Heimskringla - 13.08.1914, Blaðsíða 4

Bls. 4
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 13. ÁGC'ST 1914.
Heimskringla
(StofnuTi* 1886)
Kemur út á hverjum flmtudegl.
trtgefendur og eigendur
THEVIKING PRESS, LTD.
Vert5 bla'ðsins í Canada og
Bandaríkjunum $2.00 um árið
rirfram borgað).
ent til fslands $2.00 (fyrirfram
borgað).
Allar borganir sendist ráðs-
manni blaðsins. Póst eða banka
ávísanlr stýlist til The Viking
Press, Ltd.
Ritstjóri
RÖGNV. PÉTURSSON
Ráðsmaður
H. B. SKAPTASON
Skrlfstofa
729 Sherbrooke Street. Wiunipeg
BOX 3171. Talsími Oarry 4110
Ofriðurinn og vestur-
Iandið.
Þó Norðurálfu-stríðið snerti ekki
Ameríku að vissu leyti, þá eru þó
likur til, að afleiðinga þess verði
vart hér, ekki síður en annarsstað-
ar. Sumar þær afleiðingar eru líka
að koma i ljós. Og'eftir því sem
fleiri þjóðir í Evrópu lenda inn í
ófriðinn, eftir því verða afleiðing-
arnar víðtækari og alvarlegri fyrir
Vesturheim.
Sagnir eru ekki komnar glögg-
ar enn af því, hvað margar þjóðir
eru komnar í stríðið. En eftir síð-
ustu fréttum að dæma, eru öll lönd
Norðurálfunnar, sem óðast að búa
sig undir það og flest farin af stað.
Virðist sem skipað sé svo flokkum,
að annars vegar standi Þjóðverjar,
Austurríki, og ef til vill Tyrkir,
Rúmanía og Búlgarar, enn hins veg-
ar eru Frakkar, Rússar, Bretar,
Belgía, Serbar, Svartfellingar, Grikk-
ir og að likindum ítalir. Enn er ó-
vist, hverjum Spánn, Portúgal, Hol-
land og Norðurlönd veita. Að lík-
indum geta hvorki Holland, Svíþjóð
eða Danmörk lengi setið hjá, því að
á þau verður leitað bæði á sjó og
landi af báðum hliðum. Eru því lík-
ur til, að þau veiti Frökkum og
Bretum, ef fréttir er nokkuð að
marka, — þess utan var ekki mik-
iili vinsenid fyrir að fara milli Dana
og Þjóðverja áður.
Hve lengi ófriðurinn fær staðið,
er ómögulegt að segja. Þó hliðarnar
virðist ójafnar, og Þjóðverjar og
Austurríki i minnihluta, þá er mann-
fjöldi þar inikiil og þeir vel búnir
að vopnuni og vistum. Bretar hafa
landher lítinn; geta þeir því litla
liðveizlu veitt bandainönnum sín-
um á landi. Þess utan eiga þeir í
mörg horn að líta og friðurinn ó-
tryggur bæði á Indlandi og Egypta-
landi, ekki sízt, ef bjargarleysi verð-
ur mikið og samgöngubann, sem er
albúið að verði svo lengi, sem stríð-
ið stendur. Ilússar, þó mannsterkir
séu, eru ekki strax búnir að ná liði
sinu saman, og verða márgir búnir
að snýta rauðu um það, að þeir
verða komnir bandamönnuin sín-
um til hjálpar.
Eins vel getur því ófriður þessi
varað nokkuð lengi, og áreiðaniega
lýkur honum ekki fyrr, en Þjóð-
verjar eru mátaðir, svo þeir komi
ekki lengur vopnum við. Ætti fóik
því að vera við því búið, þvi hitt
skaðaði ekki, þótt liann tæki skjót-
an enda.
Hver áhrif stríðið hefir, segir sig
sjálft. öll viðskiftamál fara á ring-
ulreið; öll verzlun landa á milli hætt
ir, því að skip þeirra þjóða, sem í
ófriðinum eiga, komast hvergi; at-
vinnuvegum í öllum þessum lönd-
um verður drepið niður, iðnaður
hættir og jarðyrkju fá menn ekki
stundað í friði. Telja má það víst,
að ekki verði heliningur framleidd-
ur úr jörðu, í þessum ríkjum, við
það, sem er á friðartimum, meðan
striðið stemlur yfir. öllum pening-
um úr ríkisfjárhirzlunum, af bönk-
unum, hjá stóreignamönnunum,
verður sópað saman upp í her-
kostnaðinn; og herskarar sjúkra og
særðra hermanna verða fluttir of-
an á þá, sem heima sitja og nóg
eiga með, að framfleyta lifi sinu og
sinna. Hlýtur alt þetta að skapa
hallæri og dýrtíð ósegjanlega, fái
það að vara til lengdar.
Hver áhrif jietta hefir fyrir Ame-
ríku, segir sig lika sjálft. Nú siðari
ár hafa peningar streymt hingað til
Canada frá Norðurálfunni. Hafa
þeir verið afl þeirra hluta, sem hér
hafa verið gjörðir; bygginganna i
bæjunum, járnbrautarlagninganna
út um landsbygðina og iðnaðarfyr-
irtækjanna. Til allra þessara hluta
hafa þessir peningar gengið. Bæj-
irnir sjálfir hafa sótt milíón eftir
milíón dollara, til Englands eða
Frakklands, fyrir þær umbætur,
sem þeir hafa látið gjöra. Hafa allar
þessar framfarir skapað yfirfljótan-
lega vinnu, svo að alllir hafa haft
nóg að gjöra og nóg til að lifa af.
En nú te.kur fyrir þetta með strið-
inu. Peningar fást ekki lengur. —
Byggingar og brautalagningar hljóta
að hætta um stund. Hljóta menn,
sem þá atvinnu hafa stundað, að
lelita sér eftir einhverju öðru að
gjöra, eða ganga vinnulausir. Hjá
þvi verður ekki komist, að allmikið
atvinnuleysi og deyfð verður yfir-
leitt i bæjum, og jafnvel víðar.
Öll aðflutt vara hlýtur líka að rísa
i verði, meðan siglingar verða
strjálar. Og aðflutta vöru hingað
má telja bæði alla munaðarvöru og
fínni vefnað.
Eins má .gjöra ráð fyrir, að öll
kornvara hækki í verði við það,
sem er. Meðan Evrópa stendur i
stríði, verður hún að sækja lifs-
nauðsynjar sínar til Vesturheims,—
til Canada, Bandaríkjanna og Ar-
gentínu. Svo framarlega, sem hægt
verður að koma skipum á milli
Ameriku og Englands, fer hveiti hér
í afarverð. Sama verður með aðrar
búsafurðir. ÖIl matvara hlýtur að
hækka í verði.
En hvaða þýðingu hefir það svo
fyrir þá, sem hér búa?
Fijrst: Peningaleysi og atvinnu-
deyfð.
Annað: Verðhækkun á allri inn-
fluttri vöru, svo sem munaðarvöru,
fatnaði, dýrum vefnaði o. fl.
Þriðja: Hækkun á allri matvöru
innlendri.
Við þessu verða menn öllu að bú-
ast; en um hvað langan tíma, verð-
ur ómögulegt að segja, og er því
ekki ráð nema í tima sé tekið, að
búa sig tindir það.
Alt þetta kemur harðara við
verkamanninn, er lifa verður á
handverki sínu, en bóndann, er að
ýmsu leyti er bættur skaðinn, með
verðhækkun sinnar eigin vöru. En
hversu illa, sem það sverfur að ein-
uin eða öðrum, bætir það ekki úr,
að loka fyrir því augunum og láta,
sem maður viti ekki um það.
Það fyrstn, sem sjáanlega liggur
fyrir, er að breyta til með lifnaðar-
bætti á ýmsan veg, e’n sérstaklega
i þvi efni, að viðhafa gætni i kaup-
um og fara sparara með. Gæta
verður þess, að láta þá litlu pen-
inga, sem menn kunna að hafa
handa á milli, verða eins drjúga
og auðið er, og forðast ónauðsynja-
kaup öll, í hvaða mynd sem eru.
Flestir hafa eitthvað örlítið af
peningum, og þó nú sé nokkuð
seint, að byrja á því, að læra að
spara og fara vel með, þá er þó
betra seint en aldrei. En þeir, sem
sem kunna að halda á litlu, ættu að
taka á þeirri kunnáttu, því að til
þess mun koma, að á því þurfi að
halda.
Það er síður en svo, að allir hafi
farið eins vel með efni sín og þeir
hefðu getað. Þeir hafa eytt þeim á
ýmsan hátt, til lítilla nota, í ýmsan
óþarfa, án mikillar fyrirhyggju fyr-
ir komandi degi. Það er kannske
ekki ámæilsvert meðan morgundag-
urinn sér um sig og gefur gull í
mund, hversu sem farið er/með erv-
iðislaun liðins dags; en þó má það
heita næsta umhugsunarvert, að
ungir menn, er hafa haft sæmilega
launaða stöðu, skuli ekki hafa hald-
ið svo i taum tilhneiginga sinna, að
Iáta þarfirnar jafnast við launin,
heldur skuldað upp á komandi tím-
ann, hvar sem mögulegt hefir verið
að fá einn eyrir að láni. En þess
munu allmörg dæmi, ef að er leit-
að
Heimilisbundið fólk hefir heldur
ekki verið eins hugsunarsamt og
það hefði átt að vera. Búðirnar
með ýmsum glingur-varningi, nið-
urscttiini gagnsleysis-vörum, kaffi-
söluhúsin, leikhúsin o. fl. o. fl. hefir
verið stór freisting fyrir marga. —
Stendur þvi ekki hagur manna eins
vel og óskandi hefði verið, þegar
svona tíinar bera að höndum. En
um það tjáir ekki að sakast; þetta
verður aðeins að breytast, og menn
verða að fá það inn i huga sinn, að
það megi til að breytast, þvi tím-
arnir hafa breyzt á þessum síðustu
augnablikum. Ménn verða að reyna
að minka þarfirnar, spara, fara
eins vel með og þeir geta; kaupa
haganlega og hagkvæmlega allar
lífsnauðsynjar, og halda fast í at-
vinnuna, hver sem hún er, svo lengi
sem þeir geta. Með þvi eina móti
geta þeir • komist slysalítið yfir
þetta tímabil, sem nú vofir yfir.
Þeir, sem enga atvinnu h'afa hér
í bænum, ættu að vista sig út um
landsbygðina. Þá væru þeir þó
vissir um fæði og húsnæði, án þess
að skulda fyrir það upp á óvissu
og ókomna tímann. Og hvort sem
þess yrði langt eða skamt að bíða,
að atvinna lifnaði á ný, yrði þeir
betur undir það búnir, en ef þeir
sætu kyrrir.
Vildi menn athuga þetta og búa
sig á einhvern svona lagaðan hátt
undir tímamót þau, sem nú standa
fyrir dyrum, væntir oss, að þeim
muni vel duga. Innan viss tima
batnar aftur, og þá er um að gjöra,
að vera í þeim kringumstæðum, að
geta hagnýtt sér það. En það er á
meðan verið er að komast yfir erv-
iðleika tímabilið, sem menn þurfa
a taka á öllum sínum hyggindum,
gætni og haldbezta viti. Stóra kapps-
málið fyrir íslendinga — og þessi
orð eru eingöngu til þeirra |öluð
— er að lenda ekki aftur úr nú,
inissa ekki það, sem unnist hefir á
undanförnum árum, af því að í ári
þrengir, og verða svó að byrja á ný,
einsog þeir urðu að byrja fyrir
fjórðungi aldar síðan. Þessir tímar
vara ekki lengi. En þeir eru tor-
færa framundan, og það þarf að
brúa yfir torfæruna; en það verður
aðeins brúað yfir hana með hóf-
semi, stillingu og viti.
— En hvernig er hægt að spara,
enda lengur það litla, sem inenn
hafa, ef alt stígur upp? Að vísu er
það ervitt, en þó er það hægt. Það
er með þvi, að láta öll kaup bgrja
og enda á lífsnauðsynjum.
Þeir, sem hafa fyrir heimili að
sjá, ættu, eftir því sem þeim er
mögulegt, að kaupa fyrst það, scm
ekki verður komist hjá að fá og
mest er notað af, — en það eru
matvæli.
Og ef horfurnar segja rétt til, þá
þeiin mun fyrr, sein menn keyptu
það, því betra. Og með því að kaupa
það í stórum stíl, myndi allmikið
sparað með því. Það er til dæmis
ekki óhugsandi, ef útflutningur á
hveiti verður sæmilegur, þegar
haustar, að brauð stígi svo úpp í
bæjunum, að það marg borgaði sig,
að búa það til heima.
Á striðstímum hefir brauð kom-
ist upp í 25c hleifurinn og jafnvel
hærra. Menn ættu þvi að kaupa
hveitimjöl, sem enzt gæti þeim fram
úr til vors, meðan það fæst á rými-
legu verði. Og bæði bændur og
bæjarmenn ættu að kaupa ser nóg
haframjöl til vetrarins. Þá er einnig
töluverður sparnaður í því fyrir
bæjarinenn, að kaupa áður en vetr-
ar alla þá garðávexti, sem þeir
þurfa, — í stuttu máli, allan þanri
mat, sem ekki getur skemst við
geymslu. Það er alveg eins hægt,
að gjöra það nú einsog siðar, —
fyrir það þarf að borga, en meira
verður úr peningunum, ef keypt er
dálítið að vöxtunum í einu, í stað
smákaupa. Kaffi og sykur hlýtur
líka að stíga upp, og gjörðu bændur
réttast í, að byrgja sig upp með það
áður en það ha'kkar mikið i verði.
Húsaleiga verður þyngst á þeim,
sem búa i bæjuin, af þvi henni
fylgja svo mikil eldiviðarkaup. Við
því verður ekki*gjört; en reyni
menn að láta sér koma vel saman,
og komast af ineð sem minst pláss,
verður hún bærilegri en ella.
En í jiessum atriðum, sem nú eru
talin, er aðeins hálfur sparnaður-
inn fólginn. Aðalsparnaðurinn er
fólginn í því, að neita sér um þá
hluti, sem hvorki eru nauðsynlegir
eða gagnlegir. En til þeirra hluta
hefir gengið offjár meðal vor ncr í
bænum, og í smábæjunum þar sem
fólk vort býr úti um landsbygð-
ina. Er þá fyrst að telja það, sem
fer fyrir áfengi og “billiard” spil.
Munu það vera stærstu upphæðirn-
ar. Hve stórar þær eru, getur eng-
inn sagt. En tvö-þrjú staup á dag,
tvö-þrjú “pool” spil á dag, eða þó
ekki sé nema annanhvern dag, er
fljótt að teljast saman viku eftir
viku eða mánuð eftir mánuð.
Verði sannárleg dýrtíð og at-
vinnuleysi, svo niörgum gangi erv-
itt með, að hafa fyrir sig að leggja,
væri nær, að verja þeiin peningum,
sem fyrir þetta færi, til styrktar for-
eldrum eða bræðruin eða systrum,
eða vandamönnum, eða konu og
börnum, eða til þess að borga fyrir
fæði sitt eða fæðis-skuldir, sem
nógar eru til; en halda sér ekki uppi
á þvi, að prakka ,út úr ekkjum og
einstæðingum saðning og skýli.
Svo er með öll sælgætis-kaup og
kaffihúss-veitingar. Getur það tæp-
lega talist til nauðsynja; eða ýmis-
konar óþarfi annar og glingur. Hér
hefir gengið sú veiki í þessum bæ,
að kaupa alt, sem boðið hefir verið,
án þess að hugsa um, hvort nokkur
þörf væri fyrir það, eða nokk-
ur not af því að hafa.
Þessari sótt þarf að stemma stigu
fyrir, ef almcnningur ætlar að
verða undirbúinn þau tímamót, sem
fyrir höndum eru. En hún er auð-
læknuð. Ofurlitill skamtur af íhug-
un bætir hana á örskömmum tima.
Ýmislegt fleira mætti telja upp,
sem þess væri vert að hugsa út í, á
tímamótum einsog þessum, en sem
vér leiðum hjá oss að þessu sinni.
Hitt er meira um vert að íslending-
ar sýni það nú, hve hygnir, hag-
sýnir og ráðdeildarsamir þeir geta'
verið, þegar á þarf að halda. Sá
þjóðflokkurinn, sem bezt kemst yf-
ir þetta tímabil bezt stendur i skil-
um, er iðnastur og ástundunarsam-
astur, lifir hófsömustu lífi, hann
verður inest virtur. Hann skapar
sér þann orðstír og þá tiltrú og það
álit, er lifa mun frá kyni til kyns,
og koma mun honiun og afkomend-
um hans ávalt að notum. Það hlut-
skifti ættu íslendingar að kjósa sér,
þVi einskis ber framar að óska en
þess, að islenzka nafnið sé i heiðri
haft í samtíðinni, og lifi við sæmd
meðal óborinna kynslóða.-----------
— Að yfirstanda alvarlegir tim-
ar, geta allir séð, er út i það vilja
hugsa. 1 sl. hundrað ár hefir ekki
annað eins stríð verið hafið, ekki
önnur eins styrjöld vakin, — þar
sem öll Evrópa berst, og heldur á-
fram að berjast, svo lengi sem báð-
ar Jiliðar standa uppi. Jafnvel á
“ÖHl Napóleons” var friðlegra að
líta yfir heiminn en nú. Breta-
stjórn, og allar stjórnir brezku ný-
lendanna, að Canada meðtöldu, liafa
sent út þær skipanir, að láta hietta
öllu því verki, sem hjá verður kom-
ist að láta gjöra. Alt til þess, að
spara það fé, sem til er, ef til þess
þarf að taka til að bjarga lífi þjóð-
arinnar. Fækxað verður starfs-
mönnuin við allar opinberar stofn-
anir, og öllum útbreiðslumálum
hætt, en snúið sér að því, að efla
haginn innbyrðis og heima fyrir.
Hvort myndi þá ekki heimilun-
um, sem eru smæstu ríkin og minstq
nýlendurnar, holt að fylgja saina
dæmi?
-----Þær bendingar, sem felast i
því, sem að ofan er sagt, eru ekki
gjörðar til þess, að koma inn kvíða
eða óhug hjá mönnum yfir útlit-
inu. Það er að vísu iskyggilegt, en
óhugur og kvíði bæta aldrei úr
erviðleikum. Vér vorum ekki viss-
ir um, hvort öllum væri fyllilega
ljóst, hvernig komið væri og hvers
þyrfti með, ef alt ætti að geta farið
vel. Og það var eftir nokkra um-
hugsun um það, að oss fanst skyld-
an bjóða, að öllum væri gjört að-
vart.---------Ekki ber að æðrast
yfir orðnum hlut, enda þýðir það
ekkert. Það var ekki á valdi neinna
hér i landi. að hefta þær kringum-
stæður, sem leitt hafa til ófriðar-
ins. Það er heldur ekki, yfir neinu
að æðrast. Alt fer vel, ef menn gæta
skynseniinnar, iðka sjálfsafneitun
og ráðvendni, halda í taum við til-
hneigingar sínar og lifa hófsömu
lifi.
Liðsbón frá íslandi.
Einsog þegar öllum er orðið kunn-
ugt, að um leið og Evrópu-stríðið
byrjaði fóru allar samgöngur landa
á milli í ólag, svo að öllum reglu-
bundnum siglinga-áætlunum var
breytt, eða jafnvel hætt. Skipstjórar
treystust ekki til, að lcggja út á haf-
ið og vita ekki nema skip þeirra
yrðu tekin, af einhverju ríkjanna, er
í ófriðnum stóð; og kaupmenn
þorðu naumast að senda varning
sinn af stað upp á óvissu tóina, að
hann kæmist alla leið.
Ofan á þetta bættist bráðlega út-
flutningsbann á allri matvöru frá
öllutn þeim ríkjum, er að einhverju
leyti voru komin inn i ófriðinn; en
það urðu skjótlega öll meginríki
Evrópu. Hvað skipun þessi þýðir
fyrir smáríki einsog ísland, er sækja
verður að meira en helming allra
sinna lífsnauðsynja, er öllum að Jik-
indum nokkurn veginn ljóst.
Ctflutningsbann á matvöru með-
an striðið stendur yfir, er i sjálfu
sér full alvarlegt, þó svo færi, að
stríðinu yrði lokið sæmilega fljótt.
Að vísu hafa menn heima nokkurn
skepnustofn; en hann er aðal lífs-
stoð þjóðarinnar, og þvi nokkuð
hart aðgöngu, að fella hann sér til
matar, — og myndi auk þess end-
ast skamt á sumum heimilum. Þess
utan eru lifnaðarhættir orðnir svo
breyttir, að mönnum myndi veita
það mjög ervitt, að breyta svo til
héðan af, að lifa eingöngu á því,
sem landið framleiðir. Það var hugs-
anlegt, að það hefði mátt takast fyr-
ir hundrað árum síðan, en tæplega
nú. En skipaleysið upp til landsins
og annað vöruleysi, sem af því staf-
ar, boðar enn meiri hættu fyrir
þjóðina en kornleysið, þvi að ein-
mitt fyrir það verða hannaðar all-
ar bjargir á sjónum.
Mest allur sjávarútvegur er riú
þilskipa-útvegar, — gufu- og mótor-
skip, og taki fyrir allar siglingar til
landsins, verður þess ekki langt að
bíða að landið verði kola- og olíu-
laust. En þegar svo er komið, fer
ekki nokkurt skip úr nausti. Standi
þau þá öll uppi og verður freinur
lítið úr fiskiveiðum eftir það.
Opnu bátarnir eru ekki Iengur til,
er áður meir voru notaðir til fiskj-
ar. Fiski-útvegur af opnum bátum
hefir víðast hvar verið lagður nið-
ur, og verður ekki upptekinn aftur
fyrir þá ástæðu, að bátarnir eru
ekki lengur til, og þeim verður ekki
komið upp í bráðum liasti, og; efn-
islaust.
Er því, þó undarlegt megi virð-
ast, jafnvel meiri hætta búin land-
inu af kola- og olíu-leysi, en nókk-
urntíma af kornmatarskorti, þó til-
finnanlegur yrði. Fullur fjórði hluti
landsmanna lifir af sjónum, og mik-
ið stærri hluti, sem fæðir sig að
stóru leyti á því, sem úr sjónum
fæst. En fyrir þessa atvinnugrein
yrði alveg tekið og þá björg, sem
af henni fengist, ef skip yrðu að
standa uppi og færu ekki á flot.
Þá er þriðja hættan, sem vofir
yfir landinu vegna siglingabannsins,
en það er saltþurð. Það má telja
það alveg víst, að verzlanir séu ekki
svo útbúnar með salt, að það endist
til lcngdar, ef ekki verður neinu
bætt við, eða til þess náist skjótlega
frá útlöndum. En fyrir fiskiveiðina
er það alveg nauðsynlegt, og jafn-
vel fyrir aðra matargeymslu í land-
inu.
Það er því þessi þrefalda hætta,
sem hangir yfir landinu nú, og
stendur í beinu sambandi við stríð-
ið, og boðar áreiðanlega hallæri og
mannfellir, verði ekki fram úr þvi
ráðið á einhvern hátt, — kola- og
oliu-leysi, saltleysi og kornleysi. Er
því full ástæða til, að bæði þing og
þjóð gjöri sitt til að ráða einhverja
bót á þessu eftir mætti.
Að þinginu heima er augljós þessi
hættta, er nokkurnveginn víst. Eða
svo skiljum vér símskeyti, sem ráð-
herra fslands sendi hingað til Wrin-
nipeg fyrra mánudag. Er það fyrir-
spurn um, hvort mögulegt myndi
vera, að fá skÍR með vörum héðan
að vestan meðan á stríðinu stendur.
Skeytið var sent til hr. Baldwins
L. Baldwinsonar, sein nú er vara-
fylkisritari i ráðaneyti Manitoba-
stjórnar. Hefir þeim i Reykjavík
sjálfsagt hugkvæmst, að vegna þess,
að Baldwinson er einn í stjórnar-
ráðaneytinu, myndi hann eiga
ihægra með að veita þessar upplýs-
ingar, er skeytið leitar eftir, og
kannske að hafa einhverja útvegi
með að útvega vörur upp til lands-
ins, með tilstyrk stjórnarinnar, en
ef leitað hefði verið til erindsreka
Norðurlanda jijóðanna hér'í álfu.
En því er svo farið, að Canada er
einn hluti Bretaveldis, og um leið
og Bretland gjörðjst þátttakandi í
stríðinu var Canada líka óbeinlínis
orðið þáttakandi. Og hefir sam-
bandsstjórnin hér, nú þegar, bann-
að allan útflutning á matvöru nema
til Bretlands eyja eða útliggjandi
hluta brezka rikisins. Er þvi ekki
að svo stöddu um vistaflutning að
ræða til óviðkomandi landa héðan
úr landi. Þá er það líka, að canad-
isk skip eiga ekki fullan frið á sér
meðan Bretar eiga i ófriði, þó ekk-
ert væri annað til fyrirstöðu. Alt
svo lengi, sem Bretar liafa ekki rek-
ið öll þýzk herskip i höfn, eru brezk
verzlunarskip ekki óhult fyrir rán-
skap Þjóðverja. Það væri þvi næsta
ervitt fyrr en eitthvað breyttist, að
koma á samgöngum, sem hægt væri
að treysta á, milli Islands og þessa
lands. Stjórn einhvers fylkisins hér
myndi þar inega sin litils,
En til þess þó, að gjöra það seirr
hann gæti í þessu efni, kallaði hr.
Baldwinson strax til fundar heima
í húsi sínu, til þess að ihuga þetta
skeyti, sama kveldið og það barst
honum. Á fundinum voru eingöngu
íslendingar hér úr bænum. Engir
þeirra höfðu hugsað málið áður en
á fundinn kom; auk þess var þeim
tæplega ljóst, hve ervitt væri að
ráða fram úr sliku máli sem þessu.
Á fundinum inættu: B. L. Baldwin-
son, T. H. Johnson, Skapti B. Brynj-
ólfsson, Hannes Pétursson, Jóseph
B. Skaptason, ólafur S. Thorgeirs-
son, síra Friðrik J. Bergmann,
Magnús Pálsson, Hjálmar A. Berg-
mann, Thorst. Oddson, Jón J. Bíld-
fell, Dr. Sig. Júl. Jóhannesson og.
síra Rögnv. Pétursson. — Fleirum
hafði verið boðaður fumlur, er ekki
gátu mætt: meðal þeirra var Árni
Eggertsson, er sendi þau skilaboð
til fundarins, að máli þessu væri
hann boðinn og búinn að hjálpa,,.
sem hann gæti.
Skýrði Mr. Baldwinson fundar-
efnið og las símskeyti ráðherra, er
var á þessa leið:
“Reykjavík, Aug. 3. 1914.
Baldwinson, Winnipeg.
Is it possible, procure steamer
with foodstnffs, as required, from
America during war? * *)
Eggerz”
Lauslega var rætt um efni sím-
skeytisins. Skildist sumum, að mælst
væri til, að hafðir væri útvegir
með að fá skip, en öðrum fanst að
efnið vera það, að geta trygt landið
gegn bjargarskorti.
Var samþykt að leita fyrir sér með
þessa fyrirspurn ráðherra, til
Bandarikjanna, vegna þess, að það-
an yrðu tryggastar samgöngur fyrst
um sinn. Afréð fundurinn, ef á
þyrfti að halda, eftir að búið væri
að gjöra fyrirspurnir og leita upp-
lýsinga, að senda mann héðan aust-
ur til einhverra stórbæjanna á At-
lantshafsströndinni til þess að
ganga frá fullnaðar-samningi. Tók
Mr. Baldwinson að sér, að leita
upplýsinganna, og ráðfæra sig við
konsúl Bandarikjanna hér í bænum
um það, hvert væri helzt að leita og
við hverja helzt að semja.
Sendi hann svohljóðandi sím-
skeyti til ráðherra íslands þá um
kveldið:
"Winnipeg, Aug. 3. 1914.
“Eggerz, Beykjavík.
Am submitting enquiry, Boston,
New York. Advisc you soon. *)
Baldwinson”.
Morguninn eftir fór svo Mr. Bald-
winson á fund konsúls Bandaríkj-
anna hér i bænum, Mr. F. Dilling-
ham, tjáði honum erindi sitt, lagði
fram simskeytið og spurði hann
ráða. Ekki kvaðst konsúllinh geta
vísað honirin á, hvar fást mundí
skip, einsog um væri beðið, cn vís-
*) "Er mögulegt, að fá skip, mcð
matvörn eftir þörfum, frá Ameríku
meðan á striðinu stendur?
*) Gjöri fyrirspurnir til Boston,
New York. Tilgreini yður fljótlega
árangurinn.