Heimskringla - 07.09.1916, Síða 4

4.
II h 1 -M iKKINGLA
WINNIPEG, 7. SEPTEMBER 1916
HEIMSKMNGLA
(StofnoQ 1KK6)
Kemur út á, hverjum Fimtudegl.
Utgefendur og eigendur:
THK VIKING l'RESSt LTD.
Verfi blaísins i Canada og Bandaríkjun-
um $2.00 um áriT5 (fyrirfram borgab). Sent
tll Islands $2.00 (fyrirfram borgab).
Allar borganir sendist rábsmanni blab-
■ins. Póst eba banka ávísanir stýlist til The
Viking Press, Ltd. ,
M. J. SKAPTASON, Ritstjóri
S. D. B. STEPHANSON, rábsmabur.
Skrifstofa:
720 SHEKBROOKE STREET., WINNIPE6.
P.O. Box 3171 TalMlml Garry 4110
Íslendingadagsræðurnar.
Vér höfum látið menn sjá allar þær ræð-
ur á íslendingadaginn, sem vér höfum getað
fengið. Eina ræðuna til ætluðum vér að fá,
til að setja í blaðið. Það var ræða eftir ein-
hvern mentaðasta landa vorn, Thorberg pró-
fessor Thorvaldsson, sem nú er háskólakenn-
ari í Saskatoon, Sask. Vér höfðum heyrt
ræðu hans getið, og þótti mönnum hún fyrir-
taks góð. Vér skrifuðum honum og báðu’n
hann um ræðuna, og svo sáum vér hann hér
í borginni, er hann var á ferð niður til Nýia
Islends, að sjá foreldra sína og systkyni. —
Prófessor Thorvaldsson hafði ekki á móti að
birta ræðu sína, en sagði að það væri að bera
í bakkafullan læk, og sérstaklega fyrir þá á-
stæðu, að Hjálmar Bergmann lögmaður hefði
flutt algjörlega samskonar ræðu og sín hefði
verið. Þó að hundruð mílna væru á milli
þeirra, þá höfðu hugsanir þeirra um hið sama
málefni verið hinar sömu. Við það situr. —
En vér hefðum gjarnan alt fyrir það viljað fá
ræðu rófessor Thorbergs, og ef hann Ies þetta
þá óskum vér, að hann taki það sem bón um,
að senda oss ræðuna.
Vér höfum af ásetningi ekkert sagt um
ræðurnar. Þær hafa verið fluttar af vorum
beztu mönnum, og almenningur átti heimt-
ingu á, að sjá og lesa skoðanir þeirra. — I
mörgu, kanske flestu, erum vér þeim sam-
dóma og vorum búnir að láta skoðun vora í
ljósi. Þar, sem vér erum þeim andvígir, þá
vorum vér búnir að skýra frá áliti voru og
hafa þær ekki breytt því, og getum vér ekki
verið að tönglast á því aftur.
-----o------
Dynamit-sprenging þýzku
klíkunnar og Lögberg.
Það kom sannarleg hvalsaga í Lögbergi
um daginn (á fimtudaginn 24. ágúst). Vér
Iesum ekki blaðið, nema oss sé bent á ein-
hverja bragðmikla grein í því, eða undur og
furðuverk. En svo komu menn með andköf-
um til vor og sögðu, að það hefði verið sá
voða-hvellur á Lögbergi eða í Lögbergi, að
kanadiska þjóðin hefði nötrað og skolfið og
legið ósköpum nærri, því að ritstjóri Lög-
bergs væri kominn af stað, sem berserkur óð-
ur og farinn að henda dynamiti. Það fór um
oss hrollur kaldur, og spurðum vér, hver
hefði fyrir orðið. Þeir ráku í oss blaðið 24.
ágúst, og þar sáum vér það svart á hvítu, að
nú væri “Ottawa-stjórnin farin að sprengja
upp helgidóma Canada-þjóðarinnar’.
Vér rendum augunum rétt snöggvast yfir
dálkinn, og sögðum, að menn þyrftu ekki að
vera hræddir, — það væri bara þýzka klíkan
á Lögbergi, sem væri farin að geispa, og rit-
stjórin hefði vaknað með andfælum af vond-
um draumi. Hann hefði dreymt, að hann
væri Vilhjálmur keisari og ætti að hengjast á
morgun.
Það er ákaflega leiðinlegt, að þurfa að
svara öðrum eins greinum, — greinum, sem
eru að eins blekking og lygar, þar sem öll
hugsunin er öfugur og umsnúinn sannleikur
frá upphafi til enda. En þetta er svo barnalega
bjálfalegt og heimskulegt, að mönnum verð-
ur fyrst fyrir, að undrast yfir því, að nokkur
hópur manna skuli ætla, að hægt sé að koma
mönnum til að trúa þessu, — að Liberal-
flokkurinn íslenzki sé svo viti sneiddur, að
hann fari að gleypa annað eins. Sannarlega
þarf til þess ímyndunarafl skáldanna, að
gjöra sér slíkar og þvílíkar hugmyndir. Enda
segja menn að skáldin og hinir ungu íslenzku
rithöfundar séu mergurinn og kjarninn í klíku
þeirri hinni þýzku.
Þetta er árás aumingjanna, vesælinganna
og vitfirringanna á Hon. Robert Rogers, ráð-
gjafa opinberra verka Canada ríkis. Hann á
nú að hafa sprengt upp 2,000,000 dollara
uppistandandi veggi Ottawa þinghússins, s
brann fyrir nokkru, — að hafa spirengt þá
upp að áhorfandi öllu Ottawa þinginu og allri
Canada-þjóð, — að eins til þess að eyðileggja
tvær milíónir dollara fyrir ríkinu! því að
engan hag ga* hann haft af því, og enginn
maður í Canada annað en tap, — eftir hug-
mynd klíkunnar.
— En sannleikurinn er, að aít þingið vissi
af þessu; alt þingið samþykti að láta rífa
niður veggina að vestanverðu, og þegar átti
að fara að byggja ofan á brunaveggi, sem
uppi höfðu hangið í öðrum eins voðabruna,
þá sáu allir, að þetta var vitlausra manna æði.
— Þingnefndin, sem kosin var til að líta eftir
þessu, vissi það vel, og í henni voru Liberal-
ar eins og Konservatívar, og byggingameist-
ararnir, sem heimtuðu það, höfðu beztu með-
mæli frá Laurier sjálfum. Og þegar farið er
að sletta þessu á Hon. Robert Rogers, þá er
því um leið núið um nasir þeim Pugsley,
Blondin, Lemieux, Reid, Hazen, Lougheed og
Watson. En þeim er það til heiðurs, en ekki
vanvirðu. — Það hefði einmitt verið að kasta
burtu milíónum, að fara að byggja ofan á
æfagömlum, eldbrunnum veggjum. Og að
saka þá um þetta, þegar þeir þafa frelsað
þjóðma frá tjóni svo nemur milíónum, — það
er rétt eftir riddurunum þýzku, sem Lögbergs
klíkuna mynda. Og vér viljum geta þess, að
jafn mikil vitleysa getur tæplega komið úr
eins manns höfði. Það hlýtur að hafa verið
hópur manna, sem hefir lagt í þessa grein.
Enginn einn maður er svo vitlaus, að eiga
hana, — jafnvel ekki Sigurður sjálfur.

•o-
Húnar.
.
Ungverjaland er farið að verða svo fram- J
arlega í viðburðum þeim, sem allur heimur
starir á núna, að það veitti ekki af að skýra
fyrir mönnum ástandið þar og geta um helztu
þjóðirnar er þar byggja, en þær eru margar.
Rétt sunnan við Ungverjaland, sunnan
við Alpafjöllin transsylvanisku, lág leiðin
allra þjóðanna á þjóðaflakkinu Ianga og
mikla, sem sögur fara af. Þar lögðu þeir leið- |
ir sínar Vestgautar, Austgautar, Langbarðar,
Húnar, Alaunar, Avarar, Magýarar, og hver
veit hve margir aðrir þjóðflokkar. En af því
að fornsögur vorar geta nokkuð um Húna,
og Atli konungur, höfðingi þeirra, var svo
nærri því kominn, að leggja undir sig alt hið
rómverska veldi og þar með alla Evrópu,
þegar hann féll á Kataláns-völlum á Frakk-
landi 451 e. Kr., — þá vil eg minnast nokk-
uð á Þjóðina, sem Ungverjaland dregur nafn
sitt af.
Framkoma Húna í Evrópu byrjar eigin-
lega árið 372 e. Kr. Þá bjuggu þeir á slétt-
unum norður af Caspiska hafinu, austanmeg-
in Volga-fljótsins, sem rennur í Caspiska haf-
ið, og voru hjarðmenn viltir og tryltir, og
höfðu barist við og lagt undir sig margar
smærri þjóðir þar eystra. Hungarar voru eða
hafa verið taldir af Turkomanna-kyni, ekki
eiginlega Mongólar, en samt býsna skyldir
þeim, eða kanske ein grein af flokki þeirra.
Þarna voru þeir árið 372 e. Kr., og hét for-
ingi þeirra Balamir og var hermaður hinn
mesti. Þá kom upp órói hjá þeim og vildu
þeir leita vestur og vinna ný Iönd og leggja
undir sig nýjar þjóðir.
Þeir fóru yfir fljótið Volga og hittu þar
fyrir þjóð þá, sem Alánar (Alauni) hétu, og
bjuggu milli fljótanna Volga og Ðon, sem
fellur suður í Asóvska hafið. Voru þeir vold-
ugir og herskáir sem Húnar, og tóku harð-
lega á móti. En Húnar urðu ofan á, og inn-
an tveggja ára var friður saminn og slógust
Alánar í flokk með Húnum, svo að Húnar
urðu þá hálfu sterkari og aflmeiri en áður.
Árið 374 e. Kr. lögðu Húnar svo upp aft-
ur með Alánum í vestur-Ieiðangurinn og j
héldu yfir Don-fljótið. Þar mættu þeim Aust- J
gautar (Greuthungi), og var Ermanaric eða
Hermanric konungur þeirra, gamall maður. j
Hann féll skjótlega eða réði sér bana, og tók
við Húnmundur sonur hans. En hann mátti J
ekki við Húnum og beiddist friðar og griða. ;
En honum fylgdi að eins nokkur hluti þjóðar- ;
innar. Mikill hluti Gautanna tók sér ti 1 for- j
ingja Withemir nokkurn, og snörust þeir á
móti Húnum. Bardagar voru þá háðir marg-
ir og harðir, en Húnunum veitti einlægt betur
og betur, og loks féll Withemir. Voru þá
Húnar búnir að Ieggja undir sig land alt
milii Don og Dniester, og réðust þeir þá móti
þeim, sem næstir voru fyrir véstan Dniester, j
en það voru Vestgautar (Tervingi), og hét
foringi þeirra Athanaric. Þeir vissu af öllum
þessum yfirgangi Húna og voru búnir að búa
sig undir. En Húnar brutust nótt eina yfir
Dniester og komu þeim á óvart, og urðu Vest-
gautar undan að halda. Þeir héldu vestur og
komust yfir Dnieper og síðan yfir Pruth, á
austur-landamærum Rúmeníu, sem nú er, og
ætluðu að veita þar viðnám. En Húnar réð-
ust á þá og hröktu þá undan til Dónár.
Á allri þessari leið voru stöðugir bardag-
ar, stundum nótt sem dag. En þegar Gautar i
vora komnir til Dónár, fengu þeir leyfi hjá
Valens kei'sara, að setjast að í Thracíu. Það
var árið 376 e. Kr., og voru fyrir flokki þeirra
þeir Alavivus og Friðthigern (Friðgeir). En
konungur Gautanna hrökk undan með nokk-
uð af Gautum norður fyrir fjöllin og settist
að í Transsylvaníu.
Húnar námu staðar á löndum þessum um
stund, og voru stundum á mála hjá keisurun- |
um; stundum gjörðu þeir herhlaup suður og
vestur í Rómaríki og fóru eitt sinn yfir allar
Balkanskaga, alt upp að borgarveggjum
Miklagarðs, og suður að Gallipóli og suður I
um Makedóníu, og létu keisara kaupa sér ’
frið og gjalda árlegan skatt.
Þegar svo Ruas Húnakonungur dó árið
433 e. Kr., komu bróðursynir hans tveir til
sögunnar, Attila (Atli) og Bleda; Mundzuk
hét faðir þeirra. Þá byrjaði fyrst fyrir al-
vöru yfirgangur Húnanna, og lauk þannig, að
Atli féll í orustunni miklu á Frakklandi árið
45 i e. Kr. Þá snörist alt við. Húnar voru
barðir austur aftur og slitnuðu sundur og
urðu í hópum eftir hér og hvar: Við Dónár-
ósa, í Búlgaríu og í Pannoníu. En mikill fjöldi
þeirra komst austur á slétturnar aftur, suður
af Ural-fjöllum, og er sagt, að þar hafi þeir
breytt nafni, og kom töluvert af þeim aftur
vestur og kölluðust Búlgarar.
Eftir Húna veltust yfir Ungarn og Pam-
oníu, sem var vestur og suðvestur af Ungarn,
þjóðirnar Austgautar, Gepidar, Langbarðar
og Avarar, ákaflega herskáar þjóðir, og þó
hinir síðustu kanske harðastir. Sátu þeir
lengi þar sem nú er Vínarborg, og héldu því
héraði sunnan Dónár milli Ennis og Raab. —
Karlamagnús keisari braut þá undir sig á ár-
unum frá 791—796 e. Kr. —Á eftir þeim
komu svo Magýarar.
Magýarar eru flokkurinn, sem nú ræður
mestu í Ungverjalandi, og þeir koma fyrst til
sögunnar árið 884 e. Kr.. Þeir komu einmitt
frá þessum sömu stöðvum sem Húnar komu
frá fjögur til fimm hundruð árum áður, frá
sléttunum sunnan við Ural-fjöllin. Hafa víst
verið skyldir þeim að meira eða minna leyti,
því að þeir eru taldir með Turkomanna þjóð-
flokkunum og tungumál þeirra er skylt tungu-
málum Finna, Eista og Lappa.
Þeir hafa síðan ráðið Iögum og lofum á
Ungverjalandi. Þeir eru höfðingjarnir. Þeir
ráða fyrir öllum öðrum þjóðflokkunum þar.
Þeir hafa verið hermennirnir, landeignamenn-
irnir, stjórnmálamennirnir. Af flokki þeirra
er Kossuth, sem mest barðist fyrir frelsi Ung-
verja árið 1848; en það var einkum frelsi
Magýaranna, sem um var að tala. Rúmenar
voru þar í landi 2—3 milíónir; þeir fengu
lítið af frelsinu, því að þeir voru af annari
þjóð og voru hafðir útundan í mörgu.
Um tungumál á Ungverjalandi segja síð-
ustu skýrslur (1915) frá Smithsonian Insti-
tution í Bandaríkjunum, að Ungverjar séu
skyldir Turki-þjóðflokkunum að tungumáli
og líkamlegum einkennum. Þeir séu leifar og
sambland af Húnum, Avörum, Húnagörum og
Magýörum, og hafi alt þetta verið Asíuþjóð-
ir, sem ekki hafi getað slitið sig frá þessu
fagra og frjósama landi, þegar þeir komu þar
í staumum á tímum þjóðaflakksins. En þjóð-
in, sem helzt hefir haldið sínum einkennum
(að fráskildum Magýörum), eru afkomend-
ur gömlu rómversku hermannanna, sem byrj-
uðu að setjast þar að seint á 1. pld eftir Kr.
Það eru Rúmenarnir; þeir byggja suðaustur-
hluta landsins, og eru nú að sagt er um fjórar
milíónir.
------o------
Eftir stríðið.
Það er margt, sem á að gjörast eftir stríð-
ið, og yrði erfitt eða ómögulegt, að telja það
alt upp. En eitt er það, sem hinir mörgu hlut-
ar eða ríki Bretaveldis hafa ákveðið að gjöra
fyrir hermennina, — það er: að láta þá hafa
land alt, sem þeir vilja þiggja.
Frá Rhodesíu í Afríku kemur tilboð um
hálfa milíón ekra, sem gjöf til þeirra her-
manna, sem landið vilja þiggja; en einhvern
lítinn höfuðstól þurfa þeir að hafa til að
byrja búskapinn með.
Canadian Pacific járnbrautarfélagið ætl-
ar að hafa til 1000 bújarðir af bezta landi,
allá 200,000 ekrur, og verða í spildum hér
og hvar, sem nýlendur, og kallast: “Returned
Veterans’ Colonies ’.
Hin undurfagra eyja við suðurstrendur
Ástralíu, Tasmanía (Víngarðseyjan) ætlar
að hafa til 300 bústaði fyrir heimkomna her-
menn.
Ástralía ætlar að setja niður á góðu landi
42,000 fjölskyldur á næstu þremur árum, og
verða Ástralíu-menn fyrir því, sem heim
koma úr herþjónustu, eða þá aðrir, sem með
Bretum hafa barist.
Nýja Sjáland er búið að taka til 87,000
ekrur handa heimkomnum Sjálands-búum, og
hefir til 400,000 ekrur af landi að auki, þeg-
ar hitt er uppgengið.
— Þá ætti Canada að geta lagt til land
handa nokkrum fjölskyldum af þessum 300
milíón ekrum af byggilegu landi, sem hér er,
og eru einar 20 milíónir af því ræktaðar. —
Enda ætla öll fylkin í Canada að vinna að
þessu: að Iáta hina heimkomnu hermenn fá '
góða bústaði handa sér og fjölskyldum sínum
og hjálpa þeim til að reisa þar bú.
CAPTAIN PAPINEAU SKRIFAR
B0URASSA FRÆNDA SÍNUM.
(Eourassa er franskur stjórnmálamaSur í Quebec og er hinn ákaf-
asti aS halda fram frönskukens lu í alþýöuskólum og á allan hátt
vill hann varna því, aS franskir blandist saman viS Englendinga).
(Niðurlag)
Andinn brezki.
í fyrstu vissu menn ekki, hve lengi
stríðið mundi endast, og margir
ætluðu, að það inundi búið áður en
hinar fyrstu sveitir Canada manna
kæmu á vígvölluna, og með því að
þessar skoðanir yðar, sem getið hef-
ir verið, voru búnar að festa rætur
í huga yðar, þá er það skiljanlegt,
að þér í fyrstu mynduð lialda við
þær. — En nú er Canada komin í
stríðið, — komin í það með lífi og
sál og hefir skuldbundið sig til
þess, að standa með Bretum, hvað
sem yfir dynur; — nú, þegar stríð-
inu öllu er snúið á Þjóðverja og vér
væntum skjótra og fullkominna
umskifta; nú, þegar þúsundir kan-
adiskra borgara hafa lífið látið, og
ófyrirsjáanlegur fjöldi á eftir að
falla á vígvöllunum, — hvernig í ó-
sköpunum, hvernig í nafni alls
þess, sem yður er helgast, getið þér
ennþá haidið fram hinu sama hatri
og fjandskap til alls, sem Breta
snertir og Bretaveidi? Hvernig get-
ið þér haldið yður frá því, að beita
öllum yðar áhrifum og liæfileikum
til þess, að efla, sem yður framast
er unt herlið Canada og hvetja
menn til að fyiia flokkinn þann af
öllum stéttum, æðri sem lægri?
Ef að þér sjálfur hefðuð verið hér
staddur og séð hina voðalegu grimd
og harðneskju stríðsins, — ef að þér
hefðuð séð félaga yðar tætta og
tugða sundur deyja við hlið yðar
með kvölum og hörmungum, — þá
hefði varla hjá því farið, að þér
hefðuð óskað þeiin hefnda, sem að
þessu voru valdir, og hefðuð viljað
beita öllum kröftum Bretaveldis til
þess að fá því hiklaust og miskunn-
arlaust framgengt. Og svo þegar
það væri til lykta leitt, þá fyrst
gætu menn með óskertum heiðri
talað og rætt um vor eigin velferð-
armál heima fyrir og alls Breta-
veldis.
Þetta er ]>á mfn fyrsta ástæða
eða ástæður til þess, að þér hefðuð
átt að iáta yður vera ant um og
taka þátt í, að verja Canada, frelsi
landsins og íbúanna og réttindi
öll.
Hin önnur ástæða mín er þessi,
sem nú skal greina:
Hvað sem menn kunna að setja
út á stjórnarfyrirkomulag hins
brezka veldis, — þá hljótum vér að
viðurkenna það, að andlegt samfé-
lag hinna sjálfstjórnandi parta
Bretaveldis um heiminn er nauð-
syniegra og æskilegra en alt annað.
Og vissulega hljótið þér að játa
]>að, að menning þessara hinna
brezku þjóða um heimiiín og hug-
sjónir þeirra um frelsi einstakiinga
oy heilla þjóða, — eru hinar æðstu
og göfugustu, sem mannkynið hef-
ir náð enn sem komið er, og því á-
ríðandi að varðveita þær, svo að
þjóðir á lægra stigi spilli ]>eim ekki.
Yér vitum það, að allir rnenn eru
ekki fullkomnir, — mannkynið hef-
ir stóra og mjög alvarlega galla,
menn þurfa að taka stórkostlegum
framförum. — En alt fyrir það eru
framfarir mikiar í mörgum greinum,
og menn mega ekki tapa því hinu
góða, sem menn eru búnir að ná.
Böndin, sem tengja oss saman. til
góðra og heiliavænlegra fram-
kvæmda, mega ekki iosna. Það þarf
við og við að iagfæra þau, en hinar
miklu mannfélagsheildir, sem hið
stóra Bretaveldi hefir samantengt
og bundið, mega ekki með nokkru
móti slitna.
Og ef að eg héidi það, að þroskun
þjóðarandans í Canada myndi
verða til þess, að vinna á móti eða
uppræta einingarhug þann, sem
einn heldur Bretaveldi saman, þá
myndi eg hiklaust og algjörlega
kasta frá mér hugmyndinni um
kanadiska þjóð, og glaður taka
tveim höndum við einhverju sam-
bandi við Bretaveldi, þó að það
væri með hinum hörðustu skiimál-
um.
Hingað til hefi eg heiðrað yður
fyrir þjóðmálastefnu yðar, af því
að eg ætlaði að skoðun yðar væri
sú, að Canada tæki jafnt á herðar
sér ábyrgð og skuldbindingu, sem
einkaréttindi og hagnað. En fram-
koma yðar og stefna í þessum stóru
málum, hljóta að hrinda frá yður
öllum stuðningi og fylgi, sem þér
annars hefðuð hlotið. Eða getið þér
ekki séð það og skilið, að hin eina
hugsanlega þjóðernisstefna fyrir
Canada verður að leggja alla á-
herzlu á einingu og bróðurlmg
milii þjóðanna? Þassi andi eining-
arinnar og bræðrabandsins var
þegar í háska mikium, þegar strfðið
brauzt út, en einn og sannaricgur
bræðrahugur allra þeirra, sem þessi
andi og þessar hugmyndir höfðu
fengið bólfestu hjá, hefði geymt og
verndað þenna anda ósneiddan og
óskertan um aldur og æfi.
Hin þriðja ástæðan fyrir yður til
að taka þátt í stríðinu með Bret-
um er þessi: Yið báðir erum kall-
aðir “hinir frönsku Canada-menn”,
og erum af þjóðflokki þeirra, sem
fyrstir lögðu undir sig iand þetta,
löngu áður en Wolfe með Englend-
ingum sínum vann það. Erakkar
voru þá sigraðir; en frelsi þeirra
og réttindi voru ekki af þeim tekin,
heldur aukin. Þeir urðu í stórum
minnihluta í enskumælandi mann-
félagi; en fengu þó að halda öllu,
sem einkendi þjóðflokk þeirra. —
Allan þenna tíma höfum vér Frakk-
arnir haft fult frelsi til að tala og
trúa eins og helzt vér kusum. Eg
er kanske ekki eins og þér sjálfir, af
hreinu blóði, því að eg er að ætt-
inni meira enskur en franskur; —
en eg er stoltur af hinum frönsku
forfeðrum mínum, eg elska franska
tungu og mér er eins mikil alvara
og yður, að vér höfum fult frelsi til
þess, að halda áfram að vera fransk-
ir, svo lengi sem oss líkar sjálfum.
En ef að vér eigum að geta variú
sóma vorn og haldið frelsi þes«u
með sæmd, þá verðum vér ætíð að
muna það, eð vér eigum ekki land-
ið einir, heldur í sameiningu vi5
hina enskumælandi þjóð. Og vér
verðum að kosta kapps um það a£
öllum huga, að finna atriði og verk-
efni, sem vér getum unnið að í sam-
eipingu með bróðurlegum huga, —
atriði, sem geti eflt og aukið sam-
eiginlegan hag vorn og hinna ensku
mælandi manna; en ekki taka oss
]>au máelefni fyrir hendur, sem
sundurdreifa, tvístra og kljúfa oss
í sundur. Yér megum ekki ætíð etja
kappi við þá, heldur slaka til, ef
að vér viljum lifa í vinsemd og friði
við samborgara vora, eða efað vér
eigum að geta búist við, að þeir í
einu eða öðru slaki til við oss. —
Þarna höfðuð þér, frændi góður!
svo ákaflega gott tækifæri til þess
að sýna, að oss væri alvara með
bróðurhuginn, og allir einráðnir í
því, að sýna og sanna hinum ensku-
mælandi samborgurum vorum, að
þrátt fyrir alt, sem á undan var
gengið, þá værum vér þó sameinaðir
í elskunni til landsins, og allir með
einuin huga um það, að leggja fram
alla vora hæfileika og krafta fTl þess
að mynda hér farsæla, ánægða og
gleðiríka ]>jóð á komandi tímum.
Þarna var tækifærið, frændi góð-
ur, sem að þér vilduð ekki grípa; —
og þó að hinar frönsku hersveitir
úr Canada hafi komið fram á víg-
völlunum með hreysti og hugprýði,
og þó að margir stjórnmálaforingj-
ar Frakka í Canada hafi með dreng-
skap og dugnaði unnið að því, að
hvetja menn til að veita Bretum lið
og berjast fyrir málum Canada og
alríkisins, þá er það þó deginum
ljósara og ómótmælanlegur sann-
leikur, að Frakkar í Canada hafa
ekki lagt sinn skerf til málanna;
ekki tekið tiltölulegan þátt í þeim
við aðra kanadiska borgara; og
þannig hefir það álit myndast meðal
manna, að Frakkar hér beri ekki
sinn hluta af byrðum þessum. Fyrir
þetta liggur nú ábyrgðin þung á
herðuin yðar! En getið þér nú séð,
hvaða ])ýðingu þetta hefir, ekki
fyrir yður sjálfan, ])ví eg býst við,
að þér hirðið iítið um það, lieidur
fyrir hugmyndir þær, sem þér hafið
barist fyrir, og ber eg virðingu fyrir
mörgum þeirra. En nú hafið þér
hlaðið á þær óvirðingu og fyrir-
iitningu, sem þær aldrej iosna und-
an. Hið fagra og heiðarlega nafn:
Nationalist (Þjóðernismaður) eruð
])ér búnir að fara svo með, að af
því leggur óþef svo mikinn, að hin-
ir ensku samborgarar vorir forðast
það sem heitann eldinn. Eða hafið
þér með þessari framkomu yðar
komið þeim til, að virða þjóðernis-
hugmyndir yðar? Hafið þér áunn-
ið yður aðdáun þeirra, eða fengið
þá til að meta og virða tilraunir
yðar og æðstu vonir, hvað franska
tungu snertir? Hafið þér sýnt yður
]>ess maklegan, að fá nokkra til-
slökun eða ívilnun?
Látlaus barátta og sívarandi fjand-
skapur blasir við yður í
framtíðinni.
Og hver verða þá áhrif yðpr eftir
stríðið? Hvaða gagn getið þ^r gjört
þessu föðurlandi yðar? Hvar sem
þér farið munuð þér vekja upp
fjandskap og illindi. Þér munuð
hlaða smán og svívirðingu á þjóð-
flokk vo<rn, svo að hvar, sem nafn
Frakka verður nefnt í Canada £ylg-