Heimskringla - 08.04.1915, Síða 4
BLS. 4.
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 8. APRÍL 1915.
Eeimskringla
(StotnoS 1886)
Kemur út á hverjum fimtudegi.
tJtgefendur og eigendur:
THEVIKING PRESS, LTD.
Vertt blaSsins i Canada og
Bandarík junum $2.00 um áritS
<fyrirfram borgaB)
Sent tll Islands $2.00 (fyrirfram
borgab)
Allar borganir sendist rábs-
manni blatSsins. Póst etSa banka
ávisanir stýlist tll The Viking
Press, Ltd.
Ritstjóri:
M. J. SKAPTASON
Rát5smat5ur:
H. B. SKAPTASON
Skrifstofa.
729 Sherbrooke Street. Winnipee
Boz 3171
Talsfml Garry 4110
Þinghússmálin.
1 seinasta bla'ði Heimskringlu lét
um vér það i ljósi, að vér vildum
reyna að skýra mál þessi hin miklu
um þinghússbyggingarnar, undir
eins og báðir málspartar væru bún-
ir að bera fram gögn sín og dómur
fallinn. Að vísu eru báðir málspart-
ar búnir að færa fram gögn og rök,
livor með sinum málstað og dómur
er fallinn, sem flestum mun kunn
ugt að fór svo, að málið féll á Liber
ala. Dómnefnd þeirri, er dæm
skyldi, þótti þeir engin rök hafa
máii sínu til stuðnings. En hiti var
orðinn svo mikill meðal manna, að
gleymt var stríðið hið mikla og
voðalega; gleymd voru grimdar
verk öll i því unnin; gleymd var
eyðing Belgiu og brennur Póllands
og slátran Serba; gleymd voru mann
dráp Tyrkja, er þeir slátra nú tug-
am þúsunda vopnlausra kristinna
karla og kvenna og ungbarna i Arm
eníu og Persíu; gleymd voru Hellu
sund og “kvinnan mikla”, frúin
unga Elizabeth, er hún brunar fram
tignarleg og stórkostleg um gjósandi
hveri sprengivélanna og sendir eld
síur glóandi að kastölum og skot
báknum Hundtyrkjans; — gleymt
var alt þetta; gleymdir voru frænd
ur og vinir og landar, sem í stríð
inu berjast; gleymdur var heiður
Englands, kvalir Belga, vein hinna
saerðu; prangaraskapur ítala, og
hrevsti Serba. Alt þetta var horfið
úr huga og hjörtum manna. Þar
rikti aðeins eitt! Já, — hvað á að
kalal það: fjandskap, hatur, réttlæt-
isþrá, hefnd eða bræði eða afbrýð
issemi eða öfund eða manndvgð; —
eg vil ekki nefna það neinu þessu
nafni, þau eru að líkindum öll röng
eða flest þeirra. En það, sem bjó í
hjörtunum var löngunin lil að
klekkja nú ú konservalivu stjórn-
inni. Og náttúrlega voru það Lib-
eralar, sem báru löngun þessa
brjósti. Konservatívar voru rólegir;
þeir höfðu unnið mál sitt. Hinir
voru hamslausir heimtuðu aðra
nefnd að dæma i .in'álinu. Sir Rod-
mond P. Roblin var fús til þess, ef
þeir vildu bera sök á hendur ein-
hverjum ráðgjafanna; en það treyst-
ust hinir ekki til að gjöra. En á
strætum og gatnamótum var ekki
um annað talað en þetta, og kveldið
áður en þingi var slitið, þá ákvað
Mr. Roblin, að nefnd skyldi sett i
þessi mál að nýju, og engum hlift,
tem sekur kynni að finnast. En um
morguninn komu Liberalar fram
með ávarp til fylkisstjórans, að
láta ekki slíta þingi fyrri en nefnd
yrði se+t í málið, og þykjast með því
hafa kúgað Mr. Roblin. Free Press
segir þetta, að minsta kosti, og að
Roblin hafi ekki komið fram með
þetta ákvæði sitt fyrr en um morg-
uninn. En btaðið fer þar með ósann-
indi og allir þeir, sem hafa það eft-
i'r þvi. Og litill efi er á því að marg-
ir þeirra vita það vel. Það var af-
gjört meðal Konservatíva kvöldið
áður. Þeir hafa ekkert að óttast við
nýja rannsókn. Má vera ennþá, að
þeir verði fullsaddir á rannsókn
þessari, sem mest hafa eftir henni
sótt.
Það var enginn ótti, sem knúði
Mr. Roblin til þessa; hann vissi,
hvernig málin myndu fara og vildi
firra fylkið kostnaði. En eldurinn,
sem upp var blásinn, var orðinn svo
mikill, að það þurfti að lægja hann,
og þetta slökti bálið í bráð.
Og nú kemur hér mál þetta hið
mikla, og rakið frá rótum i ræðu
Hon. Dr. Montague’s. Það var víða
íarið að fréttast, að hann ætlaði að
flytja ræðu í þessu máli og áheyr-
endabekkirnir voru orðnir troð-
fullir löngu áður en hann byrjaði;
og þegar hann hóf ræðu sína, lyft-
ust höfuð öll og vildu menn ekki
tapa einu einasta orði, og talaði
hann svo i tvo og hálfan klukku-
tíma, að aldrei þvarr áhugi tilheyr-
endanna, að fylgja máli hans. Menn
fylgdu hugsunum hans orð fyrir
orð. Menn hlógu, þegar hann kom
með eitthvað kátlegt; menn hróp-
uðu fyrir honum, þegar hann kom
með sláandi sannanir, sem voru svo
augljósar og sannar, að hvert barn-
ið hefði hlotið að sjá það, ef því
hefði komið það til hugar. — Og
þarna hlóð hann sönnun á sönnun
ofan, svo að hvergi var skarð i,
hvergi hola fyrir grunsemina eða
rangfærsluna eða lýgina að bora sér
inn í. Og þegar hann lauk ræðu
sinni dundi við hinn mikli salur af
fagnaðarópunum. — Andstæðinguni
hans var náttúrlega ekki gott i
skapi. Það hefir heldur enginn bú
ist við þvi og er tæplega sanngjarnt
að búast við því; en brosin léku
vörum hvers einasta Konservativa.
Þeir voru ánægðir núna; flækjan,
sem Liberalar höfðu ætlað að vefja
um þá, var nú greidd í sundur, svo
að hver einasti maður ineð nokk-
urri sanngirni hlaut að sjá það, og
sjá hnútana og leiða grun i, hvernig
sumir þeirra höfðu verið hnýttir.
Þegar maður fer að lesa ræðu
Hon. Dr. Montague’s, kemur manni
ósjálfrátt til hugar framsögn inála á
þingi á lslandi fyrir nærri þúsund
árum. Málið er rakið svo itarlega
lið fyrir lið og engu slept fyrri en
hver liður er fullkominn. Þá er tek-
inn hinn næsti. Þetta sést einkum
í Njálu.
Þannig er ræða I>r. Montague’s
Hann byrjar á því að sýna, að þess-
ar stjórnarbyggingar hafi verið
nauðsynlegar; að það hafi verið
viðurkent af alþýðunni, af þinginu
og menn fundu svo freklega til þess
að árið 1911 bar Mr. Roblin spurn-
inguna upp á þingi, og þáverandi
leiðtogi Liberala studdi hana og
þingið greiddi atkvæði með þvi
einu hljóði: “að þinghússbygging-
ar þessar skuli reistar í fylki þessu
svo fljótt, sem mögulegt sé”, og var
nefnd kosin í málið af báðum flokk-
um. Síðan hefir þing og þjóð ein-
lægt verið á sama máli um nauðsyn
bygginganna.
Nú er farið að starfa og fenginn
maður til að útbúa tilboð á verkinu
að byggja. Þau eru auglýst í blöð
unum. Þetta gengur alt i bróðerni
mesta milli Liberala og Konserva-
tíva. Nú koma inn 69 tilboð. Og nú
er kosin önnur nefnd, sem i eru
menn af báðum flokkum til að velja
úr, og hún kýs 5 af uppdráttum eða
teikningum þessum, og skuli hverj-
um þessara manna, er uppdrættina
gjörðu eða teiknuðu, veittir $2,000
til þess að leggja nú fram ennþá
skýrari uppdrætti og sundurliðaða
reikninga um hvað eina. Þessu
voru allir samþykkir. Það er ó-
möguiegt a sjá annað en að Liberal-
ar jafnt sem Konservatívar hafi á-
litið uppdrætti þessa forsvaranlega,
og i alla staði áreiðanlega að byggja
eftir þeim hinar miklu byggingar.
Það kann eitt að vera betra en ann-
að; eitt getur tekið öðru fram, að
einu eða öðru leyti; en alt voru
þetta forsvaranlegir uppdrættir eða
“plön” að byggja húsið eftir. Um
þetta voru Liberalar samdóma Kon-
servatívum. Ekki vita menn til, að
ein einasta rödd Liberala hafi mælt
á móti. Þarna voru þeir því alveg
jafn ábyrgðarfullir sem Konserva-
.tívar.
Og nú er Mr. Stokes falið að
kjósa milli þessara 5 uppdrátta, og
eftir nákvæma yfirvegun kýs hann
updrætti Mr. Simon’s. Eftir þeim
skal byggja að hans áliti.
En nú kemur nokkuð mikilvægt
atriði til sögunnar, sem ciginlega
alt snýst um. Það er jarðvegurinn
undir Winnipeg, — clayið. Útífrá
ætla menn, að það muni ekki svo
miklu. Það geti reyndar munað
nokkrum fetum, hvað grafa þurfi
grunninn dýpra undir einu húsi en
öðru, eftir þunga húsanna. En nú
er komin sú raun á, einsog Dr. Mon-
tague sannar með svo mörgum slá-
andi dæmum, að klöpp eða bjarg,
eða hurd pan, eða bed rock næst
ekki fyrri en á 50—70 og jafnvel
nær 80 fetum; þar fyrir ofan er alt
clay”-jörð. Og Hon. Dr. Montague
sýnir ineð mörgum dæmum reynslu
manna að byggja á þessu, að reka
niður tréstaura og cement stöpla
undir hvern einasta vegg. En cluyið
lætur undan einsog for í polli, og
að stinga niður staurum undir bygg-
ingar, hvort sem þeir væru úr tré
eða cementi, hefði verið likt og að
ætla sér að ganga á títuprjonum yf-
ir kviksyndis foræði. Þetta voru
Liberalar ekki búnir að sjá, er þeir
samþyktu að byggingin skyldi reist
eftir uppdráttum þeim, sem um var
að velja. Þetta gjörir ákaflega mik-
inn mun á kostnaðinum. En hefði
byggingin verið reist þannig, með
þessum títuprjónum sem undir-
stöðu, þá hefði hún víst vafalaust
orðið manndrápshola, lagst á hlið-
ina, einsog kornhlaðan (elevator) i
Transóona, og þá hefðu þar farið
forgörðum ekki einungis nokkur
hundruð þúsund dollara, hehlur
millíónir. Og það eru dæmi þess,
að Liberalar hafa bygt þannig, scm
sjá má á seinasta dæmiun, sem Hon.
Dr. Montague tekur: Victoria Mem-
oriat Museum í Otlawa. Er það hin
fegursta bygging. Þrátt fyrir alvar-
leg motmæli mannsins, sem bygði
hana, skipaði Liberal-foringinn, Sir
Wilfrid Laurier, honum að halda á-
fram, að byggja sem ákveðið hefði
verið. En afleiðingin er sú, að hin
fríða bygging, sem kostaði millión
dollara, er að springa og hrynja og
farin að leggjast út af, svo að fólk
flýr úr nágrenninu til þess að verða
ekki undir..
Það voru Konservatívar, sem átt-
uðu sig á þessu, sem forðuðu fylk-
inu frá annari eins óhæfu, — frá
Drykkjuskapur verka-
manna á Englandi.
Verkainenn á Englandi drekka
jafnt og þétt og mikið og illa. Hefir
kveðið svo mikið að þvi á verk-
smiðjum, sem smíða vopn og skot-
færi, að ekki hefir hægt verið, að
koma út liði þvi, sem búið var að
æfa og ekki hægt að senda nóg af
skotfærum og hernaðartólum á víg-
völlinn, og fyrir það hefir margur
Bretinn verið drepinn af Þýzkur-
um. Verkamennirnir vinna ekki
nema % eða % daga á verksmiðjun-
um; hinn tímann eru þeir að staupa
sig, og þegar þeir svo koma í vinn-
una, þá eru þeir oft ekki nema að
hálfum notum. Verksmiðjueigendur
og verkstjórar kvarta sáran yfir
þessu og hafa sent nefnd manna á
fund stjórnarinnar.
Konungur gengur i bindindi.
Undir eins og konungur frétti um
sendinefnd þessa tilstjórnarnnar,—
þá lét hann skrifa Lloyd George, að
hann vildi ganga á undan öðrum og
afneita öllu víni, meðan striðið
stæði yfir, og ekki skyldi nein teg-
und áfengis á borð borin í höllum
sínum á meðan stríðið stæði yfir.
Lávarður Kitchener gjörir hið sama.
Sama dag kemur sú fregn, að lá-
varður Kitchener hafi tekið upp hið
sam ráð og konungur og afneitað
öllu vini, ineðan striðið stæði yfir,
að minsta kosti.
Þetta hvorttveggja er vel gjört, en
meira þarf að gjöra. Mr. Loyd Ge-
orge hefir sagt, að versti óvinurinn
sem Bretar ættu nú, væri drykkju-
fjármunatjóni, háska og óvirðingu. | skapurinn. Enda er nú mest um það
Það voru þeir, sem leituðu til hinna | talað á Englandi. Og hart er að láta
frægustu byggingameistara, bæði
hér og í Bandarikjunum; náttúrlega
með töluverðum tilkostnaði. Og
góða og hrausta drengi týna lífi sinu
fyrir ómenni þessi. Ættu Bretar nú
að sýna stjórnvizku sína og loka öll-
Þeir voru svo viti bornir, að þver- um knæpum þessum, og hella út leg-
skallast ekki, einsog Liberal höfð-|inum undir hvaða nafni sem hann
inginn Laurier, heldur fara að ráð-
um manna, sem reynt höfðu þetta
og þvilíkt, þó að það kostaði mikla
peninga. — Nauðsynina til þessa er
Dr. Montague að sanna i öllum þess-
um kafla ræðu sinnar.
Hvort Liberalar hefðu gjört sig á
nægða með, að reka niður cement
prjóna undir byggingarnar, ef að
þeir hefðu einir ráðið, er ekki gott
að segja. Vér viljum ekki halda þvi
fram og ekki heldur mæla þá undan
því; það er svo margt skringilegt,
sem mennirnir gjöra.
Vér viljum aðeins geta þess, að
þetta er aðeins fyrsti hluti ræðu
Dr. Montague’s, sem í þessu blaði
kemur. Henni verður haldið áfram,
svo að ahnenningur geti séð og skil
ið, hvernig málin standa, sem nú
hefir verið og verður liklega talað
svo mikið um. Menn geta svo sjálfir
lagt á dóminn, þegar til kemur, og
þurfa ekki að fá hann lánaðan hjá
öðrum.
Hvað djúpt er niður í klöpp í
Winnipeg.
Fort Oarry Hotel, 56-58 ft.
Bank of Montreal, 58 ft.
Union Trust Building, 61-66 ft.
Winnipeg Electric, 63-66 ft.
Y.M.C.A., 55 ft.
Free Press, 54 ft.
Boyd Building, 55 ft.
Confederation Life, 55 ft.
Royal Alexandra, 72 ft.
Man. Cold Storage, 82 ft.
Louise Bridge, 96 ft.
Winnipeg Fish Co., 80 ft.
Brunnar borgarinnar 46y2-100 ft.
Artic Ice Co., 90 ft.
Af þessu geta menn séð að nið-
ur í klöpp í Winnipeg eru þetta
frá 50-96 eða 100 feta. Þetta er
“clay” jörð, sem lætur undan
þrýstingu. Á henni má byggja
létt hús þó að ekki djúpt sé
grafið, en þungar byggingar eru
á heniii sem skip á floti, geta
stungið niður einu horninu, ann-
ari hliðinni, jafnvel lagst á hlið-
ina, og þó að tré séu rekin undir
eða cement staurar þá er það sem
títuprjónar eða sem gönguprik
væru rekin niður úr fleka einum
á sjó úti. Flekinn á sjónum velt-
ur alveg eins fyrir prikin, og svo
er hér á leirvöllum þessum sem
Indíánar kölluðu forarpollinn—
mudhole—Winnipeg—Detta er alt
eitt og hið sama.
gengur. Enginn rnaður á að hafa
leyf til að eyðileggja velferð ann-
ara, hvorki með því að gefa vin eða
selja.
Og þó stjórnum hér i Ameriku
komi til liugar, að fara að selja vín-
ið sjálfar, þá er það, ef grafið er eft-
ir, svo mikið og stórt brot á mann-
réttinduin og öllu siðgæði, að von-
andi er að fáir verði svo viti sneidd-
ir, að fylgja þeim til þessa. Hin
eina rétta aðferð er að afnema allan
tilbúning og sölu vínsins. Og ef það
væri ekki hægt i einu, þá að byrja á
sölunni. Dag eftir dag halda blöðin
áfram að tala um drykkjuskap verka
manna. Allir kvarta undan því.
Herinn líður fyrir það; vopn smíð-
ast ekki, skotfærin vantar; það
stendur á ótal vélum, sem þarf til
hernaðarins. Þetta er svo stórkost-
legt hneyksli, að út yfir tekur. Kon-
ungur, Kitchener, allir ráðgjafarnir
og þúsundir hinna heldri manna
Breta hafa gengið í bindindi, að
minsta kost meðan stríðið stendur
yfir og banna öllum að neyta víns i
sinum húsum. En verkamennirnir
drekka jafnt og þétt og vinna ekki
nema part af vinnutímanum. Stjórn-
in hefir tekið undir sig verksmiðjur
ur nokkrar, er autós smíða, og lætur
vinna á þeim nótt og dag. Það eru
stórar verksmiðjur i Glasgow á Skot
landi. Stjórnin þarf mesta fjölda af
flutningsvögnum í striðið; kallast
vagnar þeir motor lorriers.
Það er talað um ótal ráð til að
hefta drykkjuskapinn: um algjört
bindindi, algjört afnám vínsölu ,um
stjórnarbindindi, eða stjórnar-sölu,
einsog þeir eru að stinga upp á í Sas
katchewan. En einsog oft fer, þegar
margar eru ráðleggingarnar, verður
minna úr framkvæmdunum. Það
er einsog að þetta komi svo flatt upp
a Breta, að þeir drekki til óbóta,
verkamennirnir, að þeir standa al-
veg ráðalausir og vita ekkert, hvern-
ig þeir eiga að snúa sér. Það er
einsog brennivínið hafi læst járn-
klóm i likama þjóðarinnar, og þeir
vissu það ckki fyrr en nú.
/
En nú eru þar svo góðir og vitrir
menn fyrir málum, að það er von-
andi, að þeir taki þau ráð sem duga,
ekki einungis meðan stríðið stend-
ur yfir, heldur fyrir framtíðina,
þegar það er búið.
Eyru skipanna.
Ný uppfinding eftir prófcssor R.
Fesscnden.
Það var núna í miðjum desember
að hann kom heim úr Norðurálfu-
ferð sinni hann prófessor Fessen-
den; og gat þess, að eitt stórveldi
Norðurálfunnar hefði prófað upp-
götvun sína og fengið hann til þess,
að setja hana á einn eða fleiri bryn-
dreka sina. Annað stórveldið til
væri að semja um hana. Myndi upp-
finding þessi gjöra breytingu á sjó-
hernaði, einkum að þvi er bryn-
dreka snerti og neðansjávarbáta.
Þetta virðist likast þráðlausum
telefón eða telegraf, er sendir rafur-
magnsstrauminn eða merkin í gegn-
um vatnið með meiri hraða, en
hljóðið fer í gegnum loftið. Menn
vita, að hljóðið fer aðeins 1,100 fet
í gegnum loftið, en í gegnum vatnið
fer það 4,400 fet, eða ferfalt hrað-
ara.
Þetta hafa sjómenn vitað og því
haft bjöllur á ljósskipum (vitaskip-
um) neðansjávar og hefir hljóðið
þannig borist mílur vegar.. Þetta
var próf. Fessenden að fullkomna,
og varð úr því þráðlaus rafsending
í sjó niðri, sem að sumu leyti kann
að taka þráðlausum loftskeytum
fram. Hann kallar þessa uppfind-
ing sína: Electric Oscillator. Verk-
færi þetta er ekki stærra en litil
saumavél, og er alt úr málmi. En
þar eru i margir partar; en einn
parturinn er stálplata 22 þumlungar
í þvermál, en fimm áttuntíu úr þml.
á þykt.
Það er rithöfundurinn Cleveland
Moffat, sem Segir frá þessu, og fór
hann að finna prófessor Fessenden
til að sjá furðuvél þessa. Þegar raf-
magnsstraumnum er hleypt á vél-
ina, titrar hún svo mikið, þó að
þykk sé, að af því verður feikna-
hijóð.
“Prófessorinn spurði inig, hvort
eg vildi heyra það”, segir Moffat,
“og játti eg því. Síðan hleypti hann
vélinni á stað og kvað hún þá svo
hátt við, sem hæst lætur í pípum á
gufuvélum; smátt og smátt snöri
hann snerli einum og urðu þá hljóð-
in meiri og meiri, svo eg ætlaði ekki
að þola það,, og einlægt urðu þau
hærri og hærri; það hvein um alla
verksiniðjuna, en eg hélt dauðahaldi
um eyrun og fanst ]>ó sem höfuðið
ætla að klofna, og bað hann í öllum
bænum að hætta þessu.
“Síðan sýndi prófessorinn mér
gráan stálkassa, álíka stóran og vænt
baðker, og voru endarnir úr stál—
plötum líkuni þeiin, sem hafðar eru
á bryndrekum. Vélin eða oscillator-
inn hefir verið fest við stálkassa
þenna, en kassinn fyltur ineð vatni
og straumur rafumagnsins hefir þá
runnið í gegnum vatnið. “Þegar vél-
inni þá er hleypt á stað, kemur svo
inikill órói á vatnið, að ef að ein-
hver vildi stinga hendinni í vatnið,
myndi hún kastast burtu með feikna
afli. Þessar heryfingar, sagði pró-
fessorinn að þeir hefðu reynt að
flyttust fullar 32 mílur i sjónum.
En þó hélt hann að þær mundu
leiðast miklu lengra, eða fleiri
hundruð mílur. Og ekkert væri létt-
ara en að nota afl þetta, sem annað
þráðlaust rafurmagn. Og bryndrek-
ar á sjó úti gætu léttilega talað við
menn á neðansjávarbátum, eins þó
að þeir væru djúpt í sjó niðri og
fleiri mílur í burtu. Og það má
stýra þeim og stefna þeiin upp á hár
þangað, sem óvinirnir væru, er þeir
ættu að granda.
Spurði prófessorinn svo Moffat,
hvort han vildi reyna þetta og játti
Moffat því. Fór þá prófessorinn inn
i annað herbergi, en Moffat talaði
nokkur orð í hálfum hljóðum í
verkfærið; prófessorinn kom aftur
og sagði honum, hvað hann hefði
sagt. Vélin er svo næm, að þessi
þykka stálplata tók við titringi
hljóðsins, þó lágt væri talað og
flutt það til prófessorsins.
Spurði þá Moffat hvort bryndrek-
ar þyrftu ineira en eina slíka vél;
en hann sagði að þeir þyrftu tvær
(2 oscillators) sína hvoru megin á
skipinu, til þess að vita með vissu,
hvaðan hljóðið kæmi.
Með þessum verkfærum sagði
hann að raenn á bryndrekunum
gætu heyrt til neðansjávarbátanna í
tveggja mílna fjarlægð og jafnvel
mætti búa svo uin, að þeir heyrðu
til þeirra 5—6 inílur i burtu. ,
Um vélar þessar er búið í vatns-
kössum (tanks) í skipunum, sína á
hvoru borði í framstafninum; en
brynplata tekur við hljóðinu, og þó
að hún sé þykk, þá flytur hún það
og tekur við aðkomandi sendingum.
Alt er þetta náttúrlega neðansjávar,
en þræðir úr vélunum í vatnsköss-
unum liggja á þiljur upp, eða þang-
að, sem tilfærin eru að rita send-
inguna. Þeir brúka Morse-stafrófið,
eintóma punkta og stryk, einsog
vanalega er notað, þegar rafskeyti
eru send.
Þar sem vélar þessar eru sín
hvoru megin á barka skipsins, fljót-
andi í vatnskassa, er kringlótt skál
í súðina út að byrnplötunni. Þar, í
skál þessari, verkar rafmagnsstraum
urinn svo á plötu þessa, þó að þykk
sé, að hún titrar og skelfur við, hver
einasta smáögn hennar (molecule);
þannig fer hljóðið í gegnum hana.
sem hún væri hjóm eitt og verkar á
vatnið eða sjóinn fyrir utan á sama
hátt. Þessi skál er hlustin, en oscill-
atorinn aftur heyrnartólin, og til
samans má kalla þenna útbúnað
cgra skipsins.
Stutt yfirlit yfir síðustu viSburíi
stríðsins.
— Herforingi Joffre segir, að
stríðið muni enda taka innan skam.s
og muni Bandamenn sigra. Fregn-
in kemur frá Dunkirk, en hún er
ekki staðfest.
— Austurríki er sagt að Ieiti nú
um frið við Rússa og bjóði Rússum
Herzegóvínu, Galizíu og Bosníu.
— 1 Hellusundi gengur lítið nú..
en vonlitlir eru allir um Tyrkjann.
— Búlgarar gjöra innhlaup í
Suður-Serbíu og drepa og særa rúm-
lega hundrað manns. Serbar reka
þá af sér með töluverðu mannfalli.
Stjorn Búlgara neitar að vera við
það riðin; segir að þetta séu make-
dóniskir ræningjaflokkar.
— Annar hópur Búlgara réðist
inn á eignir Grikkja, 35 milur norð-
ur af Salonichi; en Grikkir urðu
fljótir til og mættu þeim með hrað-
skeyttum vélabyssum og slátruðu
þeim. Ekki óliklegt, að stjórn Búlg-
ara hafi haft grun um þetta, þó að
hún vilji ekki kannast við það.
— Tyrkir halda áfram að slátra
kristnum mönnum í sínum eigin
löndum í Armeníu og Persiu, og
það þvi meira, þvi meira sem þeir
fara halloka fyrir Rússum.
— Blöðin segja, að nú standi yfir
hin voðalegasta orusta með byssu-
stingjum, sem heimurinn nokkru
sinni hafi séð. Það er í Lupkow-
skarði á Karpatha fjöllum. Rússar
eru búnir að ná miklum hluta skarðs
ins og járnbrautinni, en Austurrik-
ismenn haldast þó við í sterkum
víggirðingum uppi á hæðunum. —
Einlægt er þar barist.
En nú eftir að Przemysl féll fóru
Rússar að herða á þarna, og á laug-
ardaginn oyrjaði aðalrimman. Þjóð-
verjar margir voru komnir til liðs.
við AusturriKÍsmenn. Á sunnudag-
inn var sóknin ákaflega hörð. Her-
mennirnir þýzku frá Bajern fengu
þar hrakfarir miklar og af Austur-
ríkismönnum féllu þann dag 15,000.
Báðir gátu dregið lið að sér og á-
fram hefir slagurinn haldið sleitu-
laust síðan. Rússar falla hrönnum;
en einlægt lirekja þeir Austurríkis-
menn og Þjóðverja með byssustingj-
unum. Þegar fregn þessi bnrst vnru
Austurríkisinenn á seinasta hryggn-
um i eða við skarðið. ,
— f löndum Austurríkis eru menn
hálfærðir yfir gangi þessum og
hafa upphlaup orðið um alt landið,
einkum í stórborgunum Vín, Búda-
pest, Brunn og Prag, og hefir þurft
að hafa herlið til að sefa uppþotin.
— Veiddur neðansjávarbátur. —
Upp á flestu taka þeir. Nú eru þeir
farnir að veiða neðánsjávarbáta Vil-
hjálms einsog seli eða hnýsur í nót-
um, sem til þess eru gjörðar. —
Frakkar fengu einn i net 5. og 6.
apríl, fram undan Dofrum. Ilafði
hann ánetjað sig vel, svo að þeir
ætla að hafa hendur á honum, er
honum skýtur upp. Nú var hann
svo flæktur í netinu, að hann komst
hvergi, en var þó í kafi djúpt nokk-
uð.
— Þýzkir smásökkva verzlunar-
skipum Breta o g annara þjóða. —
Höfðu þeir nýlega sökt skipi fyrir
ftölum og eru að verða deilur af.
— Bretar tapa einum bryndreka
af þeim smærri, Lord Nelson; strand
aði i Hellsundi og molaðist af kúlum
Tyrkja.
— Tyrkir tapa öðrum bryndreka
í Svartahafi; rekst á sprengivél og
sekkur.
Margt ber vifi í stríðinu.
Það var fregnriti enskur, sem
hafði orðið viðskila við herflokkinn
enska, sem hann hafði verið með.
eða hann var að mestu stráfallinn;
og svo komst hann í næstu skotgröf'
til Frakka. Var skotgröf sú 300 yds.
frá skotgröfum Þjóðverja. Á bak
við Þjóðverja var þorp eitt eða borg
og var þar í borginni gripasafn eitt
með mörgum fornum munuin og á-
höldum. Meðal' þeirra voru her-
klæði tvenn, öll úr stáli gjörð. Ein-
hverjir fornir kappar á miðöldun-
um höfðu átt þau og háð í þeim
hildi marga, og unnið afreksverk og
vaðið óskemdir í gegnum fylkingar
óvinanna, því að hvergi beit járn á
þau. — En Þjóðverjar bera eskki
virðingu fyrir lifandi eða dauðum,
og kom þeim í hug, að gjöra okkur
hrekk nokkurn.
Eina nóttina tóku þeir herklæðin
bæði og settu þau upp 75 yards frá
skotgröfum sínum. Langt til að lita
var það einsog þarna stæðu tveir
þýzkir herforingjar og væru að gefa
inönnuin sínum í skotgröfunum
bendingu og skipanir. Og undir
eins og lýsa tók fóru Frakkar i á-
kafa, að skjóta á þessa tröllvöxnu
Þjóðverja. Það var enginn sá mað-
ur í skotgröfum vorum, sem ekki