Heimskringla - 23.12.1909, Blaðsíða 3

ÍÍÍUMSKRtNGntf
WINNÍPÉCÍ, 2á. OES. 1900. «1». 3*
Cor. Porla^ö Ave aod Fort St.
" 28. -a.:r.
PflKX PYRSTC VERÐLAUN k 8AINT
LOUIS SÍNINQDNNI.
Dag og kveldkensla. Telefón 45.
Haustkonsia byrjar 1 Sept.
Bæklingur meö myndum ókeypis.
Skiififl til: Tfte Secretary, Winnipey
Sueineas College, tVinnipeg Man.
A S. It i lílIA li
Selur HWkistur o»? annast um ótfarir.
Allur útbúuaftur sA b* *ti. Enfremur
selur h^iiu al skuuar miuuisvarða
legst' ina.
121 Nena St. Phoue 806
HKIUHKKI MiiLU ow TVÆI
skemtile«ar sömut fA nýir ka- i •
endur fvrir aA «ins o»
Giftingaleyfisbréf
selur: Kr. Áag. Beuediktsson
540 Simcoe St. Winnipeg.

TUE “Arena” Þessi vinsæli skautaskáli hér f ve8turbænum er nú opinn. Isinn er ftgœtur. 18da Mounted Rifles Band Bpilab á Arena. KAIíLM. 25c.—KONUR I5c. Chas. L. Trebilcock. Manager.
E
'
£3
2 Bækur
Gefins
FÁ NÝJIR KAUP-
ENDUR AÐ HEIMS-
KRINGLU SEM
BORGA $2.00 FYRIR-
FRAM, OG ÞESSUM
BÓKUM Ú R A Ð
VELJA : —
Mr. Potter frá Texas
APalheidur
Svipurmu Hennar
Hvammverjarnir
Konuhefnd
Robert Manton
og Leyndarmftl Cor
dulu frænku. —
Alt góðar s'igur og sum-
ar Agætar, efnismiklar,
fróðlegar og speunandi.
Nú er tfuiinn að gerast
kanpendur Hkr. Það
eru aðeins f> eint ;k eft-
ir af suinum bókunum.
Heimskringla
P.O. Box3083, Winuipex
i
Bréf til Heimskringlu.
LOS ANGELF-S, CAL.
5. desember 1&09
Kæri lærra ritstjóri!
Ég heLd ég haíi talað um, aö
senda þér eina línu, en þegar til
kemur, þá hefi ég raunar lítið sem
ekkert aö segja. Bæði er nú hað,
að lítið hefir borið við hér, er
stórtíðindi megi fieita síðan ég
kom hingað suður íyrir 2 mánuð-
itm síðan, og svo er ég ekki nægi-
legfi kunnugur, enda þó ég væri
hér vetrartíma fyrir 2 ártim síðan.
itg dvel ekki í sjálfum bænum Los
Angeles, heldtir San I’edro, sem er
aðal haftiarbær frá I,os Angeles,
eða réttara sagt v a r, því nú
hefir sá “he lagi Pétur” sameinast
aðíilbænum. Við erum hér 3> sam-
landar, gamlir félagar, og hiér ynd-
islegt að vera að vetrinum til. —
Ivinhver strjálingur mtin vera af
ísj ndingum ttppd í aðalbœnum, en
|tví miðttr veit ég ekki, hvar þeir
ltalda til. itg er þó svo gerður, að
trig. langar æfinlega til að kynnast
löndum, ef ég veit af þedm nær-
lendis, og kaiwt bezt við mig með-
al þeirra.
Fn það var nú ekki þetta, sem
ég ætlaði að minnast á, heldttr
var það á sýninguna í Winnipeg
1912. — Hvernig stendur annars á,
að enginn skttli minnast á hlut-
töku íslendinga í henni síðan þú
gerðir tillögur þinar í vor er leið,
og sem ég gerði þá dálitlar at-
httgasemdir við? Kins og ég tók
fram þá, leizt'mér vel á þær til-
lögur þin-ar yfir höfuð, og bjóst
við, að margir mitndti láta mein-
ingu sítia í ljósi um þær, og máske
koma fram með nýjar tillögur, en
ekkert hefi ég séð af því tagii. Mér
finst þó alveg ófœrt, að sleppa al-
veg hugmyndinni' um, að landar
taki þátt í sýningunni, og reyni að
gera það myndarlega og. á þann
hátt, sem álíta mætti að helzt
vekti eftirtekt og yki þekkingu á
landinu alment. Að sjálfsögðu
mundi ];að aðallega lenda á Islend-
ingum í Winnipeg, að gangast fyr-
ir að koma því i verk, en ljúft
ætti það að vera öllum íslandsvin-
um, að hjálpa t.il með ráði og dáð,
eftdr því sem afstaða og krdngum-
stæður leyfðtt. Mig minnjr, ritst jóri
góður, að þú létir þess getið í vor,
að mörgum mundii virðast óþarf-
lega snemma vakið máls á þessu
efni, en mér virðist mjög á annan
veg. Tíminn ntá, að mínu áliti,
ekki styttri vera. það tekur lang-
an tíma, að afla sýningarmuna og
áhalda og saifna nattðsynlegri fjár-
upphæð. Sjálfsagt tel ég að ykkur
íslenzku ritstjárunum verði eink-
um ætlað, að gera tillögur og
ræða niálið, og um leið hirta skoð-
anir og tillögtir attnara. Og ef ég
m-ætti legpja orð í belg, þá teldi
cg beppilegast, þegar málið hefir
verið rætt nokkuð, að boðað yrði
til almenns fundar þar í Winnipeg
og nefnd kosin til aö hafa aðal-
framkvæmdir á hendi, en hún út-
vegaði sér svo umboðsmenn út um
lslendingab.ygðirn.ar, bæði til að
pan ast 'fyrir fjársiifnun, íitvega
muni og annarar aðsto^Sar. Fjöl-
yrði svo ekki frekara ttm þetta, en
treysti því, að þú gerir þítt til að
má'ið ekki falli algerlega niður.
þó skal ég geta þess strax, að
heldur kvs ég enga hluttöku en edn-
hverja ómynd.
Hérna um daginn las é-g ritdóm
eftir jón Runólfsson (Lögberg nr.
t

i

45) um “Jón Austfirðing” etc.
(kvæði Gutt. J. Guttormssonar),
og geðjaðist. mér vel að. Mér heíir
æfinlega geðjast ágaotlega a5 þeim
ljóöum, som ég hefi séö eftií Jóax
sjálfan og- langaö til aö kjmpast
honutn, en ]>að verður nú líklega
“með sejnni skipunum”. En þegar
hann miunist þar áv’skállin á ís-
landi, þá verð ég að geta þess, að
þó aö hann, efalaust, kunni miklu
betur að meta og dæma um skáld-
skap en ég, þá virðist mér hann
óþarflega og ósanngjarnlega harð-
lientur á Guðm. Guðmundssyni,
og ill.i trúi ég því, að margir skrifi
•ind.ir dóm hans um “Strengleika”
skilyrðisláust. Hins vegar er það
ilveg satt, að Guðmundi hefir
stórlega farið fram upp á síðkast-
ið og ljóð hans að verða talsvert
veigameiri. — Hvað viðvíkur H.
flafstein, þá er ég Jóni að því
leyti samdóma, að hann hefir
Itvergi nærri fengið þá viöurkenn-
ngu, sem honum ber sem skáldi.
bað er alveg satt, að á meðal
hiuna yngri skálda, með alt böl-
sýnið og ömurleikann, má heita að
hanti standi sem “klettur úr haf-
nu”, sem skáld karlmenskunnar,
traustsins, sjálfstæðisins og áræð-
isins (Ednar Benediktsson fcr að
nokkru Leyti í sömu átt). En það
fer að líkindum hér, sem oftar, að
meðalmeninirnir fá sinn heiður og
laun “þegar í þesstt lífi” (og það
stundum um of), en þeir, sem
skara fram úr, mikilmennin, verða
að hiða eítir viðurkenningunni, þar
til ])«ir eru komnir undir græna
torfu.
Satt að segja er ég farinn að
hálf-þreytast á deilunum um
kirkjufélaigdð og kenningarfrelsi
nresta, og álít, að úr þessu mætti
láita kirkjulegu málgögndn eigast
við um það. þó má víst telja
heppilegt og tímabært, að flytja
hinn fræöandi fyrirlestur Jóns
Helgasonar lectors, er Hkr. hefir
v.erið að birta undanfarið.
Sig. Magnússon.
HNAUSA, MAN.
14. des. 1909.
það hefði þótt fyrirsögn fyrir
nokkrum árum, ef sagt hefði verið
að verða mundi vatnsekla hér í
Nýja íslandi ; en nú er svo komið,
að talsverður hörgull var viða
orðinn á því b<cði sumar og vetur
þessi síðustu ár, svo ýmsir hafa
látið bora eftir vatni á löndum
sínum f ár. Mr. Sigtr. Jónasson á
Gimli hefir unnið að þessari brunn-
borun, o-g alt af náð nœgu vatni á
50.—100 feta dýpi, og það svo
miklu á nokkrum stöðum, að það
hefir gosið sjélft upp úr pípunum,
og hefir þá orðið að haía sig alla
vfð, að fá sem fyrst vald yfir því.
Mun herra Sígtryggur nú vera bú-
inn að bora eftir vatni og ná því
hjá nær 20 bændum. það er hið
mesta þarfaverk og hlýtur að hafa
mikil verðhækkunaráhrii á þessi
lönd. O.G.A.
----—•♦— —». «
Dánarfregn.
þann 24. ágúst sl. andaðist
minn ástkæri faðir 1 lelgi Daníels-
son, að heimili tengdasonar síns
Daða Jónssonar og öntvu dóttur
sinnar, að Gardar, N.D., 83. ára
gamall, eftir tveggja mánaða las-
ledka og tveggja daga rúmfestu.
Hann var jarðsunginn 25. s.m. af
séra Kristni K. Ölafssyni, að Ey-
ford. N.p. þar fivikr hann við hlið
sinnar ástkíeru óiginkOnu. :FriöEÍku
Jakobínu Sæcauhdsdóttur, sem
andaödst 10. des. 1901.
HeJgi sál. var fæddur á Eiði á
Langanesi í Noröur-þdngeyjarsýslu
á íslandi. Foreldrar hans voru þau
Daníel Jónsson og HelgaÉymunds-
dóttir. Hann misti foreldra sina í
æsku, og ólst upp hjá systkinum
sínum til 29 ára aldurs, að hann
kvongaðist Friðriku Jakohínu Sæ-
mundsdóttur frá Heiði á Langa-
nesi. þar bjuggu þau hjómin 9 ár,
fluttu þá að Hrollaugsstöðum í
sömu sveit og bjuggu þar 11 ár.
þau eignuðust 7 börn, 2 þeirra dóu
ung en 5 lifa, 2 synir og 3 dætur,
sem öll eru í Ámeríku. Tvö þeirra
búa að Gardar, N.D., Danel, ógift-
ur, og Anma, gift Daða Jónssyni.
Hin 3 búa í Sutan River dalnum í
Manitoba : Sæmundur (giftur Eg-
ilsínu Hal'dórsdóttur Egilssonar),
þórdis (giít Gunnari G. Pálssyni)
og Guðh'jörg Oktavía (gift Sigur-
bdrni Friðbjörnssvni).
jog kona hans til Ameríku óg feett-
ust að hjá Jóhanni Torfasyni og
konu hana í Mountain bygð í Pem-
itMíva Có., N.p., og dvöldu hjá
jþeám 2 ár. Fluttu þá til Daaiels
. sonar síns að Eyford og voru hj.á
honum 9 ára tíma. Síðustu 11 ár
æfi sinnar dvaldi Helgi sál. hjá
iDaða og Önnu dóttur sinnf, með
styrk Daníels sonar síns.
Siðari hluti æfinnar var Helga
sál. mjiög erfiður, þar setn hann
var búinn að vera blindur í 29 ár,
en hann bar það með frábærri
stillingu og þolinmæði. Hann var
ástríkur eiginmaður og umhyggju-
satnur og góður faödr.
Blessun og friður hvili yfir mold-
um hans I
Við fjarverandi börn hins látna
þökkum alúðlega þeim hjónum
Daða Jónssyni og önnu systur
okkar alla umönnun, sem þau
vei'ttu föður okkar, og einnig Dan-
íel bróður okkar, scm annaðist út-
förima með mesta sóma. Svo þökk-
um við öllum þeim, sem viðstadd-
ir voru jarðarför föður okkar sál.
Sjö árum síðar fluttist Helgi sál.
Dóttir hins látna.
Ólöf í Ási.
Hún Ölöf í Ási var hrakin og hrjáð
og heygð niðr í fordóma haugum,
en hreAmt er hún gull, þá að henni er gáð
með hedlbrigðrar skynsemis augum.
Viö sjáum þar mannlífsins sorgdimman leik,
þar sól rann á himninum öfug.
þó inst væri Ölöf mjög viðkvaem og veik,
hún var þó í sannleika göfug.
Alt hennar líf var ein óslitin þrá
eftir einhverjum svaladrykk hollum.
Hún sá lækjarsprænur, er sýndust frá
saltblöndum leirugum pollum.
Hve oft cr líf okkar óslitin þrá
eítir ástanna svalandi liudum,
og inst inni í sál vorri uppdrög.um þá
ógrynm' af fölsuðum myndum.
Ég v.eit að hann Gvettdur í garð okkar hjó,
hann getur um breyskleika syndir.
Með list og með kyngi hann kænlega dró
af karlmönnum svartari mvndir.
Hrein snild er hans Guðmundar hugsana vél,
í heim er hann listanna settur.
Hann Ástadís drengjanna dregur upp vel, —
þar er dráttur hver einastd réttur.
R. J. Davíðsson.
Góð Jóla- og Nýársgjöf.
Qefið yini yðar einn
árgang af Heimskringlu í
jólagjöf. Sú gjöf mun
festa vináttu yðar á minni hans
betur en nokkur önnur gjöf.—
í hvert skifti sem blaðið kemur
til hans, þá minnist hann yðar.
rR08LirHOTEL1
115 Adelaide St. WmnipeR
Bfzta $1.50 A dats búsi í Vestur-
Canada. Keytsla óKeypis tuilli
vaynstöóva o« hússins A uóttn o$
degi. A',hlynniuif{ hÍQsbez-a. Við-
steifti ítlei.dinaa ósKast. William
Ave strætiskarið fer hjá húsinm
2 O. ROY, eigarrdi. «
JIMMY’S H0TEL
BEZTU VÍN OQ VINDLAR.
VfNVEITARI T.H.FRASER,
fSLENDINGUR.
Jarnos Thorpo, Elgandl
A. S. TORBERT’S
RAKARASTOFA
Er í Jimmy’s Hótel. Besta verk, Agmt
verkfœri; Rakstur 15c en HárskurÓur
25c. — Öskar viöskifta íslendiuKa. —
MARKET H0TEL
146 PRINCESS ST.
P. O’CONNELL, ctcandl.
á móti
markafiunm
WINNIPBQ
Beztu teeundir af viufönicum og vindl
am, aðhlynning góð hósið enduibaett
Woodbine Hotel
Stnista Billiard Hall 1 Norðvesturlandino
Tiu Pool-borö.—Alskonar vfno« vindiar
Lennon & Hebb,
EÍKODdur.

Omeinguð Hörlérept j
beint £rá verksmiðjunnii á Ir-
landi. Af þvi vér kaupum ”
beint þaðan, gietum vér selt
írsk hörlérept ódýrar en aðr-
ir í borginni. 15 prósent af-
sláttnr næstu 2 vikur.
\
I
C. S. S. Malone
552 PORTAGE AVc. Phonc Main 147*
16-12-9
Hvað cr að?
Þarftu að hafa eitthvað til
að lesa? Hver s& er vill
fá sér eitthvað nýtt að lesa
f hverri viku, ætti að gerast
kaupaudiað Heiuiskringlu.
Hún færir lesendum sfn-
um ýmiskonar nýjan fróð-
leik 52 sinnum & ári fyrir
aðeins $2.00. Viltu ekki
vera með ?
Tl'l)oniinion Bank
NOTRE DAME Ave. RKANCH Cor. Nem Sl
ÍSLENZKA TÖLUÐ.
VÉR GEFUM SÉRSTAK
AN GAUM AÐ SPARI.
SJÓÐS DEILDINNI. —
VBXTIR BOROAÐIR AF INNLÖOUM.
HÖFUÐSTOLL ... S3.983.392.JS
SPAHISJÓÐUU - - $5,300,000.00
H. A. BKIQHT. MANAQER.
90 SÖGUSAFN HEIMSKRINGLU
FORLAGALEIKURINN
91 92 SÖGUSAFN HEIMSKRINGLU
FORLAGALEIKURINN 93
Þ^gar hann tók þær burtu, sá Mórits að hann hafði
kfátdö.
þi’ssi þverúðarlulli ai’:rotamaður grét af endur-
minnángunnd um móður sína, sem dó í fátækra.hœlinu.
“Hvernig gekk ]wið svo seiiina?” spurði Mórits.
VII.
Jakob Kron.
(Framliald).
“Þegar búið var jað jarðsetja móður mina”, sagði
Jakob Kron, “lagði ég ai stað til að finna föður
^uiiin. F,g kom þingað utn kvöld í desembermánuði
> kuldaveðri. lleimili hans var stórt og skrautlegt
°K stóð í Elísborgar griifadæmi, því faðir minn, sem
var barún, var yfirmaður við Elfsborgar herdeilddna.
1 í)g komst að því, áður en ég kom þangað, að
ktðdr minn vur nvgiftur rikri hefðarmey, setn sagt
var að hann elskaði mikið.
“Kins og ég sagði, kom ég til nýgiftti hjónanna
um vetrarkvöl.l, það snjóaði mikið, o>g mér var
mj”R kult, enda hafði ég ekkert lengið að borða allan
dagimt.
1 Vg gekk inn i eldhúsið, en þar var enginn mað-
"r, svo ég setbist ]:ar út í horn og beið. Eftdr litla
ítund voru dyr að innra herberg.i opnaðar, og hálf-
' axittn drengitr koin hlattpandi út i eldhúsið. Eg
l®kti hann strax, það var óvimtr minn,------bróðir
minn.
Haun hafði farið heim, til að dvelja um jólin
hjá föður sínum, meðan ég, svangur og kaldur, varð
að vaða í gegn um snjóinn til þess seinna----------en,
biddu við, þú íærð að vita það strax.
“Brófcir minn sá mig ekki, því hann hljóp i gegn
tun eldhúsið án þess að líta við króknum þar sem ég
siat. Strax á eftir kom einn af þjónunum. Ég stóð
upp, heiisaði auðmjúkle-a og spuröi, hvort ég gæti
fengið að tala við tarún.inn. Hann hugsaöi stundar-
korn, en fylgdi mér svo til lierbergis hans, sem var á
fyrsta sal.
“Faðir minn var að skrifa. þegar ég kom inn,
1-it hattn upp og sjturði hryssingslega, hvað ég vildi.
Titratidi gekk ég til hans og lagði rafhjartað á borð-
ið. Hann grap það strax, og ég sá, að hann skifti
lit.
'TIvað á þetta að þýða, drengur?” sagðt hann
loks ruddalega.
“Ég ílutti honutn kveðju móður minnar, sagði
honum að ég heföi verið rekinn tir skóla sökum ó-
samlyndis við son haits, hálfbróður minn, og bað
hann innilega að vedta mér dálitla hjálp, því annars
yrðd ég að deyja úr lutngri. Geturðu gizkað á,
hverju faðir minn svaraði?"
“Nei, hværju svaraði hann?" spurði Mórits með
ákafa.
“Hann stakk rafhjartanu í vasa sinn, oíur rólega,
o.g það var eina sönnttnin, sem ég hafði. Greip síð-
an i fc.jöllustrenginn og hringdi. þjónn kom inn.
“ ‘Taktu þennan strák og fleygðtt honum lit’,
•sagði faðir minn, ‘hann hefir hagað sér skamtnarlega
og verið orðljótur. — Og ef þú’ — ttm leið og hann
sn.'ri sér að mér — ‘kemnr oftar fyrir aitgu mér,
þorpari, þá skal ég láta þig þar, sem þú sérð hvorki
scl eða titngl. Ét með hann !
"þj nninn, sem var sterkur niaður, þreif til mín
og hrin‘ti mér út. Svo var tnéx hrint o£an stigann
og rekinn út í kuldann og kaíaldið. þetta var i
fyrsta ski3ti, sem ég fantt föður minn, Mórits”.
“Guð minn góður, þetta er hræðilegt”, sagði
drengurinn.
“þarna stóð ég þá — sagði hinn rauðhærði —
titi fyrir húsi föður míns, þar sem ljós sást í hverj-
um glugga, án skýTis og án þess að hafa nokkuð til
að se£a hungur mitt með. þá festi hatrið rætur i
huga mínum. Ég ledt til himins, hann var skýjum
hulinn og engin stjarna sást. Ég lyfti upp hendi
minni og sór að hata, fyrst föður minn og bróður,
og svo alla auðmenin, sein væru eins innrættir og
þeir.
“Ég var nýibyrjaður 14, árið, cn nám mitt og
þjámngar höfðu orðið til þess, að skynsemi mín
þroskaðist sttemma.
“Af þvi ég gat ekki fcngið vinnu, varð ég að
sníkja mér að borða. Nokkrum dögum eft-ir að ég
heimsótti íöður minn, faldi ég mig í rökkrinu úti í
garðinum og beið hans. þegar hann kom, greip ég
stóram stein og kastaði honum í höfuð hans. Hann
datt ttiður þegjandi. Ég hljóp til hans og ledt á
hann. Hann var ekki dauður, því hann hreyfði sig.
Ég vissi ekki, hvað ég gerði, — ég ætlaði að fara að
fullkomna morðið, en þá var tekið sterklega í hand-
legg minn. það var satni þjónninn og rak tnig út,
sem nú hafði fylgt húsbónda sínum, en veri’ð spotta-
korn á eítir. Ég v’ar staðinn að verkinu. Faðir
minn v-arð skjótt jafngóður, en ég beið dómsins í
faltigelsinu. Aí þvi ég var svo ttngur, var ég dæmdur
til að hýðast opánberkga og að vera fj igur ár í
betrunarhúsinu. Veiitu hvað betrunarhús er, Mór-
its?"
“Ég held það sé hús, þar sem rnenn eiga að bctr-
ast og hætta öllu illu háttalagi”.
“J4, það er tilganguriim, eftir nafninu að dæma,
en það er eitthvert hið bitrasta háð af stjórmnni’’.
“því þá það?”
“Af því að það ætti að hedta spillingarhús, etx
ekki betrunarhús. Hver ögn af dygð, sjálísvirðingu
og samvizku, sem tál er í manni, sem látinn er í slíkt
ræningjabiæli, hverfur gjörsamlega, en í staðitin þróast
hatur, glæpir og örvilnan”.
“Og þú varst lokaður inm á slíkum stað?” sagði
Mórits.
‘‘Já, fyrst var ég hýddur opin.berlegá við hýðdnga-
staurinn, beint á móti örcdgahælinu, þar sem móðir
mín dó, og i ásýnd fyrverandi skólabræðra minna,
sem nú lvtu á mig sem imynd svívirðin.garinnar, og
svo var ég lokaður inui í betrunarhiisinu til að betr-
ast, — — ha, ha, ha.
Ef'tdr íjögra ára samveru með rændngjum, þjófum
og alls konar glæpamönnmn, ósvífnum, þrællvndum
og óguðlegum, fleygðd mannfélagið mér út á götuna,
hehnilislausum, ættingjalausum og án þcss ég væri
fær um að vinna fyrir mér á heiðarlegan há-tt.
‘ Ég var 18 ára gatnall. það góða, sem tniér var
kent meðan ég var barn, var ekki tneð öllu kulnaö
út. Hugur minn var fullur af hatri að sönnu, cn
samt fjrðaðist ég að stela, en ásetti mér að íá
vinnu.
i'Hefirðu meðtnælí ? spitrðu rnenn mig, þogar ég
taö um vinnu. Ég haffd ettginn önnur tneðmiæli en
þau, að ég heffci verið fjögur ár i betrunarhúsinu fyr-
ir morðtTraun, þegar ég var 13 ára. Menn sneru sér
frá mér með fyrirlitningu og létu tnig fara. Allstað-
ar þar sem ég kom, var sama spurningin og sama
svaríð.
“Voðaieg örvilnan greáp huga mánn. Ég fór til
Stokkhólms að lcita aS vinmt, cn þar var hinu sama
að mæta, háði, blóti og rekinn burt al öllum. Ég
flæktist enn nokkrar vikur um Stokkhólmsgöturnor,