Heimskringla - 04.01.1917, Blaðsíða 4

| BLS. 4
HEIMSKKINULA
WINNIPEG, 4. JANÚAR 1917
HEIMSKRINGLA
(StofnnS 1880)
Kemur út á hverjum Flmtudegl.
Títgefendur og elgendur:
THK VIKING PRKSS, I.TD.
Ver® blaSsins í Canada og Bandarfkjun-
um $2.00 um ári® (fyrirfram borgaS). Sent
tli Islands $2.00 (fyrirfram borgab).
Allar borganir sendist rábsmannl blaB-
slns. Póst eba banka ávísanir stýlist til The
Viking Press, Ltd.
M. J. SKAPTASON, Rltstjóri
S. D. B. STEPHANSON, ráSsmabur.
Skrifstofa:
720 SHERBROOKE STRBKT., WINNIPEG.
P.O. Rox :t171 Talslml Garry 4110
HEIMSKRINGLA er kærkominn
gestur íslenzku hermönnun-
nm. Vér sendum hana til vina yÖ-
ar hvar sem er í Evrópu, á hverri
viku, fyrir að eins 75c í 6 mánuÓi
eía $1.50 í 12 mánuÖi
Box 3171. THE VIKING PRESS Ltd
ÞJÓÐERNI.
Það hefir æfinlega verið mikið talað um
þjóðerni, og þó að mörgum kunni að þykja
undarlegt, þá er eins og menn hafi meira tal-
að um það hjá hinum smáu þjóðum, en hin-
um stóru og mannmörgu. En það hefir verið
svo um allan aldur heims; skáldin hafa ort
um það; ræðuskörungarnir hafa flutt um
það eldheitar ræður. En það undarlega við
þetta er það, að það er mjög sjaldan útskýrt;
það er eins og í einhverri þoku. Það er eitt-
hvað, sem menn eiga að virða og elska, og
sem skáldin og ræðuskörungarnir og fjöldi
manna elska; en alt fyrir það er það eitt-
hvað hulið og óákveðið. Á ensku er það
nefnt: “Nationality”. En hin heimsfræga
fræðibók Breta, til dæmis Encyclopædia Brit-
annica, í 20 bindum, hefir ekki orðið, og sú,
er vér höfum, er næst-seinasta útgáfan, frá
1892. I enskum orðabókum höfum vér fund-
ið orðið “Nationality’, og er þar um það rúm
lína. Það er skýrt þannig, að það sé “na-
tional character”, “national attachment” og
“nation”, — ekkert meira. Af þessu verða
menn litlu fróðari, því að “national charac-
ter’ er litlu ákveðnara en ”nationaIity ’, sem
er alveg á sama þrepi, hvað skýrleika snertir
og íslenzka orðið: þjóðerni.
Það er langt frá því að vera ætlun vor,
að fara að hefja rimmu út af þessu eða blóð-
uga bardaga; en vér höfum nú um tíma
heyrt svo mikið talað um þjóðerni íslendinga
hér vestra, og sérstakiega á samkomu einni
ekki alls fyrir löngu; að vér ættum að fara
að hefja íslenzka þjóðernisbaráttu hér vest-
an hafs. Það leit svo út, sem allir skildu fyrir
hverju ætti að berjast, — nema vér, því að
enginn útskýrði það, og vér munum aldrei
eftir að hafa heyrt það útskýrt, nema þann-
ig, að það væri þetta þjóðerni, íslenzka þjóð-
ernið, sem allir þektu og elskuðu. Vér vilj-
um því reyna að skýra þetta, bæði fyrir sjálf-
um oss og öðrum.
Hvað er það þetta þjóðerni?
Þjóðerni er tungumálið og sögurnar og
föðurlandsástin og skáldskapurinn, sem hver
þjóð á út af fyrir sig, munu víst margir segja,
og vér skulum láta það gott heita, svona
fyrst um sinn. En ef að vér viljum fá skýra
hugmynd um þetta, verðum vér að byrja
lengst fram í öldum, þegar þetta alt var að
myndast, og getum vér svo smá-fært oss nær
og nær tíma vorum, — þá getur þetta alt
legið skýrt og ljóst fyrir oss, eins og opin bók.
Það var einu sinni sá tími, að menn voru
ekki í neinum verulegum félagsskap, öðrurn
en þeim, að hver fjölskylda hélt saman og
bústaðurinn var einhver hellirinn eða jarðhús
grafm undir stórum eikarrótum eða inn í
jarðsprungur eða árbakka eða hóla. Þetta
var heimilið og þetta heimili vörðu heimilis-
menn með kylfum og höndum og tönnum.
Þarna var þeirra eina hæli, þeirra eina föður-
land, og tungan var að eins fáein orð, eða
hljóð og bendingar, og sögurnar voru engar
og skáldskapurinn enginn. Þá gat föður-
landsástin ekki náð út fyrir hellirinn, eða
jarðhúsin; menn lifðu á rótum og ávöxtum,
en ræktuðu ekki landið, og skepnur höfðu
þeir engar. Ættarfaðirinn eða móðirin var
löggjafinn, og hellirinn eða jarðhúsið elsk-
uðu þau svo heitt, að barist var upp á líf og
dauða við menn og dýr, sem vildu flæma þau
og ættflokka þeirra þaðan. Bardagar þessir
hafa verið ákaflega tíðir og hafa einlægt
orðið tíðari og tíðari eftir því sem fólkið
fjölgaði.
En svo fóru menn að temja dýrin, og þá
varð að fylgja hjörðunum eftir beitinni; þá
varð að gefa upp hina gömlu hellra. Þá varð
skinntjaldið heimiiið, skinnstakkar og feldir
urðu klæð:n, og með hjörðunum reikuðu þeir
um siétturnar. En þegar svo langt var kom-
ið, urðu fleiri og fieiri fjölskyldur að hópa
sig saman, til að geta varist árásum, ránum
og manndrápum annara flokka. Skinntjald-
ið var heimilið; föðurlandið var hvar sem
þeir voru staddir í það og það skiftið. Þeg-
ar flokkarnir fóru að verða stórir nokkuð,
fóru málin eða hljóðin að greinast ofurlítið,
eitt frá öðru, og bendingarnar, eða handa-
máíið, að verða ákveðið hjá einum og öðrum
flokki. En þó ekki verulega fyrri en menn
fóru að setjast að í ákveðnum sveitum og
fóru að rækta jörðina. Þó hefir hrakningur-
inn lengi verið Jkaflega mikill. Einn hópur-
inn hrakti annan úr góðri veiðistöð, af góðu
beitilandi, eða frá frjósömum akurbíettum.
Vér sjáum það, þegar sögutíminn hófst, að
þá ýttust þjóðf'.kkarnir smátt og smátt allir
austan að úr Asíu til Evrópu: Rómverjar,
Grikkir, Ce’.ar, Gautar, Svafar, Vandalar, Av-
arar, Cirr’ /ar, Teutonar, Húnar, Magyarar,
Slafar, Lulgarar o. fl. o. fl. — Engin þessara
þjóða átti eiginlega neitt föðurland fyrri en
hún braut undir sig eitt eða annað landið,
drap niður fólkið, sem fyrir var, og kúgaði
hina til undirgefni. Þá fóru þær að taka sér
bústaði og rækta landið, vanalega með þræl-
um, og þá fengu þeir ást á landinu, þar sem
heimiii þeirra voru, og elskuðu það, því að
I landið var fyrsta skilyrði fyrir velferð þeirra,
— þeir lifðu á gróða landsins.
Og nú getum vér hugsað oss þá forfeður
vora, er þeir komu að austan löngu fyrir
Krists daga. Annaðhvort úr löndunum milli
Svarta og Caspiska hafsins og þar norður af;
úr Kákasus (Caucasus) eða Kurdistan, þar
sem Rússar og Tyrkir nú eru að berjast, eða
austur lengra af sléttunum suður af tagli Ural-
fjallanna. Þaðan ýttust þeir vestur slétturnar
á Suður-Rússlandi með hjarðir sínar, hesta og
naut og sauði og asna og svín. Og einlægt
máttu þeir berjast við úlfana, úruxana, vís-
undana, hinar viltu frumþjóðir Evrópu, sem
fyrir voru, svarthærða, lága en riðvaxna
menn. Þetta hefir gengið þannig mörg hundr-
j uð ár, og engin var sagan og léleg var tung-
an og veik og stopul var föðurlandsástin. —
j Föðurland þeirra var þar, sem þeir voru þann
: og þann daginn, það og það árið, eða þann
: og þann áratuginn.
En þjóðernistilfinningin eða skyldan snör-
ist öll um ættbálkinn, hópinn, að verja hann
móti öllum öðrum hópum, eða ættbálkum;
verja hjarðirnar, sem voru lífsuppeldi þeirra.
Þessi barátta var látlaus, hvar sem þeir fóru,
hvort spm 10 þúsundir eða 100 þúsundir
voru í einum hóp. Höndur þeirra og axir voru
reiddar móti öllum öðrum hópum, og allra
j annara flokka hendur, spjót og axir móti
j þeim. Og elzti og mesti maður ættarinnar
j var höfðinginn í friði og stríði og hélt flokk-
unum saman. — 1 Mið-Evrópu settist fjöldi
hópa þessara að, eða hélt smátt og smátt vest-
ur að hafmu, eða suður um álfuna. En for-
feður vorir héldu norður um Jótland og eyj-
arnar til Svíþjóðar og Noregs ; einstöku sátu
all-lengi sunnan við Eystrasalt, t. d. Rýgir, er
síðar bygðu Rýgjafylki í Noregi, og hafa ein-
hverntíma snemma ræktað rúginn. Þeir sátu
óefað á eyjunni Rygen norður af Stralsundi,
áður en þeir komu til Noregs.
Nú komu þeir í Noreg, enginn veit eigin-
lega hvað snemma; en óefað hlýtur það að
hafa verið löngu fyrir Krists daga. Og, þeg-
ar við fyrst höfum sögur af þeim, eru þar ó-
tal smáríki, ótal höfðingjar, og hver stríðir á
móti öðrum, drepur og rænir, sem hann get-
ur. En þarna verða þeir að setjast að, því að
nú komast þeir ekki lengra; útsærinn stöðv-
aði þá. Nú fara sögurnar að koma, mjög ó-
ljósar og ófulikomnar eða svo sem engar,
mörg hundruð árin fyrstu, sem þeir voru þar.
Um þjóðerni eða föðurlandsást heyrist ekki
orð lengi vel. Það var mest varið í, að vera
góður ræningi, eða góður vígamaður. Og
árlega fóru þeir í ránferðir, eins og þegar
menn á Islandi fóru í fiskiver eða kaupavinnu.
En nú tóku þeir sér bólfestu, og þetta
land, Noregur, var að vísu kaldasta og hrjóst-
ugasta landið, sem þeir höfðu farið yfir í
mörg hundruð ár. En það veitti þeim heim-
ili, fasta bústaði, þar sem þeir gátu búið um
sig og búið í haginn fyrir börn sín og eftir-
komendur; þeir fóru að elska landið. Tung-
an eða tungumálið fór að gremast frá öðrum
líkum tungumálum, og hefir þó stirt gengið;
því að enn þann dag í dag segja menn að í
Noregi séu í rauninni ein 20-30 tungumál eða
sitt tungumálið eða mállýzkan í hverjum dal
og firði og eru dalir og firðir nokkuð iraigir
í landi því. Vér viljum geta þess að íslenzk-
an eins og hún er á ritum Snorra og hinna
fornu íslenzku fræðimanna var hirðmál,
eða mál höfðingjanna í Noregi þó að það
skildist víðast hvar um Noreg, einkum með
sjónum.
Þá þegar svona langt er komið eru fyrstu
skilyrðin fynr hendi til þess að þjóðernis-
hugmyndin geti farið að þroskast hjá þjóð
einni, það er sama hvar í heimi sem hún er,
eða á hvaða öld heimsins fyrri eða síðar. En
þetta eru fastir_ bústaðir og sameiginlegt
tungumál.
Og nú fer þjóðermð að hlaðast utan á
fólkið og festi rætur hið innra hjá hverjum
einstaklingi, en það eru venjurnar allar, líf-
ernis hættir allir, endurminningarnar allar,
hugsunarháttur, klæðasnið, fataburður.vinnu-
brögð, Ieikur, sögur, skáldskapur, fegurðar-
tilfinningin, frelsisþrá eða undirgefni. Þjóð-
ernishugmyndir þrælanna eru aðrar en þjóð-
ernishugmyndir frjálsborinna og frjálsthugs-
andi manna, hugmyndir fjailabúanna aðrar
en hugmyndir sléttubúanna, hugmyndir akur-
yrkjumannanna aðrar en fiskimannanna, hug-
myndir víkinganna aðrar en hugmyndir bú-
karlanna. Og svo eru vögguljóðin og þjóð-
sagnirnar og kappasögurnar, sem festast í
huga hinna uppvaxandi kynslóða. Og svo er
trúin og stjórnarfarið og lögin.
Vér sjáum nú að hinar litlu þjóðernis-
hugmyndir sem forfeðrar vorir höfðu meðan
þeir voru að reika með gripahjarðir sínar
norðan við Caspiska hafið eða Svarta hafið
eru orðnar alt aðrar, þegar þeir eru komnir
til Noregs og farnir að setjast þar að, sumir
við fiskiveiðar með sjó fram, aðrir farnir að
ryðja merkur og skóga upp til fjalla, eins og
vér ruddum skógana í Nýja íslandi eða Nova
Scotia. Þeir voru komnir að útsænum, sem
forfeður þeirra höfðu aldrei séð. Þeir tóku
jarðir af höfðingjunum, léni, og urðu þeim
undirgefnir sem landsetar og trúin breyttist,
því að þeir urðu að bæta nýjum guðum við
hina gömlu, sævarguðunum við landguða-
flokkinn, sem mestalt var skyldulið Óðins.
Og svo liðu hundruð ára, þá kom önnur trú
og þá voru sumir þeirra stokknir undan yfir-
gangi Haralds og höfðingja annara til Islands.
Og einlægt var þjóðernið að taka breytingum
þeir gjörðust sjóvíkingar nokkru eftir að þeir
komu til Noregs og fóru með öllum ströndum
Eystrasalts og öllum ströndum Evrópu suður
á Spán og inn í Miðjarðarhaf með Afríku-
ströndum, tóku Sihiley og suðurhluta Italíu,
voru á Möla í Miklagarði sem Væringjar fóru
fóru til Jerusalem. Og á Eystrasalt og á At-
lantshafsströndum fóru þeir upp með hverri
skipgengri á og rændu og brældu, tóku stórt
hérað af Frakklandi. Og svo mikill ótti stóð
þjóðunum af þeim að það var stöðug bæn
munkanna og prestanna:—“A furore Nor-
mannorum libera nos o! domine Frelsa oss
drottinn frá æði Norðmanna.
Þegar þeir komu úr herferðum sínum
höfðu þeir æfinlega með sér meiri og minni
fjölda af herteknum mönnum og konum, er
þeir höfðu fyrir þræla þegar heim kom, og
gáfu sumum lausn, og þeir voru kallaðir leys-
ingjar. Afkomendur þeirra manna blönd-
uðust svo saman við upphaflegu þjóðina og
þessvegna er það að menn geta svo oft séð
slafnesk eða keltnesk eða írsk andlit meðal
íslendinga enn þann dag í dag.
Þetta er nú alt saman undirbúningurinn
undir íslenzka þjóðernið, þegar fólk þetta af
ýmsu kyni með ótal þjóðerniseinkennum, ótal
frá brugðum hugmyndum og lífsskoðunum
kom til íslands og settist þar að.
Og þegar þessir menn voru komnir burtu
frá bardagasollinum og gáfu upp víkingaferð-
irnar og fóru að stunda búskap á sjó og landi,
þá var þjóðernið einlægt að smá breytast því
að þjóðernið er æfinlega bundið við heimilið
og umhverfið og lifnaðarhættina, hvar í
heimi sem er.
Kristnin kom og menn hættu að bera út
börn sín til að láta þau deyja á klakanum eða
hrafninn höggva augun úr þeim. Þrælahald-
ið smá dó út þegar víkingaferðirnar hættu Og
menn flestir verða að játa að þessar breyt-
ingar á þjóðerninu hafi til batnaðar verið.
Enn þá hélt samt höfðingjavaldið áfram. En
hugmyndirnar og hugsanir þær og verk sem
mynda þjóðernið voru einlægt að breytast
Þær gjöra það æfinlega hvort sem menn
neita því eða játa, hvort sem menn vilja það
eða ekki. Og þettta gekk svona eina öid
eftir aðra, einn mannsaldur eftir annan.
Sonurinn hugsaði öðruvísi en faðirinn, dótt-
irin . öðruvísi en móðurin,. . vann. öðruvísi,
skemti sér öðruvísi, klæddist öðruvísi, lifði
öðruvísi, söng öðruvísi, talaði öðruvísi.
Meira.
Þá hefði þýzkan orðið tungumál
alheimsins og hin þýzka menmng
og þýzka siðfræðishugmyndir ráð-
ið lögum og lofum um heim allan.
Bretaveldi mundi skjótlega hverfa,
eins og Spánaveldi hið mikla leyst-
ist í sundur þó að það væri að
meira eður minni leyti þvert yfir
hnöttinn. Þá leystist í sundur
þjóðir þær sem eru af brezku kyni.
Það yrðu smá drefjar eftir af þeim
hér og hvar í öllum álfum heims,
eins og Spánverjar sem eftir eru
hér og hvar um mið- og Suður Am-
eríku, sýna að þarna hafi Spánver-
jar einhverntíma áður verið hin
drotnandi þjóð.
Sem stendur geta þýzkir stært
sig af því að halda Belgíu, Pólen,
Serbíu, Svörtu fjöllum og Rúmaníu
En nú er spurningin: Geta þeir
haldið þessum löndum. Til þess
þurfa þýzkir að fá friðinn núna
undireins. Þeir gætu þá búið svo
um sig á skörum um tíma að ófært
væri að ráðast á þá, og með svip-
unni og byssustingjunum gætu þeir
kúgað allan heim til að hlýða sér
og gera sinn vilja. En innan tíu
ára myndi ekkert það ríki eða
veidi vera til í heimi, sem ekki
neyddist til þess að verzla við þjóð-
verja upp á þá skilmála ema, sem
þýzkum þóknaðist. Hvar sem þeir
hefðu verið, hefðu þeir dregið upp
þýzka fánann.
En svo er hin hliðin og hún er
þessi: Ef að þýzkir hefðu núna
verið búnir að sigra, eins og þeir
hafa stært sig af þá hefðu þeir
ekki þurft að vera að gjöra
í gustukaskini að bjóða þessum
siðruðu óvinum sínum friðinn.
Pessi ræða hans var full af hroka
og stærilæti, og er það enn ein sönn.
unin fyrir grunnhigni þeirra og
ðhva þeim er ómögulegt að skilja
hugsunarhátt og skaplyndi annara
Fari menn að skoða friðarhorfurn-
ar eins og þær eru nú, þá getur
enginn maður, sem nokkra þekk-
ingu hefur á því, hvernig sakir
standa skoðað friðartilboð öðruvisi
en iiina mögnustu fjarstæðu og
vitfirring ‘íabsurdity” hin gífurieg-
asta. Enginn Frakki lætur sér frið
til hugar koma meðan l>ýzkir sitja
á frönsku landi og hið sama má
«cgja um Brcta og Russa. Meffen
þýzkir halda löndum annara þjóða
er cngin minsta von um oð nokkur
þjóðin sinni friðartllboðum, eða
láti sér slíkt til hugar koma. Menn
fara ekki að semja við innbrots-
þjófinn, meðan hann er að tína
saman gull og silfur í húsum þeirra
og stinga því í poka sinn, nema því
aðeins að hann haldi spentri
skammbyssu við eyra þeirra og
neyði þá til l>ess. En ef að þér verð-
ið fyrri til að stinga spentri byss-
unni að nösum hans, þá verður
hann undan að láta og gjöra það,
sem þér viljið. Hann verður þá að
láta niður falla skammbyssu sína
og sleppa silfrinu og gullinu, sem
hann er búinn að stela, og þá geta
inenn gjört við hann hvað som þeir
vilja. Nú höldum vér ræningjanum
í stellingum þessum. En þó að svo
sé, þá mega menn ekki ætla að stríð-
ið sé búið von bráðar. Yér höfum
nú tögl og hagldir, en grimmustu
og hroðalegustu bardagarnir cru
eftir. Og hafi það verið rétt af oss,
að ganga út í stríð þetta, þá væri
það rangt og hróplegt af oss að
liætta nú, fyrri en vér höfum fengið
því framgengt, sem vér höfum verið
I að berjast fyrir. Engir menn í heimi
þjóðunum friðar tilboð þessum sem [ aðrir en þeir, sem að því starfa
undirbúning, sem Bretar hafa nti
til þess að vinna stríðið. Og sannar-
lega er starfi sá allur enginn friðar-
vottur. 1 skotgröfunum kemur eng-
um manni friður til hugar; því að
Markið sem Þýzkir hafa kept
að sídan 1870.
Nú eru Bandamenn búnir að láta í Ijósi
hvaða friðarkostum þeir myndu taka ef að
stríðið hætti nú og er því ekki fjarri að hug-
leiða tilgang þjóðverja á stríði þessu og
mark það sem þeir voru búnir að setja sér
löngu áður en stríðið hófst. En það var að
mynda voldugt keisaradæmi sem næði þvert
yfir alla Evrópu frá Norðursjónum og Eystra-
salti suður um Balkanlöndin að Adría- og
Grikklandshafi og suður þaðan og austur yfir
Litlu-Asíu Sýrland, Gyðingaland, Arabíu og
Mesopotamíu, alt að Persuflói. Aðal stór-
borgin á veldi þessu átti að vera Berlin og
Mikligarður annar miðpunkturinn. Þegar
þetta veldi væri á fót komið, þá var fyrirsjá-
anlegt að skjótlega myndi það drotna yfir
öllum heimi. Enginn hefði getað reist rönd
við því. Það hefði orðið stórum voldugra
en hið forna Rómaveldi. Og staðið á miklu
fastari fótum, því að þar hefði enginn mátt
hósta eða hrækja nema með keisara leyfi.
þeir hafa verið að berjast við. hafa hugmynd um hinn feykilega
Þeir mundu þá snúa sér að því að
búa um sig og tryggja sér þetta
veidi, eins og engir óvinir væru til,
sem þeir þprftu nokkuð að hirða
um. En þeir standa í þeim þessir allir vita, aö kæmi friðurinn nú,
bitar sem þeir hafa verið að fást værum vér engu nær að fá fram-
við að glevoa og bessvemia' eru gen8t ti)gangi vorUH1 • ^ En Það er
l f * L-r * , v vor einbeittur ásetningur að fá öll-
þeir ao biðja um rnð.^ Lt að það UTn kröfum vorum fiamgengt.
er skoðun vor að þjóðverjar hafi Hugmyndir vorar um iíf og til-
verið réttir að ræna þessum lönd- gang pess eru algjörlega ósamrým-
um og hrekja og drepa niður lands- aniegar við hugmyndir Prússa. Vér
búa, og að þetta sé hinn sanni andi v«fuin Jví að halda áfram og berj-
og hm retta stefna menmngar og urnar og sverðin, eða rétUæti« og
mentunar heimsins, þá ættum vér frelsið á að drotna í heiminum. —
að gleðjast yfir þessum friðartil- Margfalt heldur vildum vér afmást
boðum þeirra og Bandamenn ættu at jörSunni, en þola þrældóm af
að taka þeim svo að þýzkum yrði ö*rum Þjóöum‘ liafi eg tíma tif
sem Iéttast að taka heim allan í jiverjum
nafni menningarinnar og mannkær-1
leikans. Þeir segjast svo gjöra
þetta ait í Guðs nafni. En séum
vér annarar skoðunar, sem ham-1
ingjunni sé lof að vér treystum að
allir Bandamenn séu, þá er nú tím-
inn til að leggja fram sína seinustu
krafta og ganga að því með oddi j U1U hefðu þá í hávegum og teldu
og egg að leggja þá á bakið og láta enga Þeim snjallari. l>eir væru með
þar kné mfylgja kviði á þessu
hundtryltu öuldarmönnum.
sannað það,
Canadamanni, að svo
framarlega sem Þýzkir sigra, — þá
leggja þeir ánauðar. og þrældómson.
ið á herðar vorar.
—Seinast talaði hann um fram-
komu Canadamanna á vígvöllunum
og lofaði þá mjög fyrir hreysti
þeirra. Sagði að bæði Bretar og
Frakkar og aðrar þjóðir á vígvöliun
Major C. W. Cordon.
Prestur, herforingi, rithöíundur
undir nafninu Ralph Connor, kom
heim af vfgvöllunum til að vera liér
skamrna stund. Kom á laugardag-
inn og var tekið á móti honum með
fögnuði miklum, bæði af liersvcit-
unum sem hér eru í borginni og hin-
um mörgu vinum sínum og safnaðar
vinum.
Fiutti hann ræðu er hann kom,
og sagði að heiztu herforingjar
iiefðu þá skoðun að þrautaslagur-
inn yrði í sumar komandi. Kvað
hann Canada geta hvorutveggja
ráðið skjótum úrslitum málanna
eða þá lengt stríðið um enginn veit
hvað langan tíma. I>ví að ekkert
væri það sem gæti ógnað þýzkum
eða fylt kvíða og ótta lijörtu þeirra
eins og það að sjá nú nýja herflokka
myndast í Canada og Australíu.
Þegar þeir sæju hylla undir her-
flokka þessa, þá mundi allur nióður
úr þeim fara. Grimrnasta stríðið og
hörðustu bardagarnir sagði hann
að væru eftir.
Því miður getuin vér ekki tekið
alla ræðu lians, sem var góð, en
komum þó með einn kaflann, er
hann talar um friðartiiboð Vil-
hjálms,, og er hann þannig:
Vér getum raunar ekki sagt hvaða
tilgang Vilhjálmur hefur liaft með
friðartilboði sínu. En vafalaust
mun hann nú gjarnan friðinn þrá.
og liver einasti þjóðverji þráir liann
í insta djúpi sálar sinnar meíra og
heitara en nokkur maður hefur frið
þiáið á jörðu áður. En ákaflega er
það einkennilegt að þessi boðskap-
ur friðarins kemur af vörum kanzl-
arans þýzka, sem í sárum andrómi
lýsir því yfir að þýzkir liafi unnið
glæsilegan sigur yfir öllum óvinum
sínum og tyggjandi á því fer hann
iiinum allra beztu, hugrökkustu,
þolbeztu og snarráðustu hermönn-
um, hvar sem þeir hefðu fram
komið.
í ræðu sinni mintist Rev. Majór
Gordon á menn þá, sem grætt hafa
stórfé á vopna- og skotfærasmíðum,
og sagði, að allir þeir, sem sprengdu
upp prísana á vopnum og skotfær-
um, til að verða rfkir af, ættu að
takast og skjótast tafarlaust. Það
væri blóðugt að horfa á önnur eins
verk. Hermonnirnir Jegðu líf sitt í
sölurnar ti Jað berjast fyrir frelsinu
og föðuriandinu; en óþokkar þess-
ir notuðu sér neyðina og þörfina til
að græða miiíónir. En á meðan
liryndu hermennirnir niður af því
þá vantaði skotíærin tii að verjast
óvinunum. Slíkir inenn mættu ekki
þolast í nokkru landi,
__________
i
Austurríki illa komið.
l’að eru að smásíast út fréttirnar
um ástandið í Austurrfki, ei>kum
í helztu borgunum og er svo langt
komið að menn velta dauðir út af
á strætunum, en í hundraðatali
fyrirfara sér menn og konur heldur
en að þola sultina og eymdina.
Ríka fólkið og höfðingjarnir hala
nóg matar ennþá og eins hermenn-
irnir, en svona er nú farið að
þrengja að fátæka fólkinu. Það ér
því ekki furða þó að menn kystu
hver annan á strætunum, er þeir
héldu að friður yrði saminn, eða þó
að inenn þessir og konur safnist
sainan í hópagangi um strætin og
hrópi:—frið, frið, gofið okkur frið.
Sagt er að hinn nýji keisari sem
tók við af Jóseppi vilji óvægur slíta
öUum félagsskap við Viihjálm og
Þjóðverja og láta mikið af löndum
og eignum ríkisins e fað hann gæti
kcypt sér frið með þvf. Hann sér
að landið er eyðilagt, félaust og
bjargarlaust og að með hverri vik-
unni sem hann heldur nú áfram fél-
aginu við Vilhjálm, verður eymdin
meiri og meiri og friðarkostarnir