Heimskringla - 09.09.1915, Blaðsíða 1

RENNIE’S SEEDS
_ HEADQUARTERS FOR SEEDS. PLANTS.pJ
Kfe BULBS AND SHRUBS WJ
PHONE MAIN 3514 FOR CATALOOUE
Wm. RENNIE Co, Limited
394 PORTAGE AVE. - - WINNIPEG
Flowers telegraphed to all parts of
the world.
THE RGSERY
FLORISTS
Phones Main 194. Night and Sun-
day Sher. 2667
2S9 DONALD STREET, WINNIPEG
XXIX. AR
WINNIPEG, MANITOBA, FIMTUDAGINN 9. SEPT. 1915.
Nr. 50
Þýzkir sökkva stórskipinu Hesperian.
Þrátt fyrir hátíðleg loforð og heit,
einum 6 dögum eftir að sendiherra
Þjóðverja Bernstorff hafði heitið
Wilson Bandaríkjaforseta því, að
sökkva engu farþegaskipi framar,
nema því vœri áður næg aðvörun
gjörð, — þá sekkur neðansjávarbát-
ui einn þýzkur farþegaskipinu Hes-
perian, eign Allan línunnar, með
350 farþega og 300 manan skipshöfn.
Þetta skeði undan írlands strönd-
um, þegar skipið var á leið frá Eng-
landi til Ameríku. Þetta var rétt úr
landsýn frá Irlandi suður af Queens
town, og því nærri því þar sem
Lúsítanía sökk.
Klukkan var um 8 að kveldi dags
á laugardaginn. Eólkið var margt
uppi á þilfari. Enginn átti sér ills
von og héldu allir, að þeir væru nú
úr hættu komnir, og margir treystu
heitum Vilhjálms, að engu farþega-
skipi skyldi sökt, nema hann gæfi
fólkinu, sem á því væri nægan fyr-
vara til að bjarga sér. En alt f einu
hrópar bátsstjóri einn: “Þarna er
neðansjávarbátur!” Og í því hann
slepti orðinu kom hvellurinn og
skipið lyftist svo hastarlega, sem
einhverjum tröllhamri hefði verið
slegið undir síðu þess. Menn duttu
um koll á þilfarinu og köstuðust
flatir á þiljurnar úr sætum sínum;
en vatnsstrókurinn rauk upp með
síðunni svo hátt að tók við möstur
uppi og féll svo niður á þiijur aftur
og urðu þeir hundvotir, sem fyrir
urðu. Sprengivélin hafði komið á
skipið framan til um vélarúmið og
óðar íór skipið að fyllast af sjónum.
Á skipinu var fjöldi kvenna og
barna.
Undir eins var farið að kalla á
hjálp með löftskeytum og bátum
rent út til að bjarga fólkinu; gekk
það svo vel, að flpstum ef ekki öll-
um varð bjargað. Ekki vita menn
með vissu, hvort nokkrir hafa far-
ist eða hverjir; en ekki var búið að
g.iöra grein fyrir 36 skipsmönnum og
12 farþegum, þegar þetta var skrifað
Sjómennirnir reyndu að loka flot-
hólfum skipsins og tókst það svo
að það flaut í 36 klukkutíma. Þá
Byrjað á stjórnarbygg-
ingunum aftur.
James McDiarmid kontraktara-
félagið liefir tekið að sér að halda
áfram verki á stjórnarbyggingunum
og á laugardaginn var sagt að ætti
að byrja á þriðjudaginn f þessari
viku.
1 vetur verða framlögð af stjórnar-
innar hálfu tilboð (tenders) um
vinnuna, sem auglýst verða. En nú
vildi stjórnin nota efni þau, sem
komin eru til bygginganna og veita
mönnum atvinnu um leið; og ráð-
gjafi opinberra verka Hon. T. H.
Johnson komst loks að samningum
við Diarmid félagið, er tekur aðeins
5 prósent af kostnaðinum fyrir fyr-
irhöfn sína. Var það hið langbezta
tilboð, sem stjórniri gat fengið. —
Geta má þess, að landi vor, herra
Thorsteinn S. Borgfjörð, er einn af
aðalmönnunum í fél. þessu og yfir-
verkfræðingur og umsjónarmaður
þeirra, og mun hann standa fyrir
vinnunmi.
Leitað þjófaleit hjá
Kelly.
Enn eru drunur allmiklar, dynk-
ir og hvellir út af þinghússmálun-
um. Ráðgjafarnir gömlu hafa mætt
fyrir rétti; en rnálum þeirra hefir
frestað verið. Er sem þau séu flókin
nokkuð og seinlegt að átta sig á
þeim; og svo er meinsærismaður-
inn Horwood aðalvitnið, og er hann
í rauninni vandræðamaður, bæði
fyrir sækjendur og verjendur. Sækj-
endur mega til að nota hann, en
býður þó líklega við honum.
En svo er Kelly. Hann passar sig
að koma ekki nærri greninu, og
heldur fast um pyngju sína. Rann-
sókn var gjörð á heimili hans, til
þess að finna skjöl ein eða önnur,
cr snerti þinghússmálin. Pólitíin
komu þar og gekk það alt með
braki og brestum. Lykla fengu þeir
ekki og urðu að sprengja upp pen-
ingaskápinn, eftir að hafa látið “ex-
pert”, eða lásabrjót, reyna við hann
í 4 klukkustundir. —
Ekki var annað manna í húsi
fór skipstjórinn fyrst úr því með
nokkra sjómenn, sem með honum
voru, rétt áður en skipið sökk. —
Löngu áður voru mörg skip komin
til hjálpar og höfðu tekið þá, sem í
bátunum voru og farið með þá til
Queenstown. Tveir dóu á leiðinni,
en margir voru meiddir og sumir
nokkuð fáklæddir.
Parísarblöðin eru undrandi yfir
þessu, rétt á eftir heitum og loforð-
um Vilhjálms. Það er eiginlega að-
eins tvent, sem er nokkuð furðan-
legt við þetta, — ekki að Vilhjálmur
lét sölckva skipinu. Eftir bæuin
hans og opinberum auglýsingum
gjörir hann það í guðs nafni, hælist
um og lofar guð hátíðlega fyrir
hvert skip, sem hann getur sökt í
hafsbotn niður. Hann er guðs út-
valdi og þetta er hans “business”,
eftir sjálfs hans ætlun og orðum. —
En ]iað var annað, sem hann var
búimn að heita Wilson forseta: að
sökkva nú ekki fleirum farþega-
skipum án aðvörunar. En svo er
hitt, sem er undarlegt: Hvað lengi
ætla Bandaríkin eða Wilson forseti
að trúa manni eða mönnum þess-
um, — ærulausum morðingjum og
eiðrofa manndrápurum? Það ligg-
ur nærri að Wilson forseta farist nú
líkt og Babýlonar konungi forðum,
er hann sat að veizlu í höll sinni,
og sást þá hönd ein rita á hallar-
vegginn orðin: “Mene tekel uphar-
sin”. Konungur og hirðin öll sá
þetta, en enginn skyldi, þangað til
Daníel spámaður kom til og þýddi,
og var þetta þýðingin: “Þú ert veg-
inn og léttur fundinn, konungur”.
Enda var þetta seinasta veizlan
hans, því að einmitt þá nótt brut-
ust Persar inn í borgina. Og rann
þá blóð um bekki í stað ölstraum-
anna. En tign og veldi Babýlónar
leið undir lok á nóttu einni.
— Seinustu fregnir segja að 25 eða
fleiri manns muni hafa farist á Hse-
perian, og 3545 sekkir af póstbréfum
og bögglum. — Þó nokkrir særðir
Canadamenn á skipinu á leið heim
tii Canada.
Tvellys, er þeir komu, en dóttir Kel-
lys gjafvaxta og Kínverji einn, elda-
maður. Kínverjann bundu þeir við
stól einn, svo liann væri ekki að
ráfa um húsin meðan þeir leituðu.
íln dóttur Kellys settu þeir fasta í
einu herberginu og mátti hún ekki
þaðan fara, fyrri en bróðir liennar
kom heim og fékk leyfi til að hún
mætti fara að hitta vinkonu sína.
Ekki er ]>ess getið, hvað þeir
fundu, en skjöi nokkur og bækur
höfðu þeir burt með sér. Hvort þau
hafa verið mikilsvirði fyrir þá, vita
menn ekki fyrri en iíður.
Hernumin hross frá
Islandi.
HrossasaTan héðan tll Danmerk-
ur hefir nú verið stöðvuð til fulls
í bráð, með því að Bretar hafa her-
numið hvern hrossafarminn af öðr-
um og flutt til Skotlands.
Fyrir jól fóru héðan tvö skip með
margt hrossa, en voru bæði tekin í
liafi af brezkum herskipum og látin
skila hrossunum á land í Skotlandi.
Síðan fengu skipin að fara leiðar
sinnar. Þrátt fyrir þessi afdrif hross-
anna var enn skipað tvö liundruð
hrossum f “Esbjerg”, er héðan fór
um jólin, eins og ekkert hefði í skor-
ist, en ekki gengu þessar drógar
lieldur úr greipum Breta.
Hross þessi mun Bretastjórn end-
urgjalda því verði, sem þau hafa
kostað hér, líklega að viðbættum
kostnaði.
Eftir þessar skráveifur mun tekið
fyrir hrossaflutning allan í vetur
héðan af landi, og verður engu um
það spáð, hvenær frjálsri verzlun
verður aftur á komið. Er það alt
undir úrslitum ófriðarins.
Hitt er aftur fullvíst, að afarverð
hlýtur að verða á íslenzkum hest-
um, þegai' frjálsir flutningar liefjast
aftur, sakir hinnar miklu liross-
eklu, sem þegarf er orðin í Dan-
mörku, og fremur fer vaxandi en
minkandi. Eftirspurn íslenzkra
hesta hlýtur þá að verða mjög mik-
il. Er nú ráð, að nota vel tfmann,
þangað til salan hefst á ný til þess
að búa svo um hnútana, að sem
mest af arðinum lendi í liöndum
landsmanna sjálfra.
— (Vísir).
Fréttir frá Stríðinu
Bretar veiSa neðansjávarbáta
Þjóðverja.
Það gengur við þetta sama. Ný-
lega hefir það orðið opinbert, að
Bretar eru farnir að verða nokkuð
harðir á neðansjávarbátum Þjóð-
verja. Þeir náðu nýlega neðansjáv-
arbátnum, sem sökti flutningsskip-
inu “Arabic”. Veiddu liann í vírnet
á einhvcrjum stað, sem þeir vilja
ekki opinbera og náðu mönnum öll-
um. Báturinn liafði verið af nýj-
ustu gjörð og hraðskreiðari miklu
og stærri en hinir fyrri. En þetta er
ekki eini báturinn, sem þeir hafa
náð nýlega, þvi að seinustu tvo
mánuðina eða 60 daga höfðu þeir
náð 50 neðansjávarbátum Þjóð-
verja, — veitt i vírnet flesta eða
alla. Þeir ættu því heldur að týna
tölunni, og sé svo, þá er ekki að
furða, þó að Vilhjálmur sé nú ekki
eins harður í viðskiftum þeirra Wil-
sons og áður, meðan hann hafði nóg
af neðansjávarbátunum. Enda er
nú mörgum blöðum Bandarikjanna
farið að Jiykja ininna varið í úr-
slitin og láta minna yfir sigri Banda
nkjanna í bréfaskriftunum en fyrst
var uppi á teningunum hjá þeim. —
Aftur segja Bretar um svör Vilhjálms
að hann haldi áfram sömu ólögun-
um og með sama morðhuga og ein-
lægt áður.
Rússar halda enn í vi'ð Þjóðverja.
Austurfrá hafa Rússar nokkuð
haldi ðsér við Riga og þar suður og
ekki voru þýzkir búnir að taka Riga
hinn 3. sept. og unnu ekert á vestur
af Viina. En um Brest Litowsk
stækkar opið, sem Þjóðverjar brutu
á garð Rússanna og á allri linunni
þar suður af hafa Rússar haldið
undan austur og eru nú fyrst búnir
að láta alla Galiziu, nema eitthvert
örlítið liorn. Þýzkir koma á eftir
þeim, eins og þeir séu að sigta á
Kiew (Kænugarð) f Ukraine eða
Litla-Rússlandi. En vegur er torsótt-
ui' og ilt yfirferðar, en Rússar eyði-
leggja náttúrlega þessar fáu járn-
brautir, þegar þeir halda frá þeim.
Einlægt er ]>ar barist og er Þýzkum
aldrei óhætt að^ sækja á eftir.
Línan, sem nú er barist á þarna,
liggur í tveimur bugðum, frá Riga
og suður í Bukóvina. Því að þó að
segja megi, að Prússar liafi brotið
hlið á garðinn, þá komast þeir ekki
í gegn; því að þar sem hliðið er
austur af Brest Litowsk, þar eru
Pinsku fenin, og hafa Rússar varð-
línu yfir flóann, en Þýzkir leita ekki
á, því þar er ófæra ein. En frá Riga
liggur hergarður Rússa nú með
Dvina fljóti suðvestur til Dvinsk;
þaðan suður til Wilna; þá nærri
beint í flóana miklu og suður yfir
þá einar 300 mílur til Rovno, og þá
tli suðvesturs á landi nærri Galizíu
og tii Dneister fljóts. Á leið þessari
miðri, og þó nokkuð sunnar, er 300
mílna svæði, sem eiginlega er ófært,
nema um hávetur, og þurfa Rússar
lítinn mannafla til að gæta leiða
þ.ar: en skiftir eru þeir og getur
hvorugur armurjnn hjálpað öðrum.
Mjög erfitt er að segja með fullri
vissu, hvernig það gengur þarna
eystra. Þetta er svo langt í burtu:
löndin ekki vel kunn fréttariturum
og fregnir ekki áreiðanlegar, þegar
ekki er liægt að bera þær saman. —
Þess hefir aldrei verið getið, að
Rússar hafi tapað nokkru af mönn-
um, nema þegar þeir gáfu upp Ge-
orgiewsk. En allmiklu hljóta þeir
að hafa tapað, — sveitum, sem hafa
barist við Þýzka meðan meginher-
inn var að komast undan. Meira
eða minna af þeim hefir verið tekið
til fanga, og má ætla að þeir hafi
þannig tapað nokkrum hundruð-
um þúsunda, síðan þeir fóru að
halda heimleiðis frá Ungarn í vor.
Hefðu flestir aðrir látið þar heila
herflokkana eða eina herdeild af
annari. En því hefir fjarri farið.—
Og má telja hér um bil vfst, að fleiri
hafi fallið af Þýzkum, en fangaðir
og fallnir eru samtals af Rússum.
Þeir myndu annars sækja fastara
eftir Þjóðverjarnir. Ekki er heldur
gott að segja, hvort Rússar séu að
linast, eða þeir eru að lokka Þjóð-
verja lengra og lengra inn f landið,
sem mikið er líklegra.
KviSan ekki byrjuð ennþá.
Ekki er hún ennþá byrjuð kvið-
an, sem Bandamenn ætluðu að
gjöra með vorinu á vesturkantinum
og eru menn orðnir langeygðir eftir
lienni. En það er augljóst, að með-
an Þýzkir höfðu alla yfirburði,
hvað fallbyssurnar stóru snertir, þá
hefði vitlítið verið að ráða á þá. En
nú ætla menn, að það sé annað-
hvort úr því bætt eða vel á veg kom
ið að bætast. — og þá ættu tíðindi
bráðlega að fara að gjörast á Norð-
ur-Frakklandi.
Seinustu fréttir af stríðinu.
— Frá Gen.f á Svisslandi fréttist
það, að búið sé að kaliaNbcim til
Rúmeníu úr Svisslandi alla borg-
ara Rúmeníu, sem þar í landi hafa
dvalið, og skuli þeir koma heim taf-
arlaust til að berjast fyrir föður-
landinu.
— Á vesturkantinum eru skot-
hríðar farnar að ganga allmiklar og
er eins og Frakkar og Bretar séu
farni-r að þukla fyrir sér, rétt eins
og glímuinenn tvístíga um stund,
ei þeir hafa tökum tekið hvor á öðr-
um, og eins og prófa, hvað and-
stæðingur þeirra megi sín. Hríðar
þessar hafa verið harðar, en ekki
hafa nein áhlaup fylgt þeim.
— í Lothringen hafa Þjóðverjar
kastala mikinn rétt við landamæri
Frakklands, sem Metz lieitir. Hann
tóku þeir af Frökkum 1870 og var
það talinn sterkasti kastalinn á
öllu Frakklandi. Þýzkir kvíuðu þar
inni Bazaine marskálk með eitt-
hvað 200,000 manns. Gat hann ekki
út komist og varð loks að gefast
upp, — gefa upp kastalann og alla
mennina. En ])ýzkir héldu bæði
borg og iandi eftir friðinn og alt til
þessa dags. — Nú eru Frakkar loks
komnir í nánd við kastalaborg
þessa, og er sagt að þeir hafi stórar
byssur og séu búnir að reikna út og
miða hverri bjrssu á eitt eða annað
vígi í borgiúni, vopnasmiðjur, púð-
urhús og hermannaskála, eða staði
þá flesta, sem þeir vilja eyðileggja,
og eru til þess búnir að láta skotin
ríða, hvenær sem alt er til að fara
á stað.
—- Austur frá gengur ]>að einlægt
eins. Rú.ssar halda undan suðuraf
Iíiga flóa og alla leið suður í Pinsk
i’róana, sem einnig nefnast Pripet-
f'íóar af ánni Pripet, sem rennur um
þa miðja beint vestur af Brest Lit-
ovsk, þar til á sú kemur í Beresine,
rétt áður en hún fellur í Dnieper,
sem rennur suður í Svartahaf. Eru
Rússar nú komnir einar 75 mílur
uorður og austur af Brest Litovsk,
og skilja ekki annað en brunarústir
eftir. Ekki eru Rússar búnir að
láta Wilna ennl>á og ekki Riga borg
við flóann; en alt íémætt eru þeir
fyrir löngu búnir að flytja úr borg-
um þessum, og einlægt snúast þeir
móti Þýzkum við og við, og verða
þá harðir bardagar. Einn daginn
hröktu þeir Þýzka góðar 40 mílur
aftur, og er búist við að Rússar
hörfi allir austur yfir Dwina fljót.
Þar eru nú rigningar miklar og er
Þýzkum erfiö eftirförin, og víða
sitja hinar stóru fallbyssur þeirra
fastar í vegunuin, svo að þeir geta
ekki þokað þeim. Og því lengra,
sem þeir fara inn í landið, því erfið-
ara verður þeim að flytja nauðsynj-
ar sínar, Qg liaustrigningarnar ]>ar
gjöra yfirferð verri og verri. En nú
í september, vanalega eftir þann 26.,
fer að snjóa, og verði Þjóðverjar þá
ekki búnir að ná fullum sigri yfir
Rússum, þá geta þeir ekki átt við
þá, þegar frostin og snjóarnir koma,
Eru því allar líkur til, að Rússar
séu úr mestu hættunni fyrir lengri
tíma. En með vetrinum fá þeir
bæði nógan herafla og nóg skot-
færi.
— Sunnan við Tripetflóann geng-
ur Austurríkismönnum engu betur.
Stendur liergarður Rússa nærri
beint suður Pripetflóann, austan
við Pinsk, nálægt Rovno og suður
í austurendann á Galizíu, sem þeir
halda svolitlu horni af ennþá. Og
ætla menn að þeir haldi nú ekki
mikið undan ]>ar lengur.
— Russky gamli, einhver frægasti
hershöfðingi Rússa, hefir nú tekið
við forustu Rússa norður við Riga-
flóann. Það var hann, sem fyrst óð
yfir Galizíu. En sjúkdóms vegna
varð hann að fara heim til Péturs-
borgar. Svo fékk Nikulás hann til
að taka vlð herstjórn um stund,
þegar Þýzkir sóttu sem fastast fram
í Austur-Prússlandi og inn í Rúss-
land. Russky koin og hratt þeim
aftur inn í flóana í Austur-Prúss-
landi; en varð að liverfa heim
aftur. Nú er liann kominn í þriðja
sinn og síöan hann kom hefir Þýzk-
um orðið lítið ágengt.
— Fregnir koma að austan, að
Nikulás keisari sé búinn að taka
við herstjórn líússa af frænda sín-
um. Marga furðar á því og búast
ckki við, að Nikulás litli sigri þar
sem Nikulás mikli gengur frá. Nema
þá að svo sé að alt hið erfiða sé bú-
ið og Nikulás mikli láti frænda sfn-
um eftir heiðurinn.
— Bretar halda nú fullum þriðj-
ungi af hergarðinum vestra, eða
100 mflum í stað 40. — Canadaliðið
lætur vel af sér, og eru allir ákafir,
að fara nú sem fyrst að byrja að
hlaupa á Þjóðverja. Dag og nótt
dynja nú s'tórskótin á allri vestur-
línunni, en áhlaup lítil eða svo sem
engin, og skilja menn ekki hvað því
veldur.
— Dylgjur eru miklar um trölla-
bákn eitt, sem Bretar hafi værið að
smíða og ætli að renna því á grafir
Þjóðverja, þegar þeir hafi nógu
mörg þeirra. Er það svo stórkost-
legt, ef satt er, að heimurinn hefir
aldrei séð neitt því líkt. Reynist
þetta satt, kemur lýsing af þvTí
seinna.
Eldhafið að bakiRússum
Herforingi frá Austurríki var í
bardögunum á Póllandi seinustu
vikurnar, og segir hann að undan-
hald Rússa hafi verið svo furðu-
legt, að enginn maður í heimi hafi
nokkurntíma þvílfkt Séð. Hvar sem
þeir héldu undan, létu þeir eildhaf
eitt eftir, og herflokkar Þjóðverja,
sem á eftir þeim fóru, urðu að Icggja
út á kolbrenda, rjúkandi sléttuna
svo þar var ekkert nýtandi eftir;
engin mannleg vera, ekkert húsþak
hékk uppi, ekkert strá, ekkert gras,
ekki hnefi korns eða nokkurra
fæðutegunda fyrir menn og skcpn-
ur. —
Það var alt eitt voðalegt eldhaf,
landið. Mílum sunnan meðfram veg-
inum, stóðu brennandi húsin eða
rjúkandi rústir þeirra. Nálægt Sok-
al og St. Bernhard klaustri stóðu
cða héngu uppi 200 rjúkandi eld-
hússtrompar, þar sem einn spítal-
inn Rússa hafði verið. Þeir liöfðu
flutt á burtu alla særða menn, Rxiss
arnir og kveikt svo í spítalanum.
Með herflokk Mistchenkós P.nss i-
foringja, fylgjast Kósakkah'par,
riddaralið, og er þeim ætlað að
kveikja í og brenna alt, sem brunn-
ið getur jafnóðum og Rússar hnlda
undan. Og sannarlega svíkjast þeir
ekki um það.
Þegar ungversku herflokkarnir
(Honveds) komu inn.í borgina Kyr-
lof, þá vissu þeir ekki fyrri til, en
hvert einasta hús í borginni stóð í
skíðaloga. En hitinn varð svo mik-
ill, að l>eir urðu að flýju úr borg-
inni aftur og taka á sig krók mik-
inn til að komast fyrir hana.
Þegar þeir komu til borgarinnar
Yladimir Yolnyski, þá brann hún
líka, og þorpin öll þar austur af
stóðu í bj'rtu báli; en eldurinn valc
og slettist sem hvikur á sjó um alla
sléttuna í kringum Kovel og sóp-
aði hverju húsi, hverri torg og
hverju þorpi, sem þar var til, á
stóru svæði.
Dögum saman gátu hermennirnir
frá Austurríki hvergi fund'.ð nokk-
urt skýli. En vegirnir voru svo
vondir, að því var ekki hægt að
lýsa. Vagnarnir með vistaforðann
og fallbyssurnar óðu í vegunum
upp á hjólása. Stundum eru 50 her-
menn látnir draga einn vagn, og
mega þeir vaða aurinn á vegurum í
hné. En allar járnbrautir cyðileggja
Rússar jafnóðum og þeir yíirgefa
þær. Verða Þýzkir því að setja þús-
undir manna til að endurbæta þær.
Flestallir íbúarnir halda undan
með Rússum; en þeir fáu, sem eftir
verða, eru mállausir af skelfing og
hryllingu.
Margirspyrjanú þannig:
Hvort ráða þeir keisararnir, Vil-
hjálmur blóð og Jóseppur
gamli yfir Bandaríkjunum
með Vilson, eða ekki?
ÍFyrir einu eða tveimur árum síð-
an hefði það verið talinn vitgrann-
ur eða vitstola maður, sem borið
hefði upp spurningu þessa. En það
er sem tímarnir hafi umsnúist, eða
það er að koma í dagsljósið, sem áð-
ur hefir hulið verið, — því að nú
þykja þetta engar öfgar og enginn
maður verður foiwiða.
Sjálfur sendiherra hins volduga
keisara Austurríkis, Jóseps gamla.
Dr. Constantin Dumba (sbr. Dumb-
ur jötunn) hefir lýst því yfir í heyr-
anda hljóði, að liann, sem fulltrúi
Jóseps, liafi hinn fylsta rétt til þess,
að kalla út til verkfalls hvern ein-
asta Austurríkismann og Ungverja,
sem vinnur á vopna- eða skotfæra-
verksmiðjum Bandaríkjanna, í eig-
in landi þeirra. Hann færir það til,
maðurinn, að þeir séu að búa til
vopn og skotfæri fyrir óvini ríkisins.
Það kann vel að vera, að hann
hafi lagalegan rétt til þessa; — vér
vitum ekkert um það. En hversu
inargir eru þá húsbændurnir í
Bandaríkjunum? Jóseppus Austur-
ríkiskeisari skipar þeim að hætta
vinnu, gjöra uppþot og með verk-
fallinu baka Bandaríkjamönnum—
enginn veit hvað margara millíón
dollara tjón. Aumingja Bandaríkin
standa ráðalaus og höggdofa yfir
þessu.
Vilhjálmur keisari hefir stært sig
af þ'ví, að með atkvæðum þýzkra
manna gæti hann ráðið, hver for-
seti yrði kosinn í Bandaríkjunum!
Er hann þá Ifka einn af húsbænd-
unum á búi því hinu mikla?— Vil-
hjálmur hefir látið sökkva skipum
Bandaríkjanna, einu eftir annað.
Hann hefir með þeim sökt hópum
Bandaríkja borgara, sumum jafn-
vel, sem liafa verið með hinum allra
merkustu mönnum í álfu þessari.
öllum saklausum. Voru þeir rétt-
lausir? Eru Bandaríkja borgarar
þeim mun verri öðrum mönnum og
ómerkari, að hver megi drepa þá
sem vill? Það er sem Vilhjálmur
teyirii nienn á eyrunum; hann seg-
ist ekkert hafa meint með þessu,
þegar menn loksins verða svo djarf-
ir að spyrja hann, hví liann hafi
gjört þetta. Hann segist aldrei skuli
gjöra það aftur. En næsta dag eða
næstu viku sekkur hann öðru og
þriðja skipi og drekkir fleiri sak-
lausum mönnum. Þegar menn svo
herða sig upp á ný og .spyrja hans
hátign, hví hann hafi gjört þetta,—
þá verður keisari hálfhissa á nauði
smádrengja þessara; en segir samt:
“Ó-Ó, eg ætlaði aldrei að sökkva
þeim. Eg skal aldrei gjöra það aft-
ur”. — En ekki er vika liðin áður
en hann sekkur eða lætur sökkva
eiu skipinu enn. Og nú fara lög-
fræðingarnir og stjórnmálamennirn
ir og ráðgjafarnir og liáskólapró-
fessorarnir, að leita og leita í öllum
skruddum og öllum samningum, og
ksll? ótai vitni til þess að reyna að
gjöra öllum lýðum ljóst, hvort Vil-
hjálmur liafi haft fullan lagalegan
rétt, siðferðislegan og kristilegan
rétt til að gjöra þetta eða ekki. Og
það er sem heila hópana langi til
að komast að þeirri niðurstöðu, að
hann hafi réttinn!
En hvers vegna er hann þá ekki
gjörður borgari Bandaríkjanna og
kosinn forseti þeirra: — það mætti
breyta lögunum svo, að það væri
hægt? Eða þá að gjöra hann að al-
ræðismanni (Dietator)?
Þetta er nú að vísu spaug, sem
ckki er mark á takandi. En ef að
þessu lieldur áfram, með þegjandi
samþykki Bandaríkjanna, ])á kemur
sá tími, að litið verður eftir af sjálf-
stæði Bandaríkjanna, og mönnum
nokkuð mörgum fer að þykja það
lítilsvirði, að vera borgari þessa
\olduga lýðveldis.
Pálmi Einarsson.
Þótt oss sé vorsins vaka
sem von, er fuglar kvaka
mót sól og sumaryl,
þá er oss svefninn sætur,
er sólu byrgja nætur,
og kvala engra kenna til.
Nú höfga slær á hljóminn,
og haustiS fellir blómin,
sem gaf oss von og vor.
Mót vetri vor er brautin,
en vinar liSin þrautin,
og stuttrar æfi stígin spor.
En hörpu þína hljóSa,
og hjartalagiS góða
nú syrgir samtíð þín:
þinn skilning skarpa, rétta
og skoðun frjálsa, setta
því sannleiksgulli’ er skærast skín.
En sárast móðir syrgir
þann son, er línið byrgir
og henni unni heitt.
Þau samrýmd saman unnu,
og saman hjörtun brunnu
í trygð, sem var þeim alt og eitt.
Því verður hugsár harmur
og hefst inn aldni barmur,
þótt styrk sé frænda stoð;
en sorgin sára þverrar,
sem sólin daggir þerrar,
við minninganna röðulsroð. —
Hvert vinarorð af vörum,
og velvild sýnda’ í kjörum,
þú þakkar heitt en hljótt.-------
Vér minning mæta þökkum
og mælum huga klökkum:
f guðs þíns friði — góða nótt!