Heimskringla - 01.07.1915, Qupperneq 4

BLS. 4
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 1. JúLf 1915.
Heimskringla
(StofnuíS 1886)
Kemur út á hverjum flmtudegl.
útgrefendur o* elgendur:
THE VIKING PRESS, LTD.
Ver® blahslns I Canada og
Bandarikjunum $2.00 um áritJ
(fyrirfram borgaC)
Sent tll Islands $2.00 (fyrirfram
borgaS)
Allar borganir sendist rátis-
mannl blaðsins. Pðst etia banka
ávisanlr stýlist tll The Viking
Press, Ltd.
Ritstjórl:
M. J. SKAPTASON
RátSsmatiur:
H. B. SKAPTASON
Skrifstofa.
729 Sherbrooke Street, Winnipe?
Boz 3171 Talslml Garry 4110
Aldan nýrisna.
Aldrei hafa jafn þýSingarmiklir
timar komið fyrir fylki þetta síðan
það myndaðist og einmitt nú. Bylt-
irgin er í loftinu. Það eru nýjar
huginyndir, sem eins og breiðast út
um alt landið; þær fara hljóða-
laust og þegjandi hús úr húsi, inn í
livern kofa þar sem menn búa. Engu
siður kofa og loggahús hinna fátæk-
ari, sem hallir hinna ríku. Því þær
leita inn í hvert hjarta; — eg vil ekki
segja, að þær komist inn i hvert
hjarta, þvi að margra hjörtu eru
Jokuð’fyrir þeim. Það eru hugmynd-
irnar um sanngirni, réttlæti og ær-
Jegheit. Það er búið að vekja huga
manna til þess að sjá og skilja, að ó-
ærleghei.t, fals Og inútur sé óheiðar-
legt; að menn megj ekki selja sann-
færingu sina eða hluttöku í almenn-
um málum; —- að það sé ekki rétt,
að fara illa með almenningsfé, mað-
ui steli þá eins frá hinum fátæku
sem riku.
Menn vita og finna, að eitthvað
er bogið við lanclsins stjórn og fylk-
isins fjármál og alla hina undan-
gengnu pólitik. í fyrstu ráku menn
upp stór augu og störðu undrandi á
aðfarirnar hér i Winnipeg, og hlust-
uðu eftir hvellunum og heyrðu
smella brest við brest.
Menn urðu órólegir og sáu ekki,
hvar þetta mundi lenda. Og svo
komu rannsóknirnar, ein á eftir
annari. Og mönnum féll það vel; —
menn vildu fá að vita, hverjir væru
valdir að þessu, vita það fyrir víst.
Mönnum var heitið þvi, að þeir
skyldu fá að vita allan sannleikann í
iiTálnm þessum,— skýláúsaii, áreiðan
legan sannleika. Engar vifilengjur
dugn nú, enginn hano'aþvottur Pílat-
usar. Menn vilja þekkja vini sina,
sem þeir mega treysta, frá mönnum
þeim, sem selja þá og kaupa. Þetta
á sér alveg eins stað hjá liberölum
eins og konservativum. — Þetta er
það, sem hver einasti maður þarf að
vita.
Þegar menn hafa vaknað við jafn
vondan draum, þá eru menn æfin-
lega ákaflega grunsamir. Það má '
hvorki blettur né hrukka vera á hin- j
'viti nýju vinum, sem menn ætla nú
að trúa fyrir velferð sinni. Og ef að
farið væri að þvo þá alla, sem nú
eru sakbornir, þá væri það þýðingar
litið eða þýðingarlaust; það væri
þeim sjálfum verra, sem sakaðir
hafa verið; því að það þarf hinar
sterkustu sannanir, fil að taka af
þeim þenna grun, sem nú er búið
að vekja og nú liggur á herðum
þeirra. Það væri hin mesta fávizka,
að reyna þvottinn þaau.
Það er mesti fjöldi af nýjum
mönnum í flokkunum, sem ekki hafa
verið þeir ólánsmenn, að lenda í
neinu þessu eða þvílíku. Öll hin
yngri kynslóð getur ekki þolað þessa
byrði. Allir þeir, sem hreinir hafa
verið, hafa andstygð á þessu.
Hér verður hver og einn að
hreinsa sig, og geti hann það, þá er
hann velkominn í hóp þeirra, sem
nú vilja mynda nýja tíma.
Þessi fundur eða þing Konserva-
tíva, sem nú á að haldast, sýnir það.
Menn vilja gefa nýjum, góðum mönn-
um tækifæri; hinu gamla kasta
menn að baki sér. Reynslan og þraut
irnar fræða menn og gjörir þá
hraustari og þrautseigari til fram-
kvæmda allra. Og það er enginn efi
á því, að menn vilja nú láta sér vel
farast. Þó að stöku monnuin hafi á
skotist, þá er þó flokkurinn meiri en
menn nokkrir, hvort heldur það eru
liberalar og konservatívar. Og má
vel vera, að margur sé nú hreinn,
sem undir sökum liggur. -— En vér
þurfum allir að vita um það.— Vér
viljum forðast allar dylgjur, hvort
lieldur það er á Konservatíva eða
Liberala. I’eir annaðhvort hreinsa
sig sjálfir eða ekki. En heiðarlegri
pólitík óskum vér góðrar framtíðar
í fylki þessu.
Off—nú ríffur á að vanda til fund-
arins.
Konservatívar í
Manitoba.
Einsog öllum mun ljóst héldu kon-
servatívar fund með sér í Winnipeg
í miðjum júní og er ágrip af gjörð-
um fundarins i þessu baði, og svo
liafa margir séð það i hinum ensku
blöðum.
Það er engum efa bundið, að það
er vandamál, sem nú liggur á herð-
um konservatíva. Vitanlegt er það
og, að kjósendur út um fylki eiga
engan þátt i málum þeim, sem nú er
verið að rannsaka út af stjórnar-
byggingunum. Þar verður hver að
hreinsa hendur sínar sjálfur. l'lokk-
urinn getur þar ekkert að gjört. En
rödd sína geta menn látið heyrast,
ef að mönnum þykir þar einn eða
annar rangindum beittur. Það mun
þar líkt og í öðrum samskonar mál-
um, að þjófar og meinsærismenn eru
sakberar og vitni, sem þeir Hor-
wood, Salt, Elliot og Hook. Og það
vita líka bæði sækjendur og dóm-
arar. En hjá því verður ekki kom-
ist. Og alt þetta snertir ekki flokk-
inn. Hann er ekki i vitorði með
þeiin, sem stolið hafa, ef stolið hefir
verið.
En flokkurinn verður að taka
skellinn og rétta sig upp úndir byrði
þeirri eða hrista hana af sér, ef að
hann getur, og byrja stjórnarbarátt-
una að nýju. Það dylst engum.
Það, að fundur þessi ákveður að
keppa um hvert einasta þingsæti í
fylknu á móti liberölum, er vottur
um, að enn sé líf i flokknum, og er
að vissu leyti rétt. Og menn eru til
í slaginn! Eii gæta verður þess, að
nú verður hver og einn aff ffanga til
orustu með hreinar hendur. Annað
er ekki einungis fávizka, heldnr á-
hæfa.
/
En nú vita inenn ekki, hverjir
hafa hreinar hendur, — fyrri en
rannsókn þessari er lokið, sem nú
stendur yfir og búið er að draga
fram í dagsbirtuna hvert einasta at-
riði, og gjöra það fyllilega ljóst
hverjum einasta manni hverjir eru
sekir, og hvað mikið þeir eru sekir,
og hverjir eru við riðnir og hverjir
eru grunsamir, og hvers vegna þeir
voru að gjöra þetta, — hvað þeir
ætluðu sér með því. Þetta þarf
tólkið, þjóðin, kjósendurnir alt að
fí að vita. Þar má engin blæja yfir
liggja.
Og fyrri en þetta alt er búið, geta
j menn ekki farið í neinn slag, hversu
fúsir sem þeir væru til þess. Það
væri að voru áliti miklu betra, að
reyna ekki að keppa um eitt ein-
asta sæti, — fyrri en menn eru al-
gjörlega vissir um það, hvernig
rannsókninni lýkur. Það væri betra,
að liberalar tækju hvert einasta
þingsæti, mótsóknarlaust, og héldu
þeim, — ekki einu sinni, eða í 4
ár, heldur 8 eða 12 eða 16 ár; því
það væri svo margfalt betra, en að
nokkur skuggi af slíkum gjörðum,
sem nú hafa opinberar orðið, hvíldi
yfir einuni eða fleirum fulltrúa fylk-
isbúa.
Þetta verður at að sópast burtu,
— hver einasta ögn. Sópast, svo að
það komi aldrei framar fyrir í sögu
Manitoba. Og flokkurinn þarf allur
að umskapast gjörsamlega. Nýjir,
hreinir menn þurfa að koma fram á
ieiksviðið. Menn, sem hata þetta og
fyrirlíta, einsog landinn segir. Hér
dugar ekkert hálfverk, ef menn ekki
vilja velta í sömu vilpuna aftur. —
Þeir eru til mennirnir; þeir hljóta
að vera til. Og flokkurinn verður að
gefa þeim tækifæri. Ef hann ekki
gjörir það, þá er hann verri en dauð-
ur og betra, að hann væri enginn
til.
Og kosningasjóðurinn ætti """að
dysjast og óhelgur, friðlaus og grið-
laus að dæmast. Menn ættu að
halda þær kosningar mútulaust, sem
aðrar kosningar. Sé það ekki gjört
og sé það ekki hægt, þá eru kjós-
endur allir sekir. En því viljum vér
tkki trúa. — Náttúrlega tölum vér
tkki um lögmæt útgjöld til kosn-
inga, sem öllum eru kunn; heldur
þessi leynilegu, sem ekki mega sól-
ina sjó.
Þetta og greinin um fundargjörn-
ínginn 15. júni átti að koma i sein-
asta blaði; en þá komu aðrir gjörn-
íngar í pólitíkinni, sem sitja urðu í
fyrirrúmi.
Islendingadagurinn.
Fimm vikur og tæpar þó eru til
íslendingadagsins, er haldinn verð-
ur hér, eins og jafnaðarlega undan-
farin sumur, þann 2. ágúst.
Islendingadagurinn er nú kominn
á 8. ári þriðja tugar; sá í hönd far-
andi er sá 28. í röðnni.
Mismunandi hafa hinir undan-
förnu fslendingadagar verið. En
allir hafa þeir átt sammerkt í því,
að vera þjóðminningardagurinn vor
allra, — Islendingadagurinn, sem
vér helguðum gamla Fróni; gömlu
minningunum; feðratungunni; þjóð-
erninu. Þann dag höfum vér allir
verið fslendingar með hjarta og sál.
Vér höfum enga ástæðu tilað
haga okkur öðruvísi nú en að und-
anförnu. Vér erum jafn tengdir
Fjallkonunni nú og fyrir 28 árum
síðan. Minningarnar eru hinar sömu.
Vér höldum því fslendingadaginn
hérna í Winnipeg 2. ágúst í sumar í
sýningargarðinum, einsog verið hef-
ir síðustu árin. Og er nú verið að
undirbúa hátiðahaldið sem bezt má
verða.
En til þess að fslendingadagurinn
verði þjóðflokki vorum til sóma, þá
þarf hann að njóta' hylli almenn-
ings. Það er ekki nóg, að öll tilhög-
un frá nefndarinnar hálfu sé upp á
það bezta, ef aðsókn fólksins er
slök. Allir þeir landar, sem nær-
lendis eru, ættu að vera til staðar.
Fjölmenni og fríður hópur vekur
meiri eftirtekt, og auglýsir oss bet-
ur sem þjóðflokk en nokkuð annað
sem vér gjörum.
Sækjum því allir íslendingadag-
inn. Hann er jijóðminningardagur-
inn vor.
Ilann er helzta vinamótið. Land-
ar hittast þar úr öllum landshorn-
um og endurnýja fornan kunnings-
skap.
Hann er eina iþróttamótið meðal
Vestur-íslendiriga, sem nokkuð kveð-
ur að, og mun það nú verða full-
komnara en nokkru sinni áður.
íslendingadagurinn er megin líf-
taugin í þjóðlifi voru.
í næsta blaði verður sagt frá
störfiim nefndarinnar ítarlega, svo
almenningur fái gleggri hugmynd
um, hvernig hátíðin vcrður að þessu
sinni.
Munið cftir tslendinffadeginum!
Nefndin.
“Fullerton”-nefndin.
Hin nýa nefnd, sem liberal stjórn-
in í Manitoba kvaddi til þess, að
rannsaka ákærur þingmannanna á
hendur liberölum, cr nú tekin til
starfa.
Hinn 24. júní kvaddi stjórnin
þessa menn i nefndina.
Mr. Justice Perdue, of the Court
of Appeal.
Judge fíobson, Public Utility Com-
missioner.
Mr. Justce Galt, of the Court of
Kings fíench.
Spurningin getur verið um það,
hvort nefndin hafi vald til að kalla
inenn fyrir sig úr öðrum fvlkjum
Canada, og hvort hún hafi jafn mik-
ið vald og hin fyrri. Engar dylgjur
viljum vér fara með uin menn þessa.
Þeir eru allir heiðarlegir borgarar.
Mr. Robson er sérstaklega kunnur
öllum bæjarmönnum. En mikið og
vandasamt starf eiga þeir fyrir
hendi.
Mr. F’ullerton nefndi ráðgjafa þá,
sem þingmennirnir bera kærur á, og
eru þeir: Stjórnarformaður Norris,
sakaður um, að hafa veitt móttöku
25 þúsundum dollara frá konserva-
tívum, til þess að fella niður sakir
út af kosningum. En þá T. C. Nor-
i is, T. //. Johnson, T. fí. Hudson og
Vatentins Winkler um að hafa býtt-
að við stjórnina og lofað að kæfa
niður rannsókn út af þinghússbygg-
ingunum, ef að Roblin stjórnin segði
af sér og þcir fengju að skrifa af-
sagnarbréf Mr. Roblins.
Þinghússnefndin.
hefir verið að yfirheyra ráðgjafa og
stórmenni fylkisins dag eftir dag og
hafa blöðin verið full af því. Vilj-
um vér helzt ekkert um það segja,
enda er þar ilt möskva að greiða, og
bíðum vér þangað til búið er.
Seinast var veður mikið gjört út
af leyndum skjölum, er Dr. Simpson
átti að hafa læst niður í peninga-
skáp í banka einum hér i bænum,
og vildu sumir brjóta upp skápinn,
þegar neitað var um lykilinn. En
Dr. Simpson kominn til Frakklands
á vígvölluna. Var mikið umtal um
þetta í blöðum og heimahúsum. En
nú simar Dr. Simpson og leyfir
ncfndinni að rannsaka skápinn sem
hún vilji.
Yfirhöfuð er enn sem komið er
lítið að græða á öllu uintali i blöð-
um og á strætum úti. Það ber hver
cfan í annan. I.íklegt er, að sumt sé
satt og sumt sé lygi, og ilt að grcina.
Sögulegur Samanburður.
Samanburður pótitisku ftokkanna í Manitoba og víðar i Kanada síð-
ustu tutluffu og fimm ár, eða rúmleffu það timábil.
Þá er búið að telja upp meiri hlut-
ann af stórvirkjum Sir Rodmond P.
Roblins, sem hann hefir unnið i nú-
tíð og framtíð. Hagsnnmir fylkis-
búa af þeim eru ekki reiknanlegir a
peningavísu, ]iví þegar hans nýtur
ekki lengur við, þá valda þeir, sem
á halda. En hverjír sem þeir verða,
þá fetar fár éða enginn í stjórnar-
fótspor Mr. Roblins.
Góðærin voru Roblin stjórninni að
þakka.
Á undan er það framtekið, að
á stjórnartíð Greenway stjórnarinn-
<:r væru flest deyfðarár; sum þau
hörmungaár, að aldrei hafa í manna
minnum dunið yfir borg þessa önn-
ur eins. Er sagan til vitnis um
það.
Árið 1899, síðasta stjórnarár
Greenway stjórnarinnar, var meðal-
ár í Manitoba. En strax og konserva
tivar tóku við stjórninni, vaknaði
traust og áhugi verzlunarstéttarinn-
ar í Winnipcg og öllu fylkinu. Þar
af leiðandi víðar í landinu. Iín þeg-
ar Mr. Roblin var búinn að koma
járnbrautarmálum fylkisins á öflugt
framfaraskeið, þá vaknaði Winni-
peg borg og fylkið og annarsstaðar
vestur um iand, af rökkursvefni.
Nýtt fjiir og nýtt líf flóði um Vestur-
Kanada. Viðskiftafjörið, áhuginn
og traustið á fylkinu og landinu var
vakið upp af Roblin stjórninni. —
Héðan úr fylkinu barst viðskifta-
fjörið fyrst vestur á bóginn og síðan
austur, þó í langtum minni stýl
yrði enn í Vesturlandinu. Orsökin
þar til var öfugstreymi og atkvæða-
leysis-ujipdráttarsýki i Laurier-
stjórninni. Hún var sljóskygn og
eigingjörn. Minsta kosti voru sum-
ir ráðgjafarnir það með afbrigðum
í þenna mund. Sú stjórn hrúgaði
þá inn i landið vesalings fáfróðum
lýð úr Austurríki, Ungverjalandi,
PóIIandi, Rússlandi og víðar úr
austur útkjálkum Norðurálfunnar.
Aðalstraumurinn lagði leið vestur í
“Gósenlandið”, þ. e. Manitoba og
Norðvesturlandið. Eðlilega. Aust-
urfylkin höfðu cngar glæsibeitur að
bjóða þessum miður heppilega lýð,
sein landsstjórnin dreif og mokaði
inn í landið i hundrað þúsunda-
tali. Það er haft fyrir satt, að sum-
ir ráðherrarnir í stjórn Sir Wilfrid
Lauriers hafi fengið $5.00 hjá C. P.
R. fyrir hvert höfuð, sem kom til
Kanada, að minsta kosti af sumum
þjóðflokkum. öllum þessum fólks-
breiðum var dembt upp á Vestur-
Kanada, sem áður er fram tekið. —
Þar var viðskifta-slagæðin á heil-
brigðu framfarastigi. Mr. Rohlin og
flokkur hans hafði komið verzlun og
atvinnu á flcygiferð. Upp á hcrðar
þeirra framfara lét Laurier stjórnin
sig hafa ]>að, að kasta ])essu fólki í
millíónatali, nær sem eftirlitslaus-
um sauðum. Menn muna svo langt,
að hvorki bæjarbúum né landsbænd-
uin þótti þetta aumingja fólk nokkr-
ir aufúsu gestir. — Millíónum dala
eyddi landsstjórnin til að flytja
aumingja þessa inn í landið. Þús-
undir þúsunda dala hefir landið
borgað fyrir lögreglumál og glæpa-
mál þessa fólks. Þó má það ei und-
an fella að sumt af því hefir bjarg-
ast á eigin spítur.
En hvað er nú á dagskrá?
í tugum þúsunda er fólk þetta á
vergangi um landið nú í dag. Það
heimtar mat og klæði. Það á ekk-
ert nema líftóruna. Þegar landinu,
ríkinu og öllum siðaða heiininum
liggur lífð á, þá er ekki einu sinni
hægt að nota niennina á vigvöllinn.
Nei, Kanda verður að taka innfædda
menn, frá konum og börnum og láta
brytja þá niður á hinn hryllileg-
asta hátt; en fæða hina í sama
mund. Nú er heima!
En hvað á annars að segja um
iessa innfTutninga-speki (!) Laurier
stjórnarinnar? Sagan er að skrifa
sig ósjálfrátt sjálf. Við horfum á
seinni kynkvislir lesa. —---
Já, en Laurier stjórnin er nafn-
kunn að fleiru cn þessu. Það er vel
kunnugt, að hún borgaði innflutn-
inga skrifstofuin út um heim, sem
engir þykjast hafa séð eða komið
inn á. Hún sendi rannsóknarskip
norður til Hudsons flóans og Lshafs-
ins og varð nafnkend fyrir borð-
búnað þann og hannyrða-áhöld, sem
hún keypti af vinum sínum handa
norðurförunum! Hún gróf skurði og
borgaði alls konar “business”-mönn-
um regluleg daglaun, sem aldrci
komu að þessum skurðum. Hún
bygði brúna, sællar minningar, í
Quebec, sem hrapaði og varð mönn-
um að lífs og lima tjóni, ásamt feyki-
legu fjártjóni fyrir landið. — Svo
bygði hún Grand Trurik brautina að
austan til Winnipeg. Þar náði hún
i 40 mifllónir dala handa góðkunn-
ingjum sínum og sjálfri sér, — cftir
skýrslu rannsóknarnefndárinnar. —
Margt fleira vann hún sögulegt, sem
ekki er rúm liér frá að skýra, að svo
komnu. „
Hún lét líka margt og mikið ó-
gjört. Þar á meðal það, að hressa
við borgina, sem hún bjó í, sjájft
stjórnarsctrið Ottawa. Hvaða mis-
munur er á framförum og bæjar-
prýði i Ottawa á tíinabili I.aurier*
stjórnarinnar og stjórnarsetri <Mani-
toba, Winnipeg, á stjórnartið Rob-
lin-stjórnarinnar? Það eru skýrslur
lil um fólksfjölgun, vöxt og stór-
hýsi. En þær eru öldungis ólikar i
nefndum borgum.
Það eru líka til skýrslur austur í
Ottawa. Þær eru dálítið undarleg-
ar. Þegar I.aurier stjórnin var til
(lauða dæmd af þjóðinni 1911, þá
varð Sir Wilfrid Laurier að víkja úr
ráðherra skrifstofunni og í aðra ó-
æðri. Eri þegar Sir Robert L. Bor-
den fór að skygnast eftir, hvar hann
gæti holað Sir Wilfrid niður, þá kom
stanz á. Þegar hann hafði leitað
um allar byggingarnar, gekk hann
úr skugga um það, að hvergi var til
skrifstofa sein væri bjóðandi fyrv.
forsætisráðherra. í þessari niður-
ríðslu og útötun skildi Laurier og
félagar hans við stjórnarsetrið. Af
því hann þótti oft skamta vel og
ekki skera upp á nögl í stjórnártíð
s nni, þá undraði alla það hversu
hann var sparsamur að “arta uppá”
sjálft stjórnarsetrið. — Auðvitað
bætti Mr. Bordcn hið fljótasta úr
þessum óþverraskap. F'ékk menn til
að ræsta skrifstofur handa lciðtoga
andstæðinganna.
Þessi húshreinsun var ein af allra
fyrstu umbótum, sem Mr. Borden fyr
irskipaði á stjórnartíð sinni. Það
er lítið sýnishorn af hirðusemi og
framkvæmdum fyrverandi stjórnar.
Ilun var sem kunnugt er uppi sam-
tímis Roblin stjórninni. Hér á und-
an hefi eg sagt sögu Sir Rodmond P.
Roblins alt fram að síðustu áruin,
eða sein næst því.
Roblin stjórnin fleygir stjórnar-
völdunum frá sér.
Það virðist frá sögulegu sjónar-
miði, að andleg upptrénunarveiki
hafi farið að búa um sig í Roblin-
stjórninni litlu eftir að Hon. Robert
P.ogers og Hon. Colin H. Campbell
gengu úr ráðaneyti hans. Nýjir
ráðherrar koma í stað þeirra. Tveir
af þeim eru velþokkaðir menn; þó
engir garpar séu, í samanburði við
])á, sem nefndir eru. Einn þeirra
og hinn síðasti hafði áður verið
grunaðir um gæzku.. Enda varð
hann fótakefli Mr. Roblins Stjórn-
arráðherrann ruddi góðum og dygg-
um dreng úr sæti fyrir honum, ]>ar
sem Dr. Grain er. Einnig mun það
hafa verið óviturt, þegar Mr. Roblin
bý.ttaði við Gimli búa á Baldwinson
og Taylor, nema hann hafi ekki við
þau skifti mátt ráða, sem mér er ekki
vel ljóst um. En hvernig sem stór og
smá tildrög eru að brottflýtir Rob-
þar á bak við eru hrossakaup í lak-
lin stjórnarinnar, þá er það vist, að
ara lagi. Stjórnin var í meiri hluta,
og var enginn brýnn nauður til að
segja af sér. Hún hafði ekki sið-
ferðislegt vald til þess. Hún gjörði
það að fornspurðum flokknum, sem
nær 16 árum hafði staðið á bak við
hana með dáð og dugnaði. Hún
gjörði það líka að fornspurðum
kjósendum i fylkinu. Það var þó
Sir Wilfrid Laurier hugdjarfari, að
hann gekk fram fyrir fólkið, þegar
hann féll í valinn 1911.
Tíminn leiðir óefað í ljós, hve
Roblin stjórninni var brátt að losna
úr sæti, og hve snyrtilega Norris
stjórniri labbaði upp í það.
Stórsyndina.
Eftir alt, sem Sir Rodmond P.
Roblin er búinn að vinna fylkinu til
hagsmuna og ævarandi framfara, —
veltist liann úr sætinu, ákærður um
vanskil og misbrúkun á $820,000. —
Þetta segja Liberal blöðin að sé sá
svivirðilegasti stjórnarviðburður,
sem skeð liafi, jafnvel í öllum heim-
inum. Já, þau þykjast vera sannsög-
ul, heiðvirð og stálminnug, og aldrei
Ijúga að lesendunum! En muna þau
það, að Hon. Robert L. Borden setti
konunglega nefnd i Grand Trunk
brautar málið? Hann hafði ákært
Laurier stjórnina um frámunalega
fjársóun og óknytti í því ináli, sem
öðrum. Hann efndi það að skipa
nefndina, og úrskurður hennar er,
að Laurier stjórnin hafi dregið und-
ir sig og fylgifiska sina, — segi og
skrifa: $40,000,000 — fjörutiu mill-
iónir dala! Þetta er aðeins stærsti
fjárdrátturinn. Þá smáu er ekki að
tala um, svo sem 2—3 milliónir við-
víkjandi brúm og skipaskurðum;
Allan landusla: skóga-, kola-, námu-
og veiðivatna itjikum. Þeir voru
jafn mörg ár við völdin, Mr. Roblin
og Mr. Laurier. Sagan sýnir, að Mr.
Laurier er langtum meiri veiði-
goggur.
En svo er annar höfuðpunktur í
þessum samanburði. Það er: að
hin konunglega nefnd ,sem er að
rannsaka Roblins málið, hefir ekki
fest þjófnaðarúrskurð á verjendur.
óvist hvernig hann verður, eða
hvort hann verður nokkur. — Það
kemur fram við yfirheyrsluna, að
byggingameistari Florwood, sem var
útvalinn fulltrúi stjórnarinnar, hefir
svikið hana. Hann hefir búið til
samninga við Mr. Kelly um stór-
upphæðir, án þess að stjórnin vissi
nokkuð af slíku svika-athæfi.
Spurningar hugsandi manna eru
nú: Fyrir hvern var Hr. Horwood
verkfræðingur? Hann reyndist ó-
frtir ktJórriJriri’fFVnr hnnn fýrtr Mfr.
Kelly? Eða var hann fenginn af
æðri öflum til að svíkja stjórnina?
Það virðist, sem liberalar á síð-
asta þingi, hafi verið kunnugri bygg-
inga reikningum, en stjórnin sjálf,
ef nokkuð er að marka vitnaleðslu
fyrir nefndinni. Þetta er ekki að
fullu rannsakað, og nefndarúrskurð-
ur er ekki fallinn enn. Því von að
fólkið spyrji og geti sér til allra-
handa í eyður leyndardómanna.
Þeim heiður, sem heiður ber.
Það er skoðun min og sannfæring,
að svo eigi að ræða og dæma um
hvern og einn cins og hann hefir
verðskuldað i verkum sínum. — Á
þem grundvelli hefi eg rætt hér á
undan um Sir Rodmond Palen Rob-
lin. Svo játa eg lika, að hann hafi
fallið undarlega, og ekki einleikið,
úr sessi sinuni. Hver sem saga haua
verður hér á eftir, ætla eg engum
getum uni að fara. Það verður ljóst
siðar.
Það er líka ógnarlegt gönuskeið,
að dæma alla flokksmenn seka um
sama glæp eða glöp, sem einn eða
fáir eru við riðnir. En þvi miður
hættir geðstirðuin ofstopamönn-
um til þess. Það væri ógöfugt af
mér, eða hverjum sem er, að dæma
lieilan, velmetinn söfnuð eftir því,
sem einstakar persónur að hafast,
sem tilheyra honuin. T. a. m., ef
einum bónda yrði ó kynfjölgun með
vinnukonu. Einni konu litist vcl á
mann annarar konu. Eða piltur úr
ungmennafélagi væri fingralangur á
sætindi og annað glingur. Eða ung
stúlka lenti út í ginningar á villigöt-
um mannlífsins. — Nei, það væri
ógöfugt og í hæsta máta óréttlátt, að
dæma allan söfriuðinn eða félags-
skapinn uiri þátttöku að því sama,
og alla seka.
Eftir þvi sem sagan segir og þekk-
ing mín nær, þá hafa flest-allar
stjórnir í Kanada verið sakaðar um
fjárdrátt og peningahnupl, þegar
]iær hafa fallið úr valdasessinum.
Eg ætla ekki að telja þær stjórnir
upp hér, þvi flestir, er vilja vita, —
vita að það hefir gengið svona. Séu
allar stjórnir sekar i þessu efni, þá
er það versta þjóðarmeinið. Þvi
stjórnirnar eru það i hverju ríki,
sem meginhluti þjóðarinnar er. —
Lækning finst hvergi, er ekki til
i.eina hjá minnihlutanum, — fá-
ta'kum millistéttamönnum og ment-
uðum bændalýð.
Það verður sjálfsagt ekki aldur
og ævi þangað til hin nýja stjórn —
Norris stjórnin — gengur fram fyrir
fólkið, og biður um atkvæði. Hún