Heimskringla - 13.08.1914, Blaðsíða 1

Giftingaleyfisbréf seld
Vel gjörbur letur gröftuf.
Th. Johnson
Watchmaker,Jeweler&Optician
Allar viögeröir fljótt og vel af hendi
leystar.
248 Main Street
?hone Maln «80« WINJÍIPEG, MAN.
FáiS upplýsingar ura
DUNVEGAN
PEACE RIVER HÉRAÐIÐ OG
framtíöar höfuöból héraösins
HALLDORSON REALTY CO.
710 McINTYKE BLOCK
Phone Main 3844 WINMTF.O, CAN.
XXVIII. AR.
WINNIPEG, MANITOBA FIMTUDAGINN 13. AGÖST 1914.
Nr. 46
Fréttir.
Norðurálfu stríðið.
1 hreðunum við I.iege i Belgíu
■var það morgun einn, að flugmað-
ur einn rendi sér upp úr herbúð-
um Belga á flugdreka sínum, til að
skygnast um sveitaskipun Þjóð-
verja og hvað þeir væru að starfa;
en þegar hann kom í loft upp, sást
annar drekinn risa upp úr herbúð-
um Þjóðverja og fór geyst. Þarna
renna þeir hvor að öðrum, og vill
hvor komast upp fyrir annan, og
fara í hringum hvor utan um hinn,
og skjóta báðir hvor á annan. En
ekki var hægt að sjá, hvort þeir
særðust eða ekki. En er Belginn sér
það, að þetta muni ekki duga, eða
hann hefir sár.fengið, þá skopar
hann á skeið að þýzka drekanum og
rennir beint á hann, og er þeir
mættust varð skriðið svo mikið, að
hann tekur drekann í sundur i
miðju, en mölbrýtur sinn eigin og
hrynja þeir báðir niður, og fara
ekki fleiri sögur af þeim.— En líkt
er þetta því, er Beinteinn langi,
Birkibeinn og hirðinaður Sverris
konungs, gekk á kesjuna, er hún
stóð í gegnum hann, til þess að
geta klofið banamann sinn í herðar
niður.
— Þann 5. ágúst kölluðu Banda-
nenn út allan herafla sinn á landi,
og einnig heimkvöddu þeir bryn-
dreka sína alla frá Mexico, til þess
að hafa þá alla^við hendina með
■orðurströndum Ameríku að aust-
an, ef að til þeirra þyrfti að grípa.
Eru nú aðeins hin smærri skip
þeirra þar syðra.
— Einn af helztu höfðingjum
Englendinga, jarlinn frá Crawford,
og vinur Vilhjálms keisara, var með
keisara og syni hans, krónprinsin-
um, utanborgar við Berlín einn dag-
inn, og þegar minst varði kemur
þar maður einn með kylfu í hendi
og ræðst á keisara og son hans.
Annar armur keisara er ónýtur, sem
menn vita, og varð sonur hans
mest fyrir höggunum og var illa
barinn. En brátt komu hermenn úr
grendinni til hjálpar og flúði mað-
urinn og náðist ekki, en hermenn-
irnir stukku á jarlinn enska og fóru
illa með hann, rifu af honum fötin,
svo hann varð nær þvi nakinn, og
voru þeir að leita á honum að
skammbyssum, hnífum og sprengi-
kúlum. Þeir héldu að hann hefði
ætlað að drepa blessaðan keisar-
ann. Loksins gat þó jarlinn sann-
fært þá um, að hann væri vinur
keisara en ekki óvinur.
* * *
— Þann 5. ágúst kom flugskip
mikið, Zeppelin, frá herbúðum
Þjóðverja, til þess að skygnast um
sveitaskipun Belga; en Belgar tóku
á móti því með skotum, og varð það
að hörfa undan, aftur fyrir fylking-
ar Þjóðverja og seig þar niður. Var
þáð þá brotið mikið, en menn allir,
er á voru, sex að tölu, dauðir er nið-
ur kom.
* * *
En rétt á eftir stréymdi upp úr
herbúðum Þjóðverja fjöldi mesti af
flugdrekum og stefndi yfir herlið 1
Belga. En þeir bregða fljótt við og
rísa flugdrekar þeirra upp líka og
stefna móti þeim og höfðu bæði
sprengikúlur, rifla og skemmbyssur.
Slær þegar í bardaga með þeim. Er
sem Belgar hafi skift sér og farið að
þeim einn og einn á öllum stöðum,
«g varð þar hörð hríð en skömm,
þvi að frá herliðinu á jörðu niðri
dundi skothríðin i sífellu á Þjóð-
verja, og svo úr lofti hátt og lágt frá
Belgum. Fyrst hrapaði einn Þjóð-
verji niður. Hafði kúla ein komið í
vélina, og rétt á eftir önnur í höndu
stýrimanns, og snerist drekinn fyrst
við í loftinu og hrundi svo niður.
Svo fór og um þrjú önnur, og þá
lögðu hin á flótta. En Belgar eltu
þau og létu skotin dynja á þeim, en
urðu loks við að skilja og snúa aft-
ur, því að nótt var komin og myrk-
ur færðist yfir.
* * *
— Enn erú Austurríkismepn að
skjóta á Belgrade, og hefir hún þá
til þessa verið á valdi Serba. Áður
brutu Austurríkismenn kastalann
þar'ineð stórskotum. Nú (6. ágúst)
skutu þeir inest á konunglegu liöll-
ina, leikhúsið, hús bi'ezka sendi-
herrans og privat hús önntir. En
i
alt til þessa hafa Serbar staðið svo
á móti Austurríkismönnum, að þeim
héfir litið eða ekkert orðið ágengt.
Smáskærur og bardagar eru á degi
hverjuin, en litið fréttist verulegt.
* * *
— Mælt er, að Ungverjar i Banda-
rikjunum séu að safna 10 millíón-
um dollara til þess að senda heim
frændum sínum til þess að hefja
uppreist í Ungarn móti Austurrík-
ismönnum.
* * *
— Nú (8. ágúst) er sagt að ítalía
sé í þann veginn að segja Austur-
ríki stríð á hendur, og hefir þar
lengi verið ilt á milli, þó banda-
menn hafi þeir verið i orði kveðnu.
* * *
— Það er einsog það fari sótt yfir
löndin núna, þvi búist er við upp-
hlaupi í Kína þá og þá.
* * *
— Japan býðst til að senda flota
og 10,000 manns til að herja á
stöðvar Þjóðverja í Tsing Tau í
Kina, og aðrar 10,000 til að styrkja
Breta í Tient-Tsin og Pekin. — Þeir
vildu líklega helzt ná þessum
stöðvum sjálfir.
* * *
— Fréttaritari Times blaðsins,
Pepington A. Court, segir, að veru-
legar orustur milli Frakka og Þjóð-
verja geti ekki orðið fyrri en frá
16. til 22. ágústmánaðar, þvr að þeir
geti ekki farið á stað með megin-
her sinn fyr en 14. ágúst. Enn sem
komið er hafa hvorirtveggju aðeins
verið að þukla fyrir sér.
* * *
— Holland verður með Frökk-
um, Belgum og Englcndingum. ltalia
neitar að hjálpa Þjóðverjum, og
býst nú af kappi á móti Austurríkis-
mönnum.
* * *
— Rússar hafa gefið upp að verja
Warshau, höfuðborg Póllands, að
líkindum af því að Þjóðverjar eru
búnir að ná henni og liklega megin-
hluta Póllands.
* * *
Belgar berjast af hreysti mikilli
við I.iege; er þar kastali einhver
hinn traustasti í allri Norðurálfu
og 7 eða 9 útvígi eður kastalar, 5—7
mílur út frá aðalvirkinu. Beggja
megin við stórána Meuse, sein renn-
ur þar i stokk með strengjum hörð-
um, eiginlega í klettagljúfri eða svo
bröttum og háum bökkum, að það er
klettum næst. En kastalarnir svo
gjörðir að skjóta má úr aðalkastalan
um yfir hvern þeirra og eru innri
kastalarnir einlægt hærri en hinir
ytri..
Þarna sóttu Þjóðverjar að með
eitthvað 100 þúsundir, en Belgar
vörðu og munu ekki hafa haft yfir
60 þúsundir. í þrjá daga eru þeir
búnir að berjast þar, og hefir Þjóð-
verjum ekki orðið annað ágengt, en
að þeir hafa getað brotið tvo ytri
kastalana og eru þeir í rústum. En
nú eiga þeir á hverri stundu von á
liðstyrk miklum, sumir segja 400
þúsund manna, og skal nú reynt að
fullu. Fá nú Belgir að reyna sig,
og litil von að þeir geti staðist móti
ofureflinu, því að nú verður tekið á
hinum mestu fallbyssu-báknum úr
Krúpp-verksmiðjunum. — Sagt var
hinn 7. þ.m., að borgin Liege hefði
öll í báli verið, af sprengikúlum
Þjóðverja, er sendar voru úr kan-
ónukjöftum þeirra, eða steypt yfir
borgina úr flugskipum þeirra Zep-
pelins eða flugdrekuin hátt i lofti
uppi.
arborg móti þjóðverjum og var þá
foringi stórskotaliðs flokks eins í
tvo mánuði. Svo var liann í Afríku
og síðar í Kína, og seinast var hann
landstjóri á eyjunni MadagaskaÝ og
kom þar á stjórnarfyrirkomulagi
þvf sem nú er.
* * *
—Kitchener gjörður hermálaráð-
gjafi Englendinga. Heimtar undir
eins 500,000 breska hermenn auk
þeirra sem fyrir voru. Samþykt í
efri óg neðri málstofu í ciriu hljóði.
—Lávarður Charles Beresford, sjó-
kappinn frægi og Randolph Chur-
chill taka nú höndum saman en
höfðu verið svarnir óvinir áður.
* * *
—Enn er barist um Liege í Belgíu.
Eru þeir býsna forsóttir kastalarnir
þar. Fyrst og fremst gapa nú fall-
byssukjaftarnir við af steinveggjnm
kastalanna, svo eru strengdar al-
staðar mannhæður girðingar úr
þéttum og sterkum gaddavír, svo að
ómögulegt er yfir að komast nema
klippa vfrinn í sundur, en á meðan
dynur skothríðin á þá af virkjun-
um. Svo eru vellirnir allir hol-
grafnir þó heilir sýnist, en undir
eru sprengiefni, dynamít, lyddit og
alskonar djöfulskapur, og geta þeir
í kastölunum kveikt í stærra eða
minna stykki, hvenær sem þeir vilja
og sprengt á sekúndu einni upp
þúsundir manna. Þenna grikk
'gjiörðu Belgar þjóðverjum einn
daginn. Þjóðverjar sendu hersveit
eina til áhlaups og tafðist þeim
nokkuð við vírgirðingarnar og féllu
þá óðuin menn þeirra, en er þeir
komu út á völluna og héldu að nú
væri hið versta búið, þangað til
þeir kæmu að kastalamúrunum, þá
visu þeir ekki fyrri til en þeir heyrð-
u brest mikinn og sjálfir voru þeir
í liáa lofti, fótlausir, handlausir,
sundurtættir og flakandi með hest-
um, vögnum, bysum. Þarna týnd-
ist heil hersveit. Hún hafði verið
beint uppi yfir einni sprengigröf-
inni. Það er seinfært yfir svona
land og ekki hættulaust.
* * #
—Enn þá verst Belgrade, höfuð-
borg Serbanna fyrir Austurríkis-
mönnum, og einlægt dynur kúlna-
hríðin á hana á degi hverjum. Fyrst
jiegar Austurríkismenn brutu kast-
alann og kúlur foru hér og livar f
borginni flúði fólkið burtu, einkum
konur, börn og gamalmenni. En
þegar út á landið kom var engan
mat að fá, og þar lá ekki annað fyr-
ir en hungurdauði. Fólkið fór þá
að koma inn í borgina aftur og
vildi lieldur kjósa skjótan dauða,
en sultarkvalir og deyja svo á end-
anum. Enda fóru menn að venjast
við það og kaupmennirnir fóru að
opna búðir sínar og konurnar að
fara í búðirnar að minsta kosti til
að fá í matinn, og það hætti að líða
yfir þær, þó að þær sæju kúlurnar
taka einn eður annan á strætinu,
eða mann eða konu veltast um í
blóði sínu.
—400,000 Frakkar vígbúnir og
komnir á móti Þjóðverjum. Líklega
annað eins lið þeirra komið inn í
Elsas. Frakkar fara sýngjandi og
dansandi á stað, og hrópa: aBerlin!
a Berlin! Þeir ætla að heimsækja
Vilhjálm f höfuðborg hans.
* * *
'—Englendingar eru að senda her-
manns til Belgíu líklega einar 150
þúsundir ágætlega búnar. Hafa
jafnan tíðindi orðið þegar þeir fara
á stað
* * *
* * *
—Jósep Joffre heitir hann bers-
höfðingi Frakka og er hann í mikl-
um metum hjá hernum og vinsæll
af allri alþýðu. Er hann orðlagður
fyrir staðfestu sína svo að það er
haft að orðtaki að ef að Joffre sé
búinn að ákveða að gjöra eitth.vað,
þá geti enginn hlutur eða erfiðleiki
aftrað honum frá því að gjöra það.
Talinn er hann ágætur hershöfðingi
Joffre er 62 ára gamall, hefir verið
giftur tíu ár, en er barnlaus. Meðal
maður að hæð en þykkvaxinn, með
stóru höfði og ljóshærður, grana-
skegg þykt og mykið Er hesta-
maður mikill. Upprunalega var
hann vélamaður (engineer) og þeg-’
ar hann \rar á Madagaskar eyjunni
austan við Afríku strendur, þá réði
hann byggingu hafnarinnar Diego
Suares í eyju þesari. Seinast í apríl
mánuði bjó hann undir vígbúnað
og útköllun franska hersins og fær
nú lof mikið fyrir hvað það alt
gengur fljótt og vel. Hann er fædd-
ur 1852. Þegar hann var 18 ára var
hann undirforingi í lierliði Frakka.
Það var í stríðinu við þjóðverja 1870
og 71. Var hann með að verja París-
—ítalir, Svíar og Hollendingar
komnir í óvinaflokk Vilhjálms.
* * *
—Bretar hafa rekið þjóðverja úr
Norðursjónum inn í Kílarskurð,
Elfunna og Vilhelmshafen, sem hef-
ur verið aðal herskipalagi .Vilhjálms
Segja sumir að þeir hafi barist heil-
an dag í miðjum Norðursjónum, og
Bretar sökt 19 þýskum herskipum,
en tapað sjálfir 6. En óstaðfest er
sú frétt, og enginn veit hvort þessi
skip þjóðverja hafi verið stór eða
smá, líklega fá stór þvf að þetta
voru léttiskip (flying squadron).
En meginið af bryndrekum Vilhjl’s
munu vera í Eystrasalti að berja á
Rússum eða í Kattegat og beggja
rnegin hinna dönsku eyja. Rússar
mega ekert við þeim á sjó. Og væri
ekkcrt undarlegt þó að menn heyrð-
u að þjóðverjar væru farnir að
skjóta á kastalann Kronstad skamt
frá Pétursborg .eða þá PétitTsborg
sjálfa.
—-Allar nýlendur Breta bjóða
þeim lið, jafnvel Afrfka og óháðir
furstar á/Indlandi.
Mrs. Woodrow Wilson
dáin.
Þann 6. ágúst sl. andaðist í Hvíta-
húsinu i Washington Mrs. Woodrow
Wilson, kona Wilsons Bandarikja-
forseta. Hún var rétt um fimtugt,
fædd í Róm í Georgia 1864.
Mrs. Wilson var talin ein hin
mentaðasta kona í Bandarikjunum.
Hún var einnig frægur málari og
stundaði það mörg ár. Manni sínum
giftist hún í Savannah, Georgia, 24.
júní 1885; var hann þá kennari við
Bryn Mawr háskólann. Síðastliðinn
vetur hafði hún fengið vonda byltu
i Hvítahúsinu og meiddist þá tölu-
vert. Batnaði ekki, en veikindi henn-
ar snerust upp i innvortis meinsemd
er \dró hana til dauða. Ráði og
rænu hélt hún fram í andlátið, og
síðustu orð hennar voru, að biðja
læknana, er yfir henni voru, að
vernda vel heilsu manns síns eftir
að hún væri farin.
Mikilli sorg sló yfir Washington
strax og andlát þessarar göfugu j
konu spurðist.
Kvenfólkið gengur út
að berjast.
Hvernig stendur á því, spyr marg-
ur maðurinn sjálfan sig, að þessi
litla og fámenna þjóð, Serbarnir,
skuli standa svona lengi móti ofur-
efli Austurrikis og berja þá af sér
dag eftir dag? Svarið verður ljóst,
er menn vita það, að konurnar fara
til víganna með byssur á öxl og
sverði girtar, og ganga ótrauðar
fram með mönnum sinum á orustu-
völlinn og skjóta með þeim úr vig-
skörðum virkjanna og kastalanna.
“Menn hafa talið svo, að Serbar
hefðu 240,000 hermanna, en þá tölu
má óhætt tvöfalda, þvi að allar
CANADA
OGILVIE FLOUR MILLS
CO. LTD.
WinnlpeK Montreal
Medicine Hat Fort Willlam
OGILVIE’S
ROYAL H0USEH0LD
HIÐ BESTA
MJÖL í
Serba-konur kunna vopn að bera
og munu hiklaust gjöra það i stríði
þessu,,, — svo segir prinsessa Laz-
arovitch-Hrebelianovich, hin ame-
ríkanska kona hins seinasta af-
sprengs hinna fornu konunga Serba
“Eg efast ekki um það, að þær eru
nú að æfa sig í vopnaburði, einsog
Svartfjallakonurnar i seinasta Balk-
anstríðinu, og lita um leið eftir vist-
um sfnum og forðabúrum.sem alt er
i jörðu grafið. Þvi að þær hafa ætið
haft á hendi í herferðum umsjón
vista og, matvæla allra. Og falli ein-
hver Serbinn, þá er konan eða syst-
ir hans þar með honum að taka
upp vopn hans og ganga í hans
stað á móti óvinunum.
Þær eru aðdáanlegar Serbastúlk-
urnar, — hávaxnar, hraustlegar,
með stælta, hniklaða vöðva af starf-
inu, sem þær hafa haft einn ættlið-
inn eftir annan. Og oft eru þær ljóm-
andi fallegar. Og föðurlandsástin
einsog ólgar og sýður i æðum þeirra.
Prinsessan rétti úr sér og var
einsog hún færðist í aukana og bláu
augun tindruðu af stolti yfir kon-
um landsins, sem.hún hafði kosið
sem hið nýja föðurland sitt. Og er
ekki að undra, að henni væri vril
tekið, er hún kom til þeirra frá Cali-
forniu fyrir 15 árum i blóma æsku
sinnar.
1 hinum miklu og mörgu stríðum
við Tyrki á undangengnum tiinum,
hafa karlar gengið móti þeim, en
konurnar hafa snúist gegn Austur-
ríkismönnum, sem ganga vildu að
baki bænda þeirra. Og þær hafa
svo iðulega staðið við hlið bænda
sinna í bardögunum og þolað með
þeim sult og vosbúð; búist liinum
saama búningi og hlotið virðingu
og þakklæti hjá fósturjörðinni eins-
og þeir.
Staða kvenna hjá Serbum.
Ef til vill hefir það verið af því,
(Nigurlae á 5. bls.)s
1 hafísnum.
(Skírnir)
Hvort hefir. þú vin okkar hafísinn séð,
er ’ann hraðar að landi för.
og tungunni hvítri og tönnunum með
hann treður á foldar vör?
Er hann fyllir fjörð,
ryðst um flúð og börð
og fellir sig strönd af strönd,
svo hver alda deyr
og hver þagnar þeyr,
er þaut yfir grænkandi lönd.
Eða hefir þú lent i hafísnum þá
við Horn eða Langanes,
og skoðað og heyrt hann skipsþiljum frá,
er hann skraf sitt við rastirnar tes?
Ei er háreysti neitt,
en það hljóð þó leitt,
er ’ann hrönglast við byrðings skurn,
meðan breiðan köld,
leggur skjöld við skjöld,
en skrúfar þó turn við turn.
Sein óvígur floti með öfug segl
er ömurlegt hafjaka-þing,
og ísnála-þoka með haglskýja-hregl
er hervörður alt í kring.
Glórir glæta köld
niðr’í glufufjöld,
einsog Glámsaugu stari þar kyr.
En um nökkva súð
er æ napurt gnúð
einsog nárakkinn klóri á dyr.
• * *
Þeir höfðu dvalið í dægur fimm
við dauðann i risaleik,
en nóttin ekki gat orðið dinmi
heldur að eins vofubleik.
Hvar sem grisjaði’ i skarð
eða glufa varð
var gufuknerrinum beitt.
En hvert lífvænt bil
gerði skammvinn skil
og skipið komst ekki neitt.
í þokunni grúfir sig þögul Hel
um þrúðugar isjaka-gjár,
og þéttar og þéttar að skips-súðar skel
treðst skarjaka inúgurinn flár,
nemur byrðings borð
einsog brvggja’ að storð
liggi beint upp á endalaust torg.
En úr isjaka þröng
yfir alhvita spöng
rís einstöku háturnuð borg.
Það hafði þrivegis hepnast drótt
að hefta lekann á knör.
Eftir drengilegt strit bæði dag og nótt
loks dvínað var táp og fjör. —
Nú var skipshöfnin jireytt
gat ei skeytt um neitt —
nema skipstjórinn. Hann stóð enn
einsog fyrstu stund —
hafði’ ei blundað blund
en brosandi hrest sína menn.
Við stjórnvölinn einn stóð hann bjartur og beir.n
og beið hverrar glufu á hrönn.
Þá verðirnir dottuðu vakti hann einn
og varðist nárakkans tönn.
Bæði dag og nótt
tahli’ í dijiga drótt:
“Ef dugurn, næst opið haf”.
Og hans örmagna lið
hélt von-gneista við
er hann vonglaður skipanir gaf.
Þa, eitt sinn, er skipið var skrúfað þétt
í skrúðhvítum, gnenbryddum is,
hann stýrimanni lét stjórnvölinn rétt
og stökk út á isinn. Þar rís
rétt við byrðingsborð
einsog bjarg á storð
einn borgarjaki. Hann kleif
upp með sjóngler í hönd,
hvarf við sjónarrönd
þar er súldin um jakatind dreif.
En rétt eftir kuldaleg sægola sveif
um svellkaldan isjakaheim,
og þokuna burtu hún bráðlega reif
svo bláheiðan rofaði í geim. — •
Hátt á hafjakatind
bar við himinlind
„ þann, er hafskipsins ábvrgð bar.
Hann stoð uppi þar einn
meðan andvarinn hreinn
gaf útsýn um helkreptan mar.
Hann kallar, hann bendir — hann bandar með hönd.
Hann býður: Stýrið: Norðvest!
Því er hlýtt og menn sjá: Þar er svolítil rönd
af sæbláma. önnur ei sést.
Og þar opnást bil.
> Einsog ógna gil
stendur isinn á hliðar tvær.
Kringum stappar ís. —
Bakvið stormur ris. —
Fyrir stafni er opinn sær!
Á skipinu fyrst heyrist fagnaðaróp,
því að fjörgjöfin blasir nú við.
En brátt slær í þögn. Svo hljóma við hróp
frá hásetum: “Nei, höfum bið!
enn oss vantar hann,
er oss hjálpa vann
þegar helstríð vor allra beið
sem um dag og nótt
gaf oss deiguiq þrótt
og í dag loks fann þessa leið”.
En hátt á jakanum stjórnarinn stóð,
og hann stýrði með hönd sinni enn.
“Fram, hlýðið mér” sagð’ hún. Með hugklökkum móð
þeir hlýddu, hans sjóvönu menn.
Eftir augnablik
lukti aldan kvik
fyrir aftan með nýrri spöng.
Jakinn hái hvarf. —
Nóg var hvers eins starf,
og sú heimför varð döpur og ströng.
* * #
Og isinn rak suður i heitari nöf
með hann, er þar sigrandi dó;
og hafið, sem einnig bjó hafísnum gröf,
að hjarta sér þrekinennið dró.
En þeir hásetar hans
báru heim til lands
um hetjunnar sjálfsfórn vott.-----
Yfir sólroðinn sæ
bar sumarsins blæ
og það sumar varð hlýtt og gott.
ölluni hafis verri er hjartans is,
er heltekur skyldunnar þor.
Ef grípur hann þjóð, þá er glötunin vis,
þá gagnar ei sól né vor.
En sá heiti blær
sem til hjartans nær
frá hetjanna fórnarstól
bræðir andans ís.
Þaðan aftur ris
fvrir ókonma tima sól.
Hanncs Hafstcin