Heimskringla - 01.12.1910, Blaðsíða 5

Heimskringla - 01.12.1910, Blaðsíða 5
BU ' mr-nT'TTf íH,ri HEIMSKRINGLA <J 'H ; WINNIPEG, 1. ÐEs! 19iO. Leo Tolstoi. ’ Eins og fjetiÖ var um í siðasta biaöi, andaðist stórskáldiö Leó Tolstoi á sunnudagsmorguninn 'JO. nóv. sl., í þorpinu Astapova. — Hann haföi flúiÖ frá heimili sinu fyrir rúmurn mánuði, en ástæöur fyrir flótta þeim eru ekkd fyllilega kunnjar. Að sönnu skildi hann eftir bréf til konu sinnar og gat þess þar, að hann vildi ekki lengur öúa kirkjukreddur við auð og allsnægtir, og ætlaöi sem eftir væri æfinnar að lifa í ciu- veru og fiátœkt. Flótta hans var haldið leyndum af ættmönnum hans í nærfelt mánuð. þá gat kona hans ekki lengur setið á sét og tilkynti hvarf hans. VTar þá gerð gangskör að leita hans með þeim árangri, að hann fanst á herragaröi skamt frá þorpinuAsta- at' pova. Lá hann þar sjúkur, hafði c>t "n'H ferðalag }>etta orðið hinu 82. ái'-i gamalmenni um megn. Samt var ráðgert, að fara með hann heini- |>eírar fór að líöa á elliárin, óx leiðis, en þegar til þorpsins kom, þtmglvndi Tolstois með Aegi hver ,- var svo af honum dregdð,að lengra um 'pók futnn þá upp vmsa kvn varð ekki haldið, og þar andaðist jelra siðj, sem ættmönnum hans hann á sunnudagsmorguninn, eft'.r jreðjaðist miður aö. Vildi nann að hafa verið rænulaus í nærte’t svipa sir sem mest eftir hinum tvo sólarhringa. Banameinið vat nndirokaða landbónda, bæði í bú t- talið lungna.bólga. ;ngj og viðurværi. llafðist nann í fráfalli Leo Tolstoi á rúss- því við í kofa, cn ekki í höll þeirrt, neska þjóðin að baH að sjá sínu stm hann hafði ,en^t af buið í, og skoðanir sínar fyrir alhvðunni. -- Margir héldu aú, að hann hefði lát ið af að setnj i skáldsögur með öllu, en svo varð ekki. Árið 1890 kemur skáldsagan ‘-Kreutzer Son- ata", sem þruma úr helöskím lofti, og setur Rússland gersam- lega á annau endann. Fjöldinn skildi ekki söguna, en megmþorr- inn hataði hatia, en allir lásu, sem lesið gártu. — 1 sögu }>essari ræðst hann á hjónabandið og ýmsat og þar með hefsí fúllttr fjandskapur milli hans og ‘Helgu sýnódunnar’’, og setn var- aði til æfil'ka. — Skömmu síðat birtist skáldsagan "Drottinn og níaður” (Master and man), og vakti hún hina mestu eftirtekt. En eftir þá sögu þegir Tolstoi að mestu, þangaö t.il fvrir tveimur ár- um síðan, aö skáldsagan "ITppris- kom út. |>á þótti “Helgu svi- ] svo úr hófi keyra, að hún j hannfærði Tolstoi, cg í þvi banni dó hann. þótt hamarsskallinn sé lagðuc hægt á hann, en sé hamrinum sleg- ið, rekst hann inn og því dýpra, sem hamrinum er hraðara sveiflað. j metra hæð, í stað þúss áð ’yfta því í 1 m. hæð. það verður í báð- .um tilfellum 10 kgm. lín ég. drýgi líka 10 kgm. erfiði, ef ég lyfti 2 kg. í 5 m. hæð, eða 5 kg. í 2 m. hæð. Af þessu erljóst, að erfiði má mæla með þvi, að margfalda sam- a„ viðnámið, sem sigrast er á, og j ^ ()rkan er mar skonar. vegaltngchna, sem það flvtur ataks jíúiikt sinn. Verkamaöoritm, sem flutti kassana mína upp á loftið, hefir því drýgt 4x50x10—2000 kgm erfiði. Vér breytum cinni orku i aðra, ! Mrs. Samson, 50c livorí ;Og nát uv- kaupum eina fyrir aðra, en fáum lega afhenti séra Guðm. Arnas'm ! mér $78, sem var arður af s.. m- . komu, er hann og han$ söinuður hana aldrei ókeypis. Eins og hitdnn getur brev/.t í er Vér höfum nú sé'ð, að orka getur ! iöi, ems getur erfiði breyzt - hita. j hélt. brey7-t í eríiði og erfiðt. í orku, og að ein orkan getur breyzt í aðra. Hvernig sem hann nú færi að þi i að koma kössunum upp á loftáð, þá kostar það sama erfiði. Ef til vill keniur einhverjum í hug, aö meö hagsvni mætti komast af með minna erfiðd en ella, t. d. með því að nota eiitfalda vél. En svo er það kostar erfiði að draga upp fjöðrina í klukkunni, því eins og allir fastir hlutir veitir hún við- nám, þegar reynt er að breyta formi hennar. En erfiðið hefir hrevzt í orku, sem sést af því, að fjöðrin getur mi hreyft klukku- hjólin. þegar fjöðrin hefir aftur náð sínu up'phaílega formi, er orka. hennar — fotm-orkan eða þorrin, og klukk- Á sama hátt kostar það kostar erfiði, að núa trespýt- | Svo skal getíð hefðu'rsfijóu nnii, um satnan, og svo má núa þeictt Mr, og Mr's. H. Thorgéirsson. sern fast, að í þeim kvikni. Sagarplað- | T;. var hjá i 12 viknr, og Joiu ba i ið' hitnar, þegar ákaft er sagað ; ■ n eð mig hverfnm degin m öðrum nokkuð af crfiðinu breytist í hit'a. ‘| betur, — og tókp: satná sein ekk- Ef hlutur á hraðri ferð rekst á, ert fyrir. svo hann stöðvast, kemur fram ' f jaðurmagnið an stöðvast. ekki. Gerttm ráð fyrír, að verka- i ,)aö erficii) aö []raga upp bosa“ maðurinn geti dregið upp einn j form-orkan, sem hann fær vtö það, hreyfi-orku kassa (50 kg.) í reipi, ef hann stæði j brevtist i á loftskörinm. Festi hann nú ann- j j-,e£rar strengnum er slept. an reipisendann í krók á loftskör- , inni og 'bregði repimt nndir skoru- ! h-ins °- fastir hlutir veita við- sem kassinn væn fest | nam' ^cgar revnt cr að brevt > formi þetrra, veita allir hlutir. orvartnnar, að bali að lang-mesta skáldi og andans fröm- uði, er uppi heftr verið með henn:. Hann, öllum fremttr, lyfti henni af dvalannm, sem hiin hafði legið i um fleirj aJdir, og haun var manna fyrstnr að koma þjóðinni til með- vitmular um, að hún var annað jtrælar. Leo Níkolayvich Tolstoi var ikona hans og börn biuggU. ltœði }>etta og annað í fari hans varð til j þess, að sumir halda því fram, að | hamn hafi ekki veriö með óllutn | : mjalla hin síðari árin. — En h /að j ! sem þvi líÖur, þá mun nafn ltaus I engtt að síður uppi verða að eilííu, 1 hjól í blökk ur nieðan í, þá gæti hann að vísu dregið ttpp tvo kassa (100 kg.) eitis auðveldlega og hann áðttr dró einn, því að krökurinn her nú háll- an þungann, en hann vrði að draga atð sér helmingi len.gra reipi, og erf- iðið yrði þvi hið sama, hvort setn t lutnn drægi hvern kassa fvrir sig, eða notaði skoruhjóli ð og drægt tvo i eintt. sem mesta srtdllinigs ltimtar rttss- nesku þjóðar, en jafuframt eius hins óhamingjnsamasta maitns, sem hinn slafneski ,-j tðflokkttr mcð fæddur 28. ágúst árið 1828 í þorp- inu Yasnaya Polyana. Var hann ,llu ~i~~ þimRlyndi heftr borið. af gömlum og merkum aðalsætt- um, og fékk því uppeldi, sem titt var að veita aðalsmanna sonttm um þær mtindr. Hann var unguf sendur í skóla og útskrifaðist af háskólanum í Kazan 25 ára gam- alL Á skólaárum sínum þótti Af ritverkum Tolstois eru að edns fátinar smásögur þvddar á is- lenzktt, >— neðanmáls í blöðum, cg svo hieftr Gttðmundur læknt- Hann- esson þýtt “Endurreisn Iidvitts’’ og “Gpið bréf til klerka og kentti- hann fremttr slarkfenginn og ódæll, mnnna", og það er alt, sem til er 611 próf sfn tók hann með lofi engn að síður. Að skólanámi lokat dvaldi hann í föðurhúsum um árs- tíma og gerðist bá hermaður. \Tar hann sendttr til Kákasus og gerð- "r að unddrforingja, í herdeild þeirri, sem bróðir hans át-ti vfirað ráða. þar lifði hann í sttkki og svalli, spilaði pcmngaspil og gerði sér vingott við Kákastts iteim.-t- sæturnar. — En svo fór um síðir, að hon.um tók að leðast þetta lií- ernú enda kreftu skuldir að hon- un’ Eékk hann þá lausn frá störf- "m uni túna og bélt tdl Tdflis, höi- nr^arinn<ir í Kákastts. þar etg< i hann sér herbergi í útjað. i arinriar og hugðist að lifa þat rosomu Jif, m,egan ta.kif;eri gæfist. - er til afþreyingar fór hann að as ritstörf, og þar samdi u nn sóÍC’itia “Bernskan” CChild io<K ), og hlaut hún strax lof mÍK- íð. þcssu næst tok Tolstoi þátt ; Krimarstnðinu, en Alexander Ií , sem lesið hafði bók hans, skipaði svo fynr, að setja h,ið unga skáld á vorri tungu eftir Tolstoi. — .En sæmra hefði verið, að þýðv sumar af sögttm hans, en eldhússi ómana- ruslið, sem nú er vrerið að pranga j ú,t í þjóðina, og sem er bæði illa þýtt og vitlaust. þýðinga,- af sög- nm Tolstow eru bóknientttm hverrar þjóðar til sóma. Gunnl. Tr. .Tónsson hvort heldur cru fastir, fljátandi eða loftkendir viðnám, ef reynt er að færa satnan rúmtak þeirra eða rými. Lofttegtindum má þrýsta nokkuð saman í lokuðu íláti. þeitn eykst þá rýmis-orka, og þær i gieta því drv-gt erfiði, er þœr þenjt j tir sér aftur það er rýmts-ork., j vatnsgnfunnar, sem hrevfir bull- j ttna í gufuvélinni. þegar vér nefnum gufuvéliua, mdnnumst vér hitans. það et j liitdnn, sem brevtir vatnimi i gufti I o,r eykur rýmis-orku hennar. \ Eu f f hverju kemur hitinn í gufukatl | inutn ? Han.n kemur þegar kolm i | eldastónni bn nna, en þati brenna, er kolaefnið sarrtieinast súrefni I loftvÍTis, og mvndar með þvf koi - J svrtt. þrgar efnin sameinast, kem- | ttr fram hiti. En um leið mis.t.t þetta, að‘erfið7fæ“st fwu, orknn<l’ seU1 1 Þe*m lneð' eða að orka getm fn >KU1 ern aðskll,n' Ukt o? steinn- tntt, sem fellttr til jarðar, missir stp.ðorktina, sem hann hafði áðnr en hann féll, o« hann hafði fehgið, er honum var lvft. Og til þess að skilja efnin að aftur, verður nv orka að koma til. alveg eins og nvrrar orku þarf t l þess að lyfta steininum á nv. SfTfrtVT/t Orkunýting og menning. Effir (riiðm. Finribo(/(isoii. Ekki er unt að liugsa sér prett lausari viðskiftavin en náttúruna. Hún heíir fasta ver'ðlagsskrá og víknr hvergi frá. Um aldir alda selttr hún sömu gæði satnii verði Gæ-ði hennar eru viðskiítaleg, eitt má fá fyrir annað, en fyrir sama | Til þess að drvgja crfiðið, sem í j því var fólgið að koma kössunum ttpp á loftið, hefir vcrkiamaðttrinn ! orðdð að neyta o r k u stnna'. I Ilann liefir breytt vöðvaorku sinut | í eriiði. Og allir vita, að orka : manns dvínar því meir soitt hanu 1 erfiðar lengur. Hann vcrður þrcytt ur og svangttr. Nýja orktt fær hann | aftur meö Eæðunni, því “maturmn 1 er mannsins megin”, en að bv< komttm vér síðar. Hér skal að ■ eins bent á fvrir crku, : brevztt í erfiöi. Ett hvað vrerður tmt j erfiðið ? Vcrður það að engu eða j kemur jafnan eitthvað í staðinn ? Revnslan virðist sanna, að erfiði verðtir aldrci að engu, það breyt ist í annað. Svo er t.d. ttm erfiðið, sem gekk til þess að koma köss unum upp á loftið. }>að er að vísu horfið, en þcgar betttr er að gáð, kctttur það fram, að erfiðið hefir bneyzt í orku, sem kassarnir hafa öðlast við það að lyftast 10 m. vfir jörð. það má kalla s t a ð - o r k ti þeirra, og hcnni má brevta í erfiði, sem þá reynist jafnt þv'. seim gekk til þess að lyfta þetm 10 mjfcitra hátt. FCf \rér t.d. tækjum einn kassana, festum hann í reipi, lcgðum reipið vfir shoruhjól i loft- skörinnd, en hengdum iafnþttngan kass<t í hinn reipisendanti og létutr. S'ro kassann falla, }>á mtt tái hann. ef engin væri núnings-fvnrstaðan, lvfta hinum í sömu hæð og ham Lellur úr, þ.e. drýgja sama erfið: og þurfti til bess að lyfta honunt sjálfum í þessa hæð. En vér gctum eins vel látið kass ann falla þannig, aö hann lyftist aftur sjálfur. Gerum lykkju á retp- i-senda og bregöum henni í krók loítskörinni, bindum kassann 1 skamt af eiiihverjum tilteknum í etiga ha-ttu, þvf hann vildi, að I*tur hún ætíð úti ákveð- j 0g færttm hann ttl hliðar Rússland mætti njóta hans se’n | in:i skamti vegdnn og mældan, aí svo ,atlgt sfc>tn reipið nær og látum lengst. | öðrum gæðum. Og svo er hún j ha,lm svo ía„a, Hann fellur þá t reikningsglögg, aö hvcrgi skeikar Aö stríðinu loknu fékk Tolst >i lausn út herþjónustu 0g hélt til St- Pétursborgar, og hugðist hann að Rcfa sig cinvörðtragu Vtð rit- störfum sem eftir væri æftnnar. m l>essar mundir kvongaðist hann Soffíu Berg, sem enn er á lifi og v arð hjótvaband }>eirra hið ham íngjusaJnasta. Nit var komin a](rer breyting yfir C 01 ’ SVa,l og ólifnaðttr úr sög- ttnni, en starfsionKunjn komdn : þess stað. - vm ungdómsár stn íarast honum þannÍ£r £rð . Ilún svíkur svikið hana. engan og enginn fær miður ekki daga m?ð er ekki til. Sama verður því sagt um mennina. Gerttm ráð fyrir, að ég þvrfti að láta flytja 4 kassa, er hver vegut 50 kg., ncðan af götunni og upp á loft, 10 metra yfir. jörð. 'Ég sem um það við verkamann að bera ttpp kassaaa, og greiði honum það kaup, setn hann setur upp. Síðatt fæ ég að.vita, að hanu heftr tekið j af mér hálftt ltærra kaup, en aðrir mttndu hafa gert, og hann var van- j ur að' taka af öðrum fyrir sömu j vinnu. Ilann hefir þá prettað mig. boga með vaxandi hra'ða, ttnz reip- ið hangir beint niðttr, ett hann nem ur ekki staðar, heldtir lyftist í boga til hinnar handar með þverr- andi hraða, og væri ekkj vtðnátn loftsins og núningsfyrirstaða á Vér mintuni.st á kolsvruna. Hútt kemur ekk; rini sittni úr ö’ltim i revkháfum veraldar, heldur og úr | hverjum barka, sem lífsanda dre <- i ur. Vér öndum stöðngt frá oss I kolsvru, sem myndast þegar kol- rfni líkamans “brenna”, þ.e. snm- einast sttrefninu, scm vér höfutn j atidað að oss og borist hefir með blóðinn frá litngunum út utn all.tn líkiamann. Frá bessttm ernttm, *u sameinast líkamamim, fær hann alla bá orku, setrt hann nevtir td að drógr'a hvers komr erfiði, en tfnin fær hann með fæðunni. Menn- irrir fá fæðu sina úr líkömum iitrta og dv'ra, eu dvrin n.erast á öðrttm dv'rum, eða á iurtum, sv» í raundnni ertt jurtirnir orkubrunu ttr tnanna o« dv'ra. Gr.entt iurtirn- ar gæta hngnvtt sér kolsvruna, >n j þess er dvrunum varnað. Plað- - I græn.'t iurtanna er einst’onar ; j smið-a til þcss að «era úr kolsýt - ttnni lífræn efni, oy bau geta s'im- einast súrefni loftsdns, er þatt mæta bví í lifandi líkama. það er þvf hægkvæm verzlun, er menn cg dvr © tTa við jurtirnar. þær fá, ef svo má að orði ^veða, ílát orktmn ar tóm og skila þeim svo afttir ftillum af orktt. Auðsætt er, að jurtirnar vrðu brátt gjaldþioCa hiti ; þegar járn er kaldhamrað, hitmir bæði það og hamartnn. Og rafmagnsstraumiir hitar þráð’mt, sem hann fer um. — öll þau dæmi, sem nú hala veri'i nefnd, áttu að sýna það, að em orkan breytist í aðra, og aö erfiði breytist t orku og orka í erfiði, að hvcnær sem ein orkan liverfur, kemur önnur í staðtnn. En ná- kv-æmar rannsóknir hafa sýnt, að bcssar breytingar, þessi orktiskifti, j fvlgja fösttim lögum. Náttúran ] hefir, eins og vér áður sögðttm, j fasta vcrðlagsskrá. Fvrir ákveðintt i tnæli einnar orku fæst ákve^inn mæli annarar. En orkan er mælatt- ) . leg, því hverri orku má brevta í I erfiði, og erfiðið tná mæla, eins ,og j vér höfum séð. Orkan er sem gullið, hver teg- i und hennar er sem mótuð mvnt. Fyrir tiltekna tölu króna fást svi , o« s\ro mörg mörk, eða franka', i J eða skillingar, og sama krónutal- í ! an fsast fvrir ákveðna tölit matka, ’j hvort scm beitn cr vixlað beint í , krónttr, eða fvrst í fran’-ra eða skillinga, og þá í krónur. En eitts | og víxla má tiltcknum krónttftclda svo, að fyrir nokkrar krón>rr konii j mörk. en fvrir hirtar frankar eða ; trísla.son. skillinvar. eins má bret'ta einni tcgund orku samtímis í fletri c-n eina aðra crkutegund, en hve margiar, sem tegundirnar verða, þá iafngdlda hær samanlagoar ork- j ttnni, -sem þær komu fyrir. Orkart vex hvorki né þverrar í heild sinni, hún brevtir að eins mynd. An orku skifta engdn breyting ! j T»að er að v'erða orðtak výsindatwta ! Án orku-skifta stæði alt í stað, stirt og kalt og andvana. Orku- forða náttúrunnar verður að vtstt J ekki breytt, en mvndbrevting ork- ! untiar er margvíslcg, og þar með hagnýting hennar. En hagtivttr..? ninhverrar orku er i því fól in. að brevta henni í bá orJcvai, sem nevta barf til bess að ö>' l ist "að, setn hugurintt bráir. Fvrir orkuna, sem bvr í vöðvum mtntun, «et é« feíttoið hvaða orku setn é'r v'l, et é« hefi næ«i!errar tilfæringar til að brevta henri í aðra orku. E« «ct t. d, dregið sleð'n upp á f’allsbrtiu. Hattn fær bá stað-orku, og henttt «i-t é« snúið { o« I revfl-orku nieð því að látt sleðaitn l'Ta — renra ui'ður bre’'tr,rna. Errfiðið gertgur til bess að virrna bu« á r ú n i n« sf v r >' r s t ö ð t > nui mi’It bíarns- þetta ofangreittjda sýnir, að sam- j úðartilfinning er xtkj.ttJ.dr nteðal ís- j lendinga, Jtegar þcirý sjá nauð- staddan bróðir. .t.‘ • r Af hjartans einlægni þakka ég þcim öllttm, setrt ltafa rett mér líkn-arhendi í mínu véikindastriði, sem er nú búið að standa yfir full fiögur ár. Hamingjtn hlúi þeim : öilum, sem mé-r hafa hhtð við kær- ; leiksarninn. Y'kkar innilegít þakklátur, S. GtSI/ASON. Winnipeg, 23 nóv. 1910. Dánarfregn. Ilér með tilkvnnist i'ttttm og- v í'itdamönnttm, að lau aidaginn 29. okt. sl. andaðist að hcimih svstur sinnar, Mrs. Th. Gíslison, t.álægt Tantallon, Sask., ekkþtn ; G u ð 1 e i f Stcf iti.s iotti' jEinarsson, eftir laagv arandt j veikiadd. — Hún attd 4'böin á lífi, , og ertt þati nú til lieimil s hjá Mrs. þáú bakka tn.táega ö'l j um þedm, sem vcittu tpó ar }>eirra I og beim hjálp og aðstoð í hinu langa stríði hennar, er - ' viaði at heilsulevsi og ástvina Ynt.s-i. - : K. S. “KVI8TIR” kva'ði cftir Sit; .1 r.l. Jc'iþiitm- esson. til s'">lu hjá ðlltint fs lenzkuinb<'ks<ilntii vesttit Inifs Verð: $1. bre" 'tvt >' h ti, r sl n.n m á er ltr-m'ivi nið- '("«>"• [1 bevs "";u« fvmstöð- f’i 1 't. -» getað með V o« v; __________________ . a króknum, .mttndi hann ekki stööv- , hp’m viðskiftnm, ef }kit ættu sér ast fyr en hann væri kominn i ' ekki l>ann vininn, sem er eins ör- sömu hæð og hann féll úr, • falla ins og meiða'.tna. o-i en hr“v<T- r’ an s' il fram ef.*ir að hanp itr á t 'fnsItH'tu og að v’’nna h"« á t’ t>nni br. E« h ’iott-.i tilfírr'n p’an.st, m -N b f «’> m-'n«"' t'".n á 1r'>iii,r'i o« »°r:>st á >| ! hjartviö <»■' r-enna tttér. A N ér ka”s slr rann, kotn af þvi að «« \ il’i heidttr lába hann taka við nún in«nnttl c p- Itöa.gtiin á ribb' ui or hrjónum, o« svo irennur Ivi-n bet- iir en bttvtiaset»u. Og a* crr v*r ort'ii tninni t;l bess arna ketmtr ,tí því, að" ég hefi g-anian af að renna j mér. (Me-ira). Shnnriii-Williais PíiKT I' fyrir ftlskonnr ItfiemAlitingn. Pryðingnr tfn i nálgsst nú. Dáittið af Sþetvvin Willint, s húsmáli pt'tnr p-ýtt b>'»s,d \ ,1 nr utan og iuunu, JV t n k i ð el.ker nnnað n,A! en þotfa, S. VY. liísmAlið iii- 1 r ti fc-t. ('iulist. I>‘iip»r. r>u ór Aft-r<b r- b'jrtti r;t <•>! i,ok I nrt i>ithO I)' s ti>Ai soin bí idprtil Ki),ii , itm ojj skoðið litnrspjnhbð. Cíi meron <f>-1 Carscatkien 01!AI.ITV IIAKDWARE “Eg minnist þeirra viðbjóði. Sá glæpur sem cgt,raP menn ! það gat hann. En náttúrnna getur 1 orUStnm: sm.ant? k°nur, aptlaði ---- - ------------ peningasptl, drakk Cjr svalla5l stal, lattg og myrti. Ejr litci sveita landseta föðttr míns, 0g ,ét hegna þeim í launaskyni. — Un<r. dómsár mín verða bví alt af svar+- asti bletturinn á IVsleið minnl”. Eftir að Tolstoi var sczttir á Dggi'rnar í St. Pétursborg, bvrjtr hattn fyrir alvörtt sem skáld. -- pvrst birtist eftir hann sagan Etríð cg friður”, nr hlaut sú bók lof mikið otr farði höftndintitn auð fjár. Fn sú af sögttm Tolstois, sem hann hcimsfrægan, var ‘Antta Kareninn’, sem án efa er htð mcsta anildarverk, sem ritað hefir v-crið á rússneska ttmgti. Saga l>es.si lýsir heimilislíft rússncskra aönlstnanna svo snildarlcga, að Pagntekur hvern sem lcs. En eftir þetta mcistaraverk , ,1{rnr ToJstois meír og meir afi trumaltmj’ 0£, semur hann bá : Endurreisn helvítds”, **,Trú mín” “JáUjimgin” o.fl. i _ TafnJ framt þesst, ferðaðist hann viðæ vegnr um landið, og prédi’-afit hann ekki prettað. ]>æö' sjáuni vér, er vér athugum, hvað til þess harf að koma kössunum ttpp á loftið. Kassarnir fara ekki þversfótar af sjálfum sér. það kostar e r f t ð >, að koma kössunum upp á loftið, og erfiðið var það, sem ég bor«nði ttfcíi.andnum. En hvað er þá erfiði ? Lé til vill þvkir þetta ófróðlcga spurt og letimaimlega, því allir, sem einhverntfma hafa tekið hand- artak, tnunu þykj ist vita, að erfiði er fólgið i því. <ag vinna bug á við- natrn og að ti, ^ þarf afi) jafn- maktð q« vjpfuámig er Kassarntr veata vtfin atn, þegar rcynt er að l>fta [X^irn fra jör6u, og þttta viÖ- nam er jafnt þunga þeirra. þyngd mælttm vér í kílógrömmum. En erfiðið, scm f því er fólgið aðlyfta 1 kg. í 1 metra hæð, köllum vér kílógrammctra erfiði. Ef ég í staft þcss að lvfta 1 kg. í 1 tnetra hæð lyfti 10 kg. í sömu hæð,þá tífald- ast erfiðið, hvort sem ég lyfti hverjn kílógrammi út a< fyiir stg ■eða öllum í senn. En erfiðið tífald- ast lika, ef ég ly<tí 1 kg. í 16 svro aftur sömu leið með vaxandi hraða, unz reipið hangdr beint nið- ttr, lyftast á nv iafnhátt og fyr, og þannig koll af koJli. í revnvl- inni lyftist kassinn í hverri nýrri umferð lægra en áður, sem kemuí af því, að nokkuð af erfiðinn, se"n hatm hefir drýgt, gengur til þevs aö vinna bug á viðnámi lofrsins og ntiningsfyrirstöðunni, þar setn krókur og reipi koma saman. Með- an kassmi vrar að falla svo langt niður, sem hann komst, jókst hon ttm ný orka, sem fólgin var í hrað- amtm, og þessi orka, hrevft- o r k a , breytxist aftt.r í crfiði, scm gekk til þess að lyfta honttm aftur og signast þannig á viðná,nt þvngdarintvir. Hreyfi-orkan dvin- ar því mcir, sem erfiðið vcx, b. e. kassinn lyftist. og þegar hann nem ttr staðar, hcfir hann fengið slað- orku, sem aftur brcyt-ist á fallinu t hreyfi-orku, — koll af kolli. Ef til v ll þykir þetta undarlega að orði komist, en þó vita allir, >“■ hlutir á hreyfingu geva dtygt erfiði unnið bug á viðnámi, að streymandi vatn getur hrcyft vinnuvélar og stundum flutt stór hjörg úr stað, að streymandi loft, stormurinn, hrærir skip yfir höfin og rífur sttmdum hús af grttnni og eikur up<p með rótum. Jafnkunn- ugt er hitt, að því hraðara, sertt hlutur fer, því mcira erfiði getur hann drýgt, ef liann mætir við námi. Ka'gli gienjur ekki inn í tré, láttir og hann er hlýr og b'artii' vfirlitum, en það er sólin. í sólar- ecislttnum, ei jtirtirnar sjúga í si«, bvr orkan sem l»ær ncvta, er þær vinna lífræn efni úr kolsýrunni. En jurtirnar eru ekki að eins orkubrttnnar manna og dvra á bann hátt, er nú var greittt. Koli lögin. sem flestar vinnuvélar heims hafa hitanu tir, eru ekk-i nnttað e*> jurtaleifar frá fvrri jarðöldum, «« orka }>eirra er bví a'ttuð sem bezt, því hana má rekjj til sólarinnar. 1 ér sögðum áður, að orku þyr.fti til að skilja að efm, sem sameinast hafa, og vér höfum séð, hvcrnig geugur með kolsvruna. — Annað darmi skulum vér netna : Vatnið er samsett af tveim I< ft tcgundum, vatnsefni og súxrefni. Jtcgar þœr samednast, myndast vatn og hiti. En með fulltingi raf- ma>g nsstraums má skilja þessx fruniefni vatnsins að aftur, og v-eita þeim þanniv á ný orkuna, sem þau mistu vrið sameininguna. Rafmagnsstraumur kemur fram við efnasameiningar, er verða í rafmagnsvirkinu, svo að um leið og frumefni vratnsin« £á aftur orkn sína, gcngur orka annara efna til þurðar í rafmaynsvxrkinu. Nu má að vfsu framlciða rafroagnsstraum með öðrum tilfœringum, t.d. með rafsegtilvtl (dynamo), En orku barf til að snúa þeirri vél sem öðr- um, og hvort sem hún g«ngur fyr- ir handafli, vatnsafti cða gufuafli, verður BÍðtxrstaðaja tum wmu ; Wynyard, ■ Sasfí. a k k a r o v ?) BKtBTff.VfeT J>uifamanninn þar og hcr þrautir margar ltrvgg’a. Saimmæli þ;ið s.'gjum vér : “Sælla er að gcfa en pigg.ja”. það er g&mall og sannttr máls- háttur. Ií«x svo tekur mtður feg 5 inshugar rxð gjöfum, þegar þdr er stór og ncyðin þrcttgir að. Eg er orðinn þvi vel kiinnur, því mín- ir hefcðruðu Og góðu meöbræður i »t systur iiafa ckki látið '■itt eíl't liggja, að veita mér hjálp hvað tétir annað, í mínum langv irardi j veikindum. Og gat ég þess t T.óg- bergi og Ileimskringlu >1. apríl. — j En þá, setu hafa rétt mér hjálpar- ! hönd f járhagslega síðan, linn ég i skyldu míima að ncfna, og eru það þessxr : Mr. þotl. Nelson, $14. Gor'd tempíar«stúka« Fræko •>. Tantal- lon, Sask., $16. Wrt. V. S' t tnsson j og Mr. S. Thorson $5 hvi.vt. Dtáktta»e/»>d Tjaílbáðtr safr.aðar $5. Mrs. S. V. Hólm, $1. Mr « Iljáltnarssott (S. Mrs. T. Stephan- fon. I>eslie, Sask., 8. Miss \ Thorgeirssott, $2. önefnd, $2. Mrs. G. Jofansott, $1.50. Mr. S. Arn.i- sou, Mr. Kr. Kristjénsson, Mrs. G. Haálsoti, Mise *G. G-nIason, Mrs M. Sv«n*««n og tvær únefndnr, ; $1 hvcrt. Urs. 0gtmm.l-.son og A. 8EGALL (áður hjá Eatcn félag nu). Besti kvennfata Skraddari I.oðskinna fötum veitt sérstakt athygli. Hreinsar, Pressar, Gerir við. Fjórir (4) alfatnaðir hreins- aðir og pressaðir, samkvæmt samningum, hvort heldur er karlmanna eða kveníatnaður, fyrir aðcins $2.00 á mánuði. Morni Sargent og Sherbrooke

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.