Heimskringla - 30.05.1912, Blaðsíða 2

t. BLS.
WINNIPEG, 30 MAl 1912.
HEIMSKRINGLA
KAUPIÐ lOc ‘PLUG’ AF
Currency
CHEWING
TOBACCO
OG YERIÐ GLAÐIR.
Myndarlegt brúðkaup.
■Eins oe fcetiS var um í Heitns-
krin^lu þann 25. apríl sl. gaf séra
Rög-nvaldnr Pétursson saman í
hjónabandi 17. apríl herra Jóhann-
es SigurSsson Nordal og ungfrú
Jóhönnu Karítas Jósepsdóttir
Schram. Giftingin fór fram í sam-
komuhúsi GeysiribygSar. Að hjóna
vígslunni afstaðinni fór fram höfð-
ingleg veizla í skólahúsi Geysir
bygðar, sem stendur rétt við hlið
.samkomuhússins, á mjög fögru
gvæði.
Um 200 manns sóttu boðið, og
mörgum fleiri var boðið ; en sök-
tim vondrar yfirferðar um braut-
irnar, er stafaði af hinni miklu ó-
tíð, sem gengið hefir hér um lang-
an tíma, gat fólk ekki komið, sem
var í margra mílna fjarlægð ; og
hefði ailaust orðið mjög mann-
margt, ef allir hefðu komið, sem
boðnir voru.
Að loknu borðhaldi, var aftur
gengið í samkomuhúsið, þar fór
skemtunin öll fram. þar voru töl-
ur haldnar. Séra Rögnvaldur Pét-
tirsson hélt skj'ra og skarpa tölu
fvrir minni brúðhjónanna ; herra
Gestur Oddleifsson fyrir minni
föður brúðgumans ; herra Bjarni
Marteinsson fyrir minni Nýja ís-
lands ; Dr. J. P. Pálsson fyrir
minni Vestur-íslendinga ; hann
lýsti mjög greinilega stríði og bar-
áttu frumbyggjanna hér. Herra
Jón Sigvaldason mælti fyrir minni
kvenna. Herra Asgeir Fjeldsted
söng sóló og lét fólk í ljósi aðda-
un vfir söngnum ; röddin var bæði
fögur Ocr karlmannleg. — H'erra
Sveinn Thorvaldsson talaði fyrir
prógramminu með sinni alkunnu
lipurð og kurteisi, og þótti mönn-
tim það á vanta, að hann lét ekki
meira til sín hevra, því hann er
einn af okkar ske.mtilegustu og
gætnustu mönnuan. — Á eftir ræðu
höldunum bvrjaði dansinn, sem !
varaði til kl. 5 ; honum stýrði hr.
Jón Sigurðsson Nordal, bróðir
briiðgumans.
i
Jóhanncs Nordal er yngsti son-
ur þeirra hSiðurshjónanna Sigurð-
ar Nordals Og Valgerðar Jónsdótt-
tir konu hans, sem eru búin að
vera hér í Norðtungu 'yfir 30 ár,
hér í Geysir bvgð. Mr. Nordal er
einn með þeim fyrstu, sem tók hér
land : en þrátt fyrir það, þó hann
félítill væri, er hann kom hingað,
hafa þau hjón með dáð og dugn-
aði blómgast, jafnframt því sem
'þau hafa rétt fátækum hjálpar-
hönd, og hefir heimili þeirra verið
sönn bygðarprýði. Kona Jóhann-
esar Nordals er af ágætu fólki
komin ; hún er dóttir herra Jó-
•seps Jóhannssonar Schram og
konu hans Kristínar Jónasdóttur,
sem er systir Einars Jónassonar
læknis á Gimli, mesta myndar og
gáftrfólk.
Eig undirskrifuð flutti fram 3
vers, eftir að hjónavígslan var af-
staðin ; en vegna þess, að það var
dálítið mishermi í fjórðu hending-
unni f öðru versinu, birtast þau
hér á prenti til þess að fyrir-
bvggja allan misskilning, svo að
fólk geti lesið Og skilið þau rétt.
Svo enda ég þessar línur með
heilla og blessunaróskum til ný-
giftu hjónanna.
* * *
Nú leysist alt úr löngum vetrar-
dróma,
úr læðing klaka grös og blómin
smá.
]>á vorsins blíðu hörpustrengir
hljóma,
það hulda afl oss vekur unaðsþrá,
og skógargreinar skarti fögru
klæðast,
þá skautar gylling árdags sunna
fín,
og kristals bjartir daggardropar
glæðast;
frá dvrum hiimins friðarbogi skin.
]>á sólin skín um skógar fögru
traðir,
og skrevtir geislum bláan stjörnu-
rann,
þá hefja flug sitt fuglar himins
glaðir
og fagurt lofa alheims skaparann.
]>á sprund og halur bundust helgu
bandi,
blessun þróist, hverfi sorg og
neyð,
því ástin þeirra ei er bvgð á sandi
— annist drottinn þau um lífsins
skeið.
Lifið sæl í Edens ástarlundi,
eilíf náðin kraft og stvrkinn lér.
Norðdælingur nú hjá fögru sprundi
nvtan sess því kosið hefir sér.
Ykkur lýsi eilíf friðarstjarna,
ei svo feta þurfið mvrka braut ;
drottinn hevrir bænir sinna barna,
hann bezt er líkn í hverri sorg og
þraut.
M. J. Sigurðsson.
íslenzka stafrofið.
Mér finst það mundi fróðlegt, eí
við gætum fengið dálitla upplýs-
ingu um, hvaðan íslenzka stafróf-
ið er komið. Ekki sízt af því, að
ef við förum að grenslast inn í
það, þá finnum við margt fleira,
sem fróðlegt er. Öllum helztu vís-
indamönnum heimsins hefir alt
fram á þennan dag komið saman
um, að til þess að geta fengið
nauðsynlejga ]>ekkingu á því nú-
lega, þá verði að grenslast inn í
hið umliðna, og að þó það sé
gert, þá samt verði niðurstaðan
sú : "Að vafinn er verðandi reyk ;
því lítið sjáum aftur en ekki
fram”. Og ætla ég nú, þó í ófull-
komlegleika verði, að gera til-
raun til að vekja eftirtekt landa á
þessu mikilvæga Og vanskilda efni
— hvaðan stafrofið ér komið.
Fyrst Og fremst er að taka það
til íhugunar, að íslenzka stafrofið,
eins og það nú er, er óefað eitt
hvert hið fullkomnasta, ef ekki
það fullkomnasta, sem til er ; og
var fjarskalega mikið bætt upp á
það á síðustu öld ; en af hverjum,
veit ég ekki, en trevsti að rit-
stjórinn máske gefi oss þá upp>-
Ivsingu. Allir tvöfaldir hljóðstafir,
nefnilega : á, í, ó, ú Og ý, eru al-
íslenzkir stafir, og eru mikið rúm-
legri Og svara sér betur, sem oss
skvldar þjóðir brúka til að tákna
þau hljóð. Á sama tímabili hefir
bæði séi og kúi verið útrýmt, sem
,er líka mikið til bóta. W, nefnt
tvöfalt vaff, hefir aldrei verið
brúkað mikið f íslenzku, sem er
líklega af því, að þess þurfti ald-
rei með. í ensku er það mikið al-
gengur stafur, en er þó í raun
réttri óþarfur ; því t. d. þar sem
hljóðstafur er næst á eftir því, þá
væri ‘ú’ betra ; en þar sem það
stendur á undan ‘h’, þá er það al-
veg rangt, og ætti, eins og í ís-
lenzkunni, að vera á eftir há-inu,
eins og í hvar, hver og því um
líkt. þorn-ið og eð-ið tóku Islend-
ingar úr Anglo-saxneskunni á
þrettándu öld, og hafa haldið
þeim ; en ensku ritandi þjóðir tap-
að, en haldið hljóðinu ; þar sem
Danir, Sviar, Norðmenn,, þjóð-
verjar o.fl. hafa tapað hljóðunum,
sem þeir stafir tákna. óefað, að
hinar Anglo-saxnesku’ þjóðir fengu
þ og ð í gegnum grískuna ; en hin-
ir grísku fengu það frá hebresk-
unni, því þar er það hljóð táknað
með staf, sem heitir ‘teð’, sem
beztu málfræðingar segja að muni
þýða hög-gonm, Oo- er í lögun mik-
ið líkur ‘u’, í orðinu “muður”. í
latínunni eru hljóðin, sem í ís-
lenzkunni eru táknuð með þ eða
ð, alls ekki, og af því virðist það
vera, að þau hljóð töpuðust hjá
öllum þeim þjóðum, sem byggja
meginland Norðurálfunnar ; en í
eyjunum urðu þau rómversku yf-
irráð aldrei eins sterk. Að hljóðið
er Ulfilusar þýðing af nýjatesta-
mentinu á gautsku, sýnir, að það
hljóð hefir verið algengt á meðal
allra Norðurlandaþjóða. En þegar
höfðingjar Rómaborgar ásettu sér
að gera alla íbúa jarðarinnar sér
undirgefna, þá auðsjáanlega heimt-
aði rómverska stjórnin á méðal
annars, að það skvldi ekki vera
levft, að tala nokkurt mál nema
rómversku. Engin mentun nema
rómversk var leyfð ; öllum rit-
gerðttm, sem ekki voru á róm-
versku og til styrktar rómversk-
um lögum og reglum, var auðsjá-
anlega fyrirfarið. Og til þess að fá
þessu sem fvrst framgengt, þá var
rómversk-katólskum prestum og
kennimönnum ekki levft að lesa í
biblíunni, né að prédika fvrir söfn-
uðttnum, o? það á sunnuda.(rasam-
komum, neima á rómversku, og
það þó enginn nema presturinn
sjálfur skildi það, sem hann sagði,
eða fór með.
Aður en ég fer lengra út í þetta
málefni, þá ætla ég að minna
landa vora á rúnaletrið gamla ;
og að það lítur úr fyrir, að ekki
að eins mentunarfýsn, heldur líka
mentunarhvatir hafi bæði fyrr og
siðar verið á meðal höfuðregln-
anna, sem fvlgt var af vorum göf-
tijru forfeðrum og formæðrtim. —
]>að var að eins sléttur og einfald-
ur sjómaður, sem las rúnirnar á
kistilslokinu, sem á endanum
leiddu til þess, að valmennið Ein-
ar þambarskelfir var myrtttr. Og
meira að segja, við höfum hvorki
ré.tt né ástæður til að rengja ltina
stórmerku frásögu, sem stendur í
söjrtt Ólafs konungs mikla um Or-
nýjtt í Krossavík, móður þor-
steins Uxafóts, o% bróður hennar
þorkels. Að rúnaletrið, sú al-
mennings þekking sem var á því
hafi verið sú ttpphaflega orsök fyr-
ir þvi, að íslenzkan varð svo
snemma ritmál, sýnist að vera
vafalaust, og ekki er ómögulegt,
að flestar eðb allar ritgerðir Ara
fróða hafi verið ritaðar með rúna- |
letri. Og mér sýnist mikið líklegt,
að á sögu-öldinni hafi verið til
mjög mikið af kvæðum, sem voru
rituð með rúnaletri. Og. að í kvæð-
tim þeim hafi vor heimsfrægi sagn- j
ritari, skáld, stjórnvitringur og j
píslarvottur, Snorri Sturluson,
fundið mikla upplýsingu og þekk-
iitgu, sem hefir gert hann ekki að
cins sjálfan Heródótus Norðurálf-
unnar, helditr Islendinga sem þjóð,
norðurljós allrar fornfræði og
fornmentunar.
Margar tilraunir hafa verið
geröar og ertt gerðar til að fyrir- I
fara hinni réttu þekkingu á forn- I
mentuninni á Norðurlöndum, og
citt er það, að Canon Taylor og
íleiri segja fortakslaust, að rúna-
letrið sé fordjörfuð eftirmynd af
grískunni eða latinunni, og virð-
iet sú skoðun haía lítið annað við
að styðjast en illkvittni. Og er
það miklu líkara, sem fjöldi ó-
hlutdrægra og sannleikselskandi
málfræðinga hafa gefið í skyn, —
nefnilega, að rúnaletrið sé tekið
frá feneyska stafrofinu. Feneyska
stafrofið er eitthvert hið fyrsta
stafrof, sem þekt er, og er mjög [
skvlt hinu hebreska og egvptska
stafrofi. Og er sti skoðun mjög lík
þeirri, sem Arngrítnur lærði hafði,
að ekki einungis sé rúnaletrið út
af hinu hebreska stafrofi, heldur
séu fjarska mörg orð í islenzkunni
sem séu auðrakin til hebreskunn-
ar. Og þó talsvert gys væri gert
að Arngrími fyrir þessa sína skoð-
ttn, þá álít ég að hún hljóti að
vera sönn, og nú bendir orðið
margt að því; að réttmæti henn-
ar verði innan skams í ljós leitt
o;r sannað.
Sú elzta leturgerð ‘‘á sandi tím-
ans”, sem nú þekkist, er mynda-
letrið, og er það mikið upp á
sama máta, eins og gátuletrið,
sem nú á tíðum er oft brúkað,
sem auglýsingar í fréttablöðum og
öðrum tímaritum. Málfræðingur-
inn Edward Clodd, sem og fleiri
afbragðs-málfræðingar, telur það
víst, að feneyska stafrofið sé hin
elzta leturniðurröðun, sem kallast
geti stafrof, og því næst álítur
prófessor Clodd að sé hið hebr-
eska. J>ví þó það séu ólíkar mynd-
ir, sem í þessum tveimur stafrof-
um tákna stafina, þá samt sé
hebreska stafrofið eins fullkomið
tnyndaletur sem það feneyska. —
Tæsendum Heimskringlu til fróð-
leiks og skemtunar set ég hér
nöfnin, sem stafirnir táknuðu, þó
ég géti ekki sett stafrofið. Og set
é{r í fyrsta dálkinn hebreska na/n-
ið ; næst, hvað það þýðir á ís-
lenzku, og svo hvaða staf í ís-
lenzka stafrofinu það táknar, og
er það þá svona ;
Lýsing hebrezka stafrofsins.
Nafnlð á hebrezku Hvaö þaö þýöir Hvaöa »taf þaö tóknar.
Alef, Uxi, naut. a.
Beð, Dus, Búð, . b,
Grimel, Kamel, «•
Daleð, Dyr. Dæld, d.
Hí, Gluggi, e.
Vá. Krókur, V. f.
Zayin, V opn, z.ts.ds
Heð, Girðing, h.
Teð, Höggormur, Þ, ð.
Jod, Hönd, i.
Kaff, >ótí. k.
Lameð, Nauta stafur, 1.
Mem, Vatn. m.
Nun, Fiskttr, n.
'■'amekk, Stólpi, eik, x.ks.gs
Ayin, Auga, o. u.
Pf, Munnur, p.
Resli, Höfuð, r.
Sjén, Tannir, s.
Tá, Tegn, merki, t,
þegar ég var drengur, þ á vissi
ég, hvað rúnirnar hétu, en nú er
é<r búinn að gleyma því, og bið ég
livern landa vorra, sem man það,
að leiðbeina mér í því efni, — ann-
aðhvort með því, að senda mér
eða ritstjóra Heimskrin^lu það.
Ojr er það ekki ómögulegt, að það
geti gefið mikilsverðar upplýsing-
ar. Gríska stafrofið er óefað tekið
rakleiðis frá hinu hebreska, en þar
þýða nöfnin ekkert nema stafina,
og eru því frá myndaleturs sjón-
armiði þýðingarlaus. Og- eru því
rúnirnar upprunalegri, og er á-
reiðanlegt, að þær eru hvorki for-
djörfuð griska né latína.
Mér hefir oft komið til hugar,
að þrátt fyrir það að margar af
JCddu-kenningunum eru óefað fram-
andi gæluorð, þá voru þær upp-
j rtinalega bygðar á fornu mynda-
letri. Og ef þeir af löndum, sem
færir eru um það, fara að grafast
eftir, hvort ekki sé, þá er vel til
að þeir finni margt til að styðja
skoðun Arngríms lærða.
þetta er alt, sem ég ætla að
skrifa um þetta mikilvæga niál-
efni að svo stöddu ; og sannast
hér sem oftar, að það er ekkert
hægra að höndla mikilvægt efni í
stuttri grein, en í löngu riti. Að
þessi grein er mjög ófulfkomin,
detturmér ekki í hug að efa. En
ég veit, að þeir, sem betur geta,
verða vægir við mig — óskóla-
genginn mann — í dómum sínum.
Og ég gleð mig yfir því, að þeir
af góðv.ilja sínum bæti upp á
þessa frumsmíð mína, taki viljann
fyrir verkið og gefi mér þær leið-
beiningar, sem þeir haganlega
geta.
John Thorgeirson,
Thistle, Utah.
STEFÁN GUNNARSSON.
Dvelur hann nú dauðrareit,
Dagsverki að unnu, því hinu
kunna.
Sveif hans önd burtu í sálnasveit,
Ilvar syngja Hóseanna Ijóð þús-
undir munna.
Ég bið Heimsktinqlu að gera
svo vel, að endurprenta vísu þessa
af því það var vangá í fyrri vís-
unni, frá minni hendi, en ekki
blaðsins.
Magnús Einarsson.
Ég undirritaður hefi,til sölu ná-
lega allar íslenzkar bækur, sem til
eru á markaðinum, og verð að
hitta að Lundar P.O., Man.
Sendið pantanir eða'finnið.
Neils E. hallson.
HEYRI HEYR !
“Og Guð 8agði: Alla daga ver-
aldarinnar skal ekki vanta o.s.frv.”
En Pakl BergSNon segir: Héð-
an í frá og að eilffn amen, sknl
ekki vanta; skyr og rjóma, mjólk
eða sýru, að 5ft4 Sfmcoe Street-
HEYRl HEYR!!
OKEYPIS BOK UM
MANITOBA
AKURYRKJU og innflutninga deildin mælist til
samvinnu allra fbúa fylkisins til þess að
UygKja [aðsetur 1 þessu fylki, nokkurs hluta
þeirra mörgu innflytjenda sem nú koma til
Vestur-Canada.
Þetta fylki veitir duglegum mönnum óviðjafnanleg
tækifæri. Hér eru þúsundir ekra af ágætu landi til
heimilisrettartöku ásamt með stórum land svæðum sem
fást keypt á lágu verði.
Margar ágætar bættar bújarðir eru fáanlegar til kaups
með sanngjörnu verði, og aðrar bújarðir fást leigðar gegn
peninga borgun eða árlegum hluta uppskerunnar.
Gróða möguleikinn f Manitoba er nákvæmlega lýst í
nýju bókinni, sem akuryrkju og innflutninga deildin hefir
gefið út og sem verður send ókeypis hverjum sem um
hana biður.
Allir þeir sem láta sér annt um framfarir Manitoba
ættu að senda eintak af bók þessari til vina sinna og ætt-
ingja f heimalandsins, ásamt með bréfi um lfðan peirra og
framför hér. Slík bréf ásamt með bókinni um “Frosper-
ous Manitoba” mun suglýsa þúsundum komandi inn-
flytje’nda kosti þessa fylkis.
Skrifið f dag eftir bókinni til undirritaðra sem svo
senda yður hana tafarlaust,
J. J. GOLDEN, Depnty ifinnier of Agrículture, Winnipeg.Manitoba
JOS. BURKE, 178 Logan Avenue. Winnipeg, Manitoba.
JAS. IIA RTNEY, 77 York Street, Toronto, Ontario.
J. F. TENNANT. Gretna, Manitoba.
W. IV. UNSWORTH, Emerson, Manitoba; og allra umboifsmanna
Dominion stjómarinnar utanríkis.
Meö þvl a6 biöja æfiulega um
‘T.L. CIGAR," t’A ertu viss aö
fá ágætan vindil.
T.L.
(CTiioy mahe)
Western Cigar Factory
Thomas Lee, eigandi WinnnipeK
r
The Wimiipeg SafeWorks,
LIMITE JD
50 Princess St., Winnipeg
VERZLA MEÐ
Nýja og brúkaða öryggis skápa [safes],
Ný og brúkuð “Cash Registers”
Verðið lágt, Vægir sÖluskilmálar,
VÉR BJÓÐUM YÐUR AÐ SKOÐA VÖRURNAR.
----------------—mtimtrr—rmm
£**♦♦#-***##*♦***#*#*** *************
\/,ITUR MAÐUR er varkár með að drekka ein-i
“ göngu hreint öl. þér getið jafna reitt yður á. *
«
«
«
«
«
«
DREWRY'S REDWOOD LAGER
það er léttur, írey Sandi bjór, geröur eiugöngu
úr Malt ojj Hops. BiöjiS æ.tíö um hann.
«
«
E. L. DREWRY, Manufacturer, WINNIPEG. J
\ LDREl SKALTU geyma
-CV morguns sem hægt er að gera
f dag. Pantið Heimskringlu í dag.

STRAX
í dag er bezt að gerast kaupandi
að Heimskringlu. Þ&ð er ekki
seinna vœnna.