Heimskringla - 19.04.1917, Blaðsíða 5

WINNIPEG, 19. APRIL 1917
II EIMSKRINGLA
BL8. 5.
liprnaðan'álfts brezka veldisins og
sæti þar hlið við hlið innfæddum
Englendingum og öðnum fuiltrú-
um frá nýlendunum.
Áður langt liði myndi Bainda-
ríkin dragast inn I styrjöld þessa.
Því hugsunarháttur og skilningur
á velferðarmálum mannanna og
hugsjónum væri sá sami þar og á
Bretlandi. Allir könnuðust við,
að England hefði gert afar-mikið
glappaskot á átjándu öld, þegar er
Bandaríkin gerðu uppreist. En
prófessorinn bað tilheyrendur sína
að minnast þass, að á þeim tímum
hefði rangsnúinn þýzkur konung-
ur ættaður frá Hannover, setið að
völdum.
Pegar herskip Bandaríkjanna á
höfunum og ihermenn Bandaríkj-
anna á iandi væri teknir að berj-
ast bandaþjóðunum við hlið væri
það sömu lýðveldiishugsjónirnar,
er rekið ihefði báðar þjóðirnar af
stað, því þær væru báðurn sam-
eiginlegar.
Banda])jóðirnar allar hafa geng-
ið f fóstbræðralag með sama mark-
mið fyrir augum. Sjálfsforæðis og
frelsis hugmyndir bandaþjóðanna
væri einn hluti fagnaðai'erindis
kristindómisin«. Sigur lýðvalds og
almenne frelsis í borgaralegum efn-
um væri sigur fagnaðarerindisins.
Bandaþjóðirnar eru nú ailar eitt
f Kristi Jesú, eitt f fórnarfúsleik,
eitt í ósérplægni, eitt 1 sársauka og
harmkvælum, eitt í kærleika til
hugsjónanna, — til þess saman
tengdar að gei'a þá hluti varan-
lega, sem nauðsynlegir eru, svo að
sjálfur kristindómurinn fái að
njóta sín, — frelsið og lýðvaldið^
Slíkar skýringar viturra manna
ó viðburðum þeim hinum stór-
markverðu, sem nú eru að gerast í
heiminum, hugsa eg að sé lesend-
um blaðanna þanfari og kærari, en
vanalegur vaðall um alt og ekkert.
5.
Tæringarhættan.
Fáir hlutir ætti að vera mönn-
um stærra áhyggjuefni en tæring- '
ar veikin. Það var tekið fram hér
í bænum alveg nýlega, að hér f
Manitoba fylki hefði árið sem leið,
1916, eigi færri en 500 inanns dáið
úr tæringu. Og það er flcira fólk,
en fallið hefir á vígvöllum Norður-
ólfu héðan frá Manitoba á isama
tíma.
Dr. Stewart Fraser, forseti heil-
brigði-nefndar fylkisins, talaði al-
veg nýlega um þetta fyrir tfélagi
því, er tekið hefir að sér það göf-
uga ætiunarverk að steinma stigu
fyrir tæringarsýkfnni. Hann sýndi
fram á, að myrkrið, þekkingarleys-
ið, fátæktin og óhreinlætið væri
duglegustu frömuðir hennar. Fyr-
ir hvert einstakt dauðsfall væri að
minsta kosti fimm berklasjúkir,
sem væri á lífi, og breiddu sótt-
kveikjuna út. Á tæringarhælinu
ætti að minsta kosti að vera 500
rúm til þeés að taká við 1»eitn, sem
veikir væri. En í stað þess væri
færri en 200. Á rneðan svo er á-
statt, væri allir þeir sjúklingar,
eem ekki eru einangraðir, þeim
90 a.f hverju hufndraði, er ósýktir
eru, sífeld yfirvofandi hætta.
Dr. Fraser tók fram, að það sé
hugarburður einn, að tæring sé
arfgeng í fjölskyldunum. En hús-
in sagði hann að oft væri eins
konar vermireitir berklanna. í
New York ríki sagði hann., að árið
sem leið hefði 2,500 manns dáið i>
berklaveiki. En um það fáist fóilk
ekki svo mikið. Það sé orðið þessu
vant. Aftur fárist allir um, hve
margir falli í stríðinu. Yegna van-
ans sé ®vo lítið gert til að hnekkja
þessum ófögnuði. Ný og óþekt
veiki kom þar upp — infantile
paralysis — móttleysi f börnum.
Úr þeirri veiki dó að eins þriðj-
ungur á við þá, sem úr toeringu
létust. En þá hafi auðæfin, vísind-
in og kunnáttan tekið saman
höndum til þess með einu geisi-
miklu voða-átaki að stemma stigu
fyrir veikinni og i-eka hana af
liöndum sér.
En um hitt var um sama leyti
ekkert sagt. Dagblöðu'num kom
ekki til hugar, að lýsa því með
risa-fyrirsögnum, að 2,500 hafi dáið
úr berklaveiki á einu ári, né held-
ur liinu, að fimm sinnum svona
margir sé sýktir berklaveiki, en
iátnir ganga út og inn með heil-
þtigð'um, eins og alls engin hætta
sé á ferðum.
Dekki'ng, áiwekni og samtök «é
vopnin, sem nota verði gegn þess-
i»m ægilega óvini. Menn verða að
afla sér þokkingar á því hvernig
liún gerir vart við sig og hvaða á-
stæður ]>að eru, sem ])essari livítu
vofu eru hentugastar. Þossa l>ekk-
ingu verður að breiða út á hverju
heimili og þrýsta ton í meðvitund
fólksins. I>að verður að hætta
þeim «ið, að halda sjúkdómunum
leyndum. Árveknin verður að taka
öldungis nýja rögg á sig, ekki éin-
ungis hér í fylkinu, heldur um alt
Kanada, til þess sóttkveikjan sé
ekki boriin út og alt gert ónýtt,
sem búið er að gera veikinni til
hindrunar. I>að ætti að setja
verndunarhæli á stofn, handa
þeim, sem einhver grunur léki á að
kynni að vera snortnir, þangað til
að unt væri að kveða upp um þá
endilegan úrskurð. Sköla ;etti að
stofna undir berum liimni, ]>ar
sem hægt væri að auðga auda föl-
leitu barnanna, án þess að leggja
líkams heilbrigði þeirra í sölur.
Ástæðurnar, sem berklaveikin
hefir við að styðjast, sagðí læknir-
inn að væri náskyldar öðrum ejúk-
dómsorsökum. Yæri þossum or-
'Sökurn vísað á bug, myndi dauðs-
föllum fækka. Hér í fylkinu hefði
424 börn yngri en tvoggja ára dáið
af afleiðingum sumarveikinnar, 700
dáið úr lungnabólgu, 72 úr misl-
ingum, sem ekki hefði verið ólitnir
hættulegir, 77 úr kighóstá, eem oft
hefði verið kallaður mildur. Yoða-
'sjúkdómar ei'ns og skarlatsveiki
hefði deytt eina 32 og taugaveikin
að eins 43, einungis vegna ])ess, að
alþýða mannia ihefði opin augu fyr-
ir þeim dauðans voða, sem af þeim
stæði, og í'eyndi með öllu móti að
varast.
Hví að hræðast
dauðann?
Frá alda öðli hefir manninum
verið eiginlegt að hugsa til dauð-
ans með þunglyndi og kvíða—*hins
náttúrlega dauða, sem kemur eins
og þjófur á nóttu. ()g það er eins
og maðurinn hafi verið að leitast
við að gera dauðann sem allra ægi-
legastan. Þessi ótti við dauðann
hefir vafið gröfina myrkri vonar-
leysisinis og gcrt hana að kolsvartri
gjá ihrygðarinnar. Efnishyggjan
hefir þannig læst sig utn «ál
mannsinis og gert honum örðugt
að trúa því, að til sé annað efninu
æðia, andlegt eðli, ódauðleiki eða
eilífð. Hræðslan við dauðann og
trúin á ódauðleikann geti ekki
verið samfara. Þessi hræðsla og
trúin á yfirburði andans yfir efn-
inu geta heldur ekki átt samleið.
l>að er fyllilega kominm tfmi til
þess, að inannkynið leiði anda
sinn inn á eitthvert æðra og bjart-
ara svið-og hætti að óttast dauð-
ann.
í tímaritinu Fortnightly Review
birtist nýlega grein, sem fjallar að-
allega um áhrif dauðams á inenn-
ina. Höfundur greinarinnar, C. E.
Lawrenee, hallast fastlega að þeirri
skoðuh, að hræðslan við dauðann
og hrygðin í huga fólksins, þegar
hann ber að, stafi hvoru tveggja af
vanþroskun. Tími sé því kominn
til ])eis« að skoða dauðann frá
bjartaii lilið.
Maður þeasi heldur þvf fram
meðal annai's, að hin algenga
hræðsla við dauðann orsakist að
miklu leyti af óljósum kvíða hins
fáfróða og óþroskaða manns. Þetta
sé óttinn við myrkrið, myrkfæln-
in ifrá bemskudögunum; l>etta sé
hræðsla mannsims við ]>að, að f
myrkrinu felist einhver ægileg
vofumynd, sem muni konva honum
á óvart og gríj)a hann. Sú trú, að
dauðinn sé eims og kveljandi varð-
hald f járnlæstri kistu er virkileg
f hugum margra manna. á ein-
um stað segir höfundur greinar-
innar:
“Það myndi fara langt f ])á átt
að uppræta þenma ófögnuð hjá
mannkyninu, ef menn yfirleitt
gerðu sér meðvitund fyrir þvf, að
dauðinn er í langflestum tilfellum
alveg kvalalaus. Af hvaða sjúk-
dómi, sem sjúklingurinn hefir
þjáðst, eða ihvað miklar kvalir, sem
hann befir tekið út í legunni ])á er
dauðastundim nærri æfinlega þján-
ingarlaus. l>æknar ættu að vera
þessu kunnugastir og ]>eir hafa
inargsinnis staðhæft, að engar
kvalir séu dauðanum samfara. Sá,
sem deyr, sígur vanalega eins ró-
Eh set Peninsa
i vasa vdar
MEÐ ÞVÍ AÐ SETJA TENNUR
I MUNN YÐAR
Þetta er það, sem eg virkiiega geri fyrir yður, ef þér komið til mín og
látið mig gera þau verk, sem nauðsynleg eru til þess að tönnur yðar
verði heilbrigðar og sterkar. — Eg skal lækna tann-kvilla þá, sem þjá
yður. Eg skal endurskapa tönnurnar, sem eru að eyðast eða alveg farnar.
Eg skal búa svo um tönnur yðar, að þær hætti að eyðast og detta burtu. Þá
getið þér haft yfir að ráða góðri heilsu, líkams þreki og starfsþoli.
Expression
Plates
Varanlegar Crowns og
Bridges
Heilt "set” af tönnum, búitS til
eftir uppfyndingu minni, sem
eg hefi sjálfur fullkomn&'ö,
sem gefur yöur í annað sinn
unglegan og eblilegan svlp á
andlitiö. Þessa "Expression
Plates” gefa ybur einnig full
not tanna ybar. Þœr líta út
eins og lifandi tönnur. Þær
eru hreinlegar og hvítar og
stærb þeirra og afstaöa elns
og á "lifandi” tönnum.
$15.00.
Þar sem plata er óþörf, kem-
ur mitt varanlega "Bridge-
work” aö góðura notum og
fyllir auða staöinn í tann-
garbinum; sama reglan sem
viöhöfö er í tilbúningum á
"Expression Plates” en undir
stööu atriöib í "Bridges” þess-
um, svo þetta hvorutveggja
gefur andlitinu alveg eölileg-
an svip. Bezta vöndun á verki
og efni — hreint gull brúkaö
til bak fyllingar og tönnin
verður hvit og hrein "lifandi
tönn.”
Porcelain og Gull
fyllingar
$7 Hver Tönn.
Alt erk mltt ftbyrgNt aíi vera vnmlnri.
Porcelain fyllingar mínar eru
svo vandaðar og gott verk, aT5
tönnur fylta~ þannig eru ó-
þekkjanlegar frá heilbrigbu
tönnunum og endast eins lengi
og tönnin.
Gull innfyllingar cru mótaíar
eftir tannholunni og svo inn-
límdar meb íementi, svo tönn-
in verbur %ins sterk og hún
nokkurntíma áflur var.
Hvaða tannlseknlngar,
nem þér þarfnlnt, atend-
nr hftn yfiur tll boba
hér.
Votlorii ok meðmæli 1
hundraðatali frft veral-
unarmönnum, Iögmönn-
nm ok prentum.
Aillr Mkoöaöir koMtnaÖarlaiiNt. — I*ér eruti mér ekkeit Mkulcl-
hundnlr ]iö rg hnfl areflfl yBiir rftBICRTKluK.r vlBvfkJandl ,Unn-
y»«r.. . KumlB eB« tllfaklB ft hvnSa tfma lifr vllJIB kiima, I
icritnum talnimnu.
Dr. Robinson
Birks Building, Winnipeg.
DENTAL SPECIALIST
SUMARMAL
I.
Kom! Vappaðu vor inn um gluggann,
og viljir þú heilsa’ upp á mig,
þá útrek eg óðara skuggann,
sem ertir og særir þig.
Því inni er eins mikil þörfin,
sem úti, að fagna þér,
svo víki, við vetrarins hvörfin,
sá vetur, sem þyngstur er.
1 görðunum leir-grá-onó-leitum,
hver líftóra frostmörkin ber.
Og eins er það úti í sveitum,
þar akrarmr bíða’ eftir þér.
Og vér, sem í Winnipeg erum,
hér vorsöng og náttúru fjær,
en hörkunnar heljarmörk berum
frá hársrótum ofan í tær—
Vér helzt þörfnumst hlákunnar árlangt,
—já, heilt ár af vori og sól,
því hafís og hrannfennið sárstrangt
margt húsið í borg þeirri fól.
En það verður eflaust sem áður,
hið unga vor kemur og fer
með hita og hátölu-gráður
------Þær hugsandi lesum vér!
II.
Eg efaði vorið—nú vor það eg sé,
sem vaknað er—held eg—til fulls,
og frelsi fætt.
Or jarðfestu valdhafans komst það á kné
þótt krept sé það handfjötrum gulls.
og kólgu klætt.
Nú zarinn úr valdborg sem vallari fer
í varðhald síns þrælkaða lýðs.
Hver einvalds ætt
til óhelgi og tjóns hefir unnið sér
í umfangi síðasta stríðs.
Með bót skal bætt,
sú val-dreyra fórn og vandraun öll,
sem vorið í helmyrkri fól,
Þá sú skal sætt;
að rifin til grunna sé harðstjórans höll
og hof-fólki slept út í sól.
Þ. Þ. Þ.
lega og kvalalaust í svefn dauðans
eins og hann seig margoít áður í
væran blund á lífsleið isinni. Að
eins örsjaldan eru augljósar kvalir
dauðanum samíara og oftast er
]>að ])á í ]>ví tilfelli, að sjálfsmorð
bafi verið framið og lífið burt slit-
ið með ofbeldi; en jafnvel '])á virð-
ast 'kvalir bessar frekar vera
sprottnar af andlegu æði, en lík-
amlegum þjéningum.
í flestum tilfellum virðist hin
deyjandi persóna engar kvalir taka
út, ekkert vera hranld eða kvíðandi
og er langt frá ]>ví, að húti' sjáist
örvænta hið minwta. Stundum er
lnin jatfnvel glöð í bragði, eins og
hún hlakki til tivíldarinnar og
verði umskiftunum fogin. Alt ]>etta
bendir til þoss, að hin algenga
hræðsla fölks við dauðann s'é f-
myndunarveiki og ekkert annað.
Eða ]>á hún er hin óljósa eðlishvöt
sem gerir vart við sig hjá dýrun-
um, og eðli manns'verunnar að
líkindum tekur í eifðir frá barn-
æskudögum tilveru hennar.”
Strfðð, segir greinarhöfundur-
inn, hefir fært dauðann i:n>n á æðra
syið og brugðið þar yfir hann
fegra ljósi. Það er enginn líkfylgd-
absvipur yíir nóinu, |iegar ungir
og hrau'stir menn bjóða sig fram
og ganga sjálfviljuglega í opimn
dauðann í þarfir lands og þjóðar.
Hvf skyldi þessu þá vena annan veg
farið, þegar strfðsmenn, menn og
konur, daglega lífsins ganga sfna ó-
'umflýjanlegu leið? Vér ættum, held-
ur höfundurinn áfmm, að leggja
niður greftrúnar-athafnir allar, eins
og þær nú gerast, og breyta greftr-
unarstöðunum í alt annað. ' Graf-
steinar og minniisvarðar, vaxblóm og
syrgjandi englamyndir og ótalmargt
annað,—alt Jietta er nú óðum að
tapa þeirri mikilsverðu þýðingu,
eem það áður hafði. í stað þessa
þurfum vér að eignast “blómgai’ða,
sem tileinkaðir «éu þeim látnu.”
Skoðun' ]>essa manns er sú, að
“blómgarður’’ sé fegursti minnis-
varðinn, eem liægt sé að reisa látn-
um ástvini.-----
Alt er breytingum háð í heimin-
um. Áður langt líður verður lík-
brensla orðin algeng hjá öllum sið-
aðri þjóðum heims. ihn lietta ber
flestum sainan, er þetta hafa nokk-
uð abhugað.
Við bann náttúrunnar komumst
vér næst ihimnaríki hér á jörðu.
Fagur blómgarður er því bezti
minniisvarðinn, sem við getuin reist
liðnum áetvinum, og á meðal blóm-
anna verður oes ljúfast að geyina
ösku þeirra.
(Að nokkru leyti þýtt.)
LOÐSKINN! HÚÐIR! ULL
Ef þér viljið hljóta fljótustu skil á andvirði
og hæsta verð fyrir lóðskinn, húðir, ull og
fl. sendió þetta til.
F R A N K M A S S / N Brandon, Man.
Dept H.
Skrifið eftir prísum og shipping tags.
D*' Vér borgum undantekningarlaust
Kiomi hæsta verð. Flutningabrúsar lagðir
J til fyrir heildsöluverð.
Sætur og Súr Fljót afgreiSsla, góS skil og kur-
V í teis framkoma er trygó meö því að
Jveyptur verzla vió
j r SÆTUR OG SUR
Dominion Creamery Company
ASHERN. MAN, OG BRANDON, MAN.
ÍSLANDS FRÉTTIR
(Eftir Lögréttu.)
14. febr. var tíðin hin bezta um alt
iand og aflabrögð góð hér Sunnan-
lands og eins Vestanlands.
Kaupgjald tréemiða hér í bænum
er ákveðið fi’á 15. þ.m. 80 aura um
klukkutímann við húsasmiði og
útivinnu, en 70 au. fyrir fasta vinnu-
á vinnustofum.
8. þ.m. var Jón prófessor Helgason
skipaður í biskupsembættið. Ráð-
gert er að Valdimar Briem vígslu-
biskup vfgi hann á næstkomandi
vori.
bAÐ BORGAR SIG FYRIR YKKUR
Þeir, sem ætla sér að ganga á verzlunarskéía í vetur,
geta sparað sér peninga, ef þeir finna ráÓsmann
Heimskringiu áður en þeir semja um kenslu.

Reyndur og áreiðanlegur skraddari fyrir unga og gamla
Islendinga.
H. GUNN & CO.
NÝTlSKU SKRADDARAR
öll nýjustu snið og nýjustu fataefni ávalt á reiðum höndum.
370 PORTAGE AVE. WINNIPEG, MAN.
Fluttur frá Logan Ave. Phone: Main 7404
Bújarðir til sölu
Vér ætlum að seija eftirfylgjaudi lönd í yðar nágrenni með
sérstaklega góðum söluskilmálum og búumst við að bændur
muni nota það tækifæri til að fá lönd fyrir syni sína;—engin
niðurborgun, aðeins skattar, 1917; afgangurinn borgist með
parti af uppskeru eða hvaða skilmálum sem þér helzt viljið:
N. E. 32—22—31
N. E. 28—22—32
S. E. 34—22—32
S. W. 36-22-32
N. W. 7-23-31
S. E. 2—23—32
N. E. 4—23—32
S. W. 4—23-32
ÖU fyrir vestan fyrsta Meridian.Frekari upplýsing&_ ^sáur O. S.
BREIDFJORD, P. O. Box 126
Churchbridge, Sask.
FIRST NATIONALINVESTMENT CO., Ltd.
P. O. BOX 597
WINNIFEG