Heimskringla - 14.06.1917, Side 2

2. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 14. JÚNÍ 1917
Keisaravaldið þýzka
Erindi flutt í TjaldbúSarkirkju á
sumardaginn fyrsta 19. ap. 1917
Eftir síra F. J. Bergmann.
(Framh.)
12.
Slesíu-stríðin.
Árið 1740 var örlagaþrungið ár
fyrir Norðurálfu. Karl keisari VI.
lézt 20. okt. 1740, án þess að láta
eftir sig nokkurn son. Keisari átti
að vera kosinn af sjö kjörfurstum.
En lengi hafði það tíðkast, að kon-
ungur Austurríkis skyldi vera
keisari. En er enginn var erfingi í
karllegg, þóttust ýmsir hafa gott
tækifæri til að gera tilkall til ríkis-
hluta, sem einhverjar deilur höfðu
verið um. María Theresía drotning
í Austurríki, tók við arfleifð föður
síns. Fyrir dauða sinn hafði samt
keisarinn leitast við að tryggja
erfðarétt dóttur sinnar sem bezt,
með því að fá nær því alla vald-
hafa Norðurálfu til að veita erfða-
skrá (Pragmatic Sanction) sinni
samþykki. öll erfðalönd keisarans
áttu samkvæmt erfðaskrá þessari
að ganga óskoruð til Maríu Ther-
esíu.
Hún var 23 ára gömul, þegar f.að-
ir hennar dó. Hún var gift stór-
hertoganum af Lotringen, Franz
Stefan; síðar varð liann stórher-
togi af Toskana. En nú var svo
um hnútana búið, að kona mátti
ekki bera keisara kórónu á Þýzka-
landi. Fyrir því var svo ráð fyrir
gjört, að Franz, maður Maríu Ther-
esíu, skyldi valinn til keisaía. Á
þann hátt skyldi keisaratignin
haldast í ættinni.
Enginn hafði veitt erfðaskrá
keisarans meira hikiaust samþykki
en Prússakonungur. Enda fekk
María Theresía, jafnskjótt og hún
var komin tii ríkis, hátíðlegar yfir-
lýsingar frá ýmsum konungum um
það, að þeir ætluðu í engu að víkja
frá því, er þeir hefði samþykt. En
frá engum konungi eða þjóðhöfð-
ingja bárust henni jafn-eindregin
loforð um falslausa vináttu og ör-
ugga liðveizlu og Prússakonungi,
Friðriki II. Eftir þeim yfirlýsing-
um að dæma, var ekki mikil ófrið-
arvon af hans hálfu.
En óðara tók Frðrik II. til kapp-
samlegra hervæðinga. Brátt varð
öllum heimi það augljóst, að hann
hafði meir en lítil stórræði í huga.
Hann ásetti sér nú að koma fram
með eldgamia kröfu, sem valdhaf-
arnir í Brandenburg höfðu þózt
eiga, til þriggja hertogadæma í
Slesíu, sem neitað hafði verið af
hálfu Austurríkis og Bæheims, en
t-------------
Athugið!
Allra
Síðasta
Tœkiíæri
aidrei verið frá henni fallið af
hálfu Hohenzollern - ættarinnar.
Nú virtist Friðriki II. heppilegur
tími til «ð koma fram með kröfu
þessa af nýju og fylgja henni fram
með ölium þeim herafla, er hann
átti yfir að ráða.
Tiltæki þetta hefir fengið harðan
dóm sögunnar nokkurn veginn
eindregið, fram á vora daga Utan
Prússlands fekk það engan stuðn-
ing um þetta leyti. 1 Endurminn-
ingum sínum, gefur Friðrik II.
heldur alls ekki í skyn, að á bak
við þetta hafi verið nokkur göfug-
ur tilgangur 1 huga hans. Hann
Játar hreinskilnislega og hispurs-
láust, að hann hafi í þetta ráðist
“til að afla sér frægðar og ríkinu
meiri valda.” Samt mun hann
hafa þózt sannfærður um, að kröf-
ur þessar hefði einhvern lagalegan
fót við að styðjast. Hann kannast
við, að faðir hans hefði viðurkent
erfðaskrá Austurríkis-keisara, sem
ákvað að öll erfðalönd Karls VI.
skyldi ganga að erfðum til dóttur
hans Maríu Theresíu. En Friðrik
II. hélt því fastlega fram, að erfða-
skráin gæti ekki náð til annarra
ianda en þeirra, sem með lögum og
rétti heyrðu undir Austurríki.
Hann sendi nú erindreka til
Vínarborgar með þau boð, að
hann skyldi veita Maríu Theresíu
lið gegn óvinum hennar svo fram-
arlega sem hún viðurkendi kröfur
hans til Slesíu réttmætar. María
Theresía hafði um leið og hún kom
til ríkis, nefnt sig drotningu Ung-
verjalands og Bæheims. Hún var
stór í lund eins og ættin og skoð-
aði þessar kröfur Friðriks II. að
eins ræningjakröfur; hún setti
þvert nei fyrir. En um leið brauzt
hann með 30,000 herliðs inn í Slesíu
í aprílmánuði 1741. Her Austurrík-
is tók þar á móti honum sem bezt
hann mátti og hélt konungur, að
hann hefði beðið ósigur fyrir ridd-
araliði Austurríkis f fyrstu orust-
unni, og reið brott með þann
skilning á úrslitum. Varð það til
þess, að sá orðrómur barst út um
hann, að hann brysti hugrekki.
En alt þetta var misskilningur.
Ósigurinn reyndist sigur — fyrsti
sigurinn, sem hann vann í hernaði
þessum, sigurinn við Mollwitz.
Friðrik mikli vann annan sigur
rúmum mánuði síðar í bardagan-
um við Chotusitz í Bæheimi 17.
maí 1742. Þá hafði hann lagt und-
ir sig alla víggirta staði í Slesíu.
Litlu síðar neyddist María Theresía
til að semja frið við hann, því þá
var hún í nauðum stödd og óvinir
hennar þrengdu iað henni á alla
vegu. Friðurinn 1 Breslau var sam-
inn 11. júní 1742; þá varð Austur-
ríki að afselja sér suður og norður
Slesíu alla leið til Oppa ásamt hér-
aðinu Glatz.
Næstu tvö ár keptist Friðrik
mikli við að víggirða þessi nýju
iönd sín og búast um sem bezt
hann mátti. Og um leið sýnir hann
afarmikinn dugnað og fram-
kvæmdarþrck í að ráða bót á öll-
um þeim skaða, sem lönd hans
höfðu beðið við stríðið. Árið 1744
lézt landshöfðinginn á Austur-
Frieslandi, án nokkurra erfingja,
og þá náði Friðrik mikli þar völd-
um.
Konungur gekk ekki gruflandi
að því, að María Theresía myndi
ekki með góðu geði láta hann sitja
með Slesíu. I viðureigninni við ó-
vini sína var henni farið að ganga
stórmikið betur en í fyrstu. Árið
1744 fór honum að standa geigur
all-mikill af sigurvinningum henn-
ar. Tók hann þá það til bragðs,
að gera gera heimullegan samning
við Frakklaind og lofaðist til að
styðja Karl VII. að málum og verja
erfðarétt hans til Bæjaraiands, til
þess að öðlast fulltingi hans.
Þá hóf Friðrik mikli annað Sles-
íu-stríðið með þvf að ráðast inn í
Bæheim í ágústmánuði 1744 og
taka borgina Prag með herskildi.
En þessi ofdrirfska hans varð hon-
um nærri því að fótakefli. Hann
lenti í háska með her sinn og varð
að draga sig til baka. Árið eftir
gekk honum heldur betur og vann
hann þá sigur á þrem stöðum. En
mest var um sigurinn vert, ^em
Leopold frá Dóssau vann fyrir hann
við Kesselsdorf á Saxlandi. Það
var úrslitasigur. Á jóladag, 25.
des. 1745, var friðurinn í Dresden
saminn og með þeim friði hafði
Friðrik mikli í annað skifci trygt
sér eignarréttinn til Slesíu.
13.
Konungurinn helzti þjónn ríkisins.
Friðrik II. var nú að eins þrjátíu
og þriggja ára að aldri. Hafði
hann nú hafist til mikillar tignar
og veldis í Norðurálfu. Héðan af
bar hann ægishjálm yfir öllum
valdhöfuin með samtímismönnum
sínum. Hann var einvaldur í orðs-
ins fylstu merkingu. Ráðgjaía
hafði liann / að nafni til eins og
faðir hans. En þeir voru Skrif-
stofuþjónar að eins, og ætlunar-
verk þeirra í því fólgið, að frarn-
kvæma vilja hans. Samt sem áður
•lét hann það ekki heita svo. Hann
gleymdi ekki kenningu þeirri uin
valdhafann, sem hann hafði sjálf-
ur haldið fram, áður hann gerðist
konungur. Hann kvaðst skoða sig
helzta þjón ríkisins, og er sú setn-
ing hans fræg orðin, þó ekki vilji
keisarinn þýzki, sem nú situr að
völdum, halda henni mikið á lofti.
Næstu ellefu árin sýndi Friðrik
mikli, að hann vildi lifa samkvæmt
kenningu þessari. Enda mun hún
hafa verið sannfæring hans og
æskuhugsjón. Alls konar mál voru
fyrir hann lögð, merk og ómerk.
Oft er honum til foráttu fundið,
hve mjög hann hafi gefið sig við
smámunum. En honum var vork-
unn. Eins og ástatt var varð hann
að hafa mkinn her, sem í raun og
veru var miklu stærri, en ríkið
leyfði. Fyrir því var honum lífs-
nauðsyn að koma í veg fyrir allan
óþarfa tilkostnað.
Eitt af því, sem konungi var vel
gefið, var að dæma um menn. Sök-
um þess lét hánn sér hepnast svo
fyrrtaks vel að skipa trúum, hæf-
um og duglegum mönnum í em-
bætti. Þeir vissu allir, að auga
konungs hvíldi á embættisfærslu
þeirra og að hann þá og þegar gat
kaliað þá til «ð gera reikningsskap
ráðsmensku sinnar.
Á ríkisárum Friðriks Vilhjálms
föður hans, var vísindaskólinn fall-
inn f fyrirlitningu. En Friðrik
konungur hóf hann til nýs vegs og
virðingar, með því taíð blása í hann
nýju lífi. Alþýðumentun studdi
hann betur í löndum sínum, en
nokkur fyrirrennari hans. Hann
efidi akuryrkjuna af kappi og
studdi um leið fjárliagslega velmeg-
an ianda sinna og ríkis. Hann
stofnaði nýlendur og sendi þangað
innflytjendur. Hann lét gera hvert
mannvirkið á fætur öðru, svo sem
skipaskurði og umbætur á land-
búnaði. Hann lét þurka upp
Oderbruch-mýrarnar miklu og gera
þær að grösugum engjum, sagði
fyrir um trjáplöntun og rófnarækt.
Ekki var hann svo iangt á undan
sinni tíð, að hann iétti þeirri á-
nauð af bændastéttinni, sem á
iienni hvíidi, en gerði samt mikið
til að bæta kjör hennar. Alls kon-
ar iðnað iét hann sér takast að
fremja. Einkum efldi hann silki
vefnað að mikium mun.
Hernum ^leymdi hann samt
aldrei á friðartímum, en leit þar
seint og snemma eftir öllu, og
liegndi öllum þeim harðlega, sem
þar höfðu eitthvað vanrækt. Hann
lét nú auka herinn, svo hann varð
160,000 manns. Virki og herbúnað-
arskólar sá hann ávalt um, að væri
í bezta lagi, hve nær sem á þyrfti
að halda. Afleiðing alls þessa var
sú, að þjóðin fyltist metnaðar af
konungi sfnum, og leitaðist við á
öllum svæðum að sýna sama dugn-
að og hann í framkvæmdum.
Skáldin fluttu honum dýrleg lof-
kvæði, eins og t.d. Lessing, þegar
hann kom-til Berlínar árið 1749.
Halberstadhskáldið Gleim tók svo
djúpt í árinni í óðum sínum, að
hann talaði um konunglnn eins
og nokkurs konar hálfguð.
14.
Sjö ára stríðiö.
María Theresía hafði aldrei látið
þá von hverfa sér úr huga, að á
sínum tíma myndi hún ná aftur
Slesfu á vald sitt. Henni tókst að
fá nokkura af nágranna konung-
unum í bandalag með sér gegn
Friðriki mikla. Því þeir litu hann
öfundaraugum og óttuðust upp-
gang hans. Rússland og Saxland
létu ekki á sér standa. Frakkland
stakk gömlu hatri og óvild gegn
Austurríki svefnþorn og gekk í lið
með drotningunni gegn þessum
hættulega ofjarli. Þá fór Friðriki
konungi ekki að lítast á blikuna.
Sneri hann sér þá til Englands
og leitaði þar bandalags; þurfti
það á liðveizlu Prússa að halda
gegn Frökkum. Samningar milli
Prússa og Breta voru gerðir í janú-
ar 1756 og kom báðum þjóðum að
góðu haldi. Á dögum Pitt-stjórn-
arinnar varð bandalag þetta hvað
sterkast. Friðriki konungi komu
njósnir um árás, sem ráðgerð væri
gegn honum af hálfu óvina hans.
Fekk hann þá vitneskju fyrir svik
skrifstofuþjóns eins í utanríkis-
deild saxnesku stjórnarinnar.
Hugsaði hann þá með sér, að hann
skyldi ekki bíða boðanna, enda
vissi hann að mikið var undir því
komið, að verða fyrri til.
Fyrir þvf réðst hann inn yfir
landamæri Saxlands 2). ágúst 1756,
umkringdi saxneska herinn milli
Pirna og Königstein. Hann vann
sigur yfir her Austurríkismanna
hjá Lobositz, og að því loknu lét
hann saxneska herinn gefast upp.
Á þann hátt hófst Sjö ára stríðið.
Sairíhcrjar Friðriks konugs í því
stríði voru: England, Brúnsvík og
Hessen-Kassel. En á móti honum
voru Austurrfki, Frakkland, Rúss-
land, Saxland og Svíþjóð. Mátti
þá svo að orði komast, að alt meg-
inland Norðurálfu hefði gripið til
vopna og ætti í höggi við smáríki
eitt, sem fyrir fáeinum árum hafði
verið álitið svo ómerkilegt, að eigi
þyrfti að taka til greina. En nú
bar svo við, að leiðtogi smáríkis
þessa var hinn ágætasti hershöfð-
ingi. Blés hann öðrum í brjóst því
óbilandi hugrekki, er hann sjálfur
átti, og kendi þegnum sínum eigi
síður en fyrinonnarar hans, Jiolin-
mæði, þrautse’gju og hinn bezta
aga.
/ \
Árið 1857 vann hann sigur yfir
Austurrfkismönnum við Prag. En
varð að lúta í lægra haldi fyrir
Jreim í bardaganum við Kollin,
sem er bær í Bæheimi, Við Elfi. Viair
þá friðarsamningur ger í Kloster-
Zeven af hertoganum af Cumber-
land, er stýrði bandamannaliði
Friðriks á vestur-Þýzkalaridi, og
brast vit til að Jjekkjast l)>au ráð,
er Friðrik mikli hafði gefið honum.
Barðist hann við Frakka og beið
ósigur. Og var konungur J)á í
hættu all-mikilli af Jjeirra hálfu.
í nóvembermánuði ]>að ár (1757)
var litið svo á í Norðurálfu, að
veldi Friðriks mikla væri brotið á
bak aftur. En J>á tókst lionum að
reka Frakka af höndum sér með
ágætum sigri, sem hann vann hjá
Kossbach. Og hér um bil mánuði
síðar vann hann enn glæsilegri
sigur yfir Austurrfkismönnum hjá
Leuthen, þar sem liann rak ])á út
úr Slesíu. Frakkar áttu nú fult í
fangi við Ferdínand frá Brúnsvfk.
Árið 1558 bar liann liærra hlut yf-
ir Rússum í bardaganum við Zorn-
dorf. Og liótt lfainn aftur biði ó-
sigur í bardaganum við Hoch-
kirche fyrir handvömin, sem eigi
komu oft fyrir, kom hann í veg
fyrir, að Austurríkismenn gæti
fært sér þann sigur í nyt. Við árs-
lokin var Slesía, sem einlægt var
verið úm að berjast, enn þá í liönd-
um hans.
Bardaginn við Kunersdorf var
háður 12. ágúst 1759 og varð hon-
um til meira tjóns en nokkur bar-
dagi annar í allri styrjöldinni.
Bæði Rússar og Austurríkismenn
voru þar á móti honum. Þar var
her hans gjörsamlega lamaður.
“Alt er farið forgörðum nema nema
konungurinn og fjölskyld^ hans”,
ritar hann ráðgjafa sínum Frieaen-
stein. “Afleiðingarnar af bardaga
þessum verða verri en bardaginn
sjálfur. Eg fæ ekki lifað eyðing
ættjarðar minnar. Vertu sæll að
eilffu.”
En brátt náði konungurinn sér
eftir örvæntinguna, og árið eftir,
1760, vann hann tvisvar sigur og
var hvorutveggi sigurjnn mikils-
verður. Það var við Liegnitz og
Torgau. Samt sem áður var frem-
ur vörn en sókn af hans hálfu. En
rás viðburðanna var. honum í vil.
Elísabet drotning á Rússlandi lézt
1762. Þá breyttist svo stefna Rússa
f stríðinu, að úr óvinum Friðriks
konungs gerðust þeir vinir hans,
um tíma að minsta kosti. Seint á
sama ári (29. okt.) vann hann síð-
asta sigur sinn yfir Austurríkis-
mönnum hjá .Freiberg. Norðurálf-
an var nú um þetta leyti dauðleið
orðin á ófriðinum og allar þjóðir
að þrotum komnar. Og endirinn
varð sá, að 15. feb. 1763 var friður
saminn í Húbertsborg á Saxlandi
milli Prússa annars vegar og Aust-
urríkismanna og Saxlendinga hins
vegar. Voru þá friðarsamningar
þeir, er áður höfðu gerðir verið í
Breslau (1742) og Dresden (1745)
Nútíðar Tannlækning
FYRIR MJÖG RÝMILEGA BORGUN
ÓLK svo þúsundum skiftir býr við sleema
heilsu og verSur aS fá læknishjálp viS og viS.
En mest af þessum lasleika stafar bara frá
sýktum tönnum. Dr. Charles Mayo, hinn frægi
læknir í Rochester, Minn., segir aS 75 prct. af
öllum kvillum líkamans stafi frá tönnum og munni.
Vanalega kemur fólk ekki til tannlækna fyr en þaS
þolir ekki viS fyrir tannpínu.—En rétti tíminn til aS sjá
tannlæknir er, þegar enginn verkur er í tönnunum. Ef
vér gætum komiS fólki til aS skilja þetta,—aS ef þaS léti
svo sem tvisvar á ári góSan tannlæknir skoSa og gjöra viS
tennur sínar—þá héldi þaS alt af góSri heilsu.—Þú hefir
skemda tönn, þaS festist matur í henni þegar þú borSar;
þessi matur rotnar, og viS næstu máltíS losnar þetta og
fer ofan í magann og eitrar líkama þinn. - MeS þessu
lagi verSur fólk veikt.
f tannlækningastofu vorri vinna aS eins þaulæfSir
læknar, útskrifaSir af beztu skólum Canada og Banda-
ríkjanna. Þeir vita hvS þarf aS gjöra og hvernig á aS
gjöra þaS, fljótt og sársaukalaust. Allr tannfyllingar,
tannsett og gulltennur eru búnar til á verkstofu minni, og
ekkert af slíku er sent út, án þess, í fyrsta lagi, aS sjúk-
lingurinn sé ánægSur,—og í öSru lagi, aS eg hafi per-
sónulega skoSaS verkiS. ÁnægSur viSskiftamaSur er
sú bezt auglýsing, sem nokkur getur haft—þetta er marg-
reynt, og mín skoSun frá byrjun.
Mínir prísar eru mikiS lægri en hjá öSrum, svo eg get
í mögum tilfellum sparaS ySur þaS sem nemur járn-
brautarfari og hótelskostnaSi.
Dr. J. A. M0RAN 2lst'
SASKATOON, SASK. Kvenmaður tekur á móti gestum
Dept. “E”
r
MANDEL-ETTE-
EINNAR MÍNCTU
:: MYNDAVÉL
Rertn Vfl Fyrlr Hyrjeixlur
TEKI R OG FULLGERIR MYXDIR A EIXXI MINCTU.
En«:in l*lnta. Eiucin Filma. I»arf ekki dimt heri>er«:I.
—Myndavélin, sérstök tegund af póstspjaldi og okkar 3
in 1 Developer er alt sem þú þarft. Myndir teknar nær
eöa fjær, stæröir 2% x3^ þuml. Vélin, meÖ útbúnaöi
fyrir 16 myndir, kostar $0.50 met5 póstgjaldi. Fullkom-
in lýsing á vélinni send ef óskaö er.
PEOPLE’S SPECIALT/ES CO.
P.O. Box 183« llept. 17 WINSÍIPEG
•N
J
staðfestir. Hélt Friðrik konungur
Slesíu allri og misti ekki hinn
allra ininsta skjka ríkis síns, hvorki
þess, er l^ann gerði tilkall til með
réttu eða röngu. Má það dæmi
heita einstakt f sögu mannkynsins.
Upp frá þessu var Prússland al-
ment viðurkent sem eitt stórveldið
á meginlandi Norðurálfu. Það reis
nú upp eins og sterkur keppinaut-
ur Austurríkis sem voldugast hafði
verið liingað til. En auðsætt var,
að einhvern tíma myndi lenda i
úrslita baráttu milli þessara Mið-
velda, um það, hvort þeirra bæri
ægishjálm yfir hinu. Friðrik mikli
varð nú áhrifamesti maðurinn á
stjórnmálasvæði Norðurálfu, því
.það var alónent viðurkent, að hann
væri mikilmenni#og að hann hefði
sýnt þetta og sannað með því að
vinna mikil afreksverk.
------O-------
LANDBONAÐUR
OG SVEITALÍF
Eftirspurn eykst á eggjum.
Landbúnaðardeild stjórniarinnar
í Ontario er nú að gera öflugar til-
raunir að efla framleiðsluna í fylk-
inu og með stórum auglýsingum í
blöðunum að leitast við að vekja
áhuga hjá bændum í þessa átt.
Sérstök áherzla er þó lögð á hæns-
naræktina. Markmiðið er að reyna
að efla hænsnarækt um helming
fyrir lok ársins 1917. Og ætti það
að verða tiltölulega auðvelt fyrir
Ontario fylki og jafnvel fyrir alt
Canada, að glæða áhuga hjá mönn-
um liænsnaræktinni viðvíkjandi
og hvetja þá til þess að efla þessa
framleiðslu að miklum mun frá því
sem nú er. Canada hefir öll skil-
yrði til þess að framleiða langt um
stærri byrgðir af eggjum, en þarfn-
ast til brúkunar heima fyrir, og
getur í þessu tilliti orðið jafnoki
allra annara ríkja veraldar. Að
eins lítill hluti möguleikanna í
þess(a átt hefir komið í ljós að
þessu. Yesturfylkin, með sínar
stóru birgðir af ókostbæru fóðri,
eru eðlilega æskilegasti partur
Canada fyrir hænsnaræktina. En
síðan árið 1915 og eftirspurn er-
lendis hófst á eggjum, hefir meiri
hluti útfluttra eggja komið
frá Ontario, Prince Ed. Island og
Nova Scotia. New Brunswick og
Quebec framleiða ekki nægilegar
eggjabirgðir til heima brúkunar.
Og öll ofannefnd fylki gætu í þessu
tilliti gert mikið betur en þau gera.
Framtíðin verður nú að leiða í ljós
hvað Ontario, Prince Ed. Island
eða Vesturfylkin geta gert í þá átt
að efla eggja framleiðsluna í land-
inu.
Eftir seinustu skýrslum að fara,
voru í öllu Canada um 29,000,000
hænur,—að eins lítið eitt fleiri, ef
sannleikann skal segja, en í Ioiva
ríki í Bandaríkjum einu. Ef til vill
eru þenna yfirstandandi tíma eitt-
hvað frá fjörutíu til fimtíu miljón
hænsn í Canada, því þeim hefir
töluvert fjölgað síðan seinasta
skýrsla var tekin. En til þess að
vér Canadamenn getum mætt eft-
irspurn í þessa átt, þurfum vér
samt að leggja miklu meiri rækt
við hænsnaræktina, en hingað til
hefir verið gert. Markmið Canada-
bænda ætti að vera 150 milj. hænsn
og hreint ekki minna, og þessu
ættu þeir að geta hrint í fram-
kvæmd á tveimur árum hér frá.
Hvernig á þetta að gerast? Er ó-
mögulegt að skapa í hugum bænda
þá vissu að slík framför sé í vænd-
um fyrir landið og hvetja þá til
ötulara starfs í þessa átt.
Búfénaðar (Live Stock) deildin
í Ottawa hefir ekki gleymt hænsna-
ræktinni í tilraunum sínum að
hvetja bændur landsins til meiri
framleiðslu. Á margvíslegan hátt
liefir hún viljað benda bændum á
hvað þýðingarmikið það sé að
vinna að framleiðsunni laf
öllum alhug. Sérstök áherzla hefir
í seinni tíð verið lögð á hænsna
ræktina og hefir það vonandi góð
áhrif strax þetta ár.
Hví að hafa hana?
Hvað eggja framleiðslu snertir,.
þá er haninn að eins nauðsynlegur
í hænsnahópnum á einum tíma
árs. Til þess að efla hænsnahóp-
inn og halda honum við, er nauð-
synlegt að afla sér unga og er þetta
vanalega gert á vorin. Þá og að
eins þá, er nærvera hanans nauð-
synleg. Á öðrum árstíðum ætti
engan hana að hafa, því reynslan '
hefir sýnt, að hænurnar eru þá bet-
ur af án hans. Ung hænsni þrosk-
ast og þrífast betur, ef hanarnir
eru aðskildir frá hænunum strax
og hægt er að gera greinarmun á
milli. Á það sama sér stað með
hanana; þeir vaxa þá bctur og
þrífast betur í alla staði. — Mörg-
um kann að virðast þetta smávægi-
legt atriði, en það er þó fyllilega
þess virði að takast til greina af
öllum, sem hænsnarækt stunda.
(Þýtt.)