Heimskringla - 11.09.1913, Blaðsíða 4

BLS. 4
U’INNIPEG, 1. SEPT. 1913.
~rrr
'r ír—’i i
HEIMSKRINGEA
Heimskringla
Pnblished every Thnrsday by The
fleimskringla News & Pnblishing Co. Ltd
VerB blabsÍDS 1 Caoada og Bandar
12.00 nm AriB (fyrir frain borsao).
Sexit til islauds $2.00 (fyr<r fram
borgat).
GUNNL. TR. JONSSON,
E d it o r
P. S. PALSSON,
Advertisiug Mauager.
fTalsími : Sherbrooke 3105.
Office:
7!9 Sherbrooke Street. Wionipeg
BOX 3171. Talsimi Oarry 41 10.
Canada í skuggsjá.
ish Columbiá iir 36,247 í 392,480 og- öðrum ei>rnum, En lang-auðug-
manns. 1 Manitoba úr 25,228 astir eru þeir, sem koma fiá
manns í hálfa milíón manns. J>a8 i Bandaríkjunum. Sígan árið 1907
sem nú eru Alberta og Saskatche- hafa komið þaöan cg se/.t að í
wan fvlki, höfðu þá en>;a íbúa, 1 Canada 664,448 manns1, með að
svo að séð verði, en hafa nú 867,-: jafnaði $1170.00 hver, eða alls ná-
095 íbúa. Qiuebc og Ontario hafa lefc-a 778 milíónir dollars.
tvöfaldað ibúatölu sína, og Neu J Innílutningur íslendinga eins og
Brunswick og Nova Scotia bafa annara t)jÓSa befir £arig vaxandi á
aukið hana að miklum mun. þétt- j s£ 3 árum. Árið 1910—11 komu
býliö í hinum ýmsu fylkjum Can- {r4 íslan<li 250 manns, árið 1911-
Engin bók er gefin út í Canada,
sem eins er hagíræðislega fróðkg
eins og The Canada Year
iB o o k. Alt efni hennar er í hag-
skýrslulegu formi um ástand
landsins og hag þjóðarinnar.
Bókin fjallar um : Ibúana, tölu
þeirra, kyn, uppruna, trú og hjú- j ^ ^ ^ mnma rfl
skaparstöðu. Um innflutninga til
ada er þannig :
Þéttbýli Cunada.
Mannfjöldí á hverja fermilu —
Alberta 107.
British Columbia 1.09.
Manitoba 6.18.
New Brunswick 12.61.
Nova Scotia 22.92.
Ontario 9-67.
Prince Edward Island 42.91.
QUebec 5.69.
Saskatichewan 1.95.
Yukon héraðið er að staerð 132Jý
milíón ekrur, og Norðvesturhéruð-
in nálega 1230 milión ekrur ; en
íbúatalan á öllu þessu flæmi er!
ekki nema 47,348 manns. Svo að
þéttbýlið í Canada í heild sinni er
landsins á sl. 6 árum, hvaðan fólk-
ið hefir komið og hver efni það
hefir fiutt með sér hingað til
lands. Um veðurlag í Canada á
sl. 70 árum, um hita, kulda, úr-
felli, og með uppdráttum til skýr-
ingar. Um atvinnuvegi fólksins og
framleiðslu úr jörðunni, af skó'g-
um, af fiskiveiðum og úr námum ;
þá og verkstæða framleiðslu. Um
2 menn á hverja mílu, og bendir
s, að enn sé nægilegt
fyrir margar komandi
12, 205 manns, cig árið 1912—13,
eða fram að 31. marz sl., 231
manns.
Ásíðasta ári var 972 innflytjend- a sumrum
um bönnuð lending í Canada, lang
fiestum fvrir fátækt cg líkindi til
þess, að þeir mundu verða hjálp-
arþurfar hér i landi ; svo og all-
mörgum fvrir heilsuleysi, og einnig
mörgum fvrir sjóndepru o,g ýmsa
aðra sjúkdóma. Einnig voru send-
i ir úr landi eftir að þeir voru hing-
j að komnir 959 manns á síðastá
i ári ; svo að alls er vísað úr landi
! vfir 1950 manns. þetta synir, að
þeir einir eru hér meðtækilegir,
! sem eru hraustir andlega og lík-
j amlega, með gott mannorð og með
j svo næg efni, að líkur séu til þess,
að þeir verði sjálfstæðir í laudinu,
það til þess, að enn sé nægilegt i , , . , , • .,,
K H . ser og þvi til ttppbyggingar. Alls
landrými
kvnslóðir.
þéttbýlið í Manitoba er sýnilega
miðað við stærð f\dkisins eins og
hún var áður en stækkun þess var
geirð. Eftir núverandi stærð þess
eru minna en 2 manns á ' hverri
fermilu.
nokkurt atriði í sambandi við
veráttufar þessa lands, og inn-
flutnino-ur fólks úr öl’.um löndum
heimsins hingað til Canada, er
næg sönnun þess, að skynbærir
menn óttást ekki loftslagið í Mani
toba eð-a annarstaðar ilandi þessu.
Og frjósemi landsins og afurða-
inagn sýna, að heilsusamlegra
þessa eru veiðivötn í Canada, sem! ýmsu iylkja gánga í ábyrgð fyrir
samanlögð eru 220 þús. fermílur,! vöxtum af skuldabréfum, sem út
og í langflestum þeirra er ágæt eru gefin til þess, að trvggja féð
veiði ágætra fisktegunda.
Veiðiáhöld öll í Canada á síð-
asta ári vortt inetin nálega 21 mil-
íón dollara t irði, og 91,132 manns | þúsund dollars á mílu, eftir ástæð-
unnu að veiðinni. Af þeirri tölu um. Á þennan hátt hafa nú flest
til brautalagninganna, alt að
vissri upphæð á hverja mi'lu
þeirra, og sem nemur frá 8 til 13
unnu 66 þúsundir manns á 1,648
skirntm og 36,760 róðrarbátum ;
rúm 9 þús. manna tinnu á hafskip-
loftslag eða hagfeldara veðurlag linijrrli en 56,870 á róðrarbátunum
finst óvíða í heimá. Og þessi ; Rúm 9 þúsund manna unnu á haf-
skýrsla sýnir einmitt veðurlagið i
þeitn hluta landsins þar sem mest-
ir verða kuldar á vetrum og hitar
Kornuppskera
skipum. En 25,200 mjanns unnu að
j veiöinni i landi. Verð fiskiveiðanna
á árintt varð $34,667 872 ; af þess-
j ari upphæð var veiði úr vötnnm
j í Man,toba $1,113,486 virði, en
British Columljiu veiðin' yfir 13%
milión dollara virði. New Bruns-
ttm framleiðshi i wick Nova Scotia vciddu f-vrir
vfir 14 milíón dollara virði.
Næsti kafli er
jarðargróða. það yrði of langt . , , , ,
,, „ . , , ,, .. „ Namar í Canada gafu af scr a
mal, að setja her nokkrár toflur sí6aste kri rúmleKa 133 millíónir
um það atriði. Að eins skal get-ið j milliónir dollara, eða 30 milíónir
tim framleiðsluua á sl. ári og þess | dollara meiri arð en 1911. öiðasta j ur af rafmagnsbrautum. þær
getið í sambandi við það, að tíð- | ;tr var hezta málmtekju-ár í sögu flu-ttu á árinu 490 milíónir farþega,
irno , landsins. Gulltekjan varð rúmlega 1% milíón tons af farangri. Inn-
fvlki í Canada btindið sig ábyrgð-
um i þessu sambandi, og einnig
ríkisst jórnin. þær ábyrgðir ruema
nú samtals 245 milíómtm dollars,
og skiftast þanttig niður :
Canada ríki ........ $91,983,553
Alberta ............ 45,489,900
British Columbia ... $38,946,832
Manitoba ............ 20,899,660
Ontario .............. 7,860,000
Nova Scotia ... ... 5,022,000
New Brunswick ... 1,893,000
Quebec ................. 476,000
Saskatchewan ........ 32,500,000
Auk þeLrra brauta, sem nefndar
hafa verið, eru í Canada 1723 míl-
af
arfarið á árinu 1912 var að ýmsu
, . , , ,, . . ! 32% milíón dollars ; kopartekjan
leyti ovanalega ohagstætt iy™ ^ mdl£ón dollars . silfurtekjan
bændur. þáð var með köldustu og | J91^ milión dollars ; nikkeltekjan
votviðrasömustu árum í sögu|13% milíón dollars ; asb-estostekj-
þessa lands ; veturinn veðurharður ; an 3 milíónir dcllars, og kol 36
miííónir dollars, — að ótöldum
og vortíðin köld, og ttm 'uppskertt-
tímann voru rigningar svo millar
öðrum 50 málmtegundum og verð-
mætum stein- og le rtegundum. Af
víðast í Canada, að þær skemdu þessari 133 milíón dollars tekju úr
hluta af ttppskeru bændanna. Upp- námttm, voru tæpar 3 milíónir
skerumagnið varð því talsvert J dollara frá álanitoba. Verðma'tast-
ur er námaiðnaðurinn í Nova Sco-
hafa verið sendir úr landi og neit-
»6 landgö„t„ ft, iM W yfir j-'i""* ‘‘ "«""1 án. vfirlrftt, „ j“ 2 mj]1.
næsta ar aðttr. Af hverri ekru | ,,, r /no
14 þústtnd manns.
jónir), Alberta (12 milíónir), Brit-
Innflutningur Kínverja fer stöö- 'ílkst 1K' meðaltali svo sem hér isb Colttmbia (32 milíónir) og On-
u-t vaxandi, þrátt fvrir það, að,^1 Hausthveiti 21 httshel, yor- tario (51 milíónir). Skýrslan áatl-
hveit 20% bu,, höfrum 39% bu., jar, að hreinn gróðd af. námaiðmað-
hver þeirra verður að borga í rík-
issjóð 5 hundruð dollara land-
J göngueyrir. Á síðasta ári fluttu
-2 minon tons al farangri.
tektir þeirra vortt 23% mflión doll-
ars, en útgjöld 14% milíónir. þetta
eru að mestu strætabrautir í
borgum, og hafa ekki þegið aðrar
styrkveitingar frá ríkjnti eða fylkl-
tim þess en starfslevfin.
iWdnnijæg borg hefir nú fleiri rníl-
tir af rafimagn.sbrautum en nokkur
önnur borg í Canada, að Montreal
borg undantekinni, sem hefir fáein-
ttm míhtm fkira, og þó ekki innan.
sjálfrar borgarinnar. Sjálfar stiaet-
isbrautirnar, innan borgartakmark
anna, eru í Montreal 76.67 milur,
en í Winnipeg 80 mílur, seirt hafa
kostað 14% milíón dollars. Inn-
tektir Winnipeg brautanna á sl. ári
bvrrrri 3i btt., rúg 19 bu., báunum inutn a ý'- ári hafi verið 15 milí- urðn hartnær 2 miliónir sollars, en
15 bu., bóghveiti 26 og 1 þrið.ji bu.
verzlun og viðskifti allskonar ; j Hve ört borgir myndast í Canada. \ 6,083 Kínverjar til Canada. Ríkis-
útfluttar og innfluttar vorttr,
magn þeirra og verð. 1 m sam-
göngur á sjó og vötnum og landi ;
um skipastól landsins, jáirnbrautir
og tal- og rttsíma. Um póstmál.
Um verð á várningi. Um lífskostn-
að. Um fjármál.
The Canada Year Book hefir fyr-
ir árið 1912 tekið nokkrum breyt-
ingum frá því, sem áður varí
þvi,, að töflurnar eru ekki eins
margbrotnar og þær áður voru,
og ekki eins margar, en þær eru
allar Ijósar og skiljanlegar, og við
hvert einstakt umtalsefni bókar-
innar er lesmiálskafli til skyrihgar
því, sem lýst er í töíluformi.
þetta er nýtt atriði í bókinni og
þarflegt, og það því fremur, sem j
nokktir ný atriði ertt nú í bók
þessari, sem
þar, en eru einkar fróðleg fvrir al-
menning, eða þann hlutá hans,
sem lætur sig þjóðmál nokkrtt
skifta. Meðal nýju atriðanna má
Ilve ört borgir myndast og j
bvggjast upp í Canada má sjá af j
: inntektir af
námu yfir 3
þeim innflutningi
milíónir dollars. í
því, að eftirtaldir hæir, með íbúa- j Caniida eru nú taldir aö vera 27>*
tölunni sýndri innan sviga, vciru i 7~d Rin' eriar, þar af í Manitoba
ekki til fyrir 20 árum, eðá árið
1891 : Regina (30,213), Edmonton naleKa 20 1JUS' manus
(24,000), Maisonneuve (18,684),
Fort Arthur (11,220), Iæthbridge
(8,050), North Bay (7,737), Thet-
ford Mines (7,261), Prince Albert
(6,284), Medicine Ilat (5,680),
Strathconá (5,579), North Tor-^
1885 manns i en i British Columhia
Veðurskýrsla.
Næst í bókinni eru nákvæmar
veðurskýrslur fyrir hvert fylki í
jríkinu. þær sýna hæsta og lægsta
sti* hita og kulda í hverjum inán-
.uði, svo og regn og snjófall. Með-
onto (5,362). Flestir þeir bæir, j altal aí öllu ^ er teki6 fyrir
Winnipeg borg, eius og það hefir
reynst hér árlega á sl. 70 árum,
og m<eð því að þessi sérstaka
sem bér eru taldir, eru miklu
mannfleiri nti, en skýrslan telur !
þá, og þó ertt sttntir þeirra, eins 1
og t. d. Strathcona, að eins fárra
ára gamlir. Prince Rupert á
kartöflum 172 bu., næpttm 402%
bti., heyi 1% ton, sykurrófur 11
tons, alfalfa hev 3 tons. Alls voru
undir sáning í Canada 32% milíón
ónir dollaxs.
Járnbræðsla.
I Canada ertt nú 19 járhræðslu
jog steyptistofnanir, en járntekja
|landsins er ennþá tiltölulega lítfl,
og sum af þessum \erkstæðum
ekrur, sem gáfu af sér 512 milíón [voru þvi ekki starfandi á siðasta
dollara virði, en það var yfir 53lári. Kn 14 af verkstæðunum voru
starfandi, sum alt árið, en önnur
að eins hluta úr árintt. Járntekjan
varð vfir 12 milíónir tonna, metið
14% miiíón dollars.
Verksmiðjcr.
milíónum dollars minna en 1911.—
Iæsendur sjá af þessu, að óhag-
stæð veðurátta gerir milíón doll-
ars mun á viku, að meðaltali, yfir
alt árið á korn og garð uppskeru
landsins.
Smér og ostur.
Smjör og osta framleiðslan árið
1910, síðasta árið, sem skýrslur
cru til yfir, sýnir að þá ttrðu aí-
ttrðir mjólkurbúanna nál. 40 milé-
i fá yfir það svæði í Canada, sem
Kyrrahafsströnd er svo nýr, að
w“ ““ * ihann er ekki talinn í skýrslunni, % .. ,• , . . , .
ekki hafa áður verið i ,, , Aestir Islendinvar bua a, þa er
en hehr þo nu nokkur þusund í- , , „, , , , ,
, | hun sett her 1 hefld smm tfl froð-
búa, og fer óð ugá t axandi. leiks lesendum Ileimskringlu hér
Trúflokkar. !og á Islandi :
Um tölu hinna ýmsu trúflokka
Skýr.slan yfir verksmiðjuiðnað
Canada nær að eins yfir árið 1910.
Síðari ára skýrsltir eru ekki fúH-
samdar. það ár vortt hér 19,218
verkstæði, með 1,247% milíóti doll-
ara höfuð.stól og 339,17B vinnend-
ttm með 241 miHón dollars vinnu-
j launum. Afurðirnar urðú 1166 mil-
a , , ,, i, , . . íón dollará virði. Skýrslan sýnir,
4 , skyrsla er h.ð nakvæmasta og on dollara virði. Á siðasta án er ag verksmiðjuiðnaðurinn hefir at.k-
sannasta yfirlit, sem hægt er að sennilegt, að þær afurðir hafi orð- ist nálega um þriðjttng á sl. 5 ár-
iþ yfiir 50 milí ónir dollars virði.
Verðið á osti var þá llc pundið,
nm, og að hann varð alls á fvr
p-reindu ári $1,165,975,639, eöa ná-
og smjör rúmlega 24c pd. Síðan ilefra L,6d milión dcJl .ra virðk Af
1 læssit var framleitt t Yliánitoþa
telja veðurskýrslurnar, og fæðing- j er óþarft að ræða, enda geta þær
ar- og dánárskýrslur, vinnumála- skýrslur ekki verið algerlega 'á-
skýrslur og skýrslur yfir inntektir j redðanlegar, eins og sjá má af því,
og útriöld hSnna ýmsu fylk ja í. að Lúterstrúar menn í Winnipeg
rikinui; s-vo og landtökuskýrslur borg ertt árið 1911 ekki taldir
I hefir verðið farið hækkandi á
,þeim vöru-m sem öðrttm.
Veðurskýrsla fyrir Manitoba yfir 70 ára bil.
o. fl., o.fl.
nema rúm 11 þús. manns ; en gera
Fvrstu skýrslu-töflurnar lúta að ma ra® fvrir, að tala þjóðverja,
þvi, að sýna framfarir Canada á bkandtnava og íslendinga, sem Desember
sl. 40 árttm. eða frá árintt 1871 tfl langflestir telja sig I.úterska, sé Janúar
að báðttm þeim árttm með- ! angt vfir 11 þús. manns. Únítarar J Febrúar
Mánuðir
/irstfðir
og
Ar
Gráðutai hita og kuldaá
Fahrenheit mæii
Úrkoma f
þumlungatali
1912,
töldum
Framför Canada.
í Winnipeg ertt taldir rúml. 250!-,r^etur
I ,Marz
i manns, en hijota að vera íleiri,
Aprfl
Mal
Vor
Fæöingar- og dánarský^slur eru
og all-fróðlegar, og sýna færri ; ^gúst
dauðsföll og fleiri fæðingár á hv. : Sumar
! þúsund íbúanna í Vesturfvlkjunum September
... ; heldur en Austitr- og eldri fylkjum , r,< r
1 J November
Haust
j þar sem hér eru nú 2 ef ekki 3
Á þesstt tímahili hefir ibúatala sofnugir |jeirrar kirkjudeildar.
landsins meira en tvöfaldast, eða
aukist um 4 milíönir manna. Inn-
flutningnr fólks, sem árið 1871 var
rúmlega 27 þús. manns, var á síð-
asta ári full 354 þús. manns, hefir j
því 12-faldast á þessu tímabdli.
Atvinnuvegir allir hafa og marg-|.
faldast, og verzlttn landsins, sem j
itbua, urðti yfir 7 þtts. fœðingar og
1871 nam 170 milionum dollars, 1 . ,
„ . „ . . 1 no= -i:• •_ í3 þus. dattðsfoll og ruml. 2 þus.
varð a siðasta ari 1,085 milionir. 1 . , , . 1
. „T/ | giftmgar a þvi an. þa varð eðl -
Fiskiveiðar, sem ya voru 7% milt- j , .
ríkisins. í Winnipeg borg, sem ár-
ið 1911 var talin að háfa 136 þús.
Meðal tal Uæsta meðnl tal Lægstí meðal- tal Mest hlý- indi Mestur ktilcli Kegn meðal tnán. úr'Koma Snjór meðal m&n. úrkoma Als meðal mán úrkoma
4.7 14.7 5.1 45 í -42 0,08 8.3 0.91
4.7 6,0 -15,5 42 -46 0,00 8,2 0.82
LO 10,5 -12,5 46 -47 0.03 8,7 0.90
0,3 10,4 -11.1 46 -47 0 11 25,2 2.63
13,9 25,3 2,5 73 ! -35 0.25 9.0 1,15
37,1 48,6 25,7 90 -13 1,10 3.8 1,48
52.0 65,0 39,0 94 U 2.22 1.3 2.35
34.3 46,3 22.4 94 -35 3,57 14,1 4,98
t52,0 74,3 49,7 101 21 3,58 3,58
65.9 78,1 53,8 96 36 3,15 3.15
63.2 75,8 50,6 103 30 2.45 2,45
63,7 76.1 51.4 103 21 9.18 9.18
53,1 65,0 41,2 99 17 2,07 2.07
40,0 &o,5 29,fj 85 - 3 1,48 2.5 1,73
i 9,6 28,6 10,5 71 -33 0,10 10,0 1.10
37,6 48,0 27,1 99 -33 3,65. 12,5 4,80
33,8 45,2 22,4 103 -47 ú',51 51,8 21,69
Ar
Væntanleo-a hefir alþýða manna
ári 35 milíón5r doll
náma námu þá 10 milíóbum, nú
133 milíónum. Verksmiðju afurðir
námu þá 220 milíónum, nú 1170
milíónum dollars. þá voru ríkis-
jnntektirnar rúmlega 19 milíónir
dollars á ári, nú yfir hundrað mfl-
íónir árlega. þá höfðu Canadabúar
Hfsábvrgðir fyrir 45 milíónir, nú
fyrir 1200 mílíónir dollara.
Svipuð þessu er framförin í ná-
lega hverju atriði, er snertir lif
og þroskun þjóðarínnar. þó er
einn afturiaxarliður í fólkstali rík-
isins ; árið 1871 voru á Prince
Edward Island rúmlega 94 þúsund
manns, en á síðasta ári að eins
93,700, hefir því fólki þar fækkað
á sl. 40 árum um 293 manns. 1
öllum hinum hlutum ríkisáns hefir
þvf fjölgað stórkostlega : 1 Brit
leg fólksfjölgun borgarbúa 37 fyrir ekki Lfósan skilning á þessum töl-
en mentamenn hvervetna
ón dollars virði, voru á síðasta I , „ , m
. „. „. jhvert þustind íbtta, cg> var það , >
• Vir U meiri attkning en á nokkrum öðr- munu skUÍa b*r, og þeir mumi af
ttm stað í Canada. Fæð’ingarskýrsl ,ihu^un toílunnar sannfærast á því
ttr fyrir öll fylkin sýna Manitoba 1 að 1 Manitoba er alls ekki eins
fylki lanjt á undan " nokkru hinna kídt mar^r á lslandi *era ®ér 1
fylkjanna með eðlilega fólksfjölg-! hu^arlnnd- ,K' aS hér komi aítoku-
un ; hún varð á árinu 1911 yfir alt 'höriw einstöku sinnum á vetrum, mtfri en
fylkið nálega 23 eða nákvæmlega 0^ oísahitar einstöku sinnum á
22.91 af hverjum þúsund íbúum. (sumrum. þess skal og getfið, að
þetta bendir óneitanlega á hraust-jveöur °« ku,da mælar 8011
leik og vellíðan íbúanna í Mani- j
toba fvlki.
Innflutningur.
Innflutningur fólks til
! hér hafa verið notaðir öll þessi
70 ár, við veðurathuganir, eru
j þeir áreiðanlegustu, sem fáanlegir
! hafa verið í nokkru landi. Ekkert
Canada j hetrá hefir verið tilbúið nokkur-
hefir verið mikill um sl. nokkur staðar. Áreiðanleiki mælanna er
ár, og sérstaklega á sl. 3 árum. j það eina, sem tryggir áreiðanleg-
Árið 1911 komu yfir 300 þústtnd, leik skýrs'lnanna, og ekkert hefir
manns; 1912 komu 354 þús. og verið til þess sparað, að þær
1913 yfir 402 þús. manns. þetta gætu orðið sem áreiðanlegastar.
fólk hefir flutt með sér inn í land : Stjórn þessa lands hefir enga á-
þetta afar-mikil auðæfi í peningum stæðu haft til þess, -áð hylja
Timburtekja.
Afurðir af skógum urðu á síð-
asta ári yfir 182 milíónir dollars
virði.
Fiskveiðar.
F'iskiveiðar Canada manna urðu
á síðasta ári langsamlega miklu
á nokkru undángengmt
rúmletra 53% milíön dollara virði.
Verzlun.
Verzlunarskýrslur C-anada, sem
ná fram að 31. marz sl., sýna, að
verzlun landsins viö nmheiminn
hefir á sl. ári orðið meiri en 4
nokkrn tindangengnu ári i sögp
landsins, og nam alls á fjárhags-
árinu yflr 1,085 milíónir dollars.
Verzlunin heflr bví nálega þrefald-
jast siðan um aldamót, var þá 380
miHónir dollars. Inníluttar vörttr
námu alls 692 milíónmn dollara
virði, en útfluttar vörur 393% mfl-
íónum dollara virði. Á hvert
mannsbarn í landinu varð því
verzluhin $139.88, eða aðkeyptar
vörur $89.19 og útfluttur vörur
$50.69 dollara virði.
1 Canada eru, eða voru í fvrra,
2ri56 korngeymslubúr (elevators),
sem rúmuðu 127% milíón þtish.
Samgönguraál.
í Canada eru á yfirstandarídi
tíma um eða yfir 30 þús. milur af
járnbrautum, og ekkert fylki er
betur sett með þau samgöngufæri
en Manitoba. Svo er talið, að í
brautum þesstim og því sem að
starfrækslu þeirra lýtur, liggi 1660
milíón dollars höfuðstóll. Á síð-
asta ári kostaði starfræksla hverr-
ar brautarmílu $5,639.48, en inn-
tektirnar nrðu $8,209.07. Gróði
af starfrækslunni varð því $2,569,-
59 fyrir hverja míhi af brautun-
um, eða rúmlega 9,500 kr. hagn-
aður af hverri mílu. En aðgætandi
er, að jámþrátitafélögin hafa á
ári í sö.gu landsins. það eru engar Hðnum árum fengið peningalegar
ýkjnr, þó staðhæft sé, að Canada !ft5’rk:?ÍtinS'ar’ svo. «.rto;
hafi stærstu fiskimið, sem til eru
í heimi. Að austanverðu, fra Bay
of Fundy norður að Straits of
Bell Isle, er strandlengja landsins
fullar 5 þústind mílur, og frammeð
allri þeirrí strandlengju eru góð
fiskimið. Að vestanverðu er strgnd
lengjan, að meðtöldum öllum vík-
um og fjörðum, < British Colum-
bia, um 7 þús. mílur, og svo er
mælt, af þeim, sem bezt þekkjá tfl
þeirra mála, að hvergi í beimi séu
betri fiskimið en þar vestra. Auk
lega 208 milíónum dollars. þar af
frá rikissjóðnum 154 milíónjr doll-
ara, frá stjórnnm hinna ýmsu
fylkja 36 milíónir og frá sveita-
stjórnnm alls rúmlega 18 milióíiir
dollars. Nú á síðarí ártim er hætt
að veita peningastyrk til járn-
hrautalagninga, að undanteknti
því, sem Domirúon stjórnin veitir,
samkvæmt lögum, sem nemur að
jafnaði $3,200 á míltt hverja, en
getur stigfð upp í $6,400, ef þraut-
in kostar vfir 15 þús. dollars að
jafnaði á hverja mílu. Hins vegar
er það nú farið að tíðkast, að
bæð: rtkisstjórnin og stjórnir hinna
útgjöldin ein milíón og þrjátíu og
fjögur þús. dollærs.
Skipaskurðir í Canada er 6 tals-
ins. Lengd þeirra er talin 1,594
mílur. Á sl. ári var flutt ttm þá
■iTl£ þús. tons aí farangri. þessir
skipaskitröir hafa kostað Canada-
ríki nálega 102 milíónir dollars.
Talsímar og loftskeytastöðvar.
Talþræðir i Canada ern taldir að
vera x sl. ári 890 þús. mílur, með
370,884 máltólum. Inntektir urðu
$12,273,627, en útgjöldán $9,094,689.
Við sítnana unnu 12,783 manns.
Loftskeytastöðvar í Canada voru
á sl. ári 39 talsins. Flestar þeirra
ertt ætlaðar til þess, að geta sent
fréttir vfir frá 150 til 360 mílna
veg, til þess að tala við skip með-
fram ströndum landsins. Glace
Bav stöðin er sti langöflugasta f
landi þessu, og flvtur skeyti milli
Canada og Evrópu. Hún flytur
skevti 3000 mílur vegar minst.
Póstmál.
Póstm'úlaskýrslnr fvfir síðasta
ár sýna, að póstflutningur ríkisins
var fluttur vfir rúml. 52 miUón
mílna langan veg, á vötnum, sjó-
or landi, milli 13,859 pósthúsa. 1
flutningniijm voru vfir 566 milíónir
hréfa, þar af 13 miilíónir ábyrgðar-
bréf ; einnig vorn fiutt 4% milíón-
ir póstspjalda. Útgjöld deildaxinn-
ar urðu rúml. 9 mSlíónir, en inn-
tektir sem næst 10% mflíón doll-
ars.
Landtaka.
Landtökuskýrslurnar sýna, að á
sl. ári voru tekin 39,151 heimilis-
réttarlönd í Canada, þar af 3,133
í Manitoha. Landtaka íslendinga
er í stórfeldri afturföri» landtaka
þeirra hefir á sl. 5 árum verið
bannig í Vestur-Canada : Árið
1908 106, 1909 231, 1910 130, 1911
90 og 1912 69. þetta ástand bend-
ir á aftiirför, sem gefur tilefni tfil
þess, að reynt sé að grafa fyrir
orsakir þær, sem að henni liggja.
þv^ að það virðist algerlega ljóst,
að fari landtökum íslendinga tfl-
tölnlega þverrandi um fáieán kom-
andi ár, þá kemur mjög bráðlega
að því, að enginn, þeirra festir sér
heimilisréttarland.
Ekki verður afturförin í heimil-
sréttartöku Islendinga hvgð á þv£
að þurð sé hér í Vestur-Canada á
góðum, ókeypis heimilisréttarlönd-
tlm. hað verður gnægð af þeiin
hér í næsta fjórung aldar. það eru
því einhverjar aðrar crsakir en
landleysið, sein þessu valda. það
atriði er efni í sérstaka ritgerð, og
málið barf að íhugast alvarlega og
ræðast og einhver bót að fást á
því ráðin.
Aðrir þjóðflokkar, svo sem Sví-
ar, Norðmenn, Danir, Rússar,
Ungverjar, þjóðverjar, Belgir og
Bretar fjölga landtökum sínurn
með hverju liðandi ári. Islending-
ar eru ef'tirbátar annara þjóð-
ílfikka þessa. lands í bessu efni, því
i landtökulegu tilliti fara þeir
lirakversnandi með hverju líðandi
ári.
Er þetta vottur um manndáð og
menningtt, eða vottar það öllu
heldur áhuga- og kæruleysi um
framtíðarvelferð þjóðflokksins, ó-
hug á landvinnu og því, að
trvp-n-ja sér varanlegt sjálfstæði í
landinu ?
/
4