Heimskringla - 06.04.1911, Blaðsíða 2

BlS 2 WIVNIPEG, 6. APRÍL 1911.
SlIMSKtlNOCA
Ættartölur
fV ESTU R-ÍSLENDING A)
'j>að hefir frá aldaöðli verið tal-
íí) meðal æðstu kosta truuitis að
utn' verið hyllst til, að rekja aett-
irnaíT ttpp til konunig'boriima
mattna hclzt, hvcrja svo sem
króka-vegí vísindanna til þess þarf
að fara ! Alt má þetta að visu
vel til sanns vegar færa.
vera vel ættaður ; og ail-tnörg-um j Ivn nú horfir við úr gagnátþ'ri
r.r eitn í dag alveg jafarsárt um, ; átt sú þjóðnæktajrleysis stefna,,
atC sá kostur sinn (virkilegur eða j sem ■einkum hér vestan hafs er
á^yndaður) sé viðjirkendur út i j gróðursett í akri útlends fjárdrátt-
fari, eins og annað ágæti í fari arþótta, að einu gildi um ætt og
sími. Svo mjög sem fornöldin uppruna ; alt sé nndir komið af-
íagði rækt og lotning við hetju- j rekuin éinstaklinigsins einum sam-
skarp og hugprýöi, þá lyfti þó ætt- j an ( og sé auður og persónuleg
ar-aðall j>eim aiburðum á æðra og ! upphefð hvers fyrir sig það eina,
göingra stig í áliti manna. Og j sein fuinn á að berjast fyrir og
fcvað svo mjög að þessu, að fram- j viirna að. Aðrar hugsjónir allar
'Xraíarandi yfirburði þurfti oít og j séu reykur einn og rugl. Mætti
“snatt fyrir ótigna menn til að j manmi fiimast, sem hér sé durna-
Srjótast fram til meta og mann- j skapur seiiini tima alþýðu af þjóð
-vxrðinga. þessu samfara var svo j vorri, komdnu fram í nýrri mynd.
þítö, að jafnt og ein þjóð sótti Og í annan stað er þessi lífsstefna
fcram fyrir aðrar að mentun og 1 svo lágrar ættar (!) sem verða
jnaandáð, þótti það mikill sæmd- má, |iar sem hún fyrst og fremst
arauki að lieyra þeirri þjóð til og ! dýrkar Enskinn, með því að taka
vfPíi af henni fæddur. þannig er j upp alla hans hugsun cg háttu,
þíið t. d. haft eftir lúuum nafn- j en afneitar þar með einnig sinni
ienda griska speking Platon, að \ eigin þjóð og lieiuw eðli. — það
«itt af því þrennu, sem hanm þakk- ( er sagt svo, að ekki miegi spyrja
aði guðdóminum fyrir, væri það, hvítan Astralíumann um ætterni
að hann var faíddnr griskur. þessi hans, og sé það hontim móðgun I
arttgöfgis- og þjóðcrnis-metnaður ! j>vi Astralíubúiar yfirloitt eru
fctar svo niðtir eftir öllum öldum
aít til vorra daga, —og rennur í
TKtimínni smnan við ættrækui og
sfálfselsktt annars vegar, en þjóð-
va-kni og ættjarðarást hinsvegar.
það má án efa fnllvel segja,
þtgar á þetta er litið, að of mikil
iher/.In liali fyr á öldttm verið
I&gð á ætt- og þjóð-göfgina eina
út iaf f\-rir sig, án meins tillits til
persónulegra kosta námsins sjálfs
s eiginlegum skilningi. En jafn-
framt því virðist það þó einnutt
hnbj vaJtað ósjálfrátt fyrir þjóðun-
tm, alt til þessa, að ekki sé það
eötskisvert fyrir afkomandann,
ávert og þvilíkt foreldri hans er,
sem einmitt nú er svo freklega að
saimast nf athugunum vísindanna
á vornm dögum. Og er þetta at-
*íöi eitt af þeim, scm fylgt hefir
*ðíiskynjtin mtunnkýnsins frá byrj-
*tr. — En hinsvegiar : þó segja.
megi, að ættarmetnaðurinn ha.fi ó-
■citdnlega á aðra hliðina leitt til
oflætis og ltégótn !egs þótta, þá
Aeíur það að eins átt sér stað til
jálns við hvern annan mannlegan
lbst sem er;
þbssi (metnaðar-) tilfmning fyrir
f/þjóð- og) ætt-erni hefir svo vakið
i|>á íræöigrtin. sem neínd hefir ver-
ið ættfræði; og höfum vér
ladie*dingar staðið jafn framarlega
*■ þeirri fræði eins og nokktir önn-
*r þjóð. þó er ekki svo að skilj i,
að aðrár þjóðir séu ekki teljandi
fal, — sem fáfræðingar gætu, ef til
*jjl, ímyn<lað sér. Finkum er það
alkiirana j>titn, sem nokkttð hafa
Sésið um háttu annara þjóða, að
alt í frá fornöld hefir það, veriö al-
títt, ofan til vorra daga, hjá hin-
ruu hærri stéttum mentalandnnna,
að gæta sem be’/t ættemis síns ;
»eðíram að sjálfsögöu vegna
eriðafjár og ytri metorða, en jafn-
fjfemtr og meðfram vegna með-
Sæddrar ættexnis trygðar, setn na-
skvkl er bæði foðurlandsást og
ættFaekni, og tíilin hyfir verið af
direngsk-upartnvnnum ein hin æðsta
*pmd manns og ágæti. lin til
söjinunar þessari ættardýrkun
tneðal atinara þjóða, bæði fyr og
síðar á tímum, má mörg og marg
vísleg dæmi til færa ; og faýzt ég
víð, að allir fróðir menn kannist
tí5 sitthvað I>ess efnis, að minsta
losti við ttmhugsun.
Að kynstórir ínenn haldi á ýms-
an hátt fram ætterni sínu, er ekki
œma mjög svo eðlilegt og enda
ajálfsagt, þar sem þaö er eintt
þáttur jiersónugildisins í hverri
aierkingti sem er. lín í annan staö
er það og jaínr eðlilegt ættarsmá-
irin -niönnum, að leyna tippruna
jdnum ; og erti þá slíkar forelclra
cða forfeöra felnr einn þáttur
þeirrar smæðar.
íslendingar hafa, oins og ég drap
á, verið miklir ættfræðis- og ætt-
artölu-menn, bæði að fornu og
aýjii. Ekki hefi ég orðið þess var,
að neitmm þyki kynlegur ætta-
jnetnaður Islendinga til fotna,
meðan þrek og þróttur þjóðajinn-
ar stóð í fullum blóma. En að
lírati hefi óg heyrt vikið, að nútíð-
ar Islendingar hugsi ekki um ann-
«ð en ftS stæra sig aif fornu ætt-
tmi sínti, og láti þar við sitja ;
rn hinum þættinum glevmi þeir,
sem sannri ættartign og þjóðrækt
sé samfara, að framfylgja kvn-
göfgi,sinni — í drengskap og djarf-
legum afrekum —, og nemi staðar
við orðin ein. — þetta er sagt, og
á sér, ef til vill, nokkttrn stað ;
ftæfii hvað snertir durnalegar mis-
skilnings-hugmyndir alþýöunnar á
seiimi tímum yfirleitt, viðvíkjandi
háttum og framgöúgu fommamva ;
og í annan stað orðabelgingar
vtnissra (einkum >"ngTÍ menta-I
Jnanraa á vorum dögurn, um forn
néttimdi og forna þjóðgöfgi, sam-
fára glitmiklum glamuryrðttm um
frelsi oc sjálfstæði, framsókn o. s.
irv. Alt að einu hefir í ættartöl-
komnir af sakamöranum, sem flutt-
ir voru þangaö í hegtiiniga.rskyni á
18. öldinni. Einiltver svipuð tilfinra-
irag virðist vaka iyrir þeim, sem
i afneita ætt sinrai og )>jóÖerni og
! elta annars lands htigsttn og
: háttu. En að svo er, hviað ýmsar
íslenzkar persónur snertir, eftir að
til j>essa lands kom, á því er eng-
inn vafi, — og það í svo frekri
I mynd, sem vera má. Svo langt
! getur einfeldni og fordiild farið
með fólk.
| Svo að ég víkji nú beint að ætt-
artölunum aftur, þá ertmeðal ann-
! ars þess að spyrja : Að hvaða
haldi kemtir möttnum, að vita um j
uppruraa sinn og ætt? því svara
ég : Svo framarloga, sem þítð er j
; nokkurs virði fyrir nokkurn mana,
! að þekkja sjálfan sig, — sem að
| sjálísögðu er eitt hið fyrsta og
helzta framsóknar-skilyrði hvers j
einasta manns —, þá er það jafn- j
hliða nauðsynkjgt, aö jxikkja ætt
sína og uppruraa, því framar í ætt-
inni koma, ef til vill, fram ýms
! þau eðlis-einkenni, stunditm á ,
j hærra og stundum á attðsærra I
stigi en hj i viðkoinanda sjálfum. !
j Sé ha.nn af tignum ættum, þá er i
i [>að hvöt fyrfr hann til að halda
j nppi sóma ættarinnar með fram-
í komti sinni og framkvæmdttm. Sé I
I hann aftur á móti smáættaður, er ■
alt að efnu hvöt fvrir hann að
j jafna upp það, sem á skortir í
i ættirani, með eigin manndáð og
atorkti. Rn fyrir ætt sína ætti eng-
inn að fvrirverða sig, hver sem
htin er ; vegraa ]>ess fremtir, að
j bera af forfeðrum sínum sem
! smærri eru. — Og enn er þó ótal- j
; inn sá kostur ættfræði fog ættar-
talraa), að hún hvetur niðjana til (
! þjóðrækni og j>ar með til þjóðar-
j metnaðar ; og verður vor kynslóð i
! bví fnemtir fvrirmvnd komandi I
! kvnslóða. í þessnrn efnmn, setn hún j
1 rekur hér rækilegar úr hlaði, og
liorgtir j>ess meira við í þesstt máli, j
sem vngri kvnslóðin hér ttppalda,
hefir engan hug né hneiging til
síns forna ættlands að neínu leyti,
svo frantarlega, sem hún ekki favr j
sédstaka næma hvöt frá eldri kvn- i
, slóðinni. Og gieti þeir meðal ann- i
i ars ekki talið ættir sínar lengra en .
I til einhvers Ameríktt-farans, t. d. |
j á fvrri öldinní, svo framarlega, j
sem þeir hafa engin gögn t hönd- j
jtim. F.nnfremttr verðttr alltir litnr i
i á landnáinssögurn Vestnr-tslerad- j
j inga (tniintilegum eða skriflegtim), !
j eða að minsta kosti samfaand i
j þeirra við heimalandið, þess 1
! frjórra og ferskara, setn fleiri ætt- j
j fræðisgöign erti fvrir höndum. Ilitt ■
| er annað mál, að mikitj fram að
, j>essu hefir hagur flestra Vestur-
íslindiraga staðið svo, að þeir.hafa i
haft anraað að hugsa um en ætt-
fra-ði. Kn nú er hagtir all-margra
jn-irra koinitin í jnatin blóma, að ;
1 þeir geta farið að lítá í kring nm
, sig ögn, og sinraa fleirti en slita- j
! lansu vegbroti fyrir lífsins þurft- i
! íitn. Og sé ég meðal annars þá .
! frelsishvíld í fegtirstri og hugþekk- ;
j astri mynd fram koina hjá þoitn.
j setn taka sér næði til að hverfa I
! um stund lteim til fósturjarðarinn- ;
; ar ; og sprettur' þetta alt m>p al
! einum tneiði, og það sem ég hefi
j héir um rætt aðallaga.
Eg veit ekki til, að hér vestan |
■ hafs sétt ttfcin veruleg gögn fyrir
j höndtim til samstæðra og áreiðnn-
legra ættfræðis rannsókna og ætt-j
I airtalraa. Býzt við að hetm (til Is- i
1 larads) verði að snúa sér í þeim !
! efmim ; en mikil tryggitig er þar j
og fyrir áreiðanleik jx'irrar fræði- ■
greiraar, héðara af safn allra finnan-
Ibgra eldri heimilda í þeim efntim, ;
sem öðrtim. til landshóka- og j
Iandsskjala-safnsins, — svo sem ;
i Ministerial faækttr. sem hafa fæð- j
: ingar- og dánar-dæigur manna inni
I «ð halda, o. s. frv. Erarafremur eru
! og nú í Reykjavík sérstakir fræði-
meran í þeirri fræðigrein, með
KAPPGlfjlMU KEfflNAUTARNIF^
Hér gefst að líta kempurnar sem íþróttir sínar sýna
almenningi í kvöld, íimtudag i Goodtemplarahúsinu.
Jón Hafliðason Fred Cook
T3.\ÐIIi eru menn þe98tr sagðir elfdir íþróttamenn og má þvf bóast við hörðum aðgangi Jön [er mörgum lördum að
gððu kunnur og hefir hann hlotið lof mikið fyrir hreysti. Meðal annars hefir hann æft mjög mikið við Chas Gust-
avson glfmukonung Winnipeg og segja þeir sem séð hafa að litla yfirburði hafi Gustavson yfir Jón. Vonandi fylla
landar húsið, það er ekki svo oft sem tækifærið gefst að sjá íslending sýna frækleik sinn í þessum efnum.
Aðgangurinn er 75c og 50c.
greiðari aðgang að heiinildum og
meiri þekkiragu e:i áðtir vær, vegna
þess sérstaka ha>gðarauka, sem
þesstt raýja safraa-fyrirkomulagi er
að þakkja. f>g má þvf jafnframt afl
sjálfsögðtr húast' við, að ódýrári
sétt nú einraig tipplýsingar allar i
ættfræðisefnum, heldtir enn nokkru
sinni heíir áðttr verið. Að minsta
kosti í tiltölu við vaxandi trygg-
ingtt og áreiðanleik'.
Þoustkinn Björnsson
Islands-bréf.
Reykjavík, 20. fehr, 1911.
Vintir Baldwinson !
lyg minraist þess, að ég lofaði
]>ér einhverntíma að senda Ileims-
kringltt þinni nokkrar fréttalínur
írá gítinla Frórai, og nú vil cg sýna
lit á,,að efna þetta loforð, enda þó
ég búist við, að þetta verði nokk-
ttð í molnrn.
Jyg veit varla á hverjtt helzt skal
hyrja, ltklega tíðariarinii, eins og
flestir firegnritar gera. Ég kom til
Fróns í byrjun septeinbermánaðar
og brá um það leyti ul votviðra,
er stóðu um 3 vikttr. Varð hey-
skaptir þvi endasleppari en ella ;
sanit varð góðttr meðal-heyskapttr
itm land alt, sumstaðar betur. —
Eftir það var haustið alt fram að
jóltfm mjög gott, sífeldar stillur
og góðv'iðri, svo menn mttna nattm
ast jafngott haustveður. Um jóta-
levtið brá til umhleypinga, er liéld-
ust jaraúar og fram í þcnnan mán-
uð. Síöustu viktir hefi.r verið stflt
og gott veðtir, en míktll snjór, alt
að tveggja feta hár, cn mjögfrost-
lítið. Frost hafa veriö svo lítil,
það scm af er vetriuum, að nattm-
ast er lrægt að segja að glngga
Iiafi lagt, — það er að segja hórna
í Reykjavík. Norðanlands hafa
komtö snörp frost i nokkra daga,
18 gr. á Celsius að mig minnir
hæst á Grímsstöönin á Fjöllum.—
Tlevbirgöir <-ru sagöar nægar um
land alt, og fénaöarhöld góð.
í góðtt tíðinni í haust var mjög
mikið unníð að jarðabóttim hér í
kring ttm Reykjavík, og í námtmda
við bæinn er naumast nokkur
lilettur til, sem ótekinn er til rækt
un,ar. Grjóturðarholt, sem voru
áðtir en ég fór vestur, ertt nú orð-
in að stórtim túnflákum. Nokkrir
eru farnir að rækta hafra í Gróðr-
arstöðinni og víðar og hefir gefist
allvel. Eftir fáein ár hér frá verð-
ur alt land í kringum Revkjavík
fullræktað. Bvggingiar hafa og auk-
ist mjög mikið, svo bærinn er
naumast þekkjanlegur. Heilar göt-
rar myndast o. s. frv. Síðasthðið
ár voru mest bygð tóm stein-
steypubús, og inunu nú, sem bet-
ttr íer, llestir vera komnir á þá
skoðura, að þau eigi að byggja
fremttr en timiburhús. Bankarnir
styöja lika aö þessu með því, að
veita meiri og hagkvæmari lán út
á sttiinhús en tdmbnrhús.
lykki get ég sagt um með neinrai j
vissu,. hvort eíraahag til sSæita hef- j
^ ir farið fram síðustu árin. Menn, ;
j sem ég heft átt tal við um þetta, j
j t-rtt ntutmast á sama máli. Sumir j
segja, að híinn sé alt af að færast j
áíram ; aörir, aö hanra standi í !
staö\ F.tr það ber öllitin saman j
tim, að mikiö haíi vt.rið unnið i !
j sveitum að ýmiskonar jarðabót- |
um, sem fttllar líknr eru til að j
! beri góðan árattgur í iramtíðinni, i
: þó tkk i sétt þær enn larnar að gefa j
j af sér miklar tekjur, svo sem á- j
veitur, giröiitgar, o. s. frv.
Eg veit ekki, hvort óg á að J
legg.ja út í, að segja þér nokkttð
! ttm póEtíkina ; enda natitnast þarf-
I legt, þar scm þú sérð öll blöðin.
! það virtist liggja nokkttrskonar
tnók vfir ht-nni eítir <>11 rnálaferlin, !
þantgað til þing kotn satnan, en þá ;
; fór nú að hvessa aftur.
Fyrir þing voru farnar að heyr-
, ast all-háværar raddir um það, að
i vmstr sjálfstæöiSmehn værtt orðnir
; óánægöir iraeö ráöherrann yfir
vmsttm hans gerötim titanlands og
innan, og væri því eigi ólíklegt, að
, þetr mtindtt revna að losa sig við
! hann tindir eins og þeir fengju færi
já því, — þegar þing kæmi saman.
Vmsir af mönnltm flokksins, þar á
fneðal nokkrir þingmenn, mtinti
hafa fengiö ótirú á hrntnn strax í
“Forsetaförinni” 1909, erada þó
]>eir stiltu sig þá, að láta ekki
mikla óánægju í ljósi, til þess aö
stindra ekki flokknum ; og eihn
þinigtnaöttr sagði viö mig í haust,
sköfnmu eftir að ég koin, aö nærri
liafi logiö, aö þá strax kæmi frant
vantraustsvfirlýsing á hendtir ho:i
um.
Iýn óánægjan jókst, þvf mönn-
um fanst ráöherra a'finlega slaka
j til ttndara danska valdinu, hvar
setn þaö leitaöi á. Svo bætti það
j ekkd til, að hann þótti aðgeröa-
litill hér heima, og aö mörgtt levti
! feta í fótspor H. Hafsteins, ein-
: mitt á þeim atriðtim, sem hann
hafði skammað II.II. tnikið fyrir
j áötir, meöan hann var ritstjori,
j svo sem t.d. meö tmairbúning
lagaifrumvarpa, krossatildur o.fl.
Eftir aÖ þing kotn saman, leið
ekki á löngu, að óánægjan brytist
út. Fyrst reyndu all-margir þing-
menn flokksius, að £á ráðherra til
aö lieggja níður embæ-tti með góðu
— en það gekk ekki ; tóku þá
tjórtán af þeim það ráð, að lýsa
yfir, að þeir kæmu fram með van-
traustsyfirlýsingu. Kom hún fram
t neðri deild að eins — var álitið
óþarft, að hún kæini íram í efrt
Ueild —, og var samþykt þar með
7 atkv. sjálfstiæöismanna og 9 at-
kv. minnihltitaras. Forsieti H. þor-
steinsson telst til beirra 7 óá-
nægðu, svo alls eru þeir 8 í' neðri
deild, eða hvlmingur sjálstasðis-
ílokksins þar.
Ben. Sveinsson ritstjóri, þingrn.
N.-þdrageyiraga, hafði framsögu á
hfcttdi, og vítti undanhald ráð-
herra í sa mba nd smá 1 i n u. Hann
hefði ekkert giert úr akilnaðarrödd-
um, og legði raú til, að ekkert væri
aðhafst í málinu fyrst um sinn.
Vítti tinnig uradanhald í hotn-
vörpnsektamáliau, og viðvíkjandi
viðskif.taráðunautnutn, svO' og
langdvalir ráðherra að ástæðu-
litlu suö'tir í Danmöiku, og að-
gerðaleysi hér heima, lagafrum-
vörp fá og lítt merkileg og maum-
ast fáaraleg hér, fyr en á þing kom
raema á d ö n s k u. Skúli og aðr-
ir tóku í sama strerag. Ráðherra
reyndi að verja sig og talaði mjög
lengi, en fremur þótti mér ræöur
hans veigalitlar og röksemdir hans
gegn aðfinslttm óaðgcngilegar.
J>egar litiö er yfir þingmennina í
Sjálfstaödsflokkntim, sem voru
með og móti vantraustsyfirlýsirag-
unni, ]>á verður }>að lióst, að með
henni cru flestir, ef ekki allir, ‘ta-
dikalari’ þiragmenn llokksins, en
þcir íhaldssamari á móti. Sttmir
af þcim fyrnefndtt muntt hallast að
skilnaöi, enda er engum efa htmd-
iö, að sú hreyfirag vex óöum hér á
landi.
Til dæmis var stofnað hér ný-
lega í Reykjavík félag með um 100
tingum námsmönntim t æðri skól-
nmim, er nefnir sig : “Félag ungra
skilnaöarmanraa”, og bcirat hefir
skilnaönrprógram efst á blaði.
iþá má Og faenda á bað, að til-
laga su í sambandstnálinu, er kjós-
cndnr Sjálfstæðisflokksiras sam-
þyktu hér á þingmalaftindum í
vetur, og fékk á 7. nundrað atkv.,
var skilnaðartillaiga, 'enda samin
af akveðnum skilnaSarmanrai, —
Gísla Sveinssyni lögntanni.
Ifver tekur við ráSherraembætt-
inn nú, er eigí fullráðið, er þetta
er skrifað. Báðir paitar flokksins
vilja koma ,að manr.t úr síraum
hópi ; líklega verða ’pó ]xir ‘radi-
kala ri vfirsterkari, cnda sanngjarnt
að ]>eir fáj nú að teyna einn af
síraum mönnum. Ilver hlutskarpj
asttir verður, á að vejða opinbert
fyrir 11. marz, en næstir munu
standa Skúli, Kristján Jónsson
eða Hannes þorsteinsson.
Við vonum, að flokkurinra klofni
ekki, þrátt fyrir þennan ráðherra-
ágreining, og hugsi meira um mál-
efnið en meanina.
Með vinsiemd, þinn einl.
A. J. Johnson.
FRIÐRIK SVEÍNSSON
húsmáling, betrekking, o.s.frv.
tekur nú að sér allar tegundir af
Eikarmálning fljótt og vel af hendi
leyst. Heimili : 690 Home St.
JÖN JÖNSSON, járnsmiður, aö
790 Notre Dame Ave. (horni Tor-
onto St.) gerir við alls konar
katla, könnur, potta og pönnur
fyrir konur, og brýnir hnífa og
skerpir sagir fyrir karlmenn. —
Ait vel af hendi leyst fyrir ktla
horrtm.
Flerra Jón Hólm, gullsmiður að
770 Simcoe St., biður þess g«tið,
að hann selji löndum sínum gull-
og silfur-mutti og gigtarbelti. —
Belti þessi eru óbrigðul við gigt,
ef þau eru notuð samkvæmt fyrir-
skipunum Jóns. Kosta að eins
dollar og kvart.
Bækur
Gefíns
FÁ NÝJIR KAUP-
ENDUR AÐ HEIMS-
KRINGLU SEM
BORGA $2.00 FYRIR-
FRAM, OG ÞESSUM
BÓKUM ÚR A Ð
VELJA : —
V
Mr. Potter frá Texas
Hvammverjarnir
Konuliefntl
og Leyndarmál Cor-
dulu frænku —
Alt gððar sögur og sum-
ar ágætar, efnismiklar,
frððlegar og spennandi.
Nú er tfminn að gerast
kaupendur Hkr. Það
eru aðeins fá eintök eft-
ir af sumum bókunum.
Heimskringla
P.O. Box 3083, Winnipeg