Heimskringla - 08.04.1915, Síða 2

BLS. 2
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 8. APRÍL 1915.
Montague svarar ákærum Liberala.
(Framhald frá 1. bls.).
Tðtekion tími er byggingar þessar verði fuIlgjörSar.
Jæja, staðurinn undir byggingarnar var ákveðinn,
og nú eru þær á góðum vegi. Stjórnin vill láta vinna
að þeim af kappi, svo að þær verði fullgjörðar svo fljótt
sem hægt er. Og stjórnin hefir falið mér á hendur, að
’f/sa því yfir, að næsta þingseta verði hin seinasta, sem
haldin verður i þessari gömlu byggingu; en árið 1917
verði þingið haldið í hinum nýju byggingum, sem nú
er verið að reisa.
Nú var búið að ákveða, að reisa þessar byggingar,
og þá kemur fram spurningin: Hvort stjórnin hafi farið
að þvi á réttan og starfslegan hátt (businesslike man-
ner) ? En því til svars vil eg geta þess, að eg hefi ald-
rei heyrt nokkurn mann ásaka hana um hið gagnstæða.
Syggingameistari fylkisins, Mr. Horwood, bjó út reglur
fyrir keppinauta þá, er vildu bjóðast til þéss að byggja,
og setti þar inn skilyrði öll. Hefi eg sýnishorn þeirra
á skrifborði minu. Eg er ekki fær um að dæma um það,
hvernig það er úr garði gjört; en augsýnilega hefir það
verið vel af hendi leyst, þvi hin beztu mánaðarblöð
byggingarsmiða i Canada lofuðu það mikið; og hið
sama gjörðu: Manitoba Association of Architects, Can-
adian Association of Architects, og Royal Institute of
British Architects. Og eg held manni sé óhætt að full-
yrða, að önnur eins meðmæli og þessara félaga allra,
séu þess virði, að tillil sé tekið til þeirra, þegar rætt
er um hæfileika hins núverandi byggingameistara
fylkisins. (Lófaklapp). ,
Afleiðingin af samkepni þessari varð sú, að úr öllu
rikinu komu 69 tilboð, með uppdráttum af byggingun-
mn. Af þessum 69 tilboðum voru valin tilboð frá 5
mönnum, og fékk hver þeirra $2,000 til þess að þeir
skyldu leggja fram ennþá skýrari uppdrætti og reikn-
inga yfir hvað eina, og kysi svo stjórnin um, hver
hreppa skyldi.
Eftir tilmælum stjórnarinnar var nefnd þingmanna
kosin til þess, að velja uppdrættina. Og i nefndinni,
sem valdi þessi 5 tilboð eða uppdrætti úr þessum 69,
voru: ráðgjafarnir, hinn heiðraði forseti þingsins sem
aú er, Mr. Johnson, og þeir Geo. Steel, Lendrum Mc-
Means, T. H. Johnson, T. W. Taylor, S. Hart Green, R.
F. Lyons, T. C. Norris, Valentine Winkler og B. J. Mc-
Connell; með öðrum orðum: ráðgjafarnir með 4 Kon-
servativum og 5 Liberölum.
Aðferðin að velja.
Einsog eg hefi þegar sagt, valdi nefndin 5 upp-
drættina af þessum 69, og seldi þá svo i hendur Mr.
Stokes, forseta félagsins British Society of Architects,
semkosinn hafði verið úrskurðarmaður í samkepninni.
Mr. Stokes kaus uppdrætti þá, er Mr. Simon hafði dreg-
ið upp, og í skýrslu sinni sagði hann, að hann hcfði
kosið þá fyrir það, að þeir væru svo skrautlegir, hvað
ytra útlit byggingarinnar snerti, og auk þess væri hið
innra fyrirkomulag bygginganna svo ágætt og fullkom-
ið, að ekki gæti betra verið.
Nefndin kom svo saman aftur og ræddi málið og
samþykti gjörðir og úrval Mr. Stokes. Eg legg áherzlu
á þetta af þeirri ástæðu, að fé það, sem upphaflega var
ætlað til byggingarinnar, var ekki nægilegt til að byggja
húsin eftir þessum uppdráttum.
Það hafa komið fram ásakanir út af því, að taka
Hr. Simon sem byggingarmeistara að stjórnarbygging-
um þessum. En í öllum þessum málum, sem eg nú hefi
getið, voru allir þessir nefndarmenn, sem upptaldir eru
hér að framan, jafnt ábyrgðarfullir og meðlimir stjórn-
arinnar, og það vil eg taka skýrl og greinilega fram.
Hefi eg nú, samkvæmt frarnapsögðu, sýnt hvernig
samkepni þessi eða tilboð voru auglýst og hvernig vald-
ir voru úr uppdrættir þeir, sem byggingin var bygð
eftir, og um leið sýnt það, að stjórnin hagaði sér í mál-
um þessum rétt og hyggilega (in a proper and business-
like manner).
Stjórnin tekur við ábyrgðinni.
vil eg nú lesa upp fyrir þinginu bréfið frá Mr. Simon,
Þar scm hann mælir með þvi, að Thomas Kelly & Sons
fái ‘kontraktinn’.
“Simon & Boddington,
261 Fort Street
11. júni 1913.
‘7/on. G. R. Coldwell,
Acting Minisler of Public Works.
New Parliament Buildings.
“Kæri herra! — Mr. Horwood sýndi mér i
gærdag tilboð frá Thomas Kelly & Sons og Peter
Lyall & Sons. Eru þetta hvorutveggja velkunnir
kontraktorar, og er því tilhlýðilegt að taka það til-
boðið, sem lægra er. Þó að munurinn á tilboðun-
um sé aðeins $5,250, þá munar samt miklu á ýms-
um smáatriðum.
“Þegar stjórnin fól mér á hendur að gjöra
uppdrætti bygginganna, þá var það ekki áform
stjórnarinnar, að skera við nögl alt sem hægt væri,
heldur að byggingar þessar væru bæði vel og
traustlega gjörðar. Eg forðaðist því óþarfa íburð
og eyðslu, einsog sýnt hefir verið á uppdráttunum,
en vandaði bæði efni og smíði svo, sem hæfði jafn
veglegri byggingu. Og þegar á alt er litið, er eg
þeirrar skoðunar, að tilboðin séu mjög sanngjörn
og kannske heldur lág en há.
“Mér skilst það vera vanalegt, að stjórnin
heimti, að ‘kontraktor’ sá, er boðið hlýtur, leggi
fram ábyrgð frá öruggu ábyrgðarfélagi fyrir þvi,
að hann uppfylli samning sinn. Þessa sýnist mér
rétt að stjórnin krefjist.
Frank W. Simon".
Ábyrgðarfult kontraktarafélag.
Þér sjáið nú, að Mr. Simon tekur það fram, að
Mr. Thomas Kelly & Sons sé ábyrgðarfult kontraktara-
félag, og eg vil bæta því við, að hjá business mönnum
i borg þessari þarf félag þetta enga ábyrgðarmenn. —
Og eg tek það einnig fram, að félag þetta hefir unnið
mikla kontrakt-vinnu fyrir Liberal stjórnina og aldrei
hefi eg heyrt þess getið, að nokkur stjórn eða vinir
hennar hafi borið þeim óheiðarlega framkomu, eða
að þeir gætu ekki unnið verk það, er þeir hefðu tekist
á hendur.
Þá vil eg geta þess, að andstæðingar vorir hafa
ekki komið fram með neinar aðfinningar móti formi
eða orðatiltækjum byggingar-samningsins; ekkert hef-
ir heldur verið fundið að sundurliðuðum greinum
hans, sem er mikill hluti samningsins. Allir játa það,
að þær séu allar réttar og fullkomnar út i æsar og að
samningurjnn og hinar sundurliðuðu greinar hans i
fylsta máta beri með sér fullkomna tryggingu fyrir
hagsmunum hins opinbera. (Heyr! Heyr!)
Skylda stjórnarinnar aÓ taka upp spursmálin um
breytingar á undirstöðunni.
Það var bein skylda stjórnarinnar, að taka upp
spursmálin um breytingar á undirstöðunni, undir eins
og hún fékk leiðbciningar um það frá byggingameist-
aranum. Þetta var lika óðara gjört. Eftir tillögu hans
var undirstöðunni breytt, einsog þingið veit. Svo að
þar sem áður átti að reka niður cement stöpla, þá voru
nú steyptir cement og stálstöplar alla leið niður á
klett (Concrete Caissons). Tillaga hans um það er i
bréfi frá 1. ágúst 1913 og er á þessa leið:
“Caissons” fyrir undirstöðu. w
"Eg vil sterklega mæla með þvi, að fyrir und-
irstöðu séu hafðir "Caissons” (steyptir eða hlaðn-
ir steinstöplar) undir veggjunum, i staðinn fyrir
að reka niður stólpa úr tré eða cementi, sem ætl-
ast er til á uppdráttunum og skulu “Caissons”
þessir ganga á bjarg niður. Hefir það reynst svo
við stórar byggingar i Winnipeg og um alt Vestur-
Canada, að ‘Caissons’ eru miklu áreiðanlegri en
að reka tré niður, og þegar byggja skal jafn vand-
aðar byggingar, sem þessar eiga að vera, þá ríður
meira á þvi en nokkru öðru, að all sé vel vandað
til grunnsins”. '
#
Var hann réttur?
snertir, þá munið þér þekkja til hans. Er það létt eða
erfitt, að leggja grunna undir byggingar i þann jarð-
veg?
SVAR: Jarðvegur hér likist mikið jarðvegin-
um undir Chicago; það er 'clay’ jörð, en hér er
sá munurinn, að ‘clay’-ið verður harðara eftir þvi,
sem neðar dregur. En þar harðnar það, þegar
nokkuð kemur niður, en linast svo aftur. En yfir
höfuð er það mjög likt þvi, er vér i Chicago köll-
um “swelling clay’.
SPURNING: Er það þá i rauninni hinn sami
jarðvegur hér og þar?
SVAR: Já.
SPURNING: ‘Swelling clay’, — hvað mcinið þér
með þvi?
SVAR: Það er ‘clay’, sem rcnnur undan þrýst-
ingu. Það veldur því að byggingar siga.
SPURNING: Er mótstöðuafl þess svo lítið?
SVAR: Já! Það rennur til eða hreyfist und-
an þrýstingu. Þrýstingin knýr það upp.
SPURNING: Nú eru margar tegundir grunna,
svo sem tré rekin niður, cement staurar, tré staurar eða
flot-grunnar (floating foundations), eða íCaissons’. —
Hvaða grunn mynduð þér ráða til að hafa undir stórri
og þungri byggingu einsog þinghúsið verður?
SVAR: ‘Caissons’ er hin eina undirstaða, sem
hugsanleg er undir slíkar byggingar.
SPURNING: ‘Caissons’ á bjarg niður?
SVAR: Já, vissulega.
SPURNING: ‘Caissons’ á bjarg niður?
SVAR: Já! Þar sem bjargið (bed rock) er
hér 70 fet í jörðu niður, þá sé eg enga ástæðu til
að fara skemur.
SPURNING: Ef þér ættuð að segja fyrir um
byggingu, eða til yðar væri ráða leitað um að reisa
byggingu, álíka stóra og þunga og þinghús þetta, mund-
uð þér þá skilyrðislaust ráða lil þess, að hleypa ‘cais-
sons’ alla leið á bjarg niður?
SVAR: Já.
SPURNING: Og þér ætlið þá að það væri ekki
hættulaust að fara skemur?
SVAR: Eg væri ekki að ráða mönnum holl
ráð, ef eg færi að ráða mönnum annað.
Síðan vil eg benda yður á skýrslu, er eg fékk frá
Mr. Shankland um sama efni. Hún er dagsett 22. okt.
1914 og er á þessa leið:
“Hon. W. //. Montague,
Ministcr of Public Works, Winnipeg, Man.
"Herra minn! Eftir beiðni yðar hefi eg ná-
kvæmlega yfirfarið hina endurskoðuðu uppdrætti
af hinum nýu þinghússbyggingum og læt yður nú
i Ijósi svolátandi álit mitt.
“Undir hvaða byggingu sem er, þá er það ó-
umflýjanlega nauðsynlegt, að grunnurinn sé yfir-
gnæfanlega sterkur til þess, að halda uppi yfir-
byggingunni, án þess að láta undan, eða siga, sem
mundi valda því, að veggirnir spryngju og rifnuðu,
ef að ekki yrði af annað meira og verra.
“H é r i Winnipeg e r s l á a n d i
d æ m i af vondum grunni og ónógum. Hefir
liann að líkindum verið þannig bygður til að spara
peninga. Það er kornhlaða Canadian Pacific járn-
brautarinnar í Transcona. Þó að fasta-bjarg væri
ekki full 50 fet niður, þá var grunnurinn aðeins
bygður 12 fet niður. En af þvi leiddi, að b y g g-
i n g i n hallaðist 28 g r á ð u r f r á l ó ð-
r é ttr i l í n u. Það er ekki enn búið að gjöra
byggingu þessa lóðrétta, og þó hefir verið eytt
mikið meiri peningum til þess, að rétta við bygg-
ingu þá, en kostað hefði að hleypa grunni eða
undirstöðu á bjarg niður.
“I annari eins byggingu og þinghús þetta á að
verða, með sleinturni 70 fet í þvermál og 220 feta
háum, þá riður umfram öllu öðru á þvi, að grunn-
urinn sé verulega áreiðanlegnr.
“Hinir fyrstu uppdrættir byggingameislarans
gjörðu ráð ftjrir concrete stöplum (concrete pil-
es). En það hefði verið glæpsamlegt, að
reisa bygginguna á öðrum eins grunni. En til allr-
ar hamingju, var stjórnin nógu vitur til þess, að
taka í taumana og byggja grunninn alla leið á
bjarg niður.
“Hið bláa ‘clay’ i Winnipeg er líkt þvi, sem
liggur undir Chicago-borg. Og hefir undirritaður
haft reynslu töluverða, að leggja grunna á con-
crete stöpla (concrete piles) i Chicago, og getur
því fullyrt það að ókosturinn við concrete stöpla
er svo mikill í öðru eins ‘clay’ og þessu, að mönn-
um hefði ekki átt að koma það til hugar.
"Aðrar byggingar i Winnipeg, sem ekki var önn-
ur eins nauðsyn á að vanda gruniia að, eru bygðar
svo, að þnr hvíla á ‘Caissons’, sem ganga alla leið
á bjarg niður.
E. C. Shankland”.
Aukakostnaður á stórum byggingum.
1 annari skýrslu frá 28. jan. 1915 drepur Mr.
Shankland aftur á cfni þetta, og er það á þessa leið:
“Hon Dr. W. H. Montague, P.C.,
Minister of Public Works, Winnipeg, Man.
“Kæri herra! — Bréf yðar frá 21, jan. meðtekið.
“Aukakostnaðurinn á stórum og dýrum bygg-
ingum er mjög mismunandi, þetta frá 5 prósent
eða minna og upp í 50 prósent eða jafnvel meira.
“Hvað snertir þessa nýju þinghússbyggingu,
þá kemur mér það svo fyrir sjónir, að ástæðan fyr-
ir hinum aukna kostnaði sé mjög eðlileg og létt að
skýra.
“Byggingameistari sá, er tilboðið hlaut, bjó út
uppdrætti alla og tók til hvað eina, er í bygging-
una þyrfti. Og á þeim uppdráttum og á þeim út-
reikningum (spccifications) var samningurinn
bygður. / uppdráttum hans var gjört ráð fyrir
“concrete stöplum” i grunninn. Þetta var svo á-
litið óhafandi og voru “Caissons” stöplar látnir
koma í staðinn; en þcir vorn miklu dýrari. t
uppdráttunum var gjört ráð fyrir að byggja af “re-
inforced concrele”. En svo komust men nað þvi,
að svoleiðis bygging væri ekki nógn sierk, og þá
var tekið það ráð, að láta stál koma i staðinn fyrir
“reinforced concrete”. Það var ekki takandi í mál,
að byggja hvelfinguna einsog hann hafði ætlað og
þá þurfti að gjöra nýja uppdrætti af henni úr stáli.
“Þ e s s a r breytingar a l l a r v o r u
óhjákvæmilega n a u ð s y n l e g a r, ef að
byggingin álti ekki að hrynja, þcgar minst varði.
Og það þurfti að gjöra þær undir eins og verður
þá augljóst, að kostnaðurinn verður miklu meiri.
.......“Ef eg gel frekara orðið yður að liði, þá gjörið
þér svo vcl og lálið mig vita.
“Yðar einlægur,
E. C. Shankland".
Kildonan brúin.
Fyrir nokkrum árum bygði Canadian Pacific járn-
brautarfélagið í Kildonan hina fyrstu brú, sem liggur
yfir Rauðá hina nyrðri frá upptökum til ósa. Stöpl-
arnir No. 5 og No. 6 í miðhluta brúarinnar voru reist-
ir upp frá bjargi (bed rockq, og þeir hafa svikalausi
þolað allan þunga umferðarinnar yfir þá síðan. En
austursporður (abutment) brúarinnar var bygður á
staurum rcknum. Afleiðingin af þvi varð sú, að nótt
eina sé sá endinn 4 fet, og í fleiri mánuði hefir C. P.
R. félagið ekki getað notað þann hluta járnbrautarinn-
ar. Til þess að gjöra við þetta, hafa þeir orðið að
draga upp liina gömlu “concrete” stöpla og reisa nýja
stöpla i staðinn. Ef að hinir heiðruðu andstæðingar
vilja vita frekara um þetta, þá geta þeir litið i Free
Press 27. nóv. 1914. En eg ræð þeim til þess, að haf»
korn af salti með lýsingu blaðsins á þvi, hvernig end-
urbætur þær voru gjörðar (hlátur). En það var svona..
sem eg hefi frá skýrt: endastöpullinn (abutment) sökk
og þurfti að sprengjast upp. Það kostar mikla pen-
inga, að endurbæta þetta og setja nýjan grunn undir
stöplana. Og járnbrautarfélagið hefir engin not haft af
þ'essum spotta frá þeim tíma, sem eg að framan hefi
sagt.
Union Station í Winnipeg.
Union járnbrautarstöðin er endastöð Grand Trunk
Pacific og Canadian Northern brautanna, og er ein-
hver hin fegursta og tígulegasta bygging i fylki þessu,
Þegar grunnur var lagður undir byggingug þá, var í
fyrstu gjörð tilraun til þess, að reka niður “cement”-
stöpla, en það mistókst. Síðan voru rcknir niður tré-
stöplar; en engir stöplar látnir ganga að bjargi nið-
ur. Og þar sem sjón er sögu rikari, vildi eg nú óska,
að hinir heiðruðu herrar á andstæðingabekkjununs
vildu ganga inn í hringsalinn mikla undir hvelfing-
unni og litast vel um i þessari hinni nýju byggingu
með tréstöplum undir grunninum.
Stöplarnir, sem byggingin hvilir á, eru að siga
niður; gólfin eru að springa; þau rísa upp i miðju,
en hallar svo að stöplunum utan ineð. Það þurfa hér
engin heilabrot við. Eg fór inn og sá fyrir sjálfan
mig og var með mér verkfræðingur, sem öllum er ó-
háður. Þetta er það, sem við sáum, er eg nú hefi get-
ið. Vil eg nú leggja þá spurningu fyrir þingið: Hverj-
ar ætla þeir að afleiðingarnar hefðu orðið, ef að þing-
hússbyggingin, margfalt stærri og þyngri en þessi
Union Station bygging er, — hefði verið bygð á
tré- eða cement-stöplum, í staðinn fyrir “Caissons”, er
náð hefðu á bjarg niður?
North Transcona kornhlaðan.
Þá vil eg benda þinginu á Canadian Pacific korn-
hlöðuna við North Transcona stöðvarnar. Kornhlaða
(elevator) þessi var bygð á flotgrunni (floating found-
ation), og eg þykist vita, að eg þurfi ekki að segja
þinginu það, því eg veit að flestir þingmanna hafa vit-
að það, að kornhlaða þessi hallaðist, svo munaði um
40 gráður, og nú er búið að eyða feikna miklum pen-
ingum til þess a rétta hana við. En svo vildi vel til, a®
hún þoldi það, án þess að brotna.
Byggingar hrynja.
Fari menn að svipast um eftir byggingum, sem
hrynja af því undirstaða þeirra er ótrygg, þá þurfum
vér þingmenn ekki langt að fara til þess að fá sannanir
um það. Byggingar þær, sem vér nú sitjum í, voru
bygðar á lélPgttm grunni.,'*vÞær voru bvgðar á tréstöip-
um, sem reknir voru niður, og ofan á þá voru lögð fer-
köntuð tré, 10 þumlunga á hvern veg. Fleki þessi var
30 feta breiður, og sem áður er sagt 10 þumlunga þykk-
ur. Ofan á honum var svo steinbyggingin reist. Eftir
nokkur ár fóru staurarnir undir að rotna og fúna, eins
og allir verkfróðir menn segja að þeir gjöri, og reynsla
manna hefir allstaðar sannað, hvar sem er. Veggirnir
fóru að síga, og stykki úr veggnum (cornice) hrundi
í einni skrifstofunni, og lá nærri, að fyrv. fylkisstjóri
Sir Daniel McMillan, stórskaðaðist við. Hann var þá
féhirðir fylkisins. En vinur minn, þingmaðurinn frá
Emerson, var þá ráðgjafi opinberra verka. Og þurfti
hann þá að verja töluverðu fé til þess, að setja nýjan
grunn undir byggingarnar, svo að mögulegt væri að
halda áfram að nota þær.
Cement buSirnar.
Þá vil eg vekja athygli þingsins á Cement búð-
unum, sem liggja rétt suður af Tuxedo Park. Cement-
gjörð er einhver mesti iðnaður hér um slóðir. Aðal-
bygging þessi er 200 feta löng, 100 feta breið og 40 feta
há. Hún var reist á flotgrunni (floating foundationí
og uppdrætti hennar gjörði mikilsvirtur verkfræðingur
i Austur-Canada. Átti grunnur sá, að geta borið tvö
og hálft ton á hverju ferhyrningsfeti. En staurarnir
undir þingliússbyggingunum áttu eftir fyrsta upp-
drættinum að bera 6 og tvo þriðju úr tonni á hverju
ferhyrningsfcti. ,
Iin nú skulum við sjá, hvernig fór fyrir Cement-
félaginu eða byggingum þess. Brátt fóru stórar rifur
og sprungur að koma í veggina og veggirnir sjálfir
fóru að síga. Sverar stoðir voru settar undir til að
létta á þyngslunum, undir eins og menn urðu þessa
varir. En alt fyrir það sukku veggirnir á einni nóttu
8 þumlunga niður í jörðina. Og um tima leit svo út,
sem byggingin væri öll eyðilögð.
Hvernig snörist nú félag þetta við þessu? — Það
byggir nú bæði þessa og allar aðrar byggingar sinar
þannig, að það lælur undirstöðuna undir grunninnn
ganga aUa leið niður á fasla-bjarg. Nú kostar þetta fé-
lagið ærna peninga. En þegar vér leiðum hugann að
öllu þessn, þá æltum vér ekki að grufla um það eða
hika oss við það, að reisa grunninn undir annari eins
byggingu og þinghúss byggingunnm á föstu bjargi.
Mörg önnur dæmi svikulla grunna getum vér
fundið á meðal sjálfra vor, en þessi. En eg hefi ekki
tíma til að telja þau upp. En samt vil eg ekki láta hjá
líða, að taka dæmi eitt frá borginni Ottawa. Það er
Victoria Memorial Museum. Bygging þessi kostar
$1,000,000, og er listasafn höfuðborgar Canada; er
þar mikið af jarðfræðislegum menjum úr Canada.
Byggingin er 8 ára gömul og var bygð á ‘clay’ grunni.
En hverjar urðu afleiðingarnar? Allstaðar eru rifurn-
ar og sprungurnar. Veggirnir eru að síga. Hinn mikli
turn er að leggjast út af, svo að fólk álítur það ekki
hættulaust, að koma þar nærri, eða búa nálægt bygg-
ingunni. Það er óðum að flytja burtu. Með öðrum orð-
um: Þessi dýra og fríða bygging er orðin voði og stór
háski fyrir fólkið. Verkfræðingur einn hefir verið til
þess kvaddur, að líta eftir byggingunni, og hefi eg nú
skýrslu hans til ráðgjafans, sem Hon. Minister Robert
Rogers lagði fyrir þingið hinn 15. febr. 1915.
Vantaði fastan grunn undir stólpana.
Eg vil bæta þvi við„ að maðurinn, sem bygði þessa
byggingu, var Mr. George Goodwin, fær og vannr kon-
Upp til þessa hefir öll nefndin og þá nátlúrlega
bæði Liberalar og Konservatívar, verið jafnt ábyrgð-
arfull fyrir öllu þvi, sem gjört hefir verið; en nú tek-
ur stjórnin við ,
Nú er þar komið málum, að upp frá þessu er
stjórnin ábyrgðarfull, og hún hikar sér ckki hið allra
minsta við að játa það og bera ábyrgðina fyrir alt, sem
gjört hefir verið. Hvað sumar breytingarnar snertir,
var eg ckki meðlimur stjórnarinnar eða þingsins, þeg-
ar þær voru gjörðar, og gæti þvi varist allri ábyrgð.
Persónulega var eg ekki ábyrgðarfullur. En stjórnar-
farslega (constitutionally) viðurkenni eg að eg er eins
ábyrgðarfullur einsog hver annar meðlimur stjórnar-
innar, og mér kemur ekki til hugar, að skorast undan
að bera þá ábyrgð. Ef að eg ætlaði, að hér hefði verið
rangt gjört eða ólöglega að farið, þá væri alt annað.
Eg byrja nú á því, að setja málið fram í sögulegri
röð, og koma þá fyrst aðal-breytingar þær, sem gjörðar
hafa verið á hinu upprunalega byggingaformi, fyrst
hvað undirstöðuna snertir og siðan efnin, sem bygg-
ingin er gjörð af. En á meðan eg skýri þetta vil eg
biðja þingmenn að hlýða máli mínu, laust við flokka-
drátt allan; þvi að þetta er ekki flokksmál, heldur
blátt áfram hagfræðislegt mál (business and not a
party question).
Voru þessar breytingar nauðsynlegar? Voru þær
svo óhjákvæmilegar, að á þvi gæti enginn vafi leikið?
Eg held því fram, að þó að oss geti greint á um alt ann-
að, er mál þetta snertir, þá sé þó aðeins hugsanlegt, að
svara spurningum þessum á einn veg, ef menn leitast
við, að fara með nokkura sanngirni i málunum. (Lófa-
klapp).
Fyrst er þá að skoða, hvort að tilboðin hafi verið
nægilega auglýst og ‘konlraktinn’ veiltur venjum og
lögum samkvæmt. Svarið verður vafalaust: já. Svo
íramarlega, sem eg hefi frekast getað komist eftir, hef-
ir aldrei verið neinn ágreiningur um þetta. Tilboðin
voru tvö; annað frá Lyall & Sons og hitt frá Thomas
Kelly & Sons. Bæði tilboðin voru vandlega yfirveg-
uð. En samt hefði ekki átt að taka nema annað til
greina, því að tilboðinu frá Lyall fylgdi ekki það sem
fylgja átti og heimtað var í auglýsingunni: ávísun,
mörkuð eftir því, sem lögin fyrirskipa.
Stjórnin sýndi því Lyall umburðarlyndi, að taka
tilboð hans nokkuð til greina. En hvernig á þvi hefir
staðið, að tilboði Lyalls fylgdi engin mörkuð ávísnn,
ætla eg ekki að fara út í að þessu sinni. Að hann hafi
haft ástæðu til þess, að koma ekki með ávísunina, eins
og auglýsingin heimtaði, hlýtur öllum að vera augljóst.
En eg veit ekki, hver hún hefir verið, og svo er engin
nauðsyn til að grafast eftir slíku.
Tilboðið frá Thomas Kelly & Sons var lægra og
þeir fengu ‘kontraktinn’; enda mælti byggingameist-
arinn, er uppdrættina gjörði, Mr. Simon, með því. Og
Eg hefi sagt, að stjórnin hafi tekið til starfa og
breytt um undirstöðuna undir byggingunum. Og nú
vil eg leyfa mér að spyrja: Var þessi breyting virki-
lega nauðsynleg? Fyrst af öllu vil eg bera fram álit
prófessors Brydone-Jack, sem er margra ára reyndur
byggingameistari og verkfræðingur (Construction En-
gipeer), og nú prófessor í bygginga-verkfræði (Struc-
tural Engineering) við háskólann í Manitoba. Hann
var kvaddur fyrir nefnd hinna opinberu reikninga og
gaf þar vitnisburð sinn um þetta. Og eftir að búið var
ræða um grunna af ýmsu tagi, tré og cementi, þá var
hann spurður eftirfylgjandi spurninga:
Ilvaða tegund grunns eða undirslöðu viljið þér
ráða mönnum til að hafa, sem þér álitið áreiðanlega
í þessum jarðvegi undir jafn þungar byggingar og þing-
hús þetta?
SVAR: Hið bezta og hið eina rétta er að
byggja undirstöðuna á bjargi niðri (bed rockq,
eða láta stöplana (Caissons) ganga alla leið niður
á bjarg.
SPURNING: Er nokkur önnur aðferð hugsanleg
og óhult við þessar byggingar?
SVAR: Nei, engin, sem treysta megi.
SPURNING: Ef að mögulegt er að komast á bjarg
niður, þá munduð þér vilja láta byggja undirstöðuna
þar?
SVAR: Já.
Þessu næst vil eg leiða athygli yðar að vitnisburði
Mr. E. C. Shanklands. Er hann orðlagður grunna og
byggingameistari og verkfræðingur í Chicago, og hefir
reist stórbyggingar um alla Ameriku og til hans leita
mörg ríkin í Bandaríkjunum. Er hann viðurkendur
fremstur manna í sinni iðn.
Þegar eg vildi leita ráða hjá hinum merkasta og
frægasta verkfræðingi, sem hægt væri að fá, þá fór eg
til Sir William Whyte sál., sem lengi var varaforseti
C. P. R. féJagsins, og sem vér allir þekkjum. Eg spurði
hann, hvert eg skyldi leita. En hann sagði mér, að eg
skyldi undir eins senda eftir Mr. Shankland, og gat
þess, að hann myndi ráða til þess sem viturlegt væri og
óhætt að fylgja. Mr. A. M. Nanton, sem er í stjórnar-
nefnd Canadian Pacific járnbrautarfélagsins, sagði hið
sama, hvað Mr. Shankland snerti.
Mr. Shankland hefir haft langa og mikla reynslu
í þessum cfnum. Hann lagði grunninn að hinni fyrstu
stórbyggingu í Chicago, og hefir siðan verið meira eða
minna við riðinn allar stórbyggingar í þeirri borg. —
Nú er hann formaður fyrir Harbor Trust og Subway
Trust í Chicago, og upp til hans líta allir bygginga-
meistarar og verkfræðingar.
Gaf hann eiðsvarið vottorð á þessa leið:
SPURNING: Hvað jarðveginn undir Winnipeg