Heimskringla - 25.01.1917, Blaðsíða 4

BLS. 4
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 25. JANÚAR, 191?
HEIMSKHINGLA
< Stofnufl lHHfl)
Kemur út á hverjum Fimtudegl.
trtgefendur og eigcndur:
THE VIKING PHESS, LTD.
Vert5 blat5sin-R í Canada og#Bandaríkjun-
um $2.00 um árit5 (fyrirfram borgat5). Sent
til Islands $2.00 (f^yrirfram borgað).
Allar' borganir sendist rát5smannl blatJ-
■ins. Póst eba banka ávísanir stýlist til The
Viking Pres*?,4 Ltd.
M. J. SKAPTASON, Ritstjóri
S. D. B STEPHANSON, rát5smat5ur.
Skrifstofa:
72» SHEIIBROOKE STIIEET., WINNIPBG.
P.O. Box Tal.Híml Garry 4110
HEIMSKRINGLA er kærkominr.
gestur íslenzku hermönnun-
nm. Vér sendum hana tii vina yð-
ar hvar sem er í Evrópu, á hverri
viku, fyrir að eins 75c í 6 mánuði
eÖa $1.50 í 12 mánuði
Box 3171. THE VIKING PRESS Ltd
Dixon og Rigg.
Vér höfum sýnt, hvað fram fór á Brand-
on fundinum Grain Growers-manna þegar
Dixon þingmaður kom þar fram á ræðupail,
og fjöldi manna vildi ekki láta hann fá að
flytja ræðuna. En það stafaði af framkomu
hans á Manitoba þingi, er kom í fimtudags-
blöðunum hér í Winnipeg og lét hann þar
skýrt í ljósi skoðun sína og sannfæringu.
En hún er í flestu þveröfug við skoðanrr-
allra manna hér, sem elska landið og frelsið
og mannréttmdm og mennmgu þessa og
stjórnarfyrirkomulag það er vér búum undir.
Hann neitaði að Bretar væru að berjast
fyrir mannréttindum, fyrir frelsi hinna smærri
þjóða, stríðið væri alt að kenna stóreigna-
mönnum, jörlum og blaðamönnum. Það
væri alt saman “graft”. Hann jafnaði öll-
um alþýðumönnum saman, kvað enga betri
en aðra. — Fór hann þá stundum aftur í
tímann og talaði um hluti sem fyrir löngu
eru skeðir og ekki komu málinu við. Um
réttlæti við Frakka og Belga eða Serba eða
Rúmena, Pólverja eða Galizíumenn talaði
hann ekki. Ekki um morðin á sjó og landi,
ekki um eiðrof og svívirðingar, eða rán
landanna. Það var sem ræðan væri bygð
á því hinu þýzka hellubjargi að þeir væru
eitthvert æðra mannkyn, sem ætti að drotna
yfir heiminum og mættu gjöra hvað sem
þeir vildu.
Þessari hinni sömu stefnu hélt þingmað-
ur Winnipegbúa fram, Mr. Riggs. Og þeg-
ar tveir fulltrúar alþýðu koma þanmg fram
á hinum merkasta mannfundi fylkisbúa þing-
inu, þá er ekki að undra þó að vinir þeirra
og fylgjendur leiðisl að meira eður minna
leyti til að halda fram skoðun þeirra.
Nú er það eitt víst að Mr. Dixon eða
Rigg tala ekki fyrir liberalflokkinn, því að
það mun allur fjöldi liberala vera á móti
þeim. Grain Growers-fundurinn sýndi það.
Liberalþingmenn á Manitobaþingi töluðu
harðlega á móti honum. Stjórnarformaður
Norris var búinn að láta í Ijósi skoðanir al-
veg gagnstæðar þessum. Hon. Thos. H.
Johnson ráðgjafi opinberra verka hefir hvað
eftir annað flutt ræður alveg gagnstæðar
þessu. Vér þekkjum fjölda merkra manna
af liberalflokki, sem eru heilir á móti þessu
og að nokkrum manni skuii líðast að halda
þessu fram.
En hvernig í ósköpunum stendur þá á
því, að þingmenn á Manitobaþingi skuli vera
að setja þá Dixon og Rigg í nefndir? Trúa
þeim fyrir málum sem varða alla fylkisbúa?
Er það alt ein kómedia þetta stríð? eru
m.na að láta drepa sig upp á grín? Eru
þe r sem á þingi sitja að gjöra “grín’ að
ir.álefnunum sem bræður og synir þeirra eru
að deyja fyrir? Að fólkinu öllu, ekki ein-
ungis á Englandi, Frakklandi, Rússlandi,
heidur tinnig öllum kjósendum sínum, fylk-
isbúunum í Mamtoba? Setja menn í nefndir
sem fjöldi mam\a hrópar að ekki skuli lausir
ganga.
Nú þarf tkki að bera því við að þetta
séu einstakir menn aðems, sem að þessu
finna. Það sést á því að hver þingníaður
eftir annan hefir ráðist á Dixon í þinginu,
sumir voru svo heitir að þyí er blöðin segja,
áð þe:r vildu svara honum með hnefunum.
Mr. A. J. Lobb (Rockwood) vildi selja hann
hervaldinu í hendur. Margir aðrir létu
óánægju sína í Ijósi. Mr. Prefontaine kvaðst
álíta Dixon agent eða með íslenzkum orðum
flugumann Vilhjálms keisara, og vildi skjóta
því til þingsins, hvort hann hefði ekki rofið
eið sinn sem þingmaður. En Captain Wilton
I'beral-þingmaður flutti tölu alllanga og tók
fyrir punkta þá, sem Dixon hafði haldið
fram og tætti þá í sundur einn og einn og
sýndi að þeir væru algjörlega rangir eða þá
miðaðir við alt aðra tíma og annað ástand.
I. i; ’ •;
Ef að Vilhjálmur hefði sigrað, hefði Dixon
nú eða skjótlega orðið að læra þýzka her-
gangmn “Goose-step” gæsaganginn og ganga
hann eftir hljóðfalli þýzka hersöngsins: “Die
Wacht am Rhein”. Var samhygð þing-
manna mikil með Vilton er hann talaði, köil
og lófaklapp, er sýndi að þingheópur var
honum samhuga. - ~ v v *
Þá eru "War Veterans” búnir að semja 03
senda út áskoramr til Mr. Borden sambands-
stjórnar formanns og Mr. Norris fylkisstjórn-
ar formanns, _um það að rcka Dixon frá
•þingmensku, og sé það á móti lögum, að
semja þá ný Jög, er gjöri útrekstur hans
g.ldandi. Þá eru einnig marg'r borgarar,
sem hafa sama óþokka á Riggs, en \ilja
ekki fara svo langt, og safna áskriftum ti!
Dixon, að hann skuli nú sjálfur fylgja kenn-
ingu þeirri, sem hann svo oft og lengi hefir
prédikað mönnum, er hann hefir boðað
þeim “Initiative, referendum og recall” eða
að skjóta málum til atkvæða aiþýðu. Vilja
þeir að hann sggi af sér og reyni aftur að ná
kosningu í kjördæmi sínu, svo það sjáist
hvort menn séu honum samþykkir eða ekki.
Auk . þess bar hermanna félagið War
Veterans sakir á Trades and Labor Council
og Mr. Puttee þingmann verkamanna.
En þó að öll þessi hríð hafi staðið yfir í
Winnipeg, þó að þingmenn hafi opinberlega
afneitað Dixon og séu andvígir Riggs, sem
tyggur sömu tóbakstöluna, þá er samt verið
að setja menn þessa í nefndir. Viðurkenna
þá með því að fela þeim mál alþýðu. Vér
skiljum það ekki, og er þetta þó ekkert
flokksmál, og liberalar skilja það ekki. Og
vér getum hvergi fundið, tilgang hjá stjórn-
inni eða þeim, sem þingmálum stýra, að
gjöra það á móti vilja alþýðu, vilja sjálfra
kjósenda þessara manna, þeirra eigin flokks-
manna, að heiðra þá á einn eður annan hátt.
Já, hvað veldur?
Dominion þingið sett.
Það skeði hinn 19. jan. í Ottawa og hófst
athöfn sú kl. 3 e. h. og fór fram hátíðlega
sem vandi er til.
Hans hátign hertoginn af Devonshire,
fulltrúi konungs setti þingið með ræðu og
bauð alla velkomna:
Lýsti hann yfir virðing þeirri sem sér
væri sýnd að vera gjörður landstjóri Can-
adaríkis, sem nú tæki svo ljómandi þátt í
vörn og viðhaldi Bretlands og allra hinna
frjálsu stofnana sem þvi væru samfara, en
berðist með bræðrum sínum móti kúgun og
ófrelsi, sem vofði yfir öllum heimi.
Kvað hann menn nú ganga svo rösklega
að verki með allan útbúnað til stríðs og
framlög í vistum, vopnum og mönnum að
tíminn hlyti nú að styttast til þess, að þeir
fengju fullan sigur.
400,000 hermenn hefði Canada lagt til,
og þeir væru svo góðir til sóknar og varnar,
hugrekki, hreysti og þolgæði þeirra væri svo
óbilandi, snarræði og ráðkænska þeirra væri
svo framúrskarandi að því væri við brugðið
um allan hinn mikla her Breta og Frakka á
vígvöllunum, og hvenær sem þeir hafi óvin-
um mætt, þá hefir þetta í Ijós komið.
Hann kvaðst með ráðanautum sínum
hafa gjört ráðstafanir til fyllri og frekari
“National Service” með því að láta skrásetja
alla verkfæra menn, og auka stórum verk-
smiðjur og vopnasmíði í Canada.
Hann kvað Bretastjórn nú bjóða öllum
ráðgjöfum útríkjanna eður stjórnarformönn-
um til fundar með hermálaráði Breta, til að
ráða með þeim gjörðum öllum í stríði þessu
og málum þeim sem út af því leiða, einnig
friðarsamningum.
Þingtími Dominionþingsins væri á enda
í októbermánuði þ. á. og samkvæmt gilík
andi lögum ættu þá nýjar kosningar fram að
fara. En ráðgjafar sínir héldu því fram, að
það væri vilji fólksins og nanðsyn lands og
þjóðar að bezt og jafnvel óumflýjanlega nauð
synlegt væri að forðast allan flokkadrátt og
æsing, sem æfinlega fylgdi kosningum, svo
að menn gætu snúið sér að þessu eina mest-
varðandi málefni, málefninu upp á líf og
dauða — að vinna sigur í stríðinu. En til
þess þyrfti að semja sérstakt Iagafrumvarp,
er alríkisstjórnin yrði að samþykkja. Kvað
hann þingsályktun myndi verða framlögð
um mál þetta, er þingmenn þyrftu að ræða
og samþykkja.
Benti hann svo á að fram myndu lagðir
reikningar fyrir síðastliðið ár og áætlanir
fyrir útgjöld og tekjur á komandi ári.
Að lokum snöri han nsér að þingmönn-
unum og mælti:
Heiðruðu senatorar! — heiðruðu þing-
menn!
Hm háleita ást til föðurlandsins, hið óbil-
andi hugrekki, hin óbifanlega staðfesta, sem
nú hefir gagntekið alla íbúa Bretaveldis til að
halda fram og verja vor mestu yelferðarmál,
hefir ekkert linast eða svignað enn 'sem
komið er. Og samhliða öllum öðrum pört-
um Bretaveldis er landslýður allur í Can-
adaveldi staðfastur og eindreginn á þeirri
skoðun að halda fram stríðinu til sigurs,
þessu stríði sem vér hofum lagt út í og lagt
svo miklð í söiurnar fyrir til að berjast fyrir
h num aáðstu hugsjónum mannkynsins og
menningu ffcimsins.
Gull-brúðkaup.
Þökk og heiður.
Mrs. Christiana Chisnell á Gimli, Man.
hefir skrifað oss að barnastúkan “Gimíi” nr.
7, I.O.G.T. hafi á nýjársdag selt kaffi ti3
hjálpar hungruðum börnum í Beigíu. Fyrir
kaffisöluna komu inn $15.00 fimtíu dalir
og sendu forstöðukonurnar það til ”Belgian
Relief Fund”.
Það er dásamlega fagurt af börnunum
þetta, það ber vott um svo gott hjartalag og
svo fagran hugsunarhátt, að vér sem eldri
erum getum og ættum að Iæra af þeim yngri.
Þau tekur í hjartað blessuð börnm, þegar
þau hugsa til Belgíubarnanna, klæðfárra,
hálfnaktra, hungraðra, undir oki, kúgun og
kvölum hinna grimmúðugu harðstjóra Þjóð-
verja, sem deyða feður barnanna og mæður,
ræna matvælum þeirra handa sjálfum sér, en
hirða ekki um börnin ungu fremur, en úlfar
væru.
Vér erum börnunum þakklátir, þau halda
uppi heiðri mannkynsins og mennigarinnar
og vér erum öllum þeim þakklátir hinum
eldri, sem hafa stutt þau, eða hvatt þau, eða
hjálpað þeim að framkvæma þetta.
Útboð auðsins
eða að kalla inn auðinn til ríkisþarfa.
Það lætur ákaflega vel í eyrum fyrir fá
tæka mannann, sem valla á málungi matar,
að heyra það og vita, að nú skuli verða
farið að kalla mn eða bjóða út auðinn
stríði þessu hinu mikla. Nú sé þó réttlætið
að byrja að lýsa yfir bygðir manna, þegar
hinn ríki verði að láta eigur sínar. Sonur
eða synir eru teknir frá fátækum foreldrum
til að berjast jafnt fyrir hmn ríka sem hinn
fátæka, aleiga hinna fátæku sé tekin til að
verja eignir hins ríka, segja sumir, og nú
eigi að fara að taka auðinn af peningabarón-
unum. Þetta virðist að minsta kosti við
fyrsta áilt vera álitlega sanngjarnt. En það
er oft hægra um að tala, en að framkvæm;
eitt eður annað verkið. Ef að taka ætti
eignir hinna ríku manan svona þegjandi að
minsta kosti, þá kæm ismátt og smátt að
því að eignir hinna fátæku yrðu teknar þeg-
ar hinar væru þrotnar, og svo verða menn
að hafa það hugfast, að þetta borgaralega
fyrirkomulag er bygt á því, að hver maður
sé frjáls að njóta eigna sinna, hvort sem
þær eru að erfðum komnar, eða hann hefir
aflað þeirar sjálfur á einn eður annan hátt,
Eða hvernig á að breyta löndunum, námun
um, skipunum í peninga með öðru móti en
að selja þetta ? En nú fylgdi þetta eignum
þessum, að hver mætti búast við að þær
væru teknar af sér, hvenær, sem væri. Hver
vildi þá bjoða, eða kaupa? Sjálfar eignirn
ar yrðu því að sitja kyrrar, halda áfram að
vera eign einstaklinganna. En það má kom
ast að þeim öðruvísi, með því að leggja skatt
á þær, og það má hafa skattinn svo háan
að hinir stórríku menn yrðu fegnir að skifta
þeim upp og selja þær í smápörtum, þeim
sem gætu notað þær til þess að hafa a
þeim lífsuppeldi sitt.
Conscription of Wealth, er eiginlega
komin a 1 Bretlandi. Það er þegar og fyrir
löngu farið að Ieggja skatt á inntektirnar,
af emni eður annari eign, af einu eður öðru
starfi. Það er nokkuð síðan að Bretar tóku
50 per cent og meira af öllum ágóða þeirra,
sem græddu fé á því, að búa til skotfæri,’
einmg helming eða meira af inntektum stór-
eignamanna.^ Þetta finst öllum rétt og tií-
hlýðilegt og víst allur fjöldinn vill fara svo
langt, að taka ágóðann allan, eða því nær,
byggjandi á þeirri siðferðishugmynd, að
menn eigi ekki að nota sér neyð föðurlands-
ins til þess, að fylla vasa sína peningum.
Það vilja náttúrlega allir fylla vasana, en
maður þarf að gjöra það heiðarlega, og
bezt að gjöra það í sveita síns andlitís”.
Það hefir aldinn og merkur fortíðarmaður
sagt “að maður ætri að neyta brauðs síns í
sveita síns andlitis , og vér erum honum
hjartanlega samdóma. Hinir eiga ekki mat
að fá, nema þeir vinni fyrir honum. En
auðurinn verður að gjalda, það er enginn
efi á því. En það verður með þessu eina
móti, að leggja skatt a hann. Þetta er verið
að gjöra, eða byrjað að gjöra og það mætti
máske dýfa árinni nokkuð dýpra niður.
Enda eru allar horfur til þess að það verði
gjöít,' á Englandi, að minsta kosti. —
SIGURÐUR NORDAL.
Sunnudaginn þann 10. dés. sfð-
astliðinn gerðu börn og. nokkrir
vinir og vandamenn beirfa lijón-
anna Mr. og Mrs. S. G. Nordal í
Geyshjf bygð beim óvænta heim-
sókn í tilefni af bví að bA var 50
ára brúðkaups afmæli beirra. Að-
komendur tóku strax að sér húis-
stjórn alla og buðu gullbrúfhjón-
unum og öllu heimilisfólki til sam-
sætis.
Gullbrúðhjónin voru svo leidd á
brúðarbekkinn í annað sinn og
var athöfnin byrjuð með þvl að
vsyngja sálminn: “Hvað gott og fag-
urt og indæit er’’ o.s.frv,
í>ví næst ávarpaði Mr. Benedikt
Freemannson frá Gimli, sem er hálf-
bróðir Mrs. Valgerðar Nordal, gull-
brúðhjónin og mæltist vel. — Þó
talaði Mr. S. Thordarson, og að
lokinni ræðu si-nni færði gullbrúð-
hjónunum að gjöf hundrað dollara
í gulli-
Mr- Nordal bakkaði gjöfina með
injög vel völdum orðum, bar sem
hann sagði að b»u hjónin virtu
gjöfina mikils. bá kæmust bau bó
enn meira við af bví vinarbeli. sem
stæði á bak við, og sem sýndi sig
í beím mörgu hlýju orðurn, sem
hefðu verið töluð til þeirra af þess
ari óvæntu heimsókn. Þetta væri
ein af hinum mörgu sólskinsstund
um á ævi þeirra. sem þeim mund
seint líða úr minni.
Þar næst töluðu Gísli Sigmunds
son* Sigvaldi Nordal, Jón Skúla.
son og Baldvin Halldórsson- Að
endingu var .sunginn sálmurinn
nr. 509. Síðan undu gestirnir sér
við veitingar og höfðu góða skemt
un fram eftir kveldinu-
Sigurður Guðmundsson Nordal
er fæddur og uppalinn á Vatna
hverfi í Húnavatnssýslu á íslandi
Kona hans er Valgerður Jónsdóttir
og ólst hún upp hjá séra Ólafi
sem þá var prestur á Hjaltabakka
í Ilúnavatnssýslu.
þau eru með hinum fyrstu inn-
flytjendum frá íslandi til Amer%u
og komu hingað árið 1874 og fóru
fyrst til borgarinanr Toronto í
Ontario, dvöldu þar skamt og fóru
til Kinmount. En þar voru þau
ekki lengi og fóru árið 1875 til nýja
Skotlands. Þar voru þau 8—9 ár,
mest í Lockport. En héldu þaðan
vestur hingað. þegar verulegar
bygðir fóru að myndast hér ,og
komu þau til Wininpeg um 1885
og dvöldu hér um á annað ár- Þá
fór hann þaðan til Nýja íslands
um veturinn 18£7 og nam land uin
veturinn eða vorið í Norðtungu,
og var það sama árið og vér kom
um hingað sem prestur um sum-
arið. Höfum vér þekt þau lijón
síðan nú í nærfelt 30 ár.
Böm þeirra hjóna eru 8 á iífi og
eru þessi: Jón Nordai, Jóhannes
Nordal. Guðmundur Nordal, dug-
andi menn og bændur góðir í Geys-
ir-bygð- Sigurður Nordal í Winni-
peg. Mrs.Sigríður Johnson í Tantai-
lon, -Mrs. Margrét Bárðarson að
Gcyisir. Mrs. B J- Sveinson, Fögru-
völlum, og Björg suður í Banda-
íkjum. vér vitum ekki hvar.
Fyrir tveimur árum eða svo
brugðti þau Sigurður og Valgerður
búi og fluttu til Eirlks Bárðamon-
ar, sem giftur er Margrétu dóttur
þeirra. og búa þau nokkru ofar
írieð fljótinu-
VALGERÐUR NORDAL.
Sigurður farinn að heilsu og efni
lJtil. En skógarloftið og vatnið
átti svo vel við hann. að hann
hrestist og lifnaði með hverri vik-
unni, og efnin. þau lágu í höndum
hans og fyrirhyggju og atorku og
sparsemi. Það voru ófúnar hend-
ur og ódeigur hugur hjá Sigurði,
sem svo mörgum öðrum nýlendu-
manni- Hann braust langan veg
í gegn um skóginn. upp eða vestur
af Breiðuvíkmni. sex mílur yfir fen
og foræði upp að Fljótinu. Þar
hjó hann sér rjóður á þurram stað
og bygði fyrsta bjáikahúsið sitt,
án þess að fárast eða vandræðatst
yfir. og þar var húni með honum
konan hans Valgerður. fríð og
röskieg, með bros á kinnum og
hlátur á vörum- Þarna komura vér
til þeirra og var "æfinlega tetkið
tveim höndum. og marga. marga
nóttina sátum vér þar sem í bróð-
urhúsum væri. Og brosin skinu
af andlitum þeirar og bjálkahúsin
glumdu af hlátri, og var þá rætt
um víða heima og geyma- Þar var
aldrei sorg hjá Sigurði þá.
Það fór saman þarna gestrisni
þeirar lijóna. dugnaður og fyrir-
hyggja. glaðiyndi og skemtiiegt
viðmót-' Og þarna uxu börnin
þeirra upp við þetta eftirdæmi
þeirra og er þvf ekki að furða þó að
þau hafi orðið að manni. ötulum
og góðum bændum og heiðurs-
verðum húsmæðrum og mæðrain.
Efnið var gott og eftirdæmið gott
og skógurinn og erfiðleikarnir
stæltu hverja taug. og loksins bar
iandið þeim blessun og ríkuiega
ávexti. En fáráðlingar margir, sein
um þetta dæma. hafa enga hina
ininstu hugmynd um hvað það
kostaði að draga gullið úr grund- ’
um og flóum-
En þarna, þar sem Sigurður
byg& fyrsta bjálkakofann. eru nú
byg"ngar mikiar, sem borg væri
að sjá tilsýndar eða höfðingjasetur
í fagurri, blómlegri sveit.
Vér sögðum að ]>ar hefði vcrið
örðugt stunduili — fyrst að höggva
niður skógrnn og svo komu flóðin
stundum, svo að fara varð á bát-
um yfir engjar og vegi og garða.
Vatnið flóði inn f húsin. gripirnir
héldu sig á fjóshaugnum, ef þeir
stóðu á háu landi- Þá ætluðu allir
að fara. og flýja bygðina. en allir
litu til Sigurðar. Hefði hann farið
hefði sveitiri eyðst. En Sigurður
liefir aldrei verið gefirin fyrir að
missa móðinn, þó að eitthvað hafi
fyrir komið. Hann sat. og svo sótu
ailir hinir. Honum eiga bændurn-
ir að jiakka það að þeir sitja nú á
cinhverju hinu bezta iandi, sem til
er í kring um WinnJpeg. iandi sera
á cnnþá glæsilegri framtíð fyrir
höndum.
Vér kveðjum ]>vf hjónin með vin-
aróskum. og endist þeim lífið og
heiisan. Þau sitja nú þarna roeð
börnin og barniabörnin í hvyrfing
í kringuni sig, heiðruð og virt af
sveitungum öilum. skyldum og ó-
skyldum. Megi hver dagurinn
verða þeim gieðirikur, sem þau
eiga eftir að vera hér. Þess óskar
icim gamall kunningi þeirra
lieggja.
Ritstj.
f nærfeit 30 ár höfum vér þekt
])au þjónin, og notið hinnar al-
kunnu gestrisni þeirra- Þegár þau
korou hingað tf) Nýja Islands var
KENNARA VANTAR
við Diana $. D. No. 1355 (Manitoba)
frá 1. febrúar næstk. fyrir fult skóia
ár oða 200 kensludaga. Umsækjandi
Verður að hafa 3rd Class Profession-
la Certificate eða meir, og hafa haft
æfingu sem kennari. Grein frá kaujri
því, sem óskað er eftir og scnd um-
sókn scm fyrst til undirritaðs.
Magnus Tait, See’y-Treas.,
Box 145, Antler, Sask.