Heimskringla - 03.12.1914, Blaðsíða 2

BLS. ;
HEIMSKSINGLA
WWNDPEG. 3. qpSeilBlBR 1914.
Borðgestirnir.
SAGA EFTIR ÞORSTEIN SKÁLD
ERLINGSSON,
er lýsir heimilislífi hans. Ekkja
hans ritar.
Varla get eg hugsað mér vanþakk-
látara verk eða eiginlega óskemti-
legra, en selja fæði, hafa kostgang-
ara sem kallað er, og er það af
mörgum ásiæðum. Fyrst er nú það,
að þeir sem eiga að borða, ioma
sjaldan á réttum matmálstíma. í
öðru lagi er það, að hve mikið sem
dekrað er við borðgestina, er kost-
urinn oftast vanþakkaður. Annað
heyrist að minsta kosti sjaldan. ó-
frelsið er i þriðja lagi, og orsakast
það að nokkru leyti af fyrri ástæð-
wni, að svo sjaldan er komið á til-
teknum tima.
Þó hefi eg verið svo heppin, að
kynnast borðgestum, sem engir
þessir ókostir fylgdu; þeir eru al-
veg ólikir öllum öðrum; þeir koma
aJt af á réttum tima til að borða, og
eru alt af ánægðir með matinn og
eins þó að þeir fái það sama dag
eftir dag. Þeir eru ánægðir með
“einfalt lif”.
Þessir yndislegu og þakklátu mat-
gestir eru snjótitlingarnir. Við höf-
um gefið þeim um mörg ár, þegar
við gátum komið þvi við með nokk-
uru móti fyrir þvi, hve bústaður
•kkar var lokaðurinni i húsaþröng-
inni. En nú fyrir 3 árum höfum við
fengið bústað, þar sem dálitill gras-
Wettur er að húsabaki, og þar borða
þeir tvisvar á dag alt af þegar snjór
er og frost. Við höfum þar stórt
kassalok, sem mokað eða sópað er
af á hverjum morgni, þegar nokkuð
hefir snjóað.
Rétt um klukkan hálf 7 byrja þeir
að kvaka og tísta, og er auðheyrður
suiturinn i rómnum; en þeir vita,
að þá er skamt til matmáls, þvi að
stúlkan okkar fer ofan kl. 7 og gef-
w þessum svöngu og syngjandi
gestum undir eins og hún er búin
að kveikja undir katlinum, og morg-
unverðurinn er nokkuð stór bolli
fullur af hrisgrjónum og öðru því,
sem við höfum getað tínt saman af
brauðmylsnu. Steingarður er fyrir
•fan blettinn, og þar situr röðin
meðan verið er að bera á borð og
svo á húsmæninum, og ekki er sá,
sem gefur, fyrr skroppinn inn i hús-
ið en tekið er til matar.
Og þá er nú svo sem haldið á-
fram; allir flýta sér að tína sem
mest þeir mega og rekur hver ann-
an frá, þegar þeim þykir of þröngt
við borðið. Samt höfum við oft
veitt þvi eftirtekt og dáðst að, að
fyrst koma stundum ekki nema fá-
einir og fá sér nokkur korn i munn-
inn, en fljúga svo i burtu og koma
von bráðar aftur með stóran hóp
með sér, og litur svo út, sem þess-
ir gestir hafi farið að segja hinum
að þeir geti nú fengið sér ofur-
litið korn í nefið.
Svo er þessari máltið lokið á
fremur skömmum tíma, og borð-
gestirnir setjast þá oft í kring á eft-
ir, að kvaka og lista á garðir.um og
girðingunum; þeir eru þá að þakka
fyrir sig. og fara svo smátt og smátt
bvrtu kátir.
Uin kí. 2 fara þeir aftur að tín-
as1 að og gá hvað matnum líður,
þvi um kl. 3 er þeim oft gefinn
annár skamtur stærri eða minni en
morgunverðuHnn var, eftir því hve
margir koma og hart er á. Eg skal
geta þess, að í svartasta skammdeg-
inu er beldur seint að gefa þeim kl.
3, þvi að eftir að nokkuð fer að
skyggja koma þeir alls ekki.
En meðan stund er milli kveld-
verðar og dimmu, og eins þegar
dagurinn fer að togna, setjast þess-
ir litlu vinir, þegar bærilegt er veð-
ur, oft á grjótgarðinn og þakið eftir
matinn og syngja þar og kvaka.
Þá er rómurinn alt annar en á
morgnana; tistið er léttara og heyr-
ist það glögt, þegar þvi er veitt eft-
irtckt.
Fáar stundir dagsins líður okkur
eins vel og meðan við erum að
horfa á þessa svöngu og skemtilegu
smælingja borða. Við hlökkum öll
til að eiga von á þeim; sérstaklega
gjöra börnin það, sem þykir bein-
linis leitt, þegar dagur kemur, sem
þeir koma ekki, og þessa vetur hafa
þeir dagar verið margir, því að ekki
koma þeir, ef nokkur von er um
björg annarsstaðar, og þó að kalt
sé koma þeir oft alls ekki, ef hláka
er væntanleg næsta dag. Þeir eru
ótrúlega veðurglöggir, og þá er ekki
ásælnin eða ónytjungsskapurinn, að
hætta sjálfir eða gefast upp i bar-
daganum og treysta a náðina.
Eins eru þessir litlu, vitru smæl-
ingjar svo miklir spámenn, eða víst
réttara sagt spáfuglar, að viti þeir
á sig ilt veður, koma þeir oft heim í
hópum og tísta og biðja, og það
þótt bæði jörð og veður sýnist vel
viðsæmandi; en gjöri þeir það,
bregst ekki óveðrið og oftast á næsta
dægri.
Gestatalan er mjög misjöfn; stund-
um 15—20, en flesta hefi eg talið
rúma 50; en þó er ervitt að vera
viss á tölunni, því að oftast er ekki
lengi staðið í sömu sporum.
En öll ánægjan er ekki búin af
þessum gestum, þó að veturinn sé
liðinn. Það eru áreiðanlega sömu
snjótitlingarHir, sem sitja hér
morgna og kveld á surnrin, bæði á
grjótgarðinum og þakinu, og syngja
þar sólarljóðin sín dag eftir dag um
yndi og áhyggjuleysi, og eru svo
spakir, að þeir fljúga oft ekki upp,
þótt um sé gengið eða við setjumst
á blettinn. Við segum að þeir séu
þá að þakka fyrir veturvistina, og
að minsta kosti er það föst trú
barnanna, að þeir séu að syngja fyr-
ir okkur á sólskinskveldunum fyrir
rikjanna frá Florida norður. En fer
fyrst smám saman, og er lengra
kemur hraðara eður þverara. að
beygjast út á djúpið Atlantshafsins.
En hinn kaldi ishafsstraumur kem-
ur norðan úr Davis sundinu — Ginn-
ungagapi — með hafisinn og jak-
ana á bakinu, og mætir hinum heita
straumi framundan Nýfundnalændi.
En er þeir mætast, kastast hinn kaldi
straumur upp að Nova Scotia og þar
suður með ströndum Ný-Englands-
það sem við gáfum þeim að borða, ríkjanna.
þegar frostið var og snjórinn, þvi Þetta er það sem veldur þvi, að
að annars hefðu þeir kannske dáið I vorið i rikjum þessum er b*æði kalt
úr sulti, og þá syngi enginn fugl fyr- | og kemur seint. En þessi sífelda or-
usta milli hins kalda og heita
straums kemur fram i hinu breyti-
lega og óheilnæma veðri, sem oft er
-jþar um vormánuðina og fram á sum-
ar.
Alment hafa menn rangar hug-
myndir um straum þenna. Idenn
ætla, að hann sé fljót eitt eða elfa i
sjónum, og að vissu leyti má segja,
að hann likist feykilega stórri elfu.
Þar sem hann kemur út úr Florida-
sundunum, er hann 50 mílna breið-
ur og liggur þar til botns á 2,000 feta
dýpi. Hann er blár á lit, þó að sjór-
inn til beggja hliða sé grænn eða
grænleitur, og merkin, þar sem hann
kemur saman við sjóinn græna, eru
mjög glögg. Ferðin á honum á yfir-
borðinu er fimm mílur á hverri
klukkustundu;'en dregur úr henni,
þegar lengra kemur, og undan Car-
olinu-ströndum er hún orðin hálfu
minni, eður 60 mílur á sólarhring,
og undan Nantucket 40 mílur, en
tæpar 40 milur á Nýfundnalands-
grynningunum, þar sem hann mætir
hinum kalda straumi.
Þegar Golfstraumurinn beygist út
í Atlantshafið frá ströndum Ame-
ríku, þá er hann farinn að grynn-
ast býsna mikið. Það er svo langt
frá, að hann nái botni þá. Eftir því,
sem hann breiðist út, eftir þvi
grynnist hann, svo að hann verður
ekki meira en 200 til 300 feta djúp-
ur. Þá liggur kaldi straumurinn eins
og sæng eða dýna undir honum. Og
eftir því, sem hann grynnist, eftir
ir okkur, segja þau, og hálflangar til
að snjóricn komi bráðum aftur, svo
að þau geti fariíS að færa þeim
þrauðmolana á blettinn.
í sumar eð leið, 1913, þurfti ekki
heldur lengi að bíða þeirra vegna
þess, hve kalt var i veðri, þvi að
undir eins i september fóru þeir að
koma þegar kaldast var á morgn-
ana og vöppuðu fram og aftur um
blettinn, og sýndust alt af að finna
eitthvað fyrir litlu nefin. Það er
varla, að maður komi sér að þvi að
segja frá, hve barnlega glöð við
vorum, þegar við sáum að þessir
vinir okkar mundu eftir okkur og
við sáum, að við máttum eiga von á
þessu aftur til þess að stytta okkur
skammdegið.
Þeim, sem hafa ekki kynst þess-
um skemtilegu matgestum, vildi eg
ráðleggja, að kynnast þeim sem
fyrst; það er mjög auðvelt; það
kostar ekki margar auglýsingar að
ná í þá “kóstgangara”, að eins fá
korn af grjónum eða ofurlítið af
brauðmolum í fyrstu snjóunum, og
láta það á einhvern stað við húsið, j
þar sem helzt er friður, en þar sem
húsaþröng er, og þess ekki kostur,
I má tylla fjöl úti fyrir glugganum á
| loftunum. En annars eru snjótitl-
i ingarnir mjög ófælnir. Húsið okkar
; er ekkert afsiðis, hús eru alt um
í kring, nema garðar að baki, og þar
| þó skamt til götu, og hefir okkur
j veitt auðvelt, að hæna hér að okkur
þessa skemtilegu og þakklátu gesti.
Eg held tæplega sé unt, að gjöra j þvi kólnar hann.
j börnum betri greiða, en að venja
j þessa smávini að búsinu. Gefum
j barni 10 aura til að fara á Bíó, , og
j öðru 10 aura fyrir brauð eða grjón
í handa snjótitlingunum, og þar verð-
! ur ótrúlega mikill munur á gleðinni.
; Þau, sem brauðið kaupa, geta hlakk-
að til og glatt sig dag eftir dag og
| litlu fuglana, þar sem að eins einn-
ar klukkustundar-gleði er af Bíó-
ferðinni, ef börnin koma þaðan þá
ekki grátandi, af því að hafa séð
þar einhverja hrvllilega andstygð,
sem tiðast er.
ÞatS græðist lika fleira en gleði
j barnanna á þvi, að gefa fuglunum.
! Þau börn, sem venjast á það, að
í seðja svanga snjótitlinga, munu lika
! læra að hugsa um aðra smælingja,
j bæði dýr og menn, sem bæði verða
! að þola hungur, kulda og hluttekn-
ingarleysi.
Gnðriin.
— (Eftir Isafold).
Leyndardómur Golí-
straumsins.
Af hoerju kemur hann og hvað
gjörir hann?
___ s
Rftir Sarrett P. Serviss.
Fyrir meira en ári siðan var þess
j farið á leit við þingið í Weshington,
‘ að breyta stefnu Golfstraumsins með
j tröllagarði, sem reisa skyldi í sjón-
j um austur af Nýfundnalandi.
j Tilgangurinn með garði þessum
j var sá, að bæta loftslagið á strönd-
j unum meðfram Atlantshafi, norður
af New York; gjöra það mildara og
hlýrra. En margir ætluðu, að það
myndi hafa áhrif á loftslagið á Eng
landi, sem nú sem stendur er milt
og eitt hið heilnæmasta í heimi.
Þetta vakti athygli Englendinga á
Golfstraumnum, sem menn alt til
þessa hafa haft mjög óglögga hug-
mynd um. Og nýlega flutti flotafor
ingi Cambell Hepworth fyrirlestur
um strauminn fyrir konunglega
landafræðisfélaginu i London, og
var svo fyrirlesturinn prentaður í
vísindaritum Breta.
Hepworth flotaforingi lýsir ský-
laust yfir þeirri sannfæringu sinni,
að Golfstraumurinn hafi mjög mikil
áhrif á loftslagið á Bretlandi, og
hann kemur með kynstur öll af ýms-
um skýrslum, er sanna það, að hið
heita, saltkenda vatn hafi mjög mik-
il og heilsusamleg áhrif á loftslagið,
bæði á Bretlandi og öllum löndunum
í norðvesturhluta Evrópu, og að
heilnæmi loftslagsins á þessum stöð-
um sé einmitt að þakka straumi
þessum.
En ef að straumurinn bætir lofts-
lagið á Englandi, þá er það aug-
sýnilega okkar skaði. Vér njótum þá
ekki allra gæða hans. Og hann er
að kalla má Vesturheims-stofnun,
þvi að hann hefst i Mexikó flóan-
um.
Hinn kaldi Labrador straumur
hrekur hann á haf út.
Ef að vér skoðum straum þenna é
korti einu, þá sjáum vér, að hann
liggur raeðfraiu gtröndura Banda-
En af hverju kemur þessi straum-
ur? Hann kemur og orsakast af vind-
um. Það eru hinir stöðugu austan-
vindar norðan við Miðjarðarlinu,
sem valda honum; en þeir koma aft-
ur af snúningi jarðar, frá vestri til
austurs, sem vér köllum.
Þessir vindar blása árið út og inn
frá ströndum Afríku og Suður-Ev-
rópu til vesturs og rekast á öxlina á
Suður-Ameriku og beygjast vestur
með henni að norðan inn i Caribbea
hafið og Mexikó flóa. En Mexikó flói
er sem kerald eitt. Vindurinn sópar
með sér vatnsmagni feykilega miklu.
Það skrúfast -þarna inn í keraldið,
þangað til það verður 3 fetum
hærra en sjórinn út af New York.
Vatnsmagn þetta kemst ekki til baka
móti vindinum og spýtist nú út um
sundið milli Florida og Cuba, og
heldur svo norður með ströndum.
Löngu áður en straumurinn kem-
ur til Englands, er hann búinn að
breiða úr sér og er engin elfa fram-
ar; en hann liggur ofan á kalda
vatninu og hefir enn i sér töluverð-
an hita, sem hann fékk, er sólin
sauð hann i Mexikó flóa.
Breytist straumarnir, þá breytist
útlit hnattarins.
Hafstraumar þessir hafa svo feyki-
lega mikil áhrif á loftslag landanna,
að ef að hann nokkurntíma kemur
sá tími, að vér getum breytt þeim,
þá getum vér að likindum breytt út-
liti hnattar þessa.
Opið bréf
úr Colliers Weekly.
Til prófessors Munsterberg, Dr. B.
Dernburg, Bernslorff greifa
og annara.
Þér hafið sent út ósköpin öll af
prentuðum greinum og ritlingum
um stríðið í öllum þess myndum.
Og einkum sýnist yður vera ant um,
að fullvissa oss alla um það, að
Þýzkaland hafi gnægtir miklar af
öllum gæðum; að iðnaður og verzl-
un sé i bezta lagi, að bankarnir hafi
nóg fé fyrirliggjandi í fjárhirzlum
sinum; að fæða og matvæli öll sé
þar í rikum mæli, — yfirhöfuð nóg
af öllum forða, hverju nafni sem
nefnist, er þjóðin þarfnast með. —
En sé þetta nú svo, hvers vegna er
þá Þýzkaland að ræna Belgíu?
Þetta litla land er troðið og tramp
að undir fótum hermanna keisarans.
Nú er þar engin verzlun og enginn
iðnaður. (Kviðurinn þýzki hefir
solgið og eytt öllum þeim tækjum,
sem verzlanin hefir verið rekin
með, vögnunum, brautunum, borg-
unura, kolunum, vörunum, mönnun-
um). En alt fyrir það leggja hinir
almáttugu herforingjar Þjóðverja
þungan herskatt á þessa vesælu,
hungruðu, klæðlausu og allslausu
Belgi, — heimta af þeim peninga,
fatnað og matvæli. Eitthvað $500,000
taka þeir frá Borginni Brussel einni.
Hugsið yður vopnaða menn
standa yfir stórum hóp manna, sem
skjálfa og nötra af ótta eða kuldan-
um eða sultinum, og þetta er hópur
af lömuðuin, vesæium voluðum,
i

1

1
gamalmennum, sem varla geta staul-
ast. eða börnum, og taka frá þeim,
með harðri hendi þetta litla og lé-
lega fæði, eða forða, sem þeir hafa
þó eftir fyrir hina köldu vetrarmán-
uði; — taka það handa sjálfum sér,
en láta aumingana svelta og frjósa.
Margsinnis, líklega þúsund sinn-
um. hefir keisari yðar lýst því yfir,
að hann væri einn þeirra, sem fylgdi
boðum ritningarinnar, hinnar heil-
ögu bókar. Hann prédikar og flj’tur
ræður um alt landið og talar ósköp-
in öll um trú og guðsótla. En þó er
það hann, sem valdur er að því, að
þessir skarar horaðra, vesælla flótta-
manna eru í sífeldri angist og ótta,
flakkandi, flýjandi úr einum stað i
annan. Hann er það, sem er valdur
að þvi, að þúsundir barna fæðast nú
á frosinni grund undir beru lofti af
hungruðum, veikluðum mæðrum, og
deyja þar með mæðruro sínum á
flóttanum, — meðíram vegunum, i
skurðunum, i skógarrjóðrunum. —
Hann er það, sem hefir steypt yfir
aumingja þessa og alt Belgiu land
sönnum helvitis pislum.
Og i stað þess að sjá aumur á
þeim og hjálpa þeim, þá lætur hann
skipanir út ganga til þess, að þrýsta
þeim ennþá dýpra niður i skelfing-
una og örvæntinguna. Er þá enginn
hirðprestur, sem hafi áræði til að
segja honum, hvað þeim sé fyrirbú-
ið, sem þannig pína og kvelja hina
vesælu, voluðu, höltu og blindu? —

‘‘Komagata Maru”
þýzk sending.
Nú kemur það upp, hvernig stóð
á japanska skipinu Komagata Maru,
serfí flutti Hindúana til Vancouver,
B. C. seint i júli, og mest uppþotið
varð af. Það kemur nú upp, að það
hefir verið sending frá Vilhjálmi
keisara, eða af hans völdum.
Það voru Þjóðverjar, sem leigðu
skipið og söfnuðu á það hinu versta
rusli af mönnum, þar á meðal 100
i óbótamönnum frá Shanghai. — En
þessa urðu menn visari, er rann-
sókn var hafin í þvi máli. — Þetta
ætluðu Þjóðverjar að gjöra Bretum
til bölvunar, koma illum hug milli
Canada og Breta og æsa menn til
uppreistar á Indlandi. Enda varð
uppþot mikið, er þeir komu aftur
ti) Canton.
Skyldu þeir hafa haft nokkurn
grun um, að striðið var i vændum,
þessir menn?
General Van Disfurth.
Hann er einn af hinum æðri hers-
höfðingjum Þjóðverja, en er nú við
aldur og er því ekki i striði þessu.
Skrifar hann grein i hið viðkunna
þýzka blað Hamburger Nachrichten
og er hún þannig:
“Það hefir enga þýðingu, að skifta
sér nokkuð af ákærum þeim, sem yf-
ir oss dynja fyrir grimd og barbar-
ism, frá útlendum mönnum.
“Vér þurfum ekki að standa á-
byrgð fyrir nokkrum manni eða að
bera fram afsakanir vorar. Hvað svo
sem hermenn vorir gjöra til þess,
að ógna, yfirvinna eða eyðileggja
óvini sína, er gott og lofsvert verk,
og réttlætir sig sjálft. Þýzkaland er
sjálft æðsti dómari i öllum þeim að-
ferðum, sem þeir beita.
“Það hefir enga þýðingu og fellir
enga sök á þá, þó að þeir eyðilegðu
alla þá minnisvarða og stórvirki,
sem reist eða gjörð hafa verið frá
upphafi heims, allar þær myndir og
málverkin miklu, allar byggingar,
sem listamenn heimsins hafa kom-
ið upp, — ef Þýzkaland fyrir það
og með þvi gæti unnið sigur.
“Stríð er strið, Hinn Ijótasti steinn
á leiði hins þýzka hermanns, er
dýrðlegri minnisvarði, en allar dóm-
kyrkjur Evrópu samanlagðir.
“Þeir kalla oss burbara. En hvað
gjörir það? Vér fyrirlítum þá og
hrópyrði þeirra.
“Og hvað mig snertir, þá vona
eg að eg hafi unnið til þess að kall-
ast barbari.
“Hinar hlutlausu þjóðir og óvin-
ir vorir ættu að hætta þessu jagi og
mælgi, sem líkja má við kvak fugla.
“Þeir ættu að hætta því að tala
um dómkyrkjuna í Rheims, og allar
aðrar kyrkjur og hallir á Frakk-
landi, sem farið hafa sömu förina.
“Hermenn vorir verða að vinna
sigur. Alt annað er þýðingar-
laust.”.
Jarlinn IndverskL
Jarlinn (Maharaja — Maha, hinn
mikli, og raja, jarl eða fursti) af
Mysore á Indlandi hefir gefið fim-
tiu lakhs af gulli til herkostnaðar
Breta, eður 1’500,000 dollara, og er
það sannarlega konungleg gjöf. —
Þetta sýnir, hvort Indverjar hafi mik
inn hug á, að rísa upp á móti Bret-
um. Auk þess býður hann fram her-
menn úr löndum sínum, ef i harð-
hakka kemur. Jarlinn er ungur mað-
ur, fríður sýnum, svipurinn ary-
anskur. Enda eru Hindúar frændur
vorir, þó að langt þurfi að rekja.
Blue Ribbon Te
Með sama gamia verði
---»f--
LANG, LANG BEST ALLRA
Hvenær stkríii aí spara ef þó gerir þaí ekki nnna ?
Þau laun þín eða tekj- ur aukist án efa, aukast
OF CANADA útgjöld þín einnig og mörgum finst öllu meira
um það. Nú er því tíminn að byrja sparisjóð, og er
sparisjóðsdeild XJNION BANK OF CANADA staðurinn
að geyma hann.
Byrjið með því aukafé sem þið nú hafið með höndum,
hvaða upphæð niður i einn dollar gefur vexti.
LOGAN AVE. OG SARGENT AVE., (ITIBC
A. A. WALCOT, Bankastjóri
------TIL JOLANNA--------------------
ViS höfum fullkomiS upplag af vínum. áfengum drykkjum og
vindlum fyrir hátíðimar. ViS höndíum allar pantanír fljótt
og vel.
SÍMIÐ OG REYNIÐ.
Tbe Great West Wine Co., Ltd.
295 Portage Ave. Sírr»i Mak 3706
VIÐ VfXLUM
GRAMAPHONE RECORDS
FYRIR 15c. HVERT
SkrifitS etia símiti eftir bók No. 4 sem útskýrir okkar fyrirkomuias-
Vi’ð sendum Records hvert sem er i Canada.
The Talking Machine Record Exchange
3, GUNBS BljOCK, PORTAGE AVE. WIÍINIPEG, HAR.
Glines Block er beint á móti Monarch Theatre.
Phone Main 2119
Stofmett 1882 Lriggiít 1914
D. D. Wood & Sons.
• Limited "
verzk með beztn tegmaii af
KOLUM
ANTRACITE OG B/TUMINGUS.
Flntt heim til vðar hvar sem er I bæmirn.
VÉR ÆSKJUM VIÐSKIFTA YÐAR.
SKRIFSTOFA:
Cor. ROSS & ARLINGTON ST.
Garry
2620
Prívate
Exchange

BYRJAÐU JÓLA- KAUPIN STRAX
Ljómandi hálsbönd í fögrum
og fínum jólaííjafa umbúðnm
50c., 75c., og $1.00
White & Manahan Ltd.
500 Main Street Winnipeg