Heimskringla - 01.11.1917, Page 1

"" ' ............................
Royal Optical Co.
Elztu Opticians i Winnipeg. Við
höfum regnst vinum þinum vel, —
geföu okkur lækifæri til aö regn-
ast þér vel. Stofnsett 1905.
W. R. Fowler, Opt
XXXII. ÁR.
WINNIPEG, MANITOBA, 1. NÓVEMBER 1917
NÚMER 6
Styrjöldin
Frakkar.
Frakkar brutust fraan á Aisnie
fvæðinu um miðja síðustu viku og
fengu unnið l>ar sinn stærsta sigur
í seinni tíð. Var J>etta fyrir norð-
au«tan Soissons og á sex niílna
3væ®'- Vauxaiilon til “Pargay
Filain”. Þrátt ifyrir regn og 6hag-
stætt veður sóttu Frakkar svo kná-
tag:a fram að ekkert fékk við þeim
ataðist. Tóku þeir mörg af ram-
fte rðustrj vfgjum jþjóðverja og þar
á meðal Malmaison herstöðinia, sem
aðallega ihefir varið Laon slétturn-
ar' Mörg önnur vígi tóku þeir
einnig og strax í fyrstu atrennuinni
tóku þeir þarna um 8,000 fanga
feikna birgðir af vopnum og
viistum. Er þessi sigur þeirra tal-
mn vera sá mesti, sem þeir hafa
unndð, síðan þeir hröktu til baka
nersveitir krónprinzins f sókn
Þjóðverja gegn -Verdun ío-rðum.
Hersveitir Frakka hafa aldrei bar-
með meira harðfengi en við
^’ta tækifæri né sýnt rneiri hug-
Prýði.
------o------
Sókn Bandamanna í Flanders.
Á föstudagsmorguninn í síðustu
yiku gerðu bandamenn eitt áhlaup-
m enn fyrir norðaustan Ypres í
Hölgíu. Tóku hersveitir Breta í á-
Plaupi þessu öll varnarvirki Þjóð-
Verja í suðurhluta Houtiholst skóg-
ar oig sömuieiðis fengu þær brotist
kögn um “pillu-kassa” varnargarð
^yinanna á svæðinu í grend við
oeleapelle. Aðal orustan var háð
a nærri tveggja mflna svæði og
®ottu Frakkar fram að norðan-
vfrðu en Bretar að sunnan. Mesti
Vlnningur þeirra síðarnefndu var í
Srend við Poeicapelle og gekk
*>e'm J'ó vel á öðrum stöðum. Mann-
fall var furðulega lítið í liði banda-
manna, en ekki iétu Þjóðverjar
nndan síga fyr en þeir sáu sér með
óWu ófært að halda þeasum stöðv-
Urn sökum þessarar kepni þeirra
Varð mannfallið Þjóðverja megin
mikið meira. Skömmu eftir þetta
'Sierðu svo Bretar annað áhlaup og
i þetta sfnn á svæðinu beggja meg-
'n við Ypres-Menin þjóðbrautina
meðfram Gheluvelt hæðinni og
fengu þejr h rakið Þjóðverjana
föluvert á lmssum stað. Alfar til-
raunir Þjóðverja að ná á sitt vald
aftur stöðum þeim, mis-hepnuðust
°k báru þeir ekki annað úr býtum
en enn mieira mannfall.
Síðan ofangreind áhlaup voru
ker hafa roarga orustur verið háðar
æÖi í Belgfu og á Frakklandi.
Frakkar tóku í einum slagnum
raeibank Jmrpið, Papegoed skóg-
ln'n °£ mörg víggirt bændabýli.
Hersveitir Belgfumanna sóttu
llain Jneð mestu hreysti nálægt Dix-
mude og tóku af Þjóðverjum Merc-
em skagann. Aðstoðuðu Frakkar
fyelgíumenn við þetta tækifæri og
j áhlaup þetta voru Þjóðverjar
'raktír á meir en mílu svæði.
A suimmidaginrt gerðu Þjóðverjar
a faup f grend við Verdun og
yUigu hrakið Frakka þar lítið eitt
f.. euium stað, en ekki leið þó á
°ngu áður Frakkar femgu náð stað
’yssum aftur og brotið Þjóðverja
ai sér.
Frá hersveitum Canada.
Herdeildir Oanadamanna tól
ugan þátt i síðustu sókn banc
utanna f Flanders. Varð þeir
Ufutskift1 að -Bollevue Spu
«>ö, sem var eitt af aðal vigju
Joðverja á þessu svæði. Féll vi
h j? f 'hendur Canadamanna efii
arðan bardaga. Marga aðra sta
n«u þeir einimig tekið og eftir vi
l>cssa hlutu Oanadamex
nr«s rnikið í herbúðum band
Iltanna fyrir rösklega framgöngu.
Hessi vsigur Oanadaliðsins hei
^ogulega þýðingu, því f þeasu
ania stað biðu fyrstu iherdeildir
ar frá Canada ósigur fyrir Þjóðve
fyrir tveimur og hálfu ári si
fy1’ .^fóÓverjar viðhöfðu gas
j a ®>nni og fengu þannig brc
j, J 8:egn og tekið St. Julie
6 u þeir þýzku þá vafalau
hjf11 st a,la leið til strandar,
ir ik . “Óþjökuðu Canada herdeil
Iee«6 varist þeim eins kn
^ær eei'öu. Mun hermön
f88* lands vera það mes
st»vlef,ni’ að vera hú búnlr að x
slnn >0S3uni á sitt vald í annt
Frá Rússum.
Engir stórviðburðir gerast nú á
hersvæðum Rússa. Virðist sem öll
herstjórn þeirra gangi nú mjög
treglega og her þeirra allur sé meir
og minna af sér genginn. Norðan-
vert á Rigasvæðinu hafia Þjóðverj-
ar verið að haldav undan, sem or-
sakast vafalaust af því, að þeir
hafa tekið ihersveitir margar það-
an til sókninnar gegn ítölum.
Um miðja síðustu viku ihöfðu þeir
hopað aftur á bak 15 mílur á svæði
þessu og á undanhaldinu brendu
þeir og eyðilögðu brýr ailar og
gerðu Rússum þannig tregt um
eftirför.
Engir telja þotta undanhald
Þjóðverja á Riga svæðinu mikinn
sigur fyrir Rússa og frekar ólfklegt
er að þetta verði til þess að blása
eldmóði í hina rússnesku þjóð.
Hermennirnir rússneisku sýna nú
engan hreystihug lengur og víga-
móður þeirra er nú með öllu horf-
inn, að því er virðist. Foringjarnir,
æðri og lægri, við rússneska herinn
eru því oft í vanda staddir eins og
nú er komið, því atundum ráða þeir
lítið við lið sitt. Á einum sbað
urðu þeir í síðustu viku að láta
skjóta heila hópa sinna eigin
manna, sem meituðu að hlýða.
Jafnframt því að fréttir bárust
um undanhald Þjóðverja við Riga,
komu þær fréttir, að Rússar væru
nú í undirbúningi að ýfirgefa hafn-
arborgina Kronstad, sem er helzta
sjóliðsstöð þeirra, og einnig Petro-
grad, höfuðborg Rússlands. En
af þessu hafa ekki borist ineinar
ljósar fréttir að svo komnu.
------o-------
Frá hersveitum Bandaríkja.
Hersveitir Bandarfkjanna eru nú
komnar f fremstu skotgrafir, en
ekki hafa enn borist ljósar fregnir
hvar á Frakklandi þetta sé. Þegar
þær stigu ofan í skotgrafirnar
heiisuðu Frakkar þeim með rnikl-
um fagnaðarlátmn. Síðan þær
skutu sínu fyrsta skoti liafa þær
látið s'kothríðina dynja á hergörð-
um óvinanna, en fótgönguliðið
hefir ekki áhlaup gert að svo
komnu. — Sarna dag og þessi frétt
berst er einnig sagt frá því, að ný-
lega hafi um 2,000 menn úr fót-
gönguliði Þjóðverja neitað að snú-
at til varnar gegn sókn banda-
manna í Flanders, og hafi þeir
grýtt foringja sfnia og látið öllum
illum látum. Voru imenn þessir taf-
arlaust dregnir fyrir herrétt og
margir þeirra iskotnir.
Sókn Austurríkismanna
og Þjóðverja gegn
Itölum.
Fyrra þriðjudag hófu Austurrík-
ismlenn og Þjóðverjar stórkostlega
sókn gegn ítölumi og stóð sókn
þessi yfir alla síðustu viku og fram
í byrjun þessarar viku, án þess
neitt væri á henni linað. En þá
fóru ítalir ögn að geta veitt við-
nám og þegar þetta er skrifað segja
fréttirnar, að ekki sé með öllu ó-
mögulegt að þeir muni geta stöðv-
að hið mikla áhlaup óvina sinna
og ef til vill brotið þá á bak aftur.
Sókn þessi var byrjuð norðan-
vert á Bainsizza hásléttunni og
áður langt leið voru ítalir alveg
ihraktir burt af hásléttu þessari og
töpuðu þeir þar á stuttum tíma
þeim stöðurn, er þeir höfðu verið
marga máriuði að vinna. Þeir
fengu engri vörn komið við á móti
l>ví mikla ofurefli, sem gegn þeim
sótti. Sama hugleysið og svo þrá-
faldlega hefir komið f ljós hjá Rúss-
um virðist nú hafia einnig gert vart
við sig í hersveitum Itala. Eru
herforingjar ítala sárgramir yfir
þewsum bleyðuskap sumra her-
manna sinna og kenna þeim ófar-
irnar allar. En sumar fréttirnar
bera með sér að herfylkingarnar
þýzku og austurrísku hafi látið
gaskúluim og öðrum slíkum ófögn-
uði rigna yfir ítali sem óvanir og
óviðbúnir voru slíku.
Varð ítölum nauðugur einn kost-
ur að ihalda undan á öllum Izonso
svæðunum og víðar. Mistu þeir
borgirnar Gorizia og Cividaie og
miarga aðra istaði sem Itölum er
stór hnekkir að missa. Um hundr-
að þúsund íangar voru taknir af
liði þeirra og um 700 stórar byssur
mistu þeir og feikna birgðir af öðr
um vopnum og vistum. Sagt er að
350 iherdeildir Austurríkisinanna
hafi tekið þátt í sókn þessari og
eittbvað 16 hersveitir (divisions)
af liði þjóðverja.
Vafalaust eru ítalir nú staddir f
mestu hættu. Enda mun þessi eókn
Miðveldisþjóðanna ger með þeim
tiilgangi að binda enda á þátttöku
þeirra í stríðinu með þvf að koll-
varpa þeirn aiveg. Aðal-sóknin er
ger á stóru vsvæði alla leið frá
Triest flóanum og norður með
Isonzo fljóti og norður fyrir Tol-
mino og þaðan vestur í gegn um
Carnic fjöllin og allia leið að
“Ploecken skarðinu.” Á öllu þessu
svæði v-erða ftalir nú að etja gegn
mesta ofurefli, fjórfalt stærri her en
þeir hafa sjálfir og er því ekki að
búast við að vel fari.
Seinustu fréttir segja borgina
Udine tekna, sem verið ihefir höf-
uðstöð ftalska hersins í Austur-
Vénetiu, og framsókn óvinahersfinw
haldi áfram á norðursléttum ítalíu
í áttina til Tagliamento fljótsins.—
Sagt er að Bretar og Frakkar muni
senda ítölum bráða hjálp, bæði lið-
styrk og annað.
Aleaennar fréttir.
CANADA.
Ný reglugjörð er í aðsigi viðkom-
andi kolaframleiðíslunni hér f Oan-
ada, ininflutntngi og sölu á kolum
og gengur reglugjörð þessi í gildi 1.
nóvemer. Reglugjörð þessi tak-
níarkar og ákveður gróða námu-
eigendanna og söimuleiðis gróða
smásölu verzlananna: takmarkar
einnig hvað mikið af kolum hvrer
og einn má kaupa í einu og verða
lagðar þungar sektir við, sé reglu-
gjörð þessari ekki fylgt í öllum at-
riðuim. Kolakaupmenn verða að
fá ieyfi hjá stjórninni og sannist á
|>á að hafa svikið vigt eða brotið
lög að öðru leyti, verður verzlunar-
leyfið tafarlaust frá þeim tekið.
Heildsölu kolverzlanir me<ga ekki
setja hærri gróða á kolatonnið en
35 cts. og hæsti gróði smásölu
kaupmanna er 50 cts. á tonnið. —
Reglugjörð ]>essi er all-ströng, en
þó vafalaust spor í rétta átt og
komur í veg fyrir óhæfilegan gróða
f sambandi við kolverzlunina í
landinu.
Stjórnin heflr nýlega leyft tilbún-
ing í Canada á ýmsum tegundum
af smjörlíki (oleomargar ine,- mar-
gine, og butterine) og eins leyft, að
smjörlfki megi hér eftir flytjast inn
í landið. Áður var þetta bannað
og hvorki leyfður tilbúningur á
smjörlíki hér í Canada né að filytja
mætti það inn í landið utan að
frá. Sökuim þessa hafa stór félög
hér í Canada, eins og tll dæmis
Svvift Oanadian félagið, látið búa
til smjörlíka á verkstæðum sínum
í Bandaríkjunum en ekki fengist
við slíkt hér. — Að stjórnin afnem-
ur bann þetta mun vafalaust hafa
í för með sér mesta hagnað fyrir
þjóðina. Smjörlfki er töluvert ó-
dýrara en smjör, og 'þó næringar-
gildi þess sé ekki eimis mikið, má þó
fullvel viðiliafa það í staðinn fyrir
smjör. Hver munurinn verður á
verði smjörs og smjörlíkis er ekki
hægt að segja með vissu fyr en bú-
ið er að ákveða tollinn. — í Banda-
rfkjunum, þar sem smjör hefir ver-
ið selt 46 ct. pundið f heildsölu,
hefir smjörlíkið verið selt á 31 cent
Stórkostleg sprenging lagði til
grunina stórt skotfæraverkstæði
á föstudaginn var nálægt Yaud-
repil f Quebec fylki. Orsakaðlst
sprenging þessi þannig, að neisti
hrökk úr rafmagns aflvél f eitthvert
eldfimt efni. Skaðinn, sem af þessu
hlauzt, er metinn að vera urn
$1,600,000.
Haldið er að saimbandsstjórnin
imuni áður langt líður taka að sér
stjórn á öllum sláturhúsum í Can-
ada. Verður þetta afráðið á ráð-
stefnu, sem haldast á í Ottawa
þessa viku og sófct verður af þeim
W. J. Hanna, vistastjóra, samverka-
mönnum hans mörgum og íulltrú-
um hinna ýmsu sláturhúsa f land-
inu. Taka flestir sláturhúsaeigend-
ur tillögu þessari vel og segjast
reiðuhúnir að (,hlíta úrskurði
stjórnarinnar í þessu efni.
Allir þeir, sem tilheyra fyrsta
filokki herskyldaðra manna, verða
að vera biinir að láfca skrásetja
nöfn sín fyrir 1. nóv. Þeir, scm ekki
hafia gefið sig fram fyrir þann tfma,
eiga á hættu að verða settir í
varðhald og ef til vill dæmdir f
langa fangelsisvfet. Tiltekni tfm-
inn styttist nú og íslendingar þeir,
sem tilheyra fyrsta flokki her-
skyldna manna, ættu ekki að láta
dragast að skrásetja nöfn sín.
BANDARÍKIN
Stjórn Bandaríkajanna cr sögð
hafa f hyggju þjóðeign allra járn-
brauta í landinu, málþráða, frétta-
þráða og alls þess, sem til opin-
berra afnota heyrir. Sfðan þátttaka
þjóðarinnar í stríðinu hófst, hefir
þráfaldlega komið í ljós, að járn-
brautirnar þar koma ekki til fullra
afnota eins og þeim er nú stjórin-
að. Verði ekki ráðin bót á þessu
með einhverju öðru móti, virðist
nú vera almenn skoðun syðra, að
stjórnin muni stfga spor í þá átt
að þjóðin eignist sjálf járnbraut-
irnar og önnur opinber þjóðgögn
og taki stjórn á þessu öllu í sínar
hendur.
*■ ..^
FRELSISGJÖFIN ER KEYPT
MEÐ BLÓÐI, EN PENINGAR
STUÐLA TIL ÞESS AÐ VIÐ-
HALDA HENNI
Láttu þenna sannleik brenna sig inn í sál þírta —■ gjöf frelsisins
verður ekki keypt fyrir peninga, en þeir geta stuðlað henni til vií-
halds.
Frá fjórum homum jabðar hafa þeir, sem frelsinu unna, samein-
ast til þess að verja það þrældómsoki Þýzkalands.
Míljónir frjálsra manna hafa þegar fómað lífum sinum á altari
frelsisins.
Enn fleiri miljónir eru reiðubúnar að láta í té þessa miklu fóm.
Göfugar konur hafa sent ástvini sína í þjónustu frelsisins með hug-
arangist, sem þungbærari er en dauðinn.
Enn fleirí miljónir hafa lagt fram allan sinn kraft, í herþjónustu
og fjárframlögum, í stríðsþarfir landa sinna.
Canad|á er hreykið að geta gert tilkall til fulls skerfs þeirra göfugu
karla og kvenna.
Og nú, fyrir þeirra sakir, biður Canada borgara sína (karla og
konur) að styðja með fjárframlögum þátttöku þjóðarinnar í hinni
stórkostlegu tilraun lýðfrjálsra þjóða að frelsa sig undan
þeirri ægOegu deiglu, sem Þjóðverjar myndu leitast við að móta
mannkynið í.
Til þess að verjast þessu, hafa hugprúðir menn lagt líf sitt í sölum-
ar. Hikar þú við að lána peninga þína?
Canada verður að safna meira fé til þess að geta haldið áfram
þátttöku sinni í styrjöld þessarí gegn einveldi og kúgun.
Fé þetta verður að koma frá fólkinu í Canada sjálfu. Alllir pen-
ingamarkaðir erlendis eru nú lokaðir og það er Canada-þjóðinni
fyrir beztu, að eins mikið og mögulegt er af skuldum ríkisins hald-
ist innanlands og þjóðinni sjálfrí séu goldnir vextir af fé þessu.
Peningar eru hér til. Eina spumingin er, vilja Canada-menn, sem
vita nú hve þörfin er brýn, bregðast rausnarlega við þessari á-
skorun? Þeir vilja það!
VERIÐ REIÐUBÚNIR í NÓVEMBER AÐ
KAUPA RÍKISSKULDABRÉF CANADA—-
CANADA’S VICTORY B0NDS.
Gefið út af Victory Loan nefndinni í samvinnu við
fjármála ráðherra sambandsstjórnarinnar.
Muniö eftir fyrirlestri þeim, sem
séra F. J. Bergmann ílytur í Tjald-
búöarkirkju á miðvikudagskveldiS
kl. 8 til minningar um feraldar af-
mæli siðbótarinnar. Aðgangur 25c.
Sykurskortur er nú sagður vföa í
Bandaríkjunum og nýlcga var syk-
ur alveg ófáanlegt í mörgum búð-
um í New York borg, og sagt er að
það sama hafi átt sér sfcað í mörg-
um öði-um borgum. Nefnd var ný-
loga send frá Englandi til Banda-
ríkjanna til þess að igrenslast eftir
l>ví, hvert þar myndi fáanlegur
sykur f stórum stýl og virðast und-
irtektirnar hvað þetta snertir hafa
verið all-daufar.
Lög gnga í gildi í Bandaríkjun-
um 1. nóv., sem koroa f veg fyrir ó-
hæfilegan gróða allra smásölu-
verzlana í landinu, sem verzía með
matvöru og vistir. Eftir þann tíma
verða allar slíkar verzlamir að fá
leyfi hjá stjórninni og þeim, sem
ekki halda gróða sínum innan
réttra tak.marka, verður ekki veitt
verzlunarlcyfi. Viasulega æfcti þetfca
að geta haldið vöruverðinu í
skofjtun og hefir stjórn Bandaríkj-
anna hér sett öðrum stjórnum gott
fyrirdæmi.
Sama daginn og blaðið fer í press-
una, kemur sú frétt að stórkostleg-
ur eldur hafi komið upp í hafnar-
bænum Baltimore f Bandaríkjun-
um og vöruigeymsluhús, ]>ar sem
stórar birgðir af skotfærum eru
gevmdar sem sendast eiga til
bandaþjóðar.na, standi nú í ljós-
uan Ioga. Iialdið ei', að cldur l>essi
muni ef til vill vera af völdum ein-
hverra þýzksmnaðra illræðisseggja.
tXTLÖND.
Brazilía ihefir nú sagt Þýzkailandi
stríð á hendur og hafa Þjóðverjar
þar eignast öflugan' og harðsnúinn
óvin. Neðri málstofa Brazilíu-
þingsins sarnþykti á laugardaginn
var, að sambandi væri tafarlausfc
slitið við Þýzkaland og voru 149
atkvæði roeð þessu en að eins eitt
á móti. Á efri málstofunni var svo
saimþykt f nærri einu hljóði að
Þýzkalandi væri sagt strfð á hend-
ur. Forseta lýðveldisins var veitt
vald til þess að stíga öll nauðsyn-
leg spor til þess að efla her þjóðar-
innara bæði til varnar og eins sókn-
ar, ef þorf gerfist.
Sagt er að Dr. Michaelis, ríkis-
kanzlari Þjóðverja, hafi orðið að
segja af sér nýlega. Stjóriunál
Þýzkalands eru nú að verða eima
og ólgusjór, sem gleypir hvern
stjórnmiálagarpinn af öðrum. Þeg-
ar hinn máttugi keisari ko.m heim
ftftur úr ferð sinni til Tyrklands,
tók hann tafarlaust að reyna að
hasta á storminn og er sagt að
hanm hafi þverneitað að taka af-
sögn Michaelisar gilda. Þar sen»
orð keisarans eru lagaboð á Þýzka-
landi er ekki ólíklegt að honura
verði hlýtt í þessu sem öðru.
Fulltrúanefndir frá Þýzkalandi
og Englandi mættu nýlega á ráð-
stofnu í Hague á Hollandi til Ivess
að ræða um meðferð og skifting á
föngum. Virðist ráðstefna þessi
ihafa verið all-kuldaleg. Ekkert
samtal átti sér stað nema það, sem
óumflýjanlegt var. í lok ráðsfcefn-
unnar «tóð þó formaður þýzku
nefndarinnar á fætur og tók að
þakka Bretum í mörgum fögmm
orðum fyrir meðferð þeirra á þýzk-
um föngum og kvað enga aðra þjóð
breyfca yfirleitt jafnvel og þeir við
fanga sína. Brezku fulltrúarnir
ihneigðu sig í lok ræðu hans, en
svöruðu honum engu. IAttúðar-
fult hræsnishjal er ekki við skap
Brefcans.
Seinustu fréttir.
Frá Þýzkalandi berst sú frétt f
gegn um Amsterdam á Hollandi,
að þar sé nú orðin ríkiskanzlara-
skifti. Dr. George Michaelis hcfir
lagt niður völdin og George van
Herfcling greifi verið skipaður í
hans stað. Er hann sagður steric-
ur keisarasinni og var hann áður
æðsti ráðherra í Bavaríu. — Þýzk
blöð segja sóknina gegn Itölura
vera gerða með þeim tilgangi að
friður geti komist á sem fyrst, en
ekki til þess að hreppa meira af
landi Itala undir yfirráð Miðveld
ana. Virðast Þjóðverjar nú á dög-
um vera fiarnir að leggja alla áheril-
una á bráðan írið.