Heimskringla - 16.12.1915, Qupperneq 4

BLS. 12.
H E I M S K R I N G L A.
WINNIPEG, 16. DESI2MBER 1916
Er sonur ívars Jónassonar hér í
bæ. Pétur er fangi á Þýzkalandi.

“ • <c— Jóel B. Pétursson frá Winnipeg, Man. *
Hann er sonur Björns Pétursson-
ar og Dorotheu Jóelsdóttir. Jóel er
fangi á Þýzkalandi.
Edwin H. Henderson
frá Winnipeg, Man.
#------------------------¥
Poreldrar lians eru l>au Jón Helga-
eon og Margrét Jónsdóttir Hender-
gon.
¥---------;-------------------40
Rútur Sigurðsson, Sölvason
frá Westboume, Man.
* --------------------------—*
Foreldrar: Sigurður Sölvason og
Guðrún Pétursdóttir.

Islenzkur hermaður. í
Saga eftir O. T. Johnson.
w
Geislaflóð morgunsólarinnar valt í öldum
yfir bygðina. Páir voru komnir á fætur, en
þeir, sem svo lánsamir voru — árrisulir íslend-
ingar — drógu ið ferska og svalandi morgun-
loft ofan í lungu sín — og þökkuðu guði fyrir!
Fundu að þeir voru frjálsir menn í fx-jálsu
landi.
Einn í tölu þeirra manna var Haraldur
Sveinsson. Hann stóð, snöggklæddur berhöfð-
aður, í hlaðvarpanum fyrir framan hús sitt og
naut til fulls sumarbllðunnar — morgunblíð-
unnar
Náttúran var að vakna eftir svefnsæla
sumarnótt. Aldrei er hún fegurri en þá- Dagg-
ardroparnir glitruðu sem perlur á grösum og
blómum. Sólin stafaði geislum sínum um slétt-
ur og bala, hlíðar og hóla — óf alt í glitbúningi
morgunljóssins. Lífið varð fyrir augum manns
eins og heillandi, töfrum blandið, vona lff.
“Hvílíkur sumarmorgun,” hugsaði Harald-
ur, “hvílík fegurð — hvílík bygð! Hvílík gæfa,
að vera fæddur og uppalinn á öðrum eins
slóðum. Hvílíkt lán, að geta verið einn í tölu
þeirra manna, sem eiga aðra eins fósturjörð —
og eru reiðubúnir að verja hana til síðasta
blóðdropa.”
Eins og ósjálfrátt varð honum reikað upp
á hólinn fyrir austan húsið. Nú sá hann bet-
ur yfir bygðina. Fyrst hvíldu augu hans á
henni, nær og fjær, svo staðnæmdust þau á
stóru steina hrúgunni þarna uppi á hólnum —
steinunum miklu, sem Sveinn faðir hans hafði
forðum að gamni sínu rótað upp úr lækjar-
farveg l>ar skamt frá og fært þarna upp!
Fárra manna meðfæri voru þessir steinar, enda
var faðir hans orðlagt hraustmenni.
Haraldur brosti með sjálfum sér. Ein-
kennilegt uppátæki af föður hans var, að vera
að bera þessa steina þarna upp. En hann
hafði jafnan einkennilegur verið og ólíkur
flestum öðrum mönnum — Sjálfur liafði hann
líka haft gaman af að glíma við þessa steina í
æsku, en hafði nú ekki snert þá í mörg ár.
Hann var hálf-þrítugur.
Gamla “Grettistakið” iá þ'arna ögn afsfðis
| í eins og ögrandi ró. Stein þann hafði hann
skírt “Grettistak,” af því hann hafði engan séð
| geta lypt honum yfir höfuð sér, nema föður
sinn.
Skrítin hugsun greip hann nú. Hví ekki
að reyna það sjálfur'? Honuin hafði farið
mikið fram síðan liann átti við steina þessa
seinast. — Þetta átti að verða merkisdagur í
sögu hans. Kannske hann gæti nú unnið sig-
ur á gamla “Grettistaki”?
Færðist hann í ásmegin og velti steininum
við — leizt ekkert glæsilega á hann. Tók samt
höndum undir hann og lyfti honum upp á
kné sér, færðist svo með afli undir hann og
hóf liann upp á öxl. Nú bjó hann sig undir
síðustu eldraunina, það brakaði í vöðvum
hans og hinn karlmannlegi líkami hans riðaði
við. Fékk hann liafið steininum jafn hátt
höfði sínu og tók svo að reyna að rétta úr
höndunum með hann. Aldrei hafði hann kom-
ist í aðra eins aflraun! Smátt og smátt réttist
“Grettistakið” samt upp, þangað til hægri
hönd Haralds var upprétt — en það var skelfi-
iega örðugt að rétta úr þeirri vinstri. Hann
í hamaðist og lagði fram alla krafta sína — unz
I hann gat það! Sigri hrósandi sneri hann sér
J við, haldandi steininum yfir höfði sér með
uppréttum höndum — og ieit beint framan í
föður sinn.
Gamli maðurinn hafði komið að honum
i óvörum og séð aðfarir hans. Haraldur fleygði
J frá sér steininum með dáiitium móð, er hann
i sá hvað gletnislegur faðir hans var.
“þér veitir þetta all-örðugt, drengur minn.
Þú verður að æfa þig meir!” Þessi steinn er
ekki mög þungur.”
Sveinn beygði sig niður að steininum og
rundi í honum. Haraldur héit hann vildi
skoða hann — en áður varði hafði gamli mað-
urinn gripið “Grettistakið” og lyft því upp á
öxl sér, rétti það svo yfir höfuð sér með sýni-
I lega mjög litlum erfiðismunum! Gletnissvip-
I urinn var liorfinn. Augu hans hvíldu með
stillilegri alvöru á andliti Haralds eins og hann
vildi segja með þeim: “Þetta er bara íslenzkt
j meðalmanna tak, drengur minn, hreint ekki
meira.”
Feðgarnir gengu ofan hólinn áleiðis til húss
síns. Þeir voru likir í sjón. Sami stórvaxni
I líkaminn, þreklegu herðarnar og einarðlegi
í karlmensku svipurinn. Engum gat dulist að
þetta voru feðgar. Faðirinn var þó að verða
lotinn og tekinn að bera ok ellinnar. Sonur-
inn var eins og beinvaxin ösp í skóginum, ung-
ur og óreyndur — frelsisins bára i frjálsu landi.
Haraldur var einn af gjörfulegustu piltum
þessarar íslenzku bygðar. Hann var ekki and-
| litsfríður — ekki í fyrstu sjón, en varð fríðari
j er maður kyntist honum mein- Viðmót hans
alt svo viðfeldið og aðiaðandi. Hann var
dökkeygður, augun stór og greindarleg, hárið
I ljósjarpt og dálítið hrokkið — fas hans karl-
I menskulegt og vottaði einurð og staðfestu.
Hann var einka barn foreldra sinna. Ást-
j ríki var mikið á milli hans og Ingibjargar móð-
; ur hans. Unni hún þessum myndarlega syni
! sínum af lífi og sál. Frá hálfu föður síns hafði
í hann aldrei orðið var við mikið ástríki í orðum.
Hlýleik og íöðurþel hafði hann þó fundið
streyma til sín frá þessum fílefida dugnaðar-
manni, sem ekkert vildi láta heimilið skorta —
og unni hann íöður sínum heitt og innilega.
“Pabbi,” sagði hann, er þeir nálguðust
húsið, “eg verð að segja þér sögu. Eg ætla að
ganga í herinn í dag. Vona það sé þér ekki
á móti skapi”.
Þó þrumufleygur hefði skollið niður úr
heiðskýru morgunloftinu þarna að fótum
þeirra, hefði gamla manninum ekki getað orðið
meir bylt við.
“Þér er ekki alvara mcð þetta,” sagði liann
og orð hans voru eins og ógnandi ásökun.
“Hjartans alvara, pabbi — jafnvel þó það
sé þér á móti skapi. Enska þjóðin, sem við
eigum alt okkar frelsi og vellíðan að þakka, j
er komin í stríð. Lýðfrelsis-hugsjónir hennar, |
þær fegurstu í heimi, eru í voða. Fyrir hönd j
lítilmagnans tekur hún ekki sverðið og það j
veit heilög hamingjan, að 1 dag cr eg glaður að
vera bxezkur þegn.”
“Tal þitt er barnalegt — tilfinningarhjal,”
gamla manninum var mikið niðri fyrir. “Enska
þjóðin er að vísu voldug og frjáls. En það
eru Þjóðverjar einnig og þeir eru vitrasta og
mesta menningarþjóð heimsins. — Veiztu ekki
líka, að þeir eru ættfrændur okkar íslendinga,
að okkar norræni kynstofn er blandaður blóði
þeirra. Að taka til vopna á móti þeim er að
gerast svikari og ættarníðingur!”
Þetta kom Haraldi ekki alvcg óvænt. Hann
þekti geðríki föður síns og ofstopa þegar því
var að skifta. Orð þessi voru þó svo stór og
hastarleg, að þau fyltu hann móð og mælsku.
“Sem betur fer hafa fáir Islendingar þessa
skoðun. Tilfinningar, æstar og óviðkomandi
málefninu, fara með þig í gönur. Réttilega
skoðað eru öll börn mannkynsins bræður og
systur, hverju nafni sem nefnast. Þroskaðir
menn stagast því ekki á skyldleika í sambandi
við þetta stríð — slíkt er óviðkomandi mál-
efninu. Málefnið er, að Þjóðverjar hafa gerst
svikarar, rofið eiða sfna og samninga — og
ráðist á lítilmagnan. Einveldið, valdafýkn,
þjóðardramb og ofmetnaður, hafa byrlað þeim
kynjadrykk þann, að þeir eira engu unz þeir
hafa troðið alheiminn undir fótum sínum”.
Haraldur steig fram og augu hans leyftruðu.
“En Bretar koma hér til sögunnar og
skakka leikinn. Sjálf-framboðinn her þeirra
vottar frjálsustu þjóð í heimi, um leið þá göf-
ugustu. Þeir eiga a!la mannkosti og eiginleika
í réttari og betri hlutföllum en flestar aðrar
þjóðir. Sökum þess er þeirra víðfræga þjóð-
frelsi til orðið -- Þjóðverjar hafa básúnað
vísindi og vit, speki og lærdóm, þangað til
þjóð þeirra og margir aðrir í umheiminum liafa
fengið ofbirtu í augun, orðið blindir fyrir
réttri sannleiks-ást, kærleiks-ást og alþjóða
samhygð — öllu því góða og göfuga, sem frels-
inu er samfara. Lýðfrelsið brezka er í saman-
burði við þetta eins og heilög gjöf himnanna.
Eg hef andað þvf að mér síðan eg var barn.
Fúslega og giaður mun eg verja það til síðasta
blóðdropa, er þörf gerist.”
Sveinn var orðinn öskugrár í framan. Hann
var allra manna geðmestur, ef honum var and-
mælt — nú var engu líkara en hann ætlaði að
ráðast á son sinn.
“Þér er bezt að fara strax, þrumaði liann —
“eg vil ekki hafa þig í mínum húsum! Farðu á
vígvöil og vertu skotinn — það er sem þú
þráir! Yfirgefðu innan skamms ellihruma for-
eldra þína til að berjast á móti skyldmenn-
um þínum — það er sem þú vilt! Burt með
þig — það er lang bezt! Tak saman pjönkur
þínar og farðu strax — og komdu ekki fyrir
augu mín aftur, því gerir þú það, vil eg ekki
ábyrgjast hvað eg geri!” óður og uppvægur
rauk karl nú burtu.
Haraldur var meir hissa en gramur. Aldrei
hafði hann séð föður sinn svo reiðan. Vissi
líka, að hann var ólíkur flestum geðofsa mönn-
um að því leyti að hann var mjög langrækinn
og seinn til að gleyma reiði sinni.
Hann gekk inn til móður sinnar. Hún var
komin á fætur og var að taka til morgun-
matinn. En Haraldur var nú ófáanlegur til
að borða. — Sagði hann henni frá viðræðu
þeirra feðga og að nú væri svo komið, að hann
yrði að fara tafarlaust.
Hún reyndi ekki mikið að telja hann af
þessu, vissi það var ekki til neins. Daginn
áður hafði hann sagt henni frá áformi sínu og
hafði hún borið kvíðboga fyrir undirtektum
Sveins.
Tárfallandi fór hún að hjálpa honum til
að taka til ýms föt sín og smáhluti og koma
þvf fyrir í tösku, sem hann ætlaði að binda
fyrir aftan hnakk sinn og flytja með sér.
Skömmu á eftir söðlaði hann reiðhest sinn,
leiddi hann út úr fjósinu og tók að ganga frá
töskunni. Áður hann steig á bak, hljóp móðir
hans heim í húsið og kom að vörmu spori aftur
með lítið bænakver, sem amma hans hafði gefið
honum er hann var drengur. Klökkur í anda
tók hann nú viðþví af móðir sinni og stakk
því í brjóstvasa sinn.
Hann hafði ekki grátið síðan hann varð
fullorðin. Næst því hafði hann komist vorið
sem amma hans dó. Hún hafði verið honum
svo góð í æsku, heillað sálu hans með sínum
íslenzku sögum, unni hann henni því næst
foreldrum sínum. Daginn sem hún var jörðuð
var sorg í huga hans. Er hann stóð hjá gröf-
inni og verið var að fylla hana hafði honum
fundist köggull koma í háls sinn, fundið tárin
brjótast fram í augun. En með allri sinni karl-
mensku hafði hann haldið sér í skefjum, unz
tárin eins og þornuðu f augunum og augun
sviðu sem bruna-sár- Honum hafði ekki fund-
ist karlmannlegt að standa tárfallandi — sízt
af öllu framan í öðrum —---------
Nú gripu hann líkar tilfinningar. Hann
kysti móður sína, þrýsti henni svo fast að
brjósti sínu að henni lá við að hljóða upp,
henti sig svo á bak hestinum, án þess að koma
við ístaðið, og þeysti burt. Við áreynzluna
og hina ofsalegu reið, eins og sefaðist í bráðina
söknuðurinn, sem nú bjó í sál hans.
Hann átti eftir að kveðja unnustu sína.
Hét hún Sigríður og átti heima í einum bæn-
um, sem vegurinn lá framhjá til kauptúnsins
— þar sem hann ætlaði að innritast í herinn
þenna dag. Vissi hún um fyrirætlanir hans
og átti von á honum. Mætti hún þessu með
frábæru sálarþreki. Var réttnefnd kvenhetja,
sem alt vill leggja í sölurnar fyrir frelsið og
fósturlandið — jafnvel elskhuga sinn.
Þau kvöddust í skóginum við hús hennar.
Þar höfðu þau átt sfna hjartfólgnustu ástar-
samfundi. — Reyndi hún að stilla harm sinn
eftir megni, en fékk þó ekki tára bundist.
“Þú ert sönn hetja, elskan mfn,” sagði
Haraldur og reyndi alt hvað hann gat að tala
í þau bæði kjark og hugarró. “Við skulum
vona ait hið bezta. Land og þjóð þarfnast
mín og eg verð að fara, en að strfðinu afioknu
kem eg aftur — stálæfSur íslenzkur hermaður!
Líf okkar hér f litla heimilinu okkar verður
þá guðdómlegt ástar og drauma líf.
Að skilnaði gaf hún honum litla ljósmynd
af sér og bað hann geyma hana vel og vand-
lega. Lagði hann myndina innan í bæna-
kverið og stakk því svo 1 brjóstvasa sinn innan
undir treyjuna — rétt yfir hjartanu þannig
kvaðst liann skyldi geyma skilnaðar-gjöf unn-
ustu og móðir. Enginn kraftur skyldi slíkt
frá sér taka — ekki einu sinni dauðinn — —
þrýsti hann svo brennandi skilnaðar kossi á
varir unnustu sinnar, en hún vafði armlegg-
jum sínum um háls hans. Sleit hann sig svo
úr faðm-lögunum og hentist á bak hesti sín-
um. Lcngi muna bygðar-búar það voða reið-
lag hans. — Söknuðurinn braust ekki iit f tár-
um, en varð þyngri og þyngri.
Þenna dag ritaði hann sig í herinn í litla
kauptúninu ofannefnda. Þar átti hann að
bíða þangað til næsta morgun,' að lest legði
í gegn, sem flytja átti hann til næstu her-
stöðva.
Kunningja sinn einn í bænum bað hann
að flytja reiðhest sinn heim til föður síns.
Einhverntíma vissi hann, að karli myndi
renna reiðin, og engum trúði hann betur fyrir
hesti sínum.
Svo gekk hann út í skóginn, sem bærinn
stóð hjá, og reikaði þar fram og aftur til
kvöldsins. Skógurinn var sam-tvinnaður lífi
hans; í skóginum hafði hann leikið sér í æsku,
dreymt þar alla sína æskudrauma, og svo
elskað — En nú voru hugsanir hans þungar
eins og blý, hugurinn heima hjá unnustinni,
móðurinni — og föðurmim.
Honum féll ák-aflega ílla að skilja þannig
[ við föður sinn. Fann það nú hvað hann hefði
ætíð verið sér góður, þó geðríkur væri og við-
hefði engin gæluorð.
Myrkrið datt á og alt varð skuggalegt og
dapurt. Lengi fram eftir nóttu lá hann undir
einu trénu og endurminningarnar komu og
fóru í huga hans.
Hann mintist nú þess, er hann síðast hafði
grátið. Þá var hann drengur á 12 árinu.
Hundur, gamail æskuvinur hans, var orðinn
það hró, að það varð að lóga honum. Faöir
hans hafði skotið hann heim við húsin og svo
dysjað hann þar skamt frá. Síðan hafði hann
komið út í hlöðu til hans og sagt honum frá
því — þá hafði hann yfirbugast af harmi og
fengið hræðilegt grát-kast; hafði hnígið upp
að barmi föður síns og grátið sig þreyttan.
Faðir hans hafði ekkert sagt en haldið hon-
um að sér, ag hann hafði fundið einhvern
huggunar-yl streyma frá honum til sín — sem
hann gleymdi aidrei.
Hann stökk á fætur og hentist gegn um
skóginn í áttint til húsanna. Trjálim barðist
í andlit hans og blóðgað hann, en hann skeytti
því ekkert.
Er hann kom út úr skóginum til húsanna,
sá hann að öll ljós voru sloknuð í íveruhúsum
og fólk gengið til hvílu. Ljóstýru sá hann í
einum glugga gistihúss þess, sem hann ætlaði
að eiga nælurstað í. Götulampi á næsta horni
sló eins og daufri drauga birtu yfir umhverfið.
Er Haraldur gekk meðfram veggnum á
gistihúsinu í áttina til dyranna, sá hann
manns-skugga falla á vegginn. í sömu svipan
kom einhver aftan að honum og náði í liönd
hans.
“Ætlarðu að fara án þess að kveðja föður-
myndina þína. Lofaðu mér minsta kosti að
taka í höndina á þér að skilnaði — hraustu
höndina, sem lyfti svo vasklega stcininum í
morgun.”
Gamla manninum var svo mikið niðri fyrir
að hann átti bágt með að tala. — “Fyrirgefðu
mér vonzkuna í morgun,” hélt hann .samt á-
fram í hásum róm. “Eg á svo bágt með mína
stóru skapsmuni. En því máttu trúa, að það
var af föðurrækt til þín að eg reiddist, en ekki
skyldurækt til Þjóðverja. Þú varst réttur!
— — Vertu blessaður æfinlega, Halli minn,
fylgi þér guð og gæfa.”
Er Sveinn hafði þetta sagt, virtist hann
helzt vilja slíta sig burt og fara! En Haraldur
hélt honum föstum.
“Ertu virkilega kominn hingað, pabbi, alla
þessa leið og um hánótt bara til að kveðja mig?
Elsku, góði pabbi, á eg að trúa eigin augum og
eyrum?” Svo leit hann hinn niðurbitna svip
og lotnu ásýnd síns roskna föður, hans við-
kvæma æskumannssál misti alt vald yfir sér
— hann hallaðist upp að barmi föður síns og
grét eins og barn-------
Og faðir hans hélt honum að brjósti sínu
alveg eins og í hlöðunni forðum.
Daginn eftir lagði Haraldur af stað til
næstu herstöðva, rórri í lund og með von-
bjarta sál.
Flowers telegraphed to all part of thc
world.
THE ROSERY
FLORISTS
Phones Main 19'f. Night and Sunday
Sher. 2667.
289 DONALD STUEET, WINNIPEG.
íslcnzki skotkappinn »e/Sn allir
kannast við, sonur Snjólfs Aust-
manns, ættaður af Ausaurlandi.
Sargeant Austmann er særður og.
fangi á Þýzkalandi.
Sigurður K. A. Goodman
frá Piney, Man.
Er fæddur á Suðurlandi og er
sonur Hreins bónda Hreinssonar.
Særður og kominn heim aftur.
Þorsteinn G. Ólafsson.
frá Winnipeg, Man.
haiin er sonur Guðlaugs smiðs
ættaður úr Húnavatnssýslu.
*-
FriíJrik Bryn. Ó. Vopni
frá Winnipeg, Man.
*
-*
Foreldrar hans eru þau ólafur
Vopni og Stefania Ingibjörg Arna-
dóttir dáin fyrir 7 árum síðan.