Heimskringla - 25.01.1917, Blaðsíða 2

Heimskringla - 25.01.1917, Blaðsíða 2
 BLS. 2 HKIMSK R í N G L A WÍNNIP-BG, 25. .IANÚAR, 1*17 Sauðfjárrœkt. Eftir PRÓF. W. H. J. TISDALE University of Saskatchewan Margar og margvíslegar fyiir- spurnir eru nú gerSar viSvikjandi sauSfjárræktinni. Hversvegna ? Ekki er þaS eingöngu af því, aS mannleg eSlishvöt sé aS girnast sneiS ai kökunni, þegar eitthvaS kemst í afarhátt verS. ViS sem þjóS stundum sauSfjárræktina til- tölulega lítiS og eru flestir hér í meiri og minni óvissu um arS hen- Ekki er eg aS segja hvernig á þessu háa verSi uliarinnar og kindaketsins standi. En óhrekj- anlegur sannleikur er aS þaS á sér staS, og þegar alt er athugaS nákvæmlega, virSist alt benda tíl, aS þessir háu prísar haldist jafnvel löngu eftit aS styrjöldinni er lok- iS. Allar líkur virSast sanna aS sauSfjárræktin eigi þær framfarir í vændum hér, sem áSur hafa ekki þekst. Og þetta er orsökin til þess aS fólkiS, ekki einungis bændurn- ir heldur borgarfólk líka5 gerir all- ar þessar fyrirspurnir sauSfénaSin- um viSkomandi. Þrátt fyrir hunda ónæSiS, hættuna af úlfum, meiri og minni, vinnu viS aS byggja girSingar, sem óumflýjan- legar eru í vesturlandinu, o.fl. eru margir aS verSa staSráSnir í því aS hafa kindur, hvaS sem þaS kosti. ViS erum ákveSnir í því aS leggja út í þessa örSugleika og, ef unt er, aS sigra þá aS fullu á viS- eigandi máta. En sá, sem byrjar þetta án nokkurar reynslu í þessum efnum, hefir ekki eingöngu ofantalda örS- ugleika aS etja viS, heldur ótal margt smávegis annaS, sem hann festir ekki auga á í byrjuninni. VerSur hann aS vera viSbúinn aS mæta vonbrigSum, svo sem t. d. smárri innan þriggja eSa fjögra ára leggja meSaltal okkar nam 3. 7 centum : og vongófiur að sjá. Hægt og hægt út í aS afla sér kynbóta fénaSarins meira en bændurnir fengu fyrir J fékk hann lífsmáttinn aftur í fæt- Kynbót þessa má fá í héraSinu, I sína ull, eSa $40.81 mismun á urnar, fylgdu þes«u sárir stingir, sem búiS er í, eSa þegar kynbóta j 1 103 pundum. Var þetta ekki eins og gigtarstingir. en áður en fénaSur er aSfluttur frá öSrum I aS þakka betri hirSingu, heldur langt leið var hann kominn á fæt- stöSum, af fylkis búnaSardeild-! nákvæmara og betra vali í byrj- ur. Lækninga aðferðirnar, sem inni (Provincial Department of uninni. Margir bændur í Saskat- viðhafðar eru við þetta, eru oft Agriculture); og þegar stofninn er keyptur er vert aS athuga, aS veturgamlar kindur, eSa eitt sinn kliptar, eru affara beztar. Ef til! aS velja vel kindur sínar. chewan hljóta eins ánægjusamleg- næsta undursarnlegar. Aí því þessi ar afleiSingar og viS fengum, sum-, sjúkieiki er “í taugunum”, út- ir vafalaust betri, sem temja sér heimtir hann oft lækninga aðferð- viíl verSa þær fyrirhafnar meiri um burSartímann, en á móti þessu vegur,- aS afnot þeirra eru lengri og þær síSur líklegar til aS verSa lamblausar eSa ónýtar. Eldri ær reynast einatt vel líka, en séu þær keyptar, ætti ekki aS kaupa þær eldri en þriggja ára, og sjá um aS þær hafi allar og sterkar tennur í munni. Byrjandinn, sem fullur er af ofmiklu sjálfstrausti, er ágæt bráS fyrir fjárkaupmanninn, því hann sér ekki tjóniS, sem vanþekk ing hans leiSir af sér. Þessvegna er bezt fyrir byrjendur, er þeir kaupa fjárstofn sinn, aS teljast fá- fróSir í þessum efnum, og í níu til- fellum af tíu mun þá kaupmaSur- inn aSstoSa þá viS aS velja beztu og arSvænlegustu skepnurnar. KaupmaSurinn eins og aSrir, þarf aS halda uppi mannorSi sínu, og sé honum sýnt tiltraust, mun hann í flestum tilfellum skoSa þaS skyldu sína aS reynast því vel. Ef þaS er mögulegt er réttast S kaupa ærnar lembdar má þann- ig draga aS kaupa hrút þangaS til ágóSinn er fenginn fyrir fyrsta árs afurSirnar. 1 öllum tilfellum verSur hrúturinn aS vera af hreinu og óblönduSu kyni, hvaS sem án- um líSur. Séu ærnar af sérstöku kyni er bezt aS hrúturinn sé af sama kyni, og haldiS sé svo áfram meS þetta, ef þaS lukkast í alla staSi. Svo má eftir því sem ár líSa afla sér margvíslegra kynbóta, g j ir, sein þeim, er þær sjá, virSast all- Lengja mætti efni greinar þess-[ hörkulegar. f Lundúnaborg eru arar meS því aS segja frá vetrar aérstök sjúkrahús til fyrir þannig og sumar hirSingu, meSferS á ám lagaða veiki. Læknar urðu fljótt þegar hleypt er til og um burSar-| þess vísari, að læ/kningar .aðlferð tímann, o. fl„ en rúm leyfir slíkt; sú, sem hér útheimtiist, verður ekki ekki. Læt eg nægja aS geta þess j viðhöfð f vanalegum hospítölum, aS endingu, aS reynslan er beztijekki verður þessu heldur veitt kennarinn, þó öll þekking sé góS og óumflýjanleg hverjum bónda, sem vill áfram^ hvert sem hún er fengin gegn um aSra, bækur eSa búnaSarrit. Enginn maSur get- ur stundaS búskap skynseminni samkvæmt nú á dögum án þess aS lesa meS eftirtekt og athygli um búnaSar aSferSir annara, og viS- þess hafa svo sumar þeirra sjálfur þar sem þær eru mögulegar. 1 sauS- fjárræktinni, eins og öllu öSru, verSa augu bóndans aS vera opin og andi hans vakandi fyrir öllu, sem er nýtt og eflandi. Eftirfylgjandi bæklinga og rit má fá gefins meS því aS skrifa: “Publications Branch” Department of Agriculture, Ottawa Pamphlet No. 3, 4, 5, 6 og I I, Exhibition Circulars, No. 66, 93, og 61 ; Sheep Husbandry, Bulle- tin 1 2. Einnig má fá Circular No. 3 3 og No. 2 frá “Agricultural College’’ Winnipeg. aw. lambatölu aS meSaltali sauSfenaður.nn þ a n n . orsakast kannske af vanhirSing blomgast og dafnast meS ar, einhverri á ánum yfir burSartím- j hv">u’ Ef «mar eru kynbota «r ann, eSa þá af því aS einhver' er bezt kauPa h^ut- hlt‘e« ófyrirsjáahleg pest gerir vart viS a8tur virkSl8t “ aS haía g°San sig í hjörSinni, sem tjón hlýzt af. arangur hvaS lomb og ull snert,r. og oftast orsakast af slæmum og Bezt er aS haga kynbotum eft.r þv, ekki loftgóSum húsakynnum. I 8em reynslan syn.r aS bezt se v.S fáum orSum sagt útheimtir sauS- J 1 vesturland.nu. Þett ull fjárræktin ekk, mikla líkamlega IaSa k.ndakyn.S, sem nefnt er erfiSis vinnu, en nákvæma hirSing ^own* ,h?[,r rcyn.st har m?°f og árvekni, sérstaklega á vissum yeh ASal aherzla se jafnan ogS tímum ársins. Þegar árveknin og a hrut,nl?j vaxtarIa8 hans' kyn reynsla öll er fengin, mun byrj- ter0l> °' * ' andinn bráSlega verSa þess var, ; Eftir aS stofninn er fenginn aS ekkert borgar sig betur í land- | *tti mark og miS hvers byrjanda búnaSinum en sauSfjárræktin. aS vera sameining hinna sérstöku Ef til vill munu margir verSa tegunda í hjörS hans. Sé þetta heillaSif af því hvaS arSvænlegur ( gert frá byrjun fæst mikiS betri sauSfénaSurinn er, og segja viS árangur. Séu mörg mismunandi sjálfa sig: “Jæja, engin minsta kyn í hjörSinni er mjög örSugt aS ástæSa er til aS halda aS eg geti [ velja hrúta, sem reynist vel í öllum ekki hirt um fáeinar kindur. Alt tilfellum. Enn fremur fær bónd sem eg þarf aS gera, er aS kaupa inn, sem haldiS getur samræmi þær og hleypa þeim svo í hagann” I hjörS sinni meS góSum afleiSing- ViS höfum lesiS svo mikiS og heyrt svo mikiS um skepnur þess- ar, aS viS erum fullir af bjartsýni og trausti á þekkingu okkar í öllu þeim aSlútandi. En þó lesning sé nauSsynleg og góS, mun hún þ>ó ekki duga eingöngu neinum manni í nokkru því, sem aS landbúnaS- inum viSkemur. En samfara not- hæfri reynslu og vinnu þekkingu stuSlar hún samt mikiS aS því aS víkka sjónarsviS bóndans, og efla krafta hans. Sem byrjendur verSum viS þá fyret aS athuga fyrstu útgjöldin, og einnig hvaSa stofn sauSfénaS- ar sé heppilegastur fyrir staS þann, sem viS búum í, og fyrir okkar ó- fullkomnu þekkingu. ViS höf- um lesiS aS til séu mörg mismun- andi kyn, sem hvert um sig hafi sín vissu sérkenni, og einnig, höf- um viS lesiS um sauSfénaS þann hjá bændum, sem engu sérstöku kyni tilheyrir, en orSiS hefir til viS margvíslega kynblöndun— gitir hrútar not-iSu og hraustnr og þolgóSar ær af algengu og ó- breyttu kyni. Lítil hjörS af þann- ig löguSum “kynleysingjum” virS- ist mörgum ef til vill ekki heppileg fjárrækt, þar sem viS ögn meiri útgjöld megi fá kynbóta fénaS. En taka verSur til íhugunar, aS hinn óbreytti og þolgóSi sauSfén aSur vesturlandsins er mjög hent- ugur fyrir byrjandann aS reyna sig viS. Kynbóta fénaSumn er viSkvæmnari fyrir öllum ytri á- hrifum, því hann er í flestum til- fellum aSfluttur og lítt vanur mis- jafnri veSráttu þessa lands. Þegar þekking á meSferS hina óbreytta sauSfénaSar er fengin og hann ber góðan arð af sér, má ætíð um, orð á sig fyrir þetta hjá öðr um bændum í sveitinni. Hjörð hans verður smátt og smátt kunn út í frá og eftirspurnin vaknar. Þetta atriði í sjálfu sér getur orSið bóndanum mesti hagur. Hver sá sem enga reynslu hefir í sauSfjár rækt, verSur aS kynna sig til hlýt- ar kyni sauðfénaðar þess, sem hann hefir með höndum unz hann hefir glöggvað sig á því öllu og getur hagað hirðingu eins og við á. Allar þær skepnur, sem ekki virSast reynast vel, ættu aS takast úr hjörSinni. VerSa þessa skepnur notadrýgstar sem ketmat- ur fyrir heimiliS. Tvö atriSi skyldi sauSfjárræktar bóndinn ætíS hafa sér í huga, ket notin og ollar notin af hjörð sinni. Hann má ekki missa sjónar af öðru þessu atriSi á meSan hann er að leita að of- miklu af hinu. Og ef að þaS er ullin, sem hann æskir mest eftir, ætti hann aldrei að hafa svartar kindur í hjörð sinni. Þær eru eins skaSlegar fyrir ullar afurSir hans og "svartir sauSir” eru mann félaginu, sem þeir eru í! Bónd- inn þarf aS leggja rækt viS að velja heppilega, ekki einungis stofninn í byrjun^ heldur allar skepnur í kynbóta tilraunum sín um. 1 sambandi við þetta er viðeig- andi að benda á árangurinn af vali okkar á sauðfénaði þeim, sem eign er skólans í Saskatoon. Prís- inn að meSaltali hvert pund var áriS 1916 32.3 cent á bænda- markaSinum í Saskatchewan, verð ullarinnar eftir gæðum hennar. Okkar ull seldist á sama hátt og fengum viS að meðaltali 36 cent fyrir pundið, það er að segja, Lœkningar gega áhrif- um sprengikúlna. Eftirfylgjandi er tekið eftir fregn- ritara, La Cey Roney að nafni, sem ritar frá Lundúnaborg í eitt tímarit- ið hér í Canada. “Er við sátum við spilaborðið eitt kveld, ásamt fransk-canadiskum hermanna, sem að ytra útliti að dæma virtist vel ferðafær í hvaða slarkferð skotgrafanna sem væri, lét einhver lítinn öskubakka falla í keltu hans. í sama bili, þó atburð. ur þessi væri ekki stórkostlegur, tóku höndur mannsins að skjálfa svo mikið að engu tali tók. Á þ&ss- um tíma var eg nýbyrjaður að kynn- ast voða afleiðingum sprengikúln- anna, kannaðist þó strax við þessa taugaveiklun hermannsins og varð óróiegur með sjálfum mér hans vegna. En þessa þurfti ekki. 1 eina eða tvær sekúndur hdrfði maður- inn á hægri hönd sína, sem skalf eins og laufblað í vindi, greip svo með vinstri höndinni um hana og tók að tala til hennar, glaðlega og brosandi; “Vertu kyr, góða mín, vertu nú róleg — róleg”, sagði hann. Tuttugu sekúndum seinna var hann tekinn að gefa spilin. Vissulega er það léttir fyrir mann að hermennirnir taka þessu svo karlmannlega, sem væru það gmá- munir einir. Sumir þeirra gera spaug úr þessu, aðrir skoða það að eins “bjálfaskap og hugleysi”. Ekki er þessu þó þannig varið í heildinni af tilfellum. Menn þjást af þessu, sem hlotið hafa heiðurs- merki fyrir frammistöðu sína, her- foringjar og fyrirliðar, og er mörg- um þeirra engu að síður umhugað um að komast sem fyrst í skot- grafirnar aftur, en þeim, sem svo lánsamir eru að hafa sloppið við þetta. Auðvitað er þetta að eins "í taugunum’, en birtist oft svo skyndiiega í verstu mynd sinni að það verður alveg óviðráðanlegt. Hefir mér ætíð virst þetta meira og rninna ægilegt og hefir það oft ó- lýsanlega vond áhrif á alt tauga- kerfi mannanna. Einhver versta mynd þess er sú, að sjúklingurinn missir urn stund- ar sakir sjón og mál, og líkami hans verður jafnvel í sumum til- fellum alveg máttlaus. Er aigeng- ara að brezkir hermenn fái þetta, en canadiskir hermenn, og hefir það því auðsjáanlcga misnnunandi áhrif á menn, eftir því hvernig sál- arbyggingu þeirra er varið. Ein- um canadiskum hennanni kyntist eg, sem f fyrstu var máttlaus frá toppi til táar, að mér var sagt. Er eg sá hann, hafði hann fengið lífs- mátt aftur f öllum lfkainanum □ema fótunum, og var hann glaður nægiiegt athygli, utan læknar fái að gefa sig að þvf eingöngu og hafi engu öðru að sinna. Þar sem að eins er um skjálfta að gera, er lækningar aðferðin aðal- lega fólgin í því að heili sjúklings- ins fái að hvílast; en líkamlega hiejdingu fái maðurinn þó nóga til að halda andans afli sínu vakandi, án þess líkaini eða sál þreytist. Þessi aðferð er líka við- höfð í ölium tilfellum undantekn- ingarlaust, er mönnunum er fyrir alvöru tekið að batna. Tilraunir í þessa átt voru fyrst gerðar í sjúkrahúsi, sem umkringt var af stórum blómgarði. Voru sjúkling- arnir látnir vinna í garðinum, þeim gefnir vissir biettir til þess að hugsa um og rækta. Sökum þess hvað vel þetta hepnaðist voru sjúkrahæli af þessu tagi stofnsett í Buxton. Verður vinna þessi að eiga sér stað f kyrlátum stað, langt frá allri umferð og skarkala. Aflleysið er læknað á sama hátt Kemur það (ram f ýmsum og margvfslegum myndum. Þessi læknis aðferð er aðallega fólgin í því að gera sjúklinginn hissa og •<j koma honum á $-vart á einhvern máta. Hugsanir þeirra manna, sem mist hafa sjónina, málið, eða afi líkama síns, verða að dragast frá þeim sjálfum. Afturbatinn á sér stundum stað á skringilegan hátt. Máilaus maður þrýstir logandi endanum á vindlingi upp í sig og bölvar! Vinur hans reynir að hrekkja hann f spilum — og hlýt ur í staðinn dynjandi skammi mállausa mannsins. LJann dettur stundum, sá mállausi, f ána — og kallar þá á hjáip. Einn mállausan mann dreymdi eitt sinn að hann væri fastur f vínietum Þjóðverja — og hrópaði upp yfir sig af ótta. Sjónleysið er erfiðast viðfangs, því þá er helzta skilningarvit mannsins fjörvana, sem afar erfitt er að endurvekja ineð utanað kom andi áhrifum. Eins og málleysið má þó oft lækna það á endanum Aflleysið gleymir sér sjálfkrafa, Einn maður, sem máttlaus var eft- ir áhrif sprengikúlnanna, stökk eitt sinn upp úr sjúkra-stól sín um, út í Thames fljótið, til að bjarga druknandi stúlku. Leikari í einu sjúkrahúsinu skaut af skammbyssu — og einn hjálpar- laus mállaus maður stökk á fætur! Sökum þckkingar á þessum að- ferðum, hefir í seinni tfð fengið viðgang f sjúkrahúsunum önnur læknisaðferð, sem hingað til hef- ir ekki verið viðurkend af læknis- fræðinni — dáleiðsla. Hefir þetta víðast hvar reynst all-vel. Læknir- inn dáleiðir sjúka manninn, at yrðir hann, oft án minstu misk- unnar, unz hann hefir gert hann ofsa-reiðan — fær sjúklingurinn þá stundum ekki orða bundist, og lætur skoðun sína í ljósi á læknin um í fáum velvöldum orðum! Hefir þetta farið þannig í ákaflega mörgum tilfellum. Einnig kemur læknirinn stundum að rúmi afl- lausa mannsins og býður honum með byrstum orðum að standa á fætur. Af eintómri undrun og ótta kemur oft fyrfr að ejúkllngxirlnn hlýðir Eða læknirinn sezt á rúm einhvers sofandi manns, som máiið hefir mist, og fer að tala við hann Sjúklingurinn vaknar þá oft og svarar, eins og í ógáti! Einu sinni gerði ein hjúkrunarkonan sjúkl- ing einn svo reiðan, með því að á- telja hann fyrir ókurteisi — að hann tók að ausa yfir hana skoð- un sinni á henni, og hafði þó ekki getað talað orð í margar vikur. f öðru tilfelli fékk maður málið við óróleika geðsmunanna. Sjúkra- kona fór með hann inn til rakara og skildi þar við hann. Þegar rak- arinn var búinn með hann og tók að ganga eftir borguninni, fann vosalings sjúklingurinn að hannl hafði enga peninga meðferðis. Varð honum svo mikið um þetta, að hann. fékk málið aftur og tók i að lofa rakaranum upp á æru og trú sína að koma strax um hæl' með peningana! % ..........j Einnig geta vinir sjúklinganna j átt mikinn þátt í því að lækna þá. | Ástralíji hermaður var læknaður á þann hátt, að vinir hans skáru að honum óvörum á böndin, sem héldu uppi hengirúmi hans. Stökk hann þá upp og spurði hvaða djöflar í mannsmynd væru slíkt að aðhafast! — Eldspýtur eru tilbún- ar, sem springa með hávaða og gauragangi við andlit sjúklings- ins.. Bognir tftuprjónar eru settir í sæti hans. Illar fréttir eru hon- um bornar, sem æsa hann. Stund- um eru á hann sett handajárn og hann leikinn harðlega. Og fyr eða ,‘iíðar kemur f Ijós hjá honum eðlis- hvöt að verjast frekari árásum af þessu tagi — og sjúklingurinn læt- ur undam Hunda lífið, sem þeir sjónlausu, máttlausu og afl'Iausu, verða að þola — verður þcim til góðs. f vanalegum tilfellum. sérstak- lega þar sern áhrifin eftir sprengi'- kúlurnar koma fram f útlimum sjúklingsins, hefir nuddaðferðin oft góðar afleiðingar. Hið liæga og mjúka nudd hefir mýkjandi áhrif á þann sjúka og styrkjandi brrir taugarnar. En ef til vill hefir naenusóttin (spinal meningitis' slegið meet- um ótta yfir þjóðina o* hernatn*- ina af öllum sjúkdómum. RuII- sannað virðist að Canada her- mennirnir fluttu hana til B»g- lands í byrjun strlðsins, #n ht- breiðsla sýkinnar, eins langt og hún náði, getur þó ekki reiknaet til Canada hermannanna. Sýkin hefir gert vart við sig á Frakklandi í þeim stöðum þar sem engir Can- ada hermenn hafa komið. Dauðsföll hafa ekki orðið iwjág mörg af veikinni, og lækning við henni hefir nú verið fundln, gerir það að verkum, að nú skoð- ast sýkin ekki hættuleg. Hefi eg átt tal við marga Oanada her- menn, sein hafa algerlega læknast af henni, þó bátinn sé oft hægfara. Sé lækning við hendina i tfma, er hættan okki mikil —og þessa er vel gætt. Þrír eða fjórir enskir læknar hafa getfið sig að þessu eingöngu. Á einu tímabili striðsins oreök- uðu mfelingarnir meiri óróleika «g kvíða en nokkur veiki önnur. Tið höfum af þessu óljósar sögur, «» svo mikið vitum við, að heifar her- deildir voru í sóttkví.” >AÐ BORGAR SIG FYRIR YKKUR Þeir, sem æt!a sér að ganga á vcrzlunarskóla í vetur, geta sparað sér peninga, ef þeir finna ráðsmann Heimskringlu áSar en þeir semja um kensiu. Reyndur og áreiðanlegur skraddari fyrir unga og gamla lslendinga. H. GUNN & CO. NÝTÍSKU SKRADDARAR Öll nýjustu snið og nýjustu fataefni ávalt á reiðum höndum. 370 PORTAGE AVE. Fluttur frá Logan Ave. WINNIPEG, MAN. Phone: Main 7404 A. McKellar The Farmers’ Market 241 Main Street. WINNIPEG Bœndur, takið eftir! Eyrir óákveðin tfma borgum vér •ftirfylgjandi prim : Hænsi 14 cts. pundið, litfandl Ung hænsi, 18 ets. pundið, lifandi Svín, frá 80 til 150 pund á þýngd, lSeia. pundið Rabbits, fhéra) 30 til 60 cts. tylitina Ný egg, 45 cts. dúsínið. Húðir, 19 cts. pundið. Sendið til MacKcllar, og nefnið Hcimshiingiu. Sendið Heimskringlu til hermanna á Englandi og Frakklandi K0STAR AÐ EINS 75 CENTS I 6 MANUÐI eSa $1.50 I 12 MANUÐI. Þeir, sem vildu gleðja vini sína eða vandamenn í skot- gröfunum á Frakklandi, eða í herbúðunum á Englandi, með því að senda þeim Heimskringlu í hverri viku, ættu að nota sér þetta kostaboð, sem að eins stendur um stutt- an tíma. Með því að slá einum fjórða af vanalegu verði blaðsins, vill Heimskringla hjálpa til að bera kostnaðinn. Sendið oss nöfnin og skildingana, og skrifið vandlega utanáskrift þess, sem blaðið á að fá. THE VIKING PRESS, LIMITED. P.O. Box 3171. 729 Sherbrooke St., Winnipeg

x

Heimskringla

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Heimskringla
https://timarit.is/publication/129

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.