Heimskringla - 16.05.1912, Side 1

| Talsími Heimskringlu j
t Garry 4110 *
é
*
*
é
t
é
Heimilistalsítni ritstj, J
Garry2414 J

XXVI. ÁR.
WINNIPEG, MANÍTOBA, FIMTUDAGINN, 16 MAl 1912.
Nr. 33.
Friðrik Danakonun^ur varð bráðkvaddur í Hamborg á Þýzkalandi aðfaranótt 15. þ. m. Hann varð 69 ára gamall. Kom til ríkis 29. jan. 1906.
Fregnmiði frá <Þjóðviljanum^
Reykjavík, 23. apríl 1912.
MIKIL TÍÐINDI OG ILL!
Fregnsafn.
Markyei’Dusm viOburftir
hvaftanæfa
í
Nokkrir m,enn úr sjálfstæðis-,
flokknum — “lsafoldár”-menn — 1
liafa nýskeð, aÖ flokksstjórninni
fornspuröri, op meö leynd mikilli,
Inmdist samtökum við nokkra
menn úr heimastjórnarflokknum,
— sem einnig kvaö hafa láöst að
jjera flokksstjórn sinni aövart.
Samtök þessi fara í þá átt, aö
smella nú á “sambandslajra-upp-
kastmu”, — “innlimunar”-frum-
varpinu frá 1908, er hafnað var af
þjóö 0(r þingi.
Blööin “Ísafoíd”, “Ingólfur” og
“Reykjavíkin” benda í síöustu nr.
sínum á samtök þessi — Ojr þó á
mjöjf á huldu —, sem einskonar
gleðiboöskap, ojr kalla nú ritstjór-
arnir hverir aðra merkismenn!
En rnerg málsins, eða aö hverju
samtökin beinast, fá menn ekki aÖ
vita.
J>aö átti að far^ alt sem levnd-
ast. — bíöa þess, aö þing kæmi
saman.
Enjru aö síður hefir “þjóÖviljan-
um” tekist — þótt sízt væri til
þess ætlast:— að komast á snoðir
um þaö, hvað það er, sem banda-
mennirnir — nýbökuöu merkis,
mennirnir — hafa brætt sijr saman
um, og er drepiö á þaö ögn s'ðar
í fregnmiða þessum.
Ennfremur hafa þeir skrifað und-
ir ofur hátíölejtt skuldbindingar-
skjal, svo enginn bregðist, er að
þvi kemur. að haldast í hejidur
um “innlimunar-verkið’
Ojr með því að þessi fyrirmunun
mannanna hefir, sem von er, vakið
undrun, efasemdir o(r forvitni fólks
hér í bænum, þvkir rétt, að lyfta ^
]>eg-ar ögn skýlunni af leynibræð- !
ing-i þesstim, — þó að vel oreti að \
visu svo farið, að einhverja þeirra
espi það ojr æsi.
Skuldbindingin er svo látandi :
“Um framanritaðar brevtingar-
tillögur viö frumvarp millilanda-
nefndarinnar frá 1908 höfum vér
I
undirritaöir oröið sammála og J
beitum hver öðrnm að vinna að
því utan lands ocr innan, að frum-
varpið meö áöur töldum breytinjiy
um verði að lögum.
1 því skvni, að þetta megi verða
höfum vér afráðiö og- heitið hver
öðrum aö ganga saman í einn
stjórnmálaflokk, er skipi sam-
bandsmálinu í fremstu röö stjórn-
málanna.
þeir af oss undirskrifuðum, sem
alþinjrismenn erum, heitum því að
stofna ]>eg-ar i þingbyrjun í sumar
nýjan þingflokk, er vinni aö því
framar öllu ööru, að sambands-
málið verði til lykta leitt sam-
kvæmt áöurnefndu frumvarpi milli-
landanefndarinnar með þeitn breyt-
um, sem skráðar eru hér að íram-
an. >
Reykjavík í apríl 1912.
Björn Jónsson,
Björn Kristjánsson,
Jón Magnússon,
Einar Hjörleifsson,
'Jón þorláksson,
Sigurður Hjörleifsson,
þorsteinn Erlíngsson,
Hannes Hafstein,
Tens Pálsson,
Jón ólafsson,
Ouðm. Björnsson,
Ólafur Björnsson,
Sveinn Björnsson,
Arni Pálsson”.
Samhljóða mér sýndri afskrift.
Jón þorkelsson.
En samkvæmt tillögum banda- ,
mannanna á ísland að afhenda
Dönum, og “innlima" þeim nm
aldur og æfi utanríkismál sín og
liermál, og engar eru breytinga-
tillögur þeirra þess eðlis, að full-
\ eldi landsins sé borgnara, en þótt
“sambandslaga -uppkastið” væri
samþykt óbreytt.
Og þó bætist það hér ofan á, að
í levni-skjali, se.m sagt er, að tveir
me’nn ttr hvorum flokkmtm hafi
ritað undir, tjá allir sig fúsa til
jx'ss, að ganga enn lengra til sam-
koimulags, — ef á þttrfi að halda,
oir Danir fari að ýyla sig(! ).
Pt-á cinn mtöbinar-atriðt eíntt
ætla þeir þó hvergi aö ltopa, — en
haö fer í þá áttina, aö hafa ráð-
herra i Kattpmannahöfn, er lattn-
aöttr sé af íslenzku fé, og leyft sé
að mega skvgnast inn í danska
rtkisráöið.
Undir levni-skjaliö kvað hafa
skrifaö : Björn Jónsson, TTannes
llafstein, Sig. Hjörleifsson o.t Jóu
Ólafsson.
A ttndan kosningttnum á síð.istl.
hausti lofuðtt heimastjórnartnenn-
irttir tttjög hátiðlega, að hrevfa
eigi viö sambandsimálinu, — ttnmt
það þá sér til sigttrs.
J>aö loforð ætla þeir sér nt þeg-
ar aö svíkja.
Gott er slikttm mcrkismönn-
utn(! ) að trúa(! ).
Aö ööru levti veröur skýrt nán-
ar frá máli þessu í næsta númeri
“þjóöviljans", — nú i vikulokin.
Nú ríöur á, að þjóðin sé vel vak-
andi.
Yerttm nú allir samtaka, að
kveöa þegar ósómann niöur!!
— Rt. Ilon. R. L. Borden heim-
sótti Toronto á þriöjudaginn í
fyrsta skifti eftir að hafa tekiö viö
stjórnarformenskunni. Var honum
fagnað trteö kosturn og kynjttm, og
llutti borgarstjórinn ltonttm ávarp
fyrir hönd borgarbúa, og s ðar ttm
er hann dvaldi í Austurlöndum. —
]>ar voru meðal anna^s 230 “sapp-
hire” steinar, 218 de.mantar, 50
“rubv” steinar og 164 “turquois”
steinar. Attk ]>ess v.ar afar verð-
ma'tt tnessu-áhald eitt, sett 438
i gimsteimim, og metið $75,000
í viröi. — J>etta alt sýndi, að prest-
uriiin var ekki í fjárþröng, enda
var hann í undirbúningi meö að
kvongast, þegar hantt andaöist.
Hann hafði setn sé horfiö frá kat-
ólsku trúnni og tekið mótmælenda
trú. Ilver byrlaði honurti drv'kk
þattn, sem varð honutn að bana,
kveldið var stjórnarformanninum
h.tldið stórfengifegt heiðurssam- er ennþá ekki ljóst orðiö.
sæti ; sóttu það flestir af leiðandi _
mönntim borgarinnar, og fjöldi að-' T~ hrir‘^ fra Rómaborg segir, aö
komugesta. 'í fylgd meö stjórnar- u;'lski herinn hafi í fyr»ta sinn i
formanninum var fjármálaráögjaf- heimsitts notaö loftbáta til
inn Ilon. W. T. White, og tollmála l,eKS að eyöileggja herbuöir óvina
ráögjafinn, Hon. J. D. Reid. Frá
Toronto halda þeir á föstudaginn.
— Jarðskjálftar hafa öðru hvoru
verið að gera vart við sig í Mexi-
co, Og hafa valdið miklum skaöa.
A fimtudaginti var eyðilagðist
helmingur borgarinnar Zapotlam,
Oít tvndu fimtiu mantts lífinu. Og
stnna. ]>ann dag lagði deild loft-
skipa, hlaöin spr.engiefni, ttpp frá
Azizizh í Trípóli. Tvö af loftskip-
itnum flugti vfir herbúðir Tvrkja
þar í grendinni og köstuöu þrjá-
titt sprengikúlum, sem eyðilögðu
herbiiðirnar o.g gerðu feiknamikið
ttianntjón. Uoftförin höföu áður
flogiö vfir svæði það, sem óvina-
OGILYIE’S
ROYAL HOUSEHOLD
u
Mjölið sem fullnægir ”
Fttllnægir vandfýsnustu konttm, vegna ]>ess það gerir jafn-
an gdmsætasta brauð og smáKökur og búðinga og breitir aldrei
gæðutn sfnum.
Fullnægir allri fjiilskyldintti af því “Royal Household”
ntjöl felur 1 sér meiri læðu eftti fyrir bein, vöðva og blóð, og
styrkleik og lieilstt ævinlega.
Royal Household mjöl gerir tneira brauð úrsekken nokkurt
aunað mjöl, þessvegna er [>að édýrast eins og það er bezt. Biðj-
ið næst matsalan utn Royal Household mjöl.
THE OQILVIE FLOUR AIILLS COHPANY, Ltd
WlNNlPEti.
annar smábær þar skamt frá eyöi- j herinn hafði aösetur i, Og kvnt sér
lagðist gersamlega, o,g mistu 18
tnanns lífið þar. Jarðskjálftar,
þessir stafa af eldsumbrotum í
nákvæmlega afstöðu hans. þau
visstt því, hvert halda áttii er þ'au
hö'föu fermt sig sprengikúlunum,
eldfjallinu Colima, sem nu er vak- j ()g hvar hentast var aÖ láta þær
iö aftur til lífsins eftir 20 ára
hvíld. Ótti mikill er í mönnum, að
jarðskjálftarnir haldi áfram og
verði enn alvarlegri en til þessa I
hefir verið., — jafnvel að höfuð-
borgin sjálf, Mexico City, sé í .
hættu.
— ITerfloti Breta ltefir veriö við
æfingar úti fýrir Portsmouth. — '
Miklum tíöindum hefir þaö þótt1
sæta, að Georg kotuingitr og yngri
sonttr hans, Albert prins, ásamt
flotamáliaráðgjafanum Winston
Chttrchil', fóru í neðansjávarbát
Ocr íeröuðust með honum í mið-
sævi í fullar 10 miuútur. — Aðr*.
neöansjávarför fór Mr. Churchill í
fvlgd meö Balfour lávaröi, og
vortt þeir fullar 20 mínútur ttndir
sjávarborðinu. Bæöi Churchill og
Balfottr fanst mikiö ttm, en samt
kvaöst Balfour fremttr vilja ferð-
ast i loftfari en neðansjávar, og
tnundi hann gera ttlfatm bráðlega.
Konunngttrinn var mjög hrfinn yf-
ir neöansjávarferð sinni.
— Tom Mann, einn af vérka-
mannaleiðtogum Breta, var ný-
ver.ið dæmdur til seix mánaða fang-
elsisvistar, fyrir að hafa hvatt fjársvik, og eru sumir þeirra þeg-
hermenn til að óhlýönast skipun- ar "'tdir rannsokn.
detta, til þess að gera sem mest
tjón. Tyrkir sátt loftskipin auðvit-
aö og reyndtt aÖ skjóta þau, en
tókst ekki, því þau flugtt svo hátt
í lofti, að kúlur Tyrkja náðu ekki
íil þeirra. ítalir hafa með þessu
svnt heitninttm, hvert undratjón
liægt er að vinna með sprengikúl-
um, þegar þeim er kastað úr loft-
förum yfir borgir eða herstöðvar.
— Stórkostleg fjársvik hafa npp-
vís oröið á Rússlandi. Yfirverk-
fræöingur stjórnarinnár, er Tregn-
bow heitir, og aðal-umsjón hafði
með 'iyggingu Síberíu járnbraut-
.'fiuv.-.r, hefir verið tekinn fastur
og sannaður aö sök, að ltafa liaft
í frammi stórkostlega fjárpretti í
sambandi viö starfa sinn, og nem-
ur þaö milíónum rúbla, sem hann
hcfir dregið undir sig af ríkisfé. —
álaöur þessi var í miklum metum,
sem verkfræðingur og albróöir
samgöngumála ráðgjafans. Hafa
fjárprettir hans valdiö hintt mesta
hneyksli og blöðunum mjög tíð-
rætt tim það. Grunur leikur á
mörgum fleiri háttstandandi em- j
bættismönnum stjórnarinnar um i
BEZTU REIÐHJOLIN A MARKAÐNUM
Eru ætfð til «ölu á WEST
END BICYCLK SflOP,
svo sem BRANTFÓRD og
OVERLAND. Verðánýj-
um reiðhjdlurn $25 til $f>0;
brúkuð $10 ogyfir; Mótor-
reiðlijól (Motorcycles) ný
otr gömul, verð frá $100 til
S250.— Allar tegutidir af
RTTBBER TIRES (frá Englandi,Fmkklandi og Bandarfkjunnm)
með lágu verði. Viðgcrðir og pantanir fljótt og vel afgreiddar.
Talsími:
Sherb. 2308
West End Bicycle Shop p 475477
^ortage Ave, jT*
Jón Thorstein«son. i^anJi
/
— Agnes D. Cameron, frægasta
skáldkona Canada, andaðist í Vic-
toria, B. C. á mánttdaginn,, úr
botnlangabólgu. Hún var nær firnt-
ttgtt, fædd 1863.
<•'
Islendingadagurínn.
Nefnd sú er stóð fyrir íslendingadeginum í
Winnipeg síðastliðið ár, boðar hérmeð til almenns
fundar, fimtudaginn 23. maí. n. k. í neðri sal Good
Templars Hall, kl. 8. e. h.
Nefndin gerir þar reikningsskap ráðsmensku
sinnar og því loknu verður gengið til kosninga fyrir
íslendingadagsnefnd fyrir árið 1912.
Fjöllmennið á fundinn !
GUNNL. JÓHANNSON,
form. nefodarinnar.
I
R. T. NEWLAND,
ritari.
*¥m

¥*
ttm og gera uppreist gegn yfirboð-
urum sinum meðan á kolanáma-
verkfallintt stóð. Mál þetta vakti
hina m.estu eftirtekt, vegna þess
aöallega, aö Jafnaöarmentt héldtt
því fram, að spurningin væri :
hvort málfrelsi va-ri á Bretlandi
eöur eigi. Væri hann fundinn sek-
ur, væri þaö skýlaus yfirlýsing, að
málfrelsi væri ekki þar í landi. —
Dómarinn fann Mann sekan.
— Fylkisþibgskosningar fara
fram í (Quebec í dag (miðvikudag).
Hafa þær veriö sóttar af dæmafáu
kappi á báöar hliöar, og teija
búðir flokkar sér sigttr nn víöan.
Sir Wilfrid T.atirier hefir ferðast
ttm og haldið æsingafundi til að
hjálpa fvlkisstjórninni ; enda er
mikiö í húfi fyrir hatin, að hún
velti ekki úr. sessi ; er hún síöasta
athvarfið hans núna á tímum
neyöarinnar, og hefir oft áöttr
reynst honnm tr'austur bakhjallur.
Ráögjafarnir Monk og Pelletier
hafa aftur hjálpað andstæöiugtin-
ttm. og kosningaúrslitanna er beð-
ið með óþreyju.
— Höimastjórnar frumvarp íra
var samþykt við aðra umræÖu í
neðri málstofu brezka þingsins á
fimtudaginn var tneð 372 atkv.
gegii 271, og er það 8 atkv. stærri
meirihluti en var viö fyrstu um-
ræött. Eru nú Irar mjög vongóÖir
með málalokin.
— Nýlega andaðist í Rerlin á
þýzkalandi katólskur prestur, að
nafni Dr. Liebe. Hann hafði starf-
að allan aldur sinn að kristniboði
í Austurlöndum, og var hættur
]>restsskap. Margir töldu ltann
aitöugan, þó ekki bærist hann mik-
iö á. Ilann hafði talsverð afskifti
af gróöafélögum Og átti bluti í
ýmsum þeirra. Margir héldu, að
hattn hefði ráöiö sér bana með
eitri, vegna fjárskorts, er hann
rmindi hafa komist í ; en að hon-
um látnum fundust í húsi hans
margar öskjur fyltar gimsteinum,
sem alls var metið á $375,006, og
sem er talið að hann hafi safnað,
— Stórbruni varð í Brandon á
föstudaginn var. þar brann korn-
forðabúr Maple I.eaf félagsins, með
öllu, er í var, og er skaðinn tabnn
nema $40,000. Byggingarnar voru
vandaðar og mikiö af korni þar
til geymslu. Um upptök eldsins er
ókunnugt.
— Mál eitt stendur yfir í Berlitt,
höfuðborg þýzkalands, sem mikilli
' eftirtekt hefir valdiö. því er þann-
ig háttaö, aö á liðnum vetri veikt-
ust menn því nær samtímis víða
um landið, en mest þó í Berlínar-
| borg, og voru sjúkdómseinkennin
| víöast hvar liin sömu ; virtust
i þessie sjúkdómar stafa af eitri, en
i læknarnir vissu ekki fyrst úr
; hvoru væri, mat pða drykk. A
cinni einustu viku dóu 92 menn úr
þessari eitrun í Berlin. Var þá
samkvæmt skipun stjórnarinnar
hafin rannsókn, og kom það þá
upp úr_ kafintt, að trjárótar vín-
andi (Wood Alcohol) hafði veriö
selt til drvkkjar sem danskt
brennivín, Slesíu-romm og undir
fleiri slíkutn nöfnum. þegar þetta
varö uppvíst, létu yfirvöldin taka
fasta ýmsa vínsala, er grunaðir
voru ttm bruggun Og sölu þessa
banvæna drykkjar. Ekki var þó
ltöfðað mál á hendur þeim fyrir
tnanndráp, heldtir fyrir lögbrot og
vörusvik. Dómurinn er m't nýupp-
kveðinn yfir 10 þessara vínsala, og
etigu 4 þeirra átta trtánaða fang-
elsi og 2,000 marka sekt hver um
sig ; en ltinir sex fengtt frá 1,000
til 3, 00 markf, sekt, en sluppu við
fangavist. — Máli þessu er þó eng-
an veginn lokið ennþá ; því allir
þessir sakfeldtt hafa áfrýjað dóm-
intun til æöri réttar ; og auk þess
er sagt, að fleiri muni verða á-
kæröir fyrir sömu sakir, og er þvf
entt ekki séö fyrir endann á þessu
stórmáli. Yfir 300 rnanns er talið
aö hafi mist lífið af völdum "þessa
eitraða drykkjar.
— Frakkar eiga enn í sífeldu
höggi við Márana í Marokko, og
mega ekki hinar frönsku hersveit-
ir sntta við þeim bakinu, fyr en
alt er í báfi og brandi með blóðs-
úthellingum og rántim. Ræningjá- !
flokkarnir eru allir velbúnir• að
vopnttm og nota þaú óspart, ráð-
u. st á þá bæi, setn þejr . vita, að
setnlið Frakka er fáment og skilja
við alt í ösku ; en til fjalla leita
ræningjarnir síöan, hlaönir ránsfé
sínu og föngttm,, sem jafnaðarlega
ertt tttigar stúlkur, karlmenn og
börn og eldri konur er oftast
brytjaö niður. þessi grimdarverk
gerast nú mjög tíð. Marga sigr-
ana hafa þó Frakkar unniö \á óald-
arflokkttm þessum, Og allar stærri
borgir landsins eru undir strangri
hyrgæslu þeirra. Frakkneski herinn
t Marokko telur nú 50 þúsundir
manna, og er það Frökkum
spauglaust gaman, aö l>era allan
þann kostnað, sem af þesstt leiðir.
En nú er það talið áreiðanl ■ ■ t, að ^
franska stjórnin mttni itttiait litils
tima lýsa Marokko frakl neskt
skattland, og aö hin stórveldin
muni gera sér það að góðu. En
því spá vitrir menn Frökkum, að
þaö mttni taka þá 12 ár, að koma
friði og reglu á í Marokko.
— Kríteyingar sækjast mjög fast
aö sameinast Grikklandi og losast (
ttndan yfirráðum Tyrkja. Hafa
þeir hvað eftir annað farið þess á
leit viö stórveldin, að þeirn verði |
v. eitt ]>essi ósk sín, en þau hafa
daufheyrst ■ við. Nú hafa Kríteying-1
;tr öllum að fornspurðum kosið 69
i þingmentt til þjóöþings Grikkja í
Aþenttborg, og hafa þeir haldið tii
I Grikklands. En Grikkja-stjórn hef-
ir ckki viljað veita þeim þingsetu-
levfi. nema að stórveldin gefi sam-
þykki sitt, en telur sig hins vegar
hlynta Kríteyingum, og kveð.st
vilju.g, að gjalda Tyrkjttm ríflegar
skaöabætur, ef þeir afsali sér eign-
arrétti sínum á Krít. Sum stór-
veldanna ertt þesstt meðmælt, þar
á trteöal Frakkar og Bretar, en
aftur eru þjóÖvcrjar því mjög and-
vígir. Er því liæpið að vita, hvern-
ig málunum lyktar.
— Franska þjóöþingið samþykti
nýverið frumvarp ttm átta sttinda
vinnutíma í námttm. Voru 355
með frumvarpinu, en 59 á móti.
]>að er ákveðið, aö vinnutíminn
\ skuli talinn frá ]>ví, að seinasti
verkatnaðurinn gengur inn í nám-
una og tif þess hinn síðasti fer út.
En timsjónarmenu í námunum,
verkstjórar, vélameistarar, kynd-
arar Og hestageytnsliimetin eiga að
hafa 9 stunda vinnutíma. Náma-
eigendttr kunna lögum þessttm illa,
en' aftur er verkalýðttrinn hæst á-
tiægðnr með þatt.
— TTon. A. G. Mackav, fyrver-
j andi leiðtogi Libesala í Ontario og
einn af þeirra mikilhæfustu mönn-
i um, hefir tiú sagt skilið við flokks-
j bræðttr sína þar, og fluzt alfari
j vestur til Edmonton, þar sem hann
a'tlar að hafa íramtiðarheimili sitt
og stunda málfærslumannsstörf.
— Sex tugir brezkra auðmanna
hafa ákveðið, að heimsækja Can-
ada í næsta mánuði. þeir eru all-
flestir vefksmiöjueigendttr og verzl-
ttnarmenn Og ráða sameiginlega
jdir tvö hundruð milíónum doll-
ars. Stimir þessara manna til-
heyra verzlunarfélagi Lundúna-
borgar, aðrir eru meðlimir í ýms-
ttm verzlttnarsamkttndum, og enn
aðrir eru stjórnendur sumra hinna
mestu iönaðarstofnana á Bret-
landi. þessir menn sigla frá Eng-
landi 31. þ. m. og koma til Que-
bec 6. júní. þeir ætla að verja T
vikna tíma til að ferðast um Can-
ada og kvnna sér alt ástand hér.
Tilgangttr manna þessara er að
verja hhita af auðlegð sinni til
þarfa-fyrirtækja hér vestra.
— Sir Charles Tupper misti
konu sína á Englandi á sunnudag-
inn var. Hún hafði þjáðst af hjart-
veiki um sl nokkur ár, en varð
fvrst alvarlega sjúk fvrir 3 vikum.
Hún var 85 ára gömtil og hafði
verið 66 ár i hjónabandi. Líkið
veröur flutt til Ilalifax til greftr-
ttttar þar. lii'j1}
VEGGLIM
Patent hardwall
vegglím (Empire
tegundin) gert úr
Gips, gerir betra
vegglíin en nokk-
urt annað vegg-
líms efni eða svo
n e f n t vegglíms-
ígildi. : :
PLASTER BOARD
ELDVARNAR-
VEGGLÍMS
RIMLAR og
HLJÓDDE YFIR.
Manitoba Gypsum
Company, Limited
WONirEtí