Heimskringla - 18.04.1912, Síða 4

*, BLSi
WINNIPEG, 18. APRÍL 1912
HEIMSKRIN GLA
Jíeitnákfittaía P,,B,8”ED «
HEIMSKRINGLA NEWS & PUBLISHING COMPANY, LIMITED
Verft blaösins l Canada ok Bandarlkjnm, J2.00 nm ériO (fyrir fram borgaO).
Sent til Islands $2.00 (fyrir fram borgaO).
B. L. BALDWINSON, Editor <£ Manager
729 Sherbrooke St., Winnipeg. Box 3083 Phone Garry 4110
Roblin samsœtið mikla.
Aldrei hefir í fylki þessu veriö
veglegri vottur sýudur nokkrum
þjóömálamatmi, en sá, sem Hon.
R. P. Roblin, stjórnarformanni
Manitoba íylkis, var veittur á
Hotel Royla Alexandra á fimtu-
dagskveldiö var. Full tvö þúsund
leiðandi menn víðsvegar að úr
Vestur- og Austur-Canada voru
þar samankomnir, til þess aö
votta með nærveru sinni virðingu
þá, sem þeir bera fyrir stjórnar-
formanni þessa fylkis, og til að
óska honum til lukku með sigur
þann hinn mikla, sem
í skaut fallið með stækkun Mani-
toba fylkis, sem hann hefir ósleiti-
lejra barist fyrir um 30 ára skeið.
Veizla þessi var sögulegur við-
burður í öllum skilningi. í fyrsta
lagi var það, að hún var stofnuð
sem opinber fagnaðarhátíð í minn-
ingu 'um það jafnrétti, sem Mani-
toba hefir nú hlotið, bæði hvað
snertir stærð og fjártillag úr ríkis-
sjóði, við hin önnur fylki sam-
bandsins. í öðru lagi fyrir það, að
hún var ekki flokks-samkoma, held
ur voru þar menn af öllum flokk-
um, sem komu til þess að sýna
sainhygð sína, sem borgarar lands-
ins, tneð hverjum öðruni, er gleðst
yfir vaxandi velgengni þessa fylkis.
1 þriðja lagi var samkoyia þessi
S'iguleg fyrir það, að huu s.iiuan-
stóð af mönnum af ölt im þenn
þjóðflokkum, sem liér er i í fylkinu
og sem allir voru knúðir af sama
hugarþeli til þess að sýna virðingu
st jórn arform anninum.
Og í fjórða lagi var lnin söguleg
fyrir það„ að þar voru sérstakir
sendimenn frá Quebec fylki, sem
kváðust hingað komnir til þess,
að bera vitni um þá aðdáún, sem
Quebec búar hafa á Ilon. R. P.
Roblin, fyrir hans miklu og góðu
hæfileika, og það álit þeirra, að
hann sé i allra fremstu röð þeirra
mikilhæfustu þjóðmálamanna, sem'
verið hafa í Canada ; og fyrir það,
hve miklu hann hafi áorkað til
hagsbóta þessu fylki síðan hann
varð stjórnarformaður. Auk þeirra
manna, sem framháru þetta erindi,
voru og á þessari samkomu þrír
af ráðgjöfum Ottawa stjórnarinn-
ar og nokkrir sambandsþingtnenn
úr Austurfvlkjunum, sem allir
voru hingað komnir í þeim eina
tilgangi, að heiðra Ilon. Mr. Rob-
lin með nærveru sinni, og að votta
honum virðingu og samhvgð stétt-
arbræðra sinna, þeirra, er ekki
gátu verið viðstaddir.
Samfagnaðarskevti komu og frá
tnönnum í öllum fylkjum ríkisins,
en sem ekki gátu verið viðstaddir.
Meðal þeirra má nefna Rt. Hon.
R. L. Borden, Ilon. K. D. Monk,
Ilon. Richard McBride og Hon.
F. W. G. Haultain. Sömuleiðis
skeyti frá Prince Albert.
Hon. Robert Rogers stýrði sam-
swetinu. Hann kom hingað beina
leið frá Ottawa til þess að taka
þátt í þessum fögnuði, — til að
samgleðjast með fylkisbúum yfir
vexti fylkisins og bjartari fram-
tíðarhorfum. Hann kvaðst hafa
verið í 12 ár í nánu sambandi við
Hon. R. P. Roblin, og geta borið
þess vitni, að honum, meir en
nokkrum öðrum manni væri að
þakka það, að stækkun Manitoba-
fylkis væri nú fengin. JJann hefði
sífelt Og óaflátanlega unnið að því,
að fá hin önnur fylki í samband-
inu til að víðurkenna réttmæti (
þeirra krafa, sem hann hefði gert
fyrir fylkisins hönd. Og svo hefðu
röksemdir hans verið ómótmælan-
legar, að stækkunar-frumvarpið
hefði fengið staðfesting rikisþings-
ins með fuílu samþykki allra fylkja
f Canada, — þrátt íyrir það, að
andstæðingar Borden stjórnarinnar
í þinginu hefðu um langan tíma
barist móti nálega hverri grein
stækkunarlaganna.
Hon. R. P. Roblin flutti langa
ræðu og snjalla, og er óþarft, að
birta hana alla hér, en ýmsar
setningar í henni eru svo fræðandi
og lýsa svo vel hugsunarhætti
stjórnarformannsins, að þeirra
verður hér að geta. — Meðal ann-
ars sagði hann :
“ Lff og æfistarf þjóðmálamanns-
ins er þjóðarinnar eign. Hann er
ávatt i ljósrákum almennrar að*
finslu og yfirlits. það giidir að
einu, hv,e frómlundaðnr og hrein
skilinn hann er,
hæfileikum hann
hversu velviljaður hann kann
vera ættjörðu sinni og þjóð, —
það verða þó einatt einhverjir,
sem misskilja hann, og það sem er
enn lakara, sem rangfæra hugsanir
hans, orð og gerðir”.
“ þessi sannleikur, ásamt með
því, að óhöpp koma fyrir nálega
eins oft og höppin af starfi hans,
kasta dimmum skuggum á götu
þjóðmálamannsins og þr.evta hann
á líkama og sál”.
“ Hæstu og beztu laun, sem
nokkrum þjóðmálamanni geta
hlotnast, eru virðing og tiltrú
ineðborgara hans.”
Manitoba búar hafa verið mér
vort hlutverk er, að láta tilgang
þeirra og ætlanir rætast”.
“ Vér höfum hér í Vesturlandinu
tvö öfl, sem hættuleg eru fyrir
framtíð landsins. þessi öfl eru :
“prófessional” æsingamenn og
saurblaðaritstjórar. Hvort aflið
fyrir sig er hættulegt á sínu verk-
sviði. Bæði þessi öfl þrífast á trú-
girni og fáfræði áheyrenda þeirra.
þeir vinna óallátanlega að því, að
æsa upp sundrung og óánægju.—
Vér höfum þessi öfl á meðal vor,
að | og það þarf hrausta hönd og á-
kveðna stefnu til þess að Kalda
beim í skefjum, — þeim, sem fyrir
30 silfurpeninga mundu • selja land
sitt og konung og jafnvel sjálfa
sig. þeir ráðast á kastala canad-
isks þjóðernis og samband vort
við Breta á allan hugsanlegan hátt
— stundum með beinum, opinber-
um árásum og stundum með læ-
meirihlutann. jiegar svo kynni fyr-
ir að koma, að málstofurnar
greindi á um eitthvert mál, þá
skyldu þær hafa sameiginlegan
bingfund og fleirtala atkvæða ráða
úrslitum. — Viðvíkjandi fjármálun
um kvað Mr. Asquith einatt vera
tekjuhalla í írsku stjórnardeildinni
Og á síðasta ári hefði tekjuhallinn
orðið milíón dollars. það væri
því nauðsynlegt, að fjármálin
væru enn um stund í höndum al-
ríkisstjórnarinnar, sem hefði gert
ráðstafanir til þess, að koma þeim
umbótum á í deildinni, sem innan
íárra ára gerði jöfnuð á útgjöld-
um og inntektum landsins. þegar
það væri fengið, mætti afhenda
írska þinginu alla umsjá yfir þeim
málum.
Frumvarpið gerir ráð fyrir, að
ríkissjóður leggi til trlands á-
kveðna fjárupphæð árlega, til að
vislegum aðferðum, en æfmlega mæta öllum stjórnarkostnaði þar,
með sama markmiði : að skapa ó- j og skal sú upphæð ákveðin af þat
ánægju og lítilsvirðing fyrir lögum j til skipaðri nefnd. Auk þess skal
vorum og þjóðstofnunum. það eru j veita írlandi hálfa milíón punda
í dag leigðir menn, sem ferðast | sterling fyrsta árið, og svo lækk-
um Canada, til þess að kenna
landslýðnum, að stjórnarfvrir-
komulag vort sé ekki eins og það
honum hefir góðir. það verða liðin 35 ár þann eigi að vera, að vér ættum að
30. næsta mánaðar síðan ég steig
fvrst fæti í Manitoba, og á þeim
tunu hefi ég fylt allar stöður sem
fólkið getur veitt : Fyrst sem al-
gengur liðsmaður og sem skóla-
nefndarmaður, þá sein þingmaður
Ojr siðast sem leiðtogi. Á þessum
tíma hefir fylkið tekið miklum
hafa það, sem þeir nefna “the m-
itiative, referenduin and recall”.
Á hvað bendir kenningin um þessa
aðferð ? Er það ekki þao, að
grundvallarstefnan á ábyrgðar-
fullri stjórn, eins og brezka þjóðin
hefir mvndað hana, eflt og við-
haldið, — sé nú orðin ótæk, og
framförum, svo að yfirstígur allar mæti
vonir þeirra, sem bjartsýnastir
voru i þá daga. Fyrir 35 árum
var fylkið litlu stærra en stórt
sýsluhérað og íbúatalá þessa bæj-
ar ekki mikið, ef nokkuð meiri, en
tala þeirra, sem eru innan þessara
ekki þörfum menningar tutt-
ugustu aldarinnar ? IJpptök þess-
arar stefnu eru runnin undan rót-
um lýðstjórnar hugsjónarinnar. —
Ilún heíir upptök sín frá stjórnar-
fvrirkomulagi, sem er algerlega ó-
skylt vorum stjórnarháttum og
veggja i kyeld. þá voru engar ! stenzt ekki og fær ekki staðist hin-
járnbrautir innan 250 mílna frá ar ýmislegu árásir og erfiðu raun-
Winnipeg ; en fyrir frámunalegan I ir, sem brezka stjórnarfvrirkomu-
dugnað, óþreytandi þolgæði og sí- ! lagið hefir þolað gegnum liðnar
vakandi áhtiga á því, að rækja aldir. Manitoba cr canadisk og
borgaralegar skvldur sínar,— hafa
, þeir yfirstigið alla örðugleika, og
nú að lokutn náð því takmarki, að
verða viðurkendir jafnokar ann-
ára fvlkja-búa í þessu ríki. Yér
höfum aukist að fólksfjölda, auk-
ist að efnttm, aukist að áhrifum,
og vér höftim aukist að v.exti og
ummáli, þar til nú, að vér erum
ekki lengttr litlir og í utnkomu-
laustt fylkj, heldur er nú stærð
fvlkis vors orðin tvöfalt meiri en
stærð Bretlands og Irlands saman-
lagt ; og i stað þess að vera íbú-
ar innlands héraðs, erum vér nú
orðnir strandfylkis íbúar, með
hundrúð mílna strandlengju með-
fratn Iltidsons flóa. — þetta veit-
ir oss ný hlunnindi, og leggur oss
á herðar nýjar skyldur og meiri
ábvrgð. í fyrsta skifti um 42. ára
tíma anda nú Manitoba búar að
sér - jafnréttis-lofti ; og í fyrsta
skifti á 42. ára tímabili ertim vér
nú svo settir, að vér getum beitt
áhrifum vorum á ríkismálin til
móts við hin önnttr fylki satn-
bandsins.
Framtíð Manitoba og framtíð
Canada er, að því er auðlegð og
framfarir snertir, á svo öruggum
grttndvelli, að hina bjartsýnustu
hugsjónamenn getur ekki einu sinni
dreymt um, ltvað verður í kom-
andi tíð
bre/.k, og sá tími kemtir aldrei, að
útelt lýðstjórnarstefna fái rutt úr
vegi því ágæta bre/.ka stjórnar-
fvrirkomtilagi, sem sambandsfeð-
urnir eftirskildu oss.
“ Með voru stjórnarfyrirkomu-
! lagi — því bezta í heimi —, með í-
litium vorum — þeim þrautseig-
| ustu í heimi — og með attðsupp-
j sprettum landsins — þeim be/.tu í
! heimi og með framleitnis viðleitni
| þcirri, sem nti einkennir fólk vort,
j — þá hefir framtíðin í sér fólgin
! atiðæfi og velsæld fvrir íbtia jtessa
lands.”
Margt annað var vel sagt í ræðu
Mr. Roblins, en hér er ekki rúm
fyrir það að sinni.
ndi upphæð árlega, svo ttem 50
þú.sundum punda, þar til uppliæð
sú er komin niður í 200, þtisund
sterlings pund á ári, og skal það
vera fasta aiikatillagið.
írska stjórnin skal annast um
nóstmál landsins, og þing íra skal
| hafa vald til að Rggja á nýja
jskatta og til að breyta (auka eða
lækka) ntiverandi sköttum ; eu
brevting sú, sem þantiig kann að
verða gerð á sköttum, hefir til-
svarandi áhrif á stjórnarkostnað-
ar-tillagið, scm veitt verður tir
ríkissjóði.
En þrátt fvrir það, þó írar fái
heimastjórn, þá skulti þeir hafa 42
þingmenn í brezka parliamentinu,
eða sem svarar einn þingmann fyr-
ir hver 100 þústtnd manns á ír-
landi.
Ræða Mr. Asquiths varaði fttllar
tvær klukkusttmdir og var góður
rómur gerður að henni. Bre/.ktt
blöðin dæma um frumvarp þetta
einiröngu eftir flokksfylgi ; en jió
fara blöð andstæðinganna fremur
mildum orðtim um fru.mvarpið, —
kveða það lítilsvirði fy/rir Irland,
því að mikið skorti á, að landið
fái fulla sjálfstjórn. Irsku blöðin
liæla frumvarpinu og þykir mikið
j fengið með því ; en blaðið I.ondon
I Times segir heimastjórnar-brask
j þetta muni ríða Asquith að fullu
oiA fella stjórn hans við næstu
1 kosningar.
Ræktað fyrir Vesturlandið
4>
>
N
<V
00
McKENZIE’S
FRÆ
Vér hðfuoi
Vesturlandsins.
rannsakað hinar breitilegu þarfir
Vér seljum þær fræ tegundir sem bezt eiga við S
jarðveg Vestur Canada.
Allir framtakssamir kaupmenn sejja þær, ef
verzlari yðar hefir þær ekki þá sendið pantanir beint
til vor.
LÍTIÐ
eftir McKenzie’s frækössum f hverri búð.
Posts]jald fcerir yður voru enslcu
vörulista.
A. E. McKenzie Co. Ltd.
BRANDON, MAN. CALGARY, ALTA.
Fegursta íia ljfgirg í (aint
<
rt>
írska heimastjórnar
frumvarpið.
það var lagt fyrir brezka þingið
á fimtudaginn var til íhugunar og
i væntanlegrar samþvktar.
I það var árið 1873, að írar
tn^Tiduðti fyrst með sér formlegan
' og fastan félagsskap, til þess að
trvggja sér sjálfstjórn. Svo liðu 13
Raunþoi hins hœfasta.
(Survival of tlie Fittvst)
EFTIK JÓN EINARSSOX.
Möguleikar þessa fylkis j fr' {ll.arl« f886> aS Gladstone
eru að míntt áliti nálega takmarka )ar íram 1 Þln^ml fri,mvarP
Vér höfum hér borg, sem la5a lim aS, velta ^lend.ngt.m
j sjalfstjorn. F,n það mal for svo,
að Unionistar, sem áður höfðu
fytgt honum að máltim, snerust
strevma áhrif,
tim greintim.
og útreikningana, en vér erum
og hve ágætum | þeir, sem bvggjum. þeir sáu í hug-
er gæddur og um sínum framtíð Canada, — en
Frá alda öðli hefir menn af öll-
um stéttum og stöðum greint á
um gildi ýmsra skoðana. Hafa þá
notuð verið vopn af ýmsu tagi, og
á stundtim miður valin en skyldi.
Nálega undantekningarlaust hafa
hér átzt við minnihluti og meiri-
hluti, stundum stórkostlegur
“hluta” munur.
Hafi ágreiningsmálið verið skiln-
ingsmunur á viðtektar atriði, sem
dtemt hefir verið alment gifdi um
langan aldtir, hefir kraftamunurinn
jafnan Iryrjað svo, að e i n n hefir
sótt alla að málum ; með öðrttim
orðtim : minnihlutinn hefir verið
að eins einn maður í byrjun, en
meirihlutinn hefir verið ein lteil
þjóð eða jafnvel íleiri þjóðir.
Ilafi nýungarstefnan verið alveg
lna' ný hugsun, ný uppfunAnTng, t. d.
Árið 1892 var á ný borið fram vísindalegs eðlis eingöngu, hefir
lagafrumvarp, er veita skyldi tr- meirihlutinn, sem ekki sá, eða vildi
ttm sjálfstjórn ; en lávarðadeildin skilja framsetta hugmynd minni-
íeldi það. Árið 1906 var enn gerð hlutans, oft að eins glott um tönn
tilraun til að veita lrum aukið og gefið í skyn, að mibnihluti færi
sjálfsforræði, en frttmvarp það var með brjál og fáfræði, sem eigi væri
afturkallað áður en það kæmi til svara verð, og reynt að gera mót-
verklegar | atkvæða. partinn hlægilegan og lítilsvirtan í
T v . , . ... v , .. hvívetna. En smátt og smátt hafa
það ma þvi svo hcita, að þetta , , . r . . * ,
. . ... ' I honum aukist trunaðarmenn, auk-
nuverandi frumvarp Asquith stiorn I . „ ,,, .. „ . , , „ ’ v
arinnar, sé þriAja tilraunin, sem lst afl, “Mutmn stækkað og að
brezkir stjórnmáiamenn hafa gert ?« 1 að m,nn,hluU færl
til þess, ' að veita írum heima- |ö aö meirihIuta’ .ftun6um m^
. •, e . _ ínhluta, bar sem maletnio reyndist
Stiorn, ocr er nu talin meiri von en . ’ 1 t J.
\ , . . r ... v u v '• sannindi, sem eigi var unt að keiia
nokkru sinni fvr til að það nai k. , ’ , í'ra,. , r J .
r v Sannleikurinn hafði revnst hætari
fram að panga. . i ^
en eamlar skoðanir byjrðar a van-
Aðal inntak þessa nýja frum- þekkineu, ogr þess vegrna jCíirð hann
varps tryggir brezka þinginu öll að lokurn viðurkendur. En þetta.
yfirráð vfir írlandi. Samt skal er það, sem á ensku máli nefnist
þing stofna á trlandi í tveim deild- “survival of the fittest”, eða ratin-
um, neðri og efri málstofu (eða ]joi hins hæfasta.
senat). þing þetta hefir vald til að f
semja lög er snerta innlands stjórn , 1 ™Um ,alla soKlma ma lesa
- það er tekið fram, að laga- dæmi >essa 1 ,stærn eSa smærn
setningarvaldið lúti að eins að stl1’ , skuggalegt.m eða svartan
íbeim málttm, sem sérstaklega m.yn(lam- Oísokna-kaflarmr og fra-
varða írland. þjóðkjörnir þing- sogumar t.m rannsóknalausa hegn
!menn skulu vera 164 að tölu, en mX" °« Jafnvel llflat “mmn.hlut-
40 senators í éfri málstofunni. anna ***" betri vltund domar'
Brezka stjórnin skipar í fyrstu antla- ~ fvl^a l>ann 'lafT \
alla senatorana fyrir ákveðið tíma da?- °S utllt fyr,r- aS svo munl
bil, en jafnótt og kjörtímabil enn 6Uel ver®a-
þeirra endar, hefir írska þingið til- Oft hefir litið svo út í bráðina,
lögurétt um hverjir skipaðir verði með bugtin þessa minnihluta, líf-
í hin auðu sæti. Mr. Asquith gat ; láti og annari kúgun, að “princip-
þess, að mjög væri áríðandi, að ið”, sem um var barist, væri fall
lausir.
er miðstöð viðskiíta og verzlunar,
auSmagns og mentunar, sam- ]
gangna og flutninga. Héðan , , ,,. , , ,
sem eru holl í öll- motl honum 1 Þessu mal> °K íel(fu
Vér ’höfuin sléttu- ] (rumvarP'S oj Glad.tou. «tjór„-
lönd, sem eru frjósamari en nokk-
ur önnttr í heimi. ,Vér höfum skóga
til norðttrs, sem fela í sér htindruð
milióna feta af timbri, og ár og
vötn, sem full eru af ágætum fisk-
tegundum. Land vort er þrungið
alls kvns málmum. — Alt þetta
sannar þá skoðun mína, að oss
skorti ekki annað en
framkvæmdir til þess að vinna
þessi auðæfi til hagsmuna fyrir
þjóðfélag vort. Vatnsafl vort gerir
oss mögulegt, að framleiða gnægð
rafafls til að knýja vinnuvélarnar
til starfa og til annara nota fyrir
vora framtakssömu fylkisbúa”.
“ Ef éo- gæti lyft tjaldi því, sem
hylur framtíðina og séð um 50 ára
bil fram um tímans göng, — þá
mundi ég sjá mdklar borgir á
bökkum Saskatchewan, Churchill
og Nelson ánna, og meðfram Hay-
es ánni, ásamt méð mikiffengleg-
um stórborgum við hafnirnar við
Churchill og Port Nelson, bygðar
ttpp og viðhaldið með stórfeldum
verksmiðju iðnaði og verzlun, og
með járnbrauta sambandi í allar
áttir til landsins, beggja megin
við Winnipeg vatn og alt til
Klettafjalla vestur, og austur til
Ontario. Ég sé í anda milíónir
manna í fylki þessu eftir 50 ár,
styrkjandi afstöðu vora og auk-
andi áhrif vor, eins og til var ætl-
ast af feðrum samhandsins. það
voru þeir, sem gerðu uppdráttinn
senatið væri svo skipað, að minnl-
hlutinn hefði þar meiri málsvara-
ið með forvígismanni þess. En
raun gaf vitni þvi, að þessi eini
tölu, en að réttum hlutföllum við ! mgður hafði kveikt vitundar-neista
í fleiri stöðum, en biiist var við.
j p'yrir áhrif deilunnar sjálfrar fóru
: j'msir að hugsa málið, skoða
sóknargögn og varnar, og dæma
svo,, hver fyrir sig, gildi málsins,
eftir þeim ástæðum, er fyrir þeim
lágti ljósastar. Og þrátt fyrir þaö,
þótt stríðinu væri slitið ttm hríð,,
var það jafnan sem stundarhlé,
unz nýr minnihluti reis upp studd-
! ur betri sóknarskilyrðum : hugsun
! fjöldans, sem g>róið hafði upp af
fræinu, sem áðttr var sáð. þá var
! og meirihlutinn vanaðttr afli að
sama skapi og vörnin því sljórri :
Kaunþol hins hæfasta bugaði
gömlti, ógildari venju-viðtektina,
og varð sjálft að meirihluta, við-
! urkent af viljugum sem óviljugum.
þó næsta ömurlegt sé við það
' að kanttast, þá sýnir sagan, að
! þar sem trúmál hafa verið á eina
lilið, en visindaleg upi>götvtin eða
ný skvnsatnleg rökleiðsla, sem
inótmælti gömlu kenningaratriðun-
ttm, á aðra hliðina, varð vörnin
oft og tíðum svörtust, ósamboðn-
ust “principinu”, sem kent hafði
verið. Ákefðin frá hálfu þeirra,
j sem eigi höfðu tamið sér, né þózt
þurfa rökleiðsltir, gekk fram úr
liófi : staðhæfingar, hótanir og
dómar vortt þá vopnin, sem hand-
j hægust reyndust, og oft hin einu,
: er völ var á til varnar giimlum
viðtektttm.
Nú er sú brevtiitg á orðin, að
battnfæringar og fordómar eru
látnar duga, en stórir refsidómar
orr líflát að mestu úr gildi numin ;
og jafnvel ástundum eru gamlir
siðir varðir með kurteisu móti og
eins og hæfir siðuðum málsaðilum.
Il’ér, meðal Vestur-lslendinga,
hefir risið ttpp skilningsmttnur á því
sem sumir nefna t r ú a r a t r i ði,
en sem að ýmsti leyti eru í rattn
og veru auka-atrifSi. Hvor-
irtveggju himta andstæðu máls-
parta hafa sömu trúarskoðaniua
að mestu levti, en muntirinn felst
aðallega i v e x t i trúarinnar. —
Ilin svonefnda nýja stefna trúir
nákvæmlega sörnti atriðunum og
á sama hátt og gamla stefnan, en
hún slær ekki föstu, að trúa skuli
eins m i k 1 u og .venjan gerði.
Trúarjátningin sjálf hugsa ég að
gildi jafn mikið í samvizku ný-
stefnu-manua og verkum þeirra,
eins og hún gildir hjá þeim, er
eldri stefnunni fylgja. En það er
eins og að gægjast út hjá þeim, er
nokkuð hugsa, og ekki gera sér
nægifcga skylt, að láta aðra hugsa
ofan í sig að öllu leyti, að—trúa
því, sem þeim þykir trúlegra, en
láta hitt eins og mæta afgangi,
sem skynsemin getur engu tauti
| komið við né varið. þetta var það
sem stevpti Lúter úr katólsku
tigninni forðum. Hann gat ekki
annað en neitað s u m u af því
opinberlega, sem hann sá að kom
í bága við skynse.mina., — að eins
s ti m ti af því; því allir geta getið
því nærri, að Lúter muni ekki hafa
liaft á takteintim a 1 t það, er
hann haiði grttn tim að laga mætti.
Nóg var nú samt að ffera þá. —
Stefna hinna nýrri manna er því
að Hkindnm lútersks eðlis, að öðru
jleyti en því, að þeir fara vægilegar
í málin, enda frá andstæðingahlið-
inni meiri kurteisi að mæta nú 'g
ga-tni, en á dögum páfaveldisins.
Neistinn, sem Lúter kveikti forð-
tim, hefir verið að kveikja um sig,
I brenna sig inn í hugi manna al-
ment síðan á dögum hans ; og
raunþol þess málefnis, er hann
vakti þá, virðist benda ljóslega til
þess, að það sé hæfara og boðlegra
nútíðar og framtíðar hugsunum
þjóðanna, sem sannindi, heldur en
gömltt staðhæfingarnar, órök-
studdar.
t sambandi við deilumálin þessi,
tim hverju beri að trúa og ekki að
trúa, verður manni ósjálfrátt að
hugsa ýms atriði, sem ekki eru
trúarlegs eðlis. T. a. m. frá fjár-
ha.gslegri hlið íhugað, verður mað-
ur hlessa á, hve ógrynnismiklu fé
hefir verið varið og er enn varið
til þess að kenna mönnum að berj-
ast fyrir málum, kr.eddu og
reglugerðum, sem nútíðar hugs-
andi menn í meirihluta vita, að
skynsemin gat aldrei og getur ald-
rei varið. Sú staða var gerð svo
glæsileg með því, að hún væri
virðingarstaða og at-
v i n n a, að hún varð aðgengileg
og skapaði áhangendur, sem hver
önnur iðnaðargrein og tekjuveit-
ing.
þá getur manni ekki annað en.
Ilogið i hug hið stórmikla annríki,,
er kreddur og klerkamál hafa bak-
að skáldunum og leirskáldunum.
II afa all-mörg leirskáld í gegnum
sálma sína náö viðurkenningu sem
skáld. það hefir jafnan verið illa
tekið upp, ef einhver hefir látið á
sér skilja, að þessi sálmurinn eða
hinn væri náskyldari leirnum en
skáldskapnum. Og enn þann dag í
dag þykir flest, sem sálmsnafn hef-
ir verið gefið, full gott fyrir guð
almáttugan, þótt engum mannt
með meðal gripsviti geti þótt
sumt af því skemtilegt fyrir s i g
að lesa. En það hygg ég, að ekki
standi íslendingar að baki hér-
lendu þjóðinni að því er sálmaval
snertir, nú í seinni tíð ; og mætti
þó enn betur vera, þar sem Islend-
ing.ar eiga nú svo mörg ágætis-
skáld, se.m andleg ljóð kveða. En
hér fer, sem í öðrum greinum, að
ratinþol hins hæfasta má sín meira
og verðtir því að loktim hið hezta
ofan á, þrátt fvrir heimskulega
trygð presta og annar.a við gaml-
an þvætting tneð stuðlaskipun. —
Enginn taki orð mín svo, að ég
álíti alla gamla sálma óskáldlega
eða bull einvörðungu, því slíkt fer
mjög fjarri. Sumir af okkar and-
ríkustu sálmum eru eftir löngu
dauða höfunda, og nokkrir af lé-
legustu sálmunum eru .eftir núlif-
andi skáld. Kemur hér og hið-
sama fyrir og oftar, að ef einhver
Itefir orðið svo heppinn, að vera á-
litinn skáld, þá ex undantekningar-
laust litið á öll hans ljóð, sem
snildarv.erk ; og er það heldur ekki
ný bóla nein, aið skáldin noti sér
það. Fyrir þessa sök eigum við
svo mörg millibilsskáld (milli leir-
skáfda og skáldmæringa), sem að
eins um stutta hríð voru þess ttm-
komnir eða verðugir að bera
skáldatitilinn.
þegar öll kurl koma því til graf-
ar, er það auðsætt, að þar sem að
ólíkar skoðanir verjast í vökum,
dttga illindi og olnbogaskot að eins.
í svipinn. Ilið hæfasta þolir tím-
ann betur og bolar hinu út, sem
lakara er, hvort heldur það er
nýrri stefnan eða hin eldri. Flestir
vita það, nú orðið, að aldur einn—
ar stefnu er ekki sönnun fyrir gildi
hennar, hvort sem hann er hár
eða eigi.
Vaxandi menning greiðir um það
atkvæðiö sem rtðttr baggamuninn.
Sigrún M. Baldwinson
[gTEACHER 0FPIAN0|J
727 Sherbrooke St. PhoneG. 2414
TILBOÐ.
Til 1. maí næstkomandi veitir
undirritaður móttöku tilboðum
frá þeim, sem kynnu að vilja taka
að sér a)ð smíða °g leggja til efni'
í hinn fyrirhugaða Árdal skóla.
“Plans and specifications” til sýn-
is hjá
J. P. PÁLSSON,
Secy-Treas.
Arborg, Man-