Heimskringla - 28.04.1910, Blaðsíða 4

Bls. 4
■aniEiiiB
!
WINNIPEG, 28. APRlE 1910
UPPRISUVIÐBURÐURINN.
(NiÖurlag frá 3. bls.)
líkami hans eftir upprisuna var
bœði líkur og ólíkur fyrri líkama
hans. Hann var likur ásýndum og
þektist þegar í stað af öllum, er
kent höfðu í lifanda lífi. Naglaför-
in voru í höndum hans og fótum,
skurðurinn í síðu hans eftir spjóts-
stunguna. I.ærisveinarnir virðast
ekki hafa verið í allra-minsta efa
um, að það væri hann sjálfur, öld-
ungis eins og þegar hann gekk út
og inn með þeim. Á hinn bóginn
er hann ólíkur. Hann verður
snögglega sýnilegur og hverfur aft-
ur snögglega. Hann stendur alt í
einu mitt á meðal þedrra, er þeir
sitja fyrir luktum dyrum. Upp-
risulíkami hans heíir með öðrum
orðum þann eiginleika, að komast
fyrirstöðulanst gegn um heilan
húsvegginn.
Að fyrstu kristnir menn hafa
mikið um upprisulíkamann hugs-
að, sézt á bréfi Páls til Korintu-
manna, hinu fyrra. þegar Grikkir
heyrðu Pál segja frá upprisuvið-
burðinum, komst hinn léttfleygi
hugur þeirra í uppnám og þeiir
vildu fyrir hvern mun gera sér
sem nákvæmasta grein fyrir,
hvernig upprisulíkamar mannanna
yrði. Spurningum og grufli í þá
átt er postulinn að svara mjög
rækilega í 15. kap. fyrra Korintu-
bréfsins. Og aðal-atriðið í svari
hans er. þetta : Líkami vor í upp-
risunni verður ekki náttúrlegur
líkami, heldur andlegur líkanli.
Hold og blóð getur ekki erft guðs-
ríki (15, 50), segir hann berum
orðum. Samt virðist bann ætla,
að samband all-náið verði milli
upprisulíkamans og þess likama,
sem lagður er í gröfina. því sam-
bandi líkir hann við sambandið,
sem er á milli frækornsins, sem
felt er í jörðu, og plöntunnar, sem
upp af frækorninu vex. Og allir
vita, hve náið það er. A hinn þóg-
inn kemur hann með nokkuð aðra
hugmynd um upprisulíkamann í
síðara Korintu-bréfi. Hann segir
þar, að um leið og jarðneskur lík-
ami (tjaldbúð) vor hrynur saman,
höfum vér hús, sem eigi er með
höndum gjört, eilíft á himnum (2.
Kor. 5, lnn). Hann hugsar sér
þetta hús andlegan dýrðarlíkama,
slem geymdur sé hjá guði eins og
fat eða yfirhöfn, er gefinn verði
mannssálunum til eilífrar íbúðar
og vér verðum færðir í.
Til þess nú að skilja hugsanir
postulans um upprisulíkamann,
verðum vér aftur að gera oss
Ijóst, hvemig hugmyndunum um
þetta atriði var farið með þeim
mönnum, er uppi voru með postul-
anum. Annars vegar var gyðing-
lega upprisuhugmyndin, eins og
hún var orðin á hans dögum. Að-
al-atiiði hennar var vonin um upp-
risu þess holdlega líkama, sem
lagður var í gröfina. Andann álitu
þeir sofa undir jörðunni (Dan. 12,
2). Á hinum mikla dómsdegi, þeg-
ar básúnan lætur hljóm sinn
gjalla, opnast grafirnar. þá rísa
sálirnar upp með líkömtinum úr
gröfunum til nýs lífs, sem mönn-
um var gjarnt að ímynda sér mjög
jarðneskt og líkamlegt. Svona var
hugmynd Gyðinga. Og virðist sem
þeir hafi lagt öllu meiri áherzlu á
líkamann en sálina. Með þeim er
aðal-atriðið það, að maðurinn öðl-
ist í upprisunni nákvæmlega sama
líkamann aftur.
Andspænis þessari hugmynd
Gyðinga standa nú hugmyndir
annara þjóða á þessum tímum, ,pg
kennum vér þær helzt við Grikki.
Bæði báru þeir andlega œ>gishjálm
yfir öðrum, og svo áiti postulinn
einkum í höggi við grískan hugs-
unarhátt. þar er hugmyndin um
andlegt áframhald lífsins aðal-at-
riði. þeir áli.tu, að aodi einstakl-
inganna myndi halda tilveru sinni
áfram eftir dauðann. Líkamann
jarðneska álitu Grikkir á þessum
tímum fjötra. Við dauðann losað-
ist sál góðs og viturs manns úr
dýflissu ; hún hóf sig upp í æðra
heim ljóss og lífs, þar sem guð-
dómurinn býr. Aðskilnaðurinn
varð þegar við andlátið. Upplýst-
ir Gyðingar, er utan ættjarðar
sinnar bjuggu, höfðu á þessum
tímum tileinkað sér þessa hug-
mynd nokkurn veginn alveg.
Báðar þessar hugmyndir hefir nú
postulinn Páll fyrir sér. Og hann
er augsýnilega að leitast við að
sameina þær. Hann heldur hug-
mynd þjóðar sinnar fram annars
vegar. Sameiginlega henni hefir
hann trú á framhald líkamáns í
öðru lífi, trú á verulega upprisu,
°ff hugmyndina um almcnna upp-
risu allra hinna dánu við heims-
endi. En á hinn bóginn er hann,
að því er séð verður, fyrstur allra
Gyðinga til að halda fram, að eft-
ir dauðann hljóti lífið að vera ger-
samlega annars eðlis. þ e s s i
líkami rís ekki upp, hold o~ blóð
getur ekki erft guðs ríki., Og svo
kemur hann íram með sína nýju
kenningu um nýjan, andlegan lík-
ama, er sé annars eðlis en hinn
náttúrlegi líkami hafi verið.
En við þetta bætir hann svo
hugmyndinni um líkama, andlegan
upprisulíkama, sem oss sé geymd-
ur á himni. Hann heldur eigi
þeirri hugsun nógu langt fram til
þess vér getum séð, hvert hún
myndi hafa leitt hann. Ef guð
geymir nýjíin líkama, er hann ætl-
ar oss að klæðnaði í eil'ifðinni,
verður ekki séð, hvers vegna vér
ekki fengjum þann likama, þegar
við andlátið. En fáum vér þá þeg-
ar að íklæðast upprisulíkamanum,
um leið og sálin skilur við líkam-
aain jarðneska, er gyðinglega hug-
myndin um, að sameining sálar og
líkama eigi fyrst að fara fram á
dómsdegi, með öllu sprengd og
yfirgefin.
Andspænis Grikkjum leggur Páll
afar-miklá áberzlu á framhald lík-
amans, svo mikla, að oss nærri
því furðar. Hugsunarháttur nú-
tíðarmannsins er að þvi leyti líkur
hugsunarhæ'tti Grikkja, að oss
finst aðaJ-atriðið vera áframhald
andlegrar tilveru eftir dauðann.
En vér þykjumst samt skilja, að
postulinn muni hér haía verið að
halda fram ednhverju, sem varan-
legt gildi hefir, og var nauðsynleg
aukning og uppbót grísku hug-
myndarinnar. Andlegt líf Grikkja
var sjúkt af einhliða mannvits-
grufli. Sá hluti mannsins, sem eft-
ir grískum hugmyndum hófst i
dauðanum til æðri bústaða, er ekk-
ert annað en mannvitið sjálft, sem
sprengt hefir líkamlega fjötra. það
er mannleg skynsemi eða hyggju-
vit, sem þráir að fá yfirlit yfir til-
veruna, og fagnar yfir samræmi
hennar og þvi dýrlega reglunnar
lögmáli, sem hún hlýðir. En þeg-
ar Pál'l leggur áherzlu svo mikla
á upprisu líkamans, hefir hann all-
ar hliðar mannlegs eðlis í huga.
Hann hugsar um skynsemina, til-
finniingarnar og viljann, svo ekk-
ert af því, sem verðmætt er í fari
mannsins, glatist, heldur alt varð-
veitt, en hafið að eins upp til æðra
veldis. Og með þessu hefir hanu
auðgað hugmyndir mannkynsins
um eilíft líf stórkostlega.
Hvernig hugsar nútíðarmaður-
inn sé.r dauðann og upprisuna ?
Hvernig grein gerir hann sér fyrir
framhaldi lífsins hinum megin ?
Hugur vor tileinkar sér að mestu
leyti hugmyndir postulans um
þetta efni. En hann. heldur hugsun-
um hans nokkuð lengra áfram.
Hann, og sú kynslóð kristinna
manna, er uppi var með hopum,
áleit að dómsdagur kæmi þá og
þegar, helzt meðan sú kynslóð
væri uppd', sem þá lifði. Nú er
hugmyndin um dómsdag orðin
skelfing fjarri. í huga núðtíðar-
mannsins er hún nœrri horfin, eða
þá komin svo utarlega í sjóndeild-
arhringdnn, að hennar gæitir ekki.
Nú er dánardagurinn sá dómsdag-
ur, sem hver kristinn maður hefir
í luiga. þess vegna þolum vér ekki
bdðina. Oss er með öllu óskiljanleg
tilvera sálarinnar, hjálparlausrar
og nakinnar, fram að dómsdegi.
Oss finst slík tilvera hljóti að
verða eins konar skuggatilvera,
líkt og hugmyndin um eilíft líf oft
vildi verða með fornþjóðunum.
þess vegna finst nútíðarmanninum
eðlilegast að ætla, að upprisulik-
amann fáum vér, þegar við and-
látið, án nokkurrar biðar.
Hugmynd Páls postula um and-
legan líkama tileinkar nútíðar-
maðurinn sér algerlega. Kristnin
befir eiginlega horfið frá henni og
lagt alla áberzlu á hugmyndina
gyðinglegu um líkama, er væri ná-
kvæmlega eins og sá, er vér hefð-
um hér. En sú hugmynd er þekk-
ingu nútíðarinnar fjarstæða. Lík-
ami mannsins er stöðugt að breyt-
ast í þessu lífi. Á hverjum sjö ár-
um breytist hann algerlega, svo
engin smá-ögn þess likama, er vér
höfðum fyrir sjö árum, er eftir.
Maðurinn er stöðugt að afklæðast
gömlum líkama og íklæðast nýj-
um. • Hvern líkamann ættum vér
þá að fá í upprisunní? Hold og
blóð og bein getum vér aldrei
fengið með oss yfir í aðra andlega
tilveru. Slíkt er fásinna. Enda hef-
ir Páll postuli fundið til þess. Yér
fáum andlegan líkama, sniðinn eft-
ir anda vorum og sniðinn eftir
dýrð og fullkomnun æðri tjlveru.
það verður a,nnar líkami, en skyld-
ur þeim, sem vér áttum hér, eins
og plantan er frækorninu. Vér
þekkjumst og þekkjum aðra. Vér
verðum enn líkari sjálfum oss, en
vér vorum hér. Aldrei hefir freis-
arinn verið eins líkur sjálfum. sér
og hann var á fjalli ummyndunar-
innar 'í augum lærisveinanna. < þá
ljómaði fegurð sálar hans upp á-
sjónu hans og líkama. Jafnvel föt-
in hans, slitin og snjáð og óhrein
eftir sífelt göngulag, eins og föt
fátæks almúgamanns norðan úr
Galíleu, urðu skínandi björt eins
og dýrlegur konungsskrúði.
Ef til vill er þessi hjúpur, sem á
að f.yLgja oss inn í eilífðina, að
myndast og þroskast með líkama
vorum hér, svo umskiftin líkam-
legu verði með svipuðum hætti og
þegar hýðisormurinn ljóti breytist
í fiðrildi með dýrlega vængi, þó
sá andlegi líkami að sjálfsögðu
dyljist líkamlegum augum. Ef til
vill verður máttur anda vors þá
svo mikill, að vér fáum valið oss
hvert það gierfi, sem hentugast er.
Öll mannleg þekking bendir til, að
sambandið milli anda og efnis,
líkama og sálar, sé miklu nánara,
en menn hafa ætlað. Og máttur
andans þá meiri til að læga alt í
bendi sér. Aðal-atriðið er og verð-
ur framhald persónuleikans, án
þess nokkuð glatist, sem hefir
nokkurt giLdi, eða vér á nokkurn
hátt ástæðu til að sakna.
Hvaða bylting er það nú, sem
fram fór í hugum fyrstu kristinna
manna, páskadaginn og dagana
þar á eftdr ? Hvað voru þeir
smám saman að komast í skilndng
um, að fram heiði komið við ást-
vininn þedrra elskaða, er þeir
hörmuðu svo sárt ? Til þess að
svara þeirri spurninigu, þurfum vér
fyrst að gjöra oss ljóst, hvaö þeir
hugsuðu dagana eftir krossfesting-
una.
Hann var látinn. Látinn eins og
hver annar maður. Líkami hans
lagður í gröf eins og líkamdr ann-
ara látdnna manna. Sál hans, með
líkum hætti og sáldr látinna, ann-
að'hvort sofandi i gröfinni, eða þá
í dánarheimum, undir jörðu. Alt
búdð. Öll áhrifin dásamlegu, sein
honum fylgdu, horfin. Vondrnar
þeirra allar um ríkið •— guðs rikið
góða, þar sem hann væri konúng-
ur og þeir æðstu þjónar og nán-
ustu —, orðnar að engu. Alt, sem
þeir höfðu látið sér skiljast og
hugkvœmast í sam.bandi við hann,
eintómur hugarburður. Lotndngin
fyrir honum og mætti hans og
veldi sprottin af misskilningi.
Hyað það var sárt! Ilvað það
var óumræðilega dapurt! Hefir
myrkur sorgarinnar nokkurn tíma
verið jafn-óskaplega svart í manus-
sálunum og það var í sálum ást-
vina J.esú?
En páskadaginn og vikurnar
næstu þar á eftir, brýzt nýr skiln-
ingur til valda í sálum þeirra.
Hann ldfir! Hann lifir! i Við höf-
um séð hann, einn hér, annar þar,
stundum margir í einu. Hann lifir
og er sá sami og áður, að efns
enn dýrlegri, líkastur því, sem við
sáum hann á fjallinu. Máttur hans
hefir eigi dvínað. Hann er mátt-
ugri nú enn nokkuru sinni áður.
Boðskapurinn um ríkdð — guðs
ríkið, ríkið hans — á að halda á-
fram. Hann ætlast til, að við ber-
um hann ú.t, eins langt og unt er.
Og hann ætlar að verða með og
gefa sdg'Ur. Skyldi eigi hann, sem
unnið hefir svo glæsilegan sigur
yfir dauðanum, vinna bug á öllu,
— Faríseunum og allri vonzku
þeirra og veldi ?
Svípuð þessu hefir byltingin ver-
ið, sem fram kom í huga þedrra.
Lífið var áður myrkur, ranglæti,
ofbeldi, nístandd kvöl, — ömurleg-
ur ósigur. Nú breyttist það í sól-
bjartan dag. Ranglætið varð að
lúta réttlœtinu. Ofbeldið varð sér
til minkunar. Kvölin breyttist í
fögnuð. Og ósigurinn varð að dýr-
legasta sigri, sem mannsandinn
hefir rnábt til að hugsa sér. það,
sem fram við hann kom, á líka að
koma fram við okkur. Við eiguni
líka að verða dýrlegir eins og hann.
Og lífið, sem okkur er ætlað eftir
þetta, verður líf í samfélagi við
hann, líf í dýrð og fögnuði og nýj-
um mætti. Tilveran er ekkj í vond-
um höndum, eigi á valdi ranglátra
manna, hvorki Kaífasar, né Pílat-
usar, né legiónanna rómversku.
Guði sé lof og dýrð! Tilveran
er í góðum höndum. Hún er í
höndum réttlætisins og kærleikans.
Hún er í föðurhöndum, eilífum, og
almáttugum miskunnarfaðmi föð-
ur drottins vors Jesú Krfsts. Vér
höfum engu að kvíða. Vér vitum,
að það, sem fram við hann kom,
á líka að koma fram við oss. Vér
vitum fullri vissu, að lífið verður
dýrlegur sigur öllum þedm, er lifa
og líða með hugarfari líku hans.
Látum þetta vera vora páska-
lofgjörð! Amen.
Minningarorð.
“Margs er að minnast,
margt er hér að þakka,
guði sé lof -fyrir ldðna tíð.
Margs er að minnast,
margs er að sakna.
Guð þcrri tregatárin stríð’’.
V.'B.
Hversu oft er. ekki þetta fallega
sálmvers viðeigandi, þegar við er-
um að kveðja einhvern af vorum
burtförnu samferðamönnum. Og
sannarlega fanst okkur það viðedg-
andi skilnaðarorð, þegar vér stóð-
um yfir hinum síðustu jarðnesku
leifum okkar kæru félagssystur,
húsfrú Kristínar Siússon, sem
andaðist hér að heimili sínu 28.
marz sl. — Já, vissulega höfutn
vér “margs að minnast og margt
að þakka”. Kristín sál. var edn af
stofnendum þessa litla félagsskap-
ar, og sáum við æ betur og betur,
hve góð félagskona hún var, og
sönn systir í vorum litla félags-
skap. því aldrei hafði htin svo
mikið að starfa, þó hún auk ann-
ara heimilisstaría hefði 5 smábörn
að sjá um, að hún hefði ekki jafn-
framt tíma til að vinna í félags-
þarfir. Hún var aldrei svo þreytt,
að hún hefði ekki bros að bjóða
gestum sínum.
Við munum ávalt minnast henn-
ar með söknuði, en jafnframt með
innilegum kærleika og þakklæti
fyrir samledðina. Hún gaf okkur
það eftirdœmi, að “vdnna meðan
dagur er”, og að hafa jafnan betr-
andd áhrif á samverkafólk vort.
En einmitt af því, að við finnum
svo vel, hve miklu við höfum á
bak.aö sjá, getum við svo hjart-
anlega verið hluttakandi í söknuði
eftirlifandi ástvina okkar kæru
systur. Við samhryggjumst af öllu
hjarta eiginmanni hennar og bless-
uðum ldtlu börnunum 5, ásamt
föður hetinar og öðrum vinum.
Og við biðjum guð almáttugan,
græðara allra moina, að hugga og
styrkja alla þá, sem hér eiga um
sárt að binda, og sérstaklega, að
halda sinni blessuðu verndarhendi
yfir litlu smælingjunum, sem svo
snemma urðu að reyna mótlæti
lífsins.
Blessuð sé minning hinnar látnu.
* * *
\
Vér skiljum ei skaparans *tilgang,
að skyldi liann þig kalla
um hádegisstund, þegar haiðir
svo heilnæmt að stanfa.
Vér lifðum ei lengd hér saman,
en ljúf er þín minning
í bug vorum, brosið þitt blíðá
nú blandast með trega.
Sárt er að kveðja þig systir,
en sofðu nú væran.
Síðar vér sjást munum aftur
í sælunnar landi.
Guð, faðir vor, ei gleymir sínum,
hann gleymt fa-r ei ástvinum þín-
um,
hans vemdarhönd vakir þeim yfir,
— þú veizt það, því andi þinn lifir.
Kvenfél. “Framsóku”
í Blaine, Wash.
ÍÍOBLIN
5 115 Adelaide St.
f G
HOTEL
WiDnipeg
Bezta Jl.50 á dag hús 1 Vestur-
Canada. Keyrsla ókeypis milli
vaenstöóva og hússius á nóttu og
degi- Ar'hlynniuig hius bezra. Vid-
skifti Islei.dinea óelmst. ÓLAFUK
0. ÓLAFSSON, íslendlngur, af-
greifiir yOur. HeimsækjiO hann. —
O. ROY, eigandi.
A S. BARDAIi
Selur llkkistur og annast um átfnrir.
Allur útbáuafiur sA bezti. Eufremur
selur haun al.skouar miunisvaröa og
legst^ina.
12lNeaa8t. Pbone 806
HFIJINKItlXa.l oc TVÆR
skeintilegar sögur fánýir kaup-
endur fvrir að eins #18 OO
Giftingaleyfisbréf
selur: Kr. Ásg. Benediktsson
528 Simcoe st. Winnipeg.
---THK---
“Arena”
Þessi vinsæli skautaskáli
hér f vesturbænum er nú
opinn. Isinn er ágœtur.
18da Mounted Rifles
Band ISpilae á Akena.
KARLM. 25c.—KONUR l5c.
Chas. L. Trehilcock, Manngcr.
JIMMY’S HOTEL
BEZTU VÍN OG VINDLAR.
VÍNVEITARI T.H.FRASER,
ÍSLENDINGUR. : : : : :
James Thorpe, Eigandl
A. S. TORBERT ’ S
RAKARASTOFA
Er i Jimmy’s Hótel. Besta verk, áffæt
verkfæri; Rakstur 15c en Hárskuröur
25c. — Oskar viöskifta íslendinga. —
MAfíKET HOTEL
146 PRINOESS ST tl'.Ti....
P. O'CONNKLL, etgandl, WINNIPBO
Beztu teeundir af vh'fðngum 01 fl d
utn. aðhlyn’ int góð húsi end h»f'
Woodblne Hotel
466 MAIN 8T.
Siærsta Billiard HalJ 1 Norövestnrlaudi. i
Tiu Pool-bnrö.—Alskonar vfn og virdlar
Gistin A og fæOl: $1.00 á dag og þar yfir
Lennttii A Meh
EÍRendur.
Á beztu heimilum
hvar sem er f Amerfku, bar
munið þér fínna HEIMS-
KRINGLU lesna. Hún
er eins fróðleg og skemti-
leg eins og nokkuð annað
íslenzkt fréttablað f Canada
238 SÖGUSAFN' IIEIMSKRINGLU
lingur, heldur maður, sem lífsbaráttan hefði veitt
bráðan þroska.
Móritz Sterner var ekki hugreikull, hin baráttu-
ríka æfi hans hafði komið í veg fyrir það. Sbefna
hans var alvarleg, aðallega viðvíkjandi sálarlífmu.
Sterkir vonardraumar lúrðu enn í instu afkimum
huga hans, hitaríkt ástríðufræ var þar einnig 'geymt,
en óbifanlegt viljaþrek hafði haldið þeim innan þeirra
lakmarka, sem hin árrisula skynsemi hafði sett þeim.
Edns áneiðanlega eins og skelfiskurinn geymir perl-
una, hafði Móritz geymt mnnniingu móður sinnar all-
an þann tíma, sem liðinn var síðan hún dó. Avalt
stóð hún liifandi fyrir liugskotssjónum hans.........
hvert augnablik sá hann hredna, engilbjarta svipinn
hennar...... Hún var samvizka hans, vern-darengill
hans gegn íreistingunum, huggun hans í mótlætinu.
það, sem fram fór við banabeð hennar, hafði fært
hugarstefnu hans í rétta átr, sem áður var á tals-
verðu reiki, ... hann efaðdst ekki lengur um algóða
forsjón, því þá hefði hann líka mátt efast um móður
sina, efast um tilveru hennar, um endurfundi eftir
dauðann, en það vildi, það gat hann ekki. Forlaga-
trúin, frelsisneitunin', sem Jakob Kron hafði reynt að
gróðursetja hjá honum strax 'i æsku, sem 'hinu þung-
bæra mótlæti barnsáranna haíði nœr því tekist að
frjófga, kulnaðd út, þegar móðir hans yfirgaf hann og
lífið. Unglingurinn hafði aftur tekið að sér barns-
trúna, eins op- hann lofaðd henni, — hann hafði í auð-
mýkt ledtað hins eilífa, og fundið hann.....
Hann var nú hólpinn, en því miður geta ejcki öll
börn, sem fyrir neyð og þjáningum verða, notað end-
urminndngu móðurinnar fyrir akkeri lifs s'ns
1 fjármunalegn tilli.ti höfðu síðustu fjögur árin
verið róleg og áhyggjulaus fyrir Móritz, ólík þedin
undangengnu að því leyti. Fyrir meðmæli ŒJerg-
holms prests hafði hann strax fengið kennarastöðu á
FORLáGALEIKÚRINN 239
heimdli nokkru, þar var honum sýnd jafn bróðurleg
viðbúð, sem væri hann einn ai ættingjunum. Honum
hlotnaðist, að ná fullu trausti húsbónda síns, og þeg-
ar hann áleit sjálfan sig hæfan til að byrja háskóla-
nám, fékk hann leyfi til að taka báða lærisveina sína
með sér til Uppsala, enda leið honum þar í alla staði
vel fyrsta árið. Til allrar ógæfu dó faðir lærisveina
hans, ekkjan hafði ekki efni á, að borga fyrir þá í
Uppsölum, og varð því að taka þá heim. Móritz,
sem misti kennarastöðu sína af þessum ástæðum,
varð nú að taka til peninga þeirra, sem móðir hans
hafði skilið eftir handa honum í vörzlum Bergholms
prests, og sem fram að þessu höfðu verið á vöxtum.
Með hinni mestu sparsemi, einmana lífi, hvildar-
lausu og alvarlegu námi, gat Móritz komist áfram.
Nú var þessi hjálp þrotin, og þó var eitt ár eftir enn
þangað til hann gat náð hinu áreiðanlega takmarki,
lárberjum vísin'danna.
Móritz hafði sjaldan eða aldrei tekið þátt í liin-
um algengu stúdenta skemtunum. Hugsun hans var
of alvarleg og of háð vísindalegum rannsóknuin 1il
þess, að hann gæá tekið þátt í og haft ánægju 'ai
hinum sömu leikjum og hdnir fjörugu, lundglöðu
námsbræður hans. Félagar hans álitu hann þv'i
vera rannsakara, “lestrarbelg”, eins og það er kallað
' í daglegu tali, og eftir nokkrar árangursla jsar til-
raundr til að vekja hjá honum medra lífsyndi, létu
þeir hann eiga sig og gáfu honum engan gaum.
Móritz las, hugsaði og rannsakaði ineð sania á-
huganum nú og hann hafði gert frá æsku, scm oftar
en einu sinni kom Bergholm presti til að segja : —
“Með tímanum verður þú föðurlandi þínu til sóma,
drengur mdnn”.
Bergholrn prestur hafði veitt honutn góða tilsögn,
bæði í gömlu og nýju málunum, enda kom það lion-
um að góðu um þetta leyti. Hann vjitti nokkrum
240 SÖGUSAFN HEIMSKRINGLU
stúdentum tdlsögn í ensku og ítölska, sem raunar
voru eldri en hann, en höfðu ekki fyr átt kost á, að
læra þessi mál. Tilsögn þessi var hin eina tekju-
greán, sem þessi fátæki unglingur haföi, síðan arfur
hans eftir móðirina var þrotinn.
þoireð Móritz var fátæktinni vanur, gat liann 'fcet-
ur borið þann skort, er henni fýlgir, heldur en margir
aðrir mundu haia getað. Hann kvartaði aldrei.
ekki einu sinni við kennara sinn og vin, Bergholm
prest, sem hann stóð þó í t'íðu bréfasambandi við.
Hann hafðd tekið þá þolinmæði að arfi eftir móður
sína, að liða skortinn þegjandi. Eins og hún, forð
aðist hann alt, sem ölmusa gat heitið. Væri liann
eJdiviðarlaus, bjó hann við kuldann, heldur en að
biðja aðra um hjálp, heldur en að komast í skuldir,
sem hann var ekki viss um að geta borgað, liffti
hann við mjög lélega fæðu — í fám orðum, hann á-
setti sér, að komast áfram aí eigin orku án annara
hjálpar.
þót að Móritz tæki sjaldan þátt í lífsgleðinni
kring um sig, var hann þó ekki með öllu vinalaus.
Hann hafði kynst tveimur stúdentum, sem hugsuðu
líkt og bann, og við þá íesti hann trygga vináttu.
þeir heimsóttu oft hver annan og skiftust á hugsjón-
um og ímyndanadraumum.
því Móritz dreymdi stundum, — t. d. eins og
núna, þar sem hann sat með böggul móður sinnar
fyrir framan sig, og studdi hönd undir kinn í djúpuin
hugsnnum.
Við skulum hlusta á hugsanir hans-
‘H'erlnergi þetta er dimt, kalt og ógeðslegt, .
en hvað gerir það ? ...Að tveim árum liðnum verður
það öðruvisi, — þá skal vilji minn oa atgerfi andans
í samedningu brjóta mér braut. Eg skal binda frægð
arinnar lárberjasveig við nafn mitt, til þess að gleðja
þig, móðir min, í hiiium himnesku bústöðum”.
FORLAGALEIKURINN 241
“'þó mér sé kalt, og þó óg sé svangur um nokkur
ár, hvað gerir það? Vonin gefur mér þrek til að
þola alt,...... von um sigur ókomna tímans, sem ég
sjálfur vinn”.
“Að liíi er að liða — það var alt af þdtt mál-
tæki, móðir mín — og maður verður að l'íða með
geðfestu. Iivað er lika þessi skortur, sem ég nu
verð að þola, í samanburði við æskusorgir mínar ?
þá varð ég að þreskja í hlöðunni til að vinna fynt
fæði tnínu o.g minnar blindu móður, sem ekki vaf
lengur fær um, að sjá fyrir okkur ....
“Já, morgun lífs míns var dimmur, hulinn þung-
um skýjum, en miðdagsstund þiess og kvöldið mun
verða bjartara”.
Nú voru dyrnar opnaðar, svo hugsanir Móritz
trufluðust, o.g inn kom ung og falleg stúlka, en ía-
tæklega klædd.
“Ilvert er erdndi þdtt, barn.ið mitt?” spurði Mór-
itz, um leið og hann veitti henni náið athygli.
“Eg ijem til að búa um rúm.ið þitt, herra”, svar-
aði unga stúlkan. “MóðJr mín er veik, og getur
það því ekki”.
“'ó, þú ert þá dóttir hegðanprúðu þjónustunoat
minnar ?”
Stúlkan játaði því.
“'Nú, og hvað heiitir þú?”
“Helen”.
“Pjinmitt það. og þú segir að mamma þín *se
veik ? ’ ’
“J.á, herra minn, hún er veik af köldu”.
“Vesalings barn”, sagði Móritz, “það er líklega
eins ástatt fyrir ykkur og mér, að þið eruð eldiviðar-
lausar ?”
“Já, við ertim eldiviðarlausar, ert þú það líka?”
“Já, en ég æila að útvega eldivið á morgun,