verk 'Pascals fyrir tveimvir öldutn
síöau. E11 máldð, sem hann rvtaði
ar liéldnr eft hans eigin þ.jóðar.
: Fíknin eftir beiinsfrægð og heims-
l>ókme'ivtvtivv, hefir hættu í för með
I -sör.
þ&giar Goet'he inyndaði orðið
'héimsbókmen.tir, var fommenita-
' ástin ðg h'einnshorgaraattdinflv ofiar-
í logti í htvgum þ jóða'nna. A síðustvv
láratugflim 19. aldarinnar, liiefir
j þcitrtsv orðiö að rýma úr sæti fvrir
I vaxand'i þ jóðarmietnaði. Nú á tíin-
í um icru bókinen'lirnar alt af að
i verða nueira og nteira þjóðl'egar.
■ fvg á þar á inóti alls ekkent við
! .þft'ð, aöjyjóðernisandinn <>g heirns-
i borgvtraandinn vVtrloki hvorn aniv-
an. Ileivnsbókinentir {ramitiðíiriiin-
ar munii vcrð.v J>ví áhrifameiri,
jjví sterkari þjóðernisleg sérkentii,
sem konvæ fram i þeim ; og j>vi
siiiidurl&itari <>g ósamkynja verða
þa'r, jxjgar j>i"iin er a'tlað að veröa
öllum auðskildar og uðgciigitegar
sem listavcrk. Ji.ið, svtn beint og
blátt áfrafln er skrifað nicð því
att'gnamiðfl, að verða heimseign,
gotur nfttinvlega orðið listaverk.
þýtt h'L'fir
Sigtryggnr Agú*t*soiI,
ekki í sjóinn. Eitt af jcssum stór-
flóðttm braut vvpp landjstykki i bæj
arlóðinibi á fiintudaginn jyann 9. þ,
m. Kom þá í ljós, að fjársjóðvtr
hafði eitdvvr fyrir löngu verið fal-
inn jxu: í jöröu, og undruðust
fisk'imert'n ]>eir, er fyrstdr fundu
hiann, hve mikil auðæfi jxvr höfðu
f'ólgin verið. þar voru gull og silf-
uirpeniinigar, gimsteinar ojj dýrmæt-
ir skrautgripir, borðbúnaður og
og margt íleira j>ess háttar, gull
medalíur og hringir. Margir skraut
gripirnir voru scttir dýrum gkiv-
steinum. þar voru einnig gull-
krossar, gimsteinum settdr, og aðr-
ir gripir, sem attðsjáanlega lvofðu
itálheyrt einlvverri kirkju. Bæjarbú-
ar flýttu sér allir til að ná í eátit-
hvað af avtðæfun'tvm. þeir notuðtt
spaða og önnur verkfæri, og hafa
síðan grafið sundur bœjarlóðina i
von um frekari ftvndi. Sunviir hafa;
náö í talsvert. Ivinn maður hcfir
náð í 900 dollara virði í gömlum
gu’llpeniin'gvvm'. Allir karlmiemn t
'bænum hafia lagt niðvvr öll önnur
störf, og gefia sig nú eingöngu við
að grala, og enigkvn fiskimaður hef-
ir fiarið á sjó síðan fundnr sá hitiu
fyrsti varð heyrum kunnur. FréV't-
in gatur ekki um, hve mikils virði
alt ’jxvö hafi verið, sem fundist hef-
ir af jiessum hulda fjársjóð.
Spurningar og Svör.
SPURNING. —■ A. hefir tekið
hcimilisréttarland, þar setn n'.Iara-
vegttr 'íá yfir og liggur, en næsta
vogstæði er ófœrt. A. girðir ylir
veginn með gadd’avír. Hefir Itatvu
fullan. rétt til ]>ess ? Ef ekki, hver
er lagaleg afleiðinig ? — Sleipnir,
Sask., 23. april. Fáfróður.
SVAR. — Oss virðist jxvð ljóst,
að A. hafi fullan rét't yfir landi
því, se.m hann hefir tekið beimilis-
ré'tt á, og þar með fylgir að sjálí-
sögðu girðingarétturinn. Haflvn ber
enga ábyrgð á því, þótt næsta
vegstæði sé ófært, og hann er ekki
skyldugur til ]>ess, að hafa neitt
| tilli't til hagsmuna afnvrntviaigs eöa
Fólginn fjársjóður fundinn laö halda landi sinu ógirtu ftð eins
______ ' t'il jx'.ss, að þóknast umrenninigum.
Sé þftð hinsvegar sannað, að ekki
sé mögulegt, að gera hið mælda
sanTt og námfúst fólk, eins og Só-
kraties, er a'ldnei ánægt með þá
þekkingvv sém þaö hefir, rértt eins
<>g ágjarnt fólk er aldrci auægt
nve'ð auðtegð sina. Sérvutrir
beimskingjar hafia gert nveira ilt
cn nokkrir aðrir.
John Thorgeirsson.
Thistle, Utah, 20. apríl 1908.
— Fjársjóður mikill hefir fundiist
við sjó fram hjá tenum Para-
ctelhia á Spáni, og þvktr víst hann
hafi þar falinn verið af sjóræningj-
unv á lötV'gu liðnum dögtnn. Stór- ,
fióð hafcv þvegiö btirtu hlvvta af ar
bæ jx’ssuni, svo að íbiwvrnir hafia
orðið aö fcera nokkur hvis af
grttnnlóðum símvm, svo þau færu
vagstæöi fært vlirferðar, J>á væri
reynartdi, að skrtfa til Attorncy
G'Lneral í Regitta, og leíta úrskurð-
harts tiin )>að, hvort ekki tnegi
þvinga A. til að selja vegstæði af
landi sírtu til alniienflira jxirfa.
R itstj.
Um sólarhitann.
nvgar.
Taifin'Veil hver
héídi því íra'iu,
sem aö eins þekkja kvæði á‘ hefir át,iloktl0 ha‘n‘n fra Þvi-
Að vísu er jxvð áreíðanlegt, að
það ágætastft' nær allstaðar «ö
lokttmi viðurken>ninigii, og nú á
tíinvvm þarf ekki til Jx’ss evns lang-
an timia senv til forna.. En því má
ekki gfayma, að mikill ímeflri hluiti
fólksins hvar siem er, cr sljósk'vigin,
rafróður og d'ómgrem'darsnia<viöur.
]xtð beata og ágætasta í bók-
nueu'tunuin er ímigmim óaðgeinigi-
fagrt ; jxvð fínasta j J>eim skilur
hiann ekki. Hafltn hfaivpur eftár
hrópunv og hávaöft 4 torguin og
•gaitnanvótnm. Iliun sjálfibyrgings-
fulli spjátrtingiir hlýðir lögmálfl
tizkuninar og tilbiður luepnina,. Að
einhver á sínum. tíma hefir þókn-
ast mii'gnu'tn. er því ckfci fullavægj-
andi til ']>css, að um aldtir og æfi
sé hægt að telja hann tilv heinvs-
bókmeíitiaMna.
Nú sefln stendur virðist ekki
meiinn glæsiljómi hvíla yfir bók-
senn l’iivenitum N t>r ðurálfiininar. Ilirvir
sá vmiður,
að þýðingar væri ]beztu af yngri ritliöfundunu'm fyUa
Kæri ritstjóri!
jxiö er fyrir fimtán eða s^táii
annii. siðan, að ég kosmst að
þeirri vviðurstöðu, að hiiiivn kævnit
ekki rakfaiiðis frá sóliinflvi, og þar
af fai'ðandi var það inieö tals-
j verðri eftirtekt, að ég las álit <lr.
Andrew J.. Parks í Ch.ieago uni
uppruna hi'tans, sem hanii scgir að
komi til af ljósvaka (Etlier), aö
J>ar san ljósvakitiu vcrSur of mik-
•ill, l>á myndist hiti, að hi'tdnn sé
aö 'cins jwfligdarlans ljósvaki. Af
því é«g er sannf'a'rður um, aö hit-
inn konvi .ekki rakleiðis frá sóliiini,
þá detvur mér eikki í hvvg að rengja
jxvð, sem dr. Park segir, þót't t-g
bafi alt aðra skoðun á orsökdnni
aö hv't;vnum. Mín skoðvui' er, að
jjegar rafmiagnsafl sólarinnaar saín-
einiast gufuhvolfi jarðarinnar —
(“whtcin tbe eieotrioaJ power of the
siin strikes the eartih’s atrnos-
phcrft' ’) — J>á vcrðvir frutnftgina
tvni'brot, sem myflwbv hitann. Ef
•hit'inn kæmi rakfaiðis frá sólunflvi
til jarðariflMiar, þá hly ti aðaldjúp
gedflnsins að vera eins Iicitt c-ins og
.er tun miðdcgi í hedðskíru veðri
undir miðjarðarlínunni, og ef svo
væri, þá væri ekki mikið kaldora
á nótitunni en á daginin, og j>ar af
faiöandi m-jög lítill ttiismunur svvm-
ars og veturs, að því er h.ita og
kulda snerti. I.íka væri e-ktei kald-
ara í beiöríkju en cn i þykkviðri,
hvorki dftg né nótt um vc'trartím-
ann. Og að minsta kosti væri eins
tiC'itt tippi á fjallatoppvtm eans og
í döltinv niiðri, «n jxvð vitum við
að ekki cr. I.íka væri þá eins bcétt
jsólskdniö norðtir á íslandi, og það
I utn hávetur, eins og Jxvð er undir
miðjarðarlínunnii, en þvdr, sem hafa |
ATLAS LUMBER CO.
Backoo,
North Dakota
vergi er betra að kaupa bytíoinya efni, en lijá okkur. því
* * vér hðfum stórt upplag á re'ðuni hðntlnm af ðlhim þeim
vörum. Okkur er sörlega annt um að ná sem mestu af við-
skiftum ÍSLENDINGA, svo að þegar þér (ísl.) þurtíð að
byggja eitlhvað. þá ðt-kiim vér eftirað fá tækifæri til að selja
yður EFNIÐ. Vér reynum til að gera sem bezt við alla,—
hvort sem reikningurinn er lftill eða fetór.
S. QUDMUNDSON, riíðsmaðnr.
>
♦
->
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>
>

UMLIÐUN MEÐ BORGUN.
Allskonar Fatnadur
Menn og Konur!
ustu fðt, hvort heklur eftir máli eða með verksmiðju-gerð,—
með vægum viku eða mánaðar afborgunum.
AÍlir vorir klæða dúkar eru af fínustu tegund.og fðtin með
nýjnsta New York sniði. Vér höfum kvenfatnaði, skýrtur og
treyjur. Einnig karlm. fatnaði, treyjur og buxur, með væg-
um afborgunarskilmálum. Vér [seljum ótlýrar en aðrir gera
fyrir peninga. Karla fatnaðir frá $9.00 og yfir. Kvenmanna
fatnaðir og treyjur frá $12.00. og þar yfir,
Komið! skoðið vörurnar og sannfærist. !!
EMPIRE CREDIT CO’Y
Sal 13 1 Traders Bankanum, — 4H3 MAIN STREET
2-8-8
I