Heimskringla - 01.11.1917, Side 2

2. BLAÐSIÐA
HEIMSKRINGL A
WINNIPEG, I. NOV. 1917.
Yfirlit síðustu viðburða
Eftir síra F. J. Bergmann.
Sigur Breta á Flandri.
Næsta torvelt er að gera sér fulla
grein þess, sem er að genast á
Flandri, og ef til vill gerir enginn
J>að til fulls fyrr en stríðið er út-
kljáð. Samt sjá þeir, er um það
hugsa, sem nú er að gerast, að
samiherjar eru þar að vinna mikinn
sigur. Sá sigur hefir þegar verið
borinn saman við sigrurvinningam-
ar við Marne og Verdun.
J>að er brezki herinn, isem þar
hefir sútt fram af mikiu kappi og
með miklum árangri. Hann hefir
hvað eftir annað gert áhlaup og f
hvert skifti látið sér hepnast að ná
töluverðum landskika af óvinun-
um. Hann hefir hvað eftir annað
lacmið á fylkingunum þýzku austur
af Ypres, á fárra daga millibili.
Hrver árás hefir verið hafin að
morgni og enduð að kveldi. Eins
og ástatt er, er eigi gjörlegt að
halda áfram stöðugt, ,því hver árás
kostar margra daga skothríð.
Aldrei heíir í allri hernaðarsögu
heimsins annar eins feikna skoteld-
ur átt sér stað á nokkurum her-
stöðrvum og nú á Flandri. Winston
Churchill, sem nú er skotfæra ráð-
herra á Englandi, hefir tekið fram,
að Bretar hafi eytt hér um bil fjór-
um sinnum eins miklum sprengi-
kúlum og gert var í fyrra í bardag-
anum við Somme. Þjóðverjar tala
um þann feikna skoteld, er nýlega
hefir átt sér stað, og kalla hann
hvirfilbyls skoteld. Þeir kannast
við þá feikna eyðingu, sem hann
hefir í för með sér.
Að morgni 4. okt. hófu Bretar
geisilega árás á hæðadrög nokkur,
sem ná frá Paschendaele til Ghelu-
velt. Þótt hæðadrög 'þossi sé ekki
há, eru þau álitin af hernaðarfróð-
um mönnum að hafa fjarska mikla
merkingu að því er til hernaðar-
aðstöðu kemur.
Flandur er flatneskja svo mikil,
að hver smá-tilbreyting í iandslagi
er miklu þýðingarmeiri, en álfka
tilbreytingar annars staðar. Bret-
um miðaði áfram þarna hér um bil
mJlu vegar eða meira. Broodseinde-
þorpið var algerlega af Þjóðverjum
tekið. Brezku skotgrafirnar liggja
nú yfir hæðadrög þessi. Af þeim
hafa Bretar beztu iitsýn yfir
fiæmsku slétiurnar austurundan.
Þrjár þýzkar herdeildir, hver að
lfkindum um 20,000 manns, sem þar
var hrúgað saman til að gera árás
gegn Bretum, lentu í brezka skot-
eldinum og nálega gjöreyddust.
Bretar tóku 4,446 manns til fanga
í þesisarri einu atlögu, og voru af
þvf 114 foringjar.
Á fyrstu níu mánuðum þessa árs
höfðu Bretar tekið 51,435 þýzka
fanga og 332 fallbyssur, af þeirri
stórkostlegu gerð, sem nú tíðkast.
Á saina tíma hafa Bretar mist
15,065 fanga.
Leitast hafa Þjóðverjar samt 1
hvert skifti við að hefna sín með
gag,n-atlö.gum. En þeir hafa engu
til leiðar komið með þeim og tekið
er eftir því, að þær eru að verða
meira og meira máttvana, hvað sem
til kemur.
Upp á sfðkastið hafa miklar rign-
ingar gengið á herstöðvunum og
gert jörðina ófæra yfirferðar. Ákaf-
inn í Bretum með að komast þama
lengra áfram hefir þrátt fyrir regnið
og forina verið svo mikill, að þeir
hafa enga hvíld gefið Þjóðverjum,
heldur simá-þokast áfraim. Hafa
þær atlögur verið gerðar af Bret-
um og Frökkum sameigimlega.
Ávinningurinn við þetta, sem á-
unnist hefir, er þegar mikill að þvf
leyti, að lið samherja hefir nú
þýzka herinn fram undan sér og
getur virt hreyfingar hans fyrir sér
á hverjum degi. Þar næst er hann
í því fólginn, að herstöðvar Þjóð-
verja á strönd Belgíu em nú í
nokkuð meiri hættu en áður.
Nú þegar þetta er ritað (22. okt.)
er Haig, foringi Breta, enn að gera
nýja atlögu með feikna mikilli
Bkothríð genginni á undan, sem
þegar hefir varað nokkura daga.
Virðist atlaga þessi ætia að hepn-
ast líkt og hinar fyrri.
Þjóðverjar taka eyjarnar rúss-
nesku f Eystrasalti.
Menn munu minnast þess, er sagt
var um uppreist á þýzku herskip-
unum fyrir skemstu. Það er al-
ment álitið, að Þjóðverjar hafl
við það sannfærst um, að heppi-
legram yndi fyrir þá að gefa her-
skipaflota sínum eitthvað að gera,
ef vel ætti að fara. Aðgerðaleysi
hefir ávalt reynst heraganum
hættulegt, þegar eins stendur á.
þegar eins stendur á.
Enda brá svo við, að mikill hluti
þýzka herflotans er sendur inn í
Eystrasalt og hefir verið að leggja
undir sig rússnesku eyjarnar þar.
Herskipafloti Rússa hefir þar léit-
ast við að veita viðnám, en átti
örðugt með, þar sem hann er alger-
1 'VIA "" " ■!■»!"«1—
lega minni máttar, og lakast, að
skipin eru gömul og úrelt, og fall-
byssur þeirra bera svo skamt, að
skot þeirra ná ekki þýzku her-
skipunum.
Nú þegar eru Þjóðverjar búnir
að taka eyjamar Eysýslu (ösel) og
Dagey, sem liggja fyrir mynni Riga-
flóans, og fleiri smáeyjar. Ætti ís-
lendingum að vera eyjan Eysýsla
mlnnisstæð, þvf þar segir Njála frá
baráttu þeirra Gunnars frá Hlíðar-
enda og Kolskeggs bróður hans
við þá víkingana, Hallgrím og Koi-
ökegg. Þar fær Gunnar atgeirinn,
sem fylgdi honum til dauðadags,
en Kolskeggur bróðir hans saxið.
Herskipin, sem Þjóðverjar hafa
haft til að framkvæma þetta, voru
ekki færri en 90 að tölu. í þeim
hópi voru 8 bryndrekar af allra
stærstu gerð (Dreadnaughts). Með
herskipum þessum var ekki lengi
verið að gera landvirkin að engu
og í skjóli þeirra var herliði all-
miklu skotið á land og Arensborg,
stærsta borgin á eyjum þessum,
tekin.
Eyjarnar miklu, Eysýsla og Dag-
ey, liggja eins og þegar er sagt í
mynni Riga-flóans. Dagey nær því
sem næst upp að mynni finska fló-
ans, hinnar rni'klu vatnaleiðar milli
Finnlands og Estlands austur til
Pétunsborgar. En helzta vígi Pét-
uréborg til varnar er Krónstadt,
sem liggur á lítilli eyju, 20 niflur
frá ihöfuðborg Rússa.
Dagey heyrir til fylkinu Estlandi.
Bn Eysýsla telst til fylkisins Líf-
iands. Dagey liggur hér um bil
200 mflur vestur aí Pétursborg og
Eysýsla 100 mílur norður af Riga,
Það er einungis mjótt sund milli
eyja þessarra, sem báðar eru stórar.
Eysýsla er 45 mílna löng og er 1010
fermílur að stærð. Á eynni voru
um 60,000 íbúar. Aðalborgin er
Arensborg, og iiggur ihún á suð-
austurströnd eyjarinnar. Þar eru
taldir 4,600 íbúar.
Bærinn Rafali (Reval), sem Njála
líka nefnir, er einn af helztu hafn-
arstöðum Eystrasaits - fylkjanna.
Þar eru sigjingar miklar og þar er
herskipalægi. í bæ þessum eru um
65,000 fbúa. Liggur hann í fýlkinu
Bstlandi við finska flóann, gegnt
Helsingfors, höfuðborg Finna. Fiá
bæ þessum er sagt að Rússiar hafi
þegar flúið.
Eftir sænskum kaupsýslumanni
er haft, isem er kunnugur vel á
Þýzkalandi, að járnlbrautirn'ar
þýzku hafi um undanfarinn tíma
verið í óða önn með að flytja her-
lið, hernaðargögn og vistir austur
eftir, og hafi öilum flutningi öðr-
um verið neitað síðustu þrjár
vikur.
Þykir þetta alt benda á, að bæði
sé /hægt við því að búast, að þjóð-
verjar ráðist til landgöngu á Finn-
landi, og eins hitt, að þeim sé ekk-
ert minna í hug en að halda bein-
leiðis til Pétursborgar. Sagt er, að
Rúosar sé nú þegar búnir að flytja
stjórn landsins frá Pétursborg til
Moskva. Og fjöldi fóiks er að flytj-
ast frá höfuðborginni af ótta fyrir
Þjóðverjum.
Lengi hefir verið um það talað,
að flytja aðsetur stjórnarinnar frá
Pétursborg. Þar varð stjórnarfoylt-
ingin og þar eru mörg sár ógróin
enn og heilmargir of.safengnir bytt-
ingamenn, sem stöðugt eru að
vinna bráðafoirgðarstjórninni alis
konar ógagn með offrekju sinni.
Menn álíta þvf, að bráðabirgða-
stjórnin hafi orðið fegin að fá þá á-
stæðu, sem árás Þjóðverja á norð-
urherstöðvunum gefur, til að færa
stjórnaraðsetrið til Moskva, sem
liggur í miðju landi, og er frá því
sjónarmiði mikið hentugri höfuð-
1 M' -.lím'in..- ■' ..11.1....-
staður. Það hafi verið miklu frem-
ur sökum þess, en sakir þeirrar
hættu, sem Pétursborg er í.
Flestum kemur saman um, að
mjög ólíklegt sé, að Þjóðverjar
hugsi til að vaða svo langt inn í
land með mikinn her og eiga þar
að sjá honum fyrir öliu. Spor
Napóleons eru lfkleg til að hræða.
Býsna dýr hefir þessi ánægja orð-
ið Þjóðverjum. Ein fimtón eða
sextán herskip, stór og smá, hefir
Rússum tekist að lama svo fyrir
þeim, að þau urðu að gefaist upp,
hvað isem um þau ihefir orðið. 1
þeim hópi voru tveir bryndrekar,
Dreadnaughts, eitt beitiskip, tólf
tundursnekkjur og eitt flutnings-
skip, sem urðu óvígfær í RigafJó-
anum í bardaganum kring um eyj-
arnar. Ekki víta menn hvað um
þau skip hefir orðið, segir rúss-
neska sjóliðsstjórnin. Um sex
þýzku tundursnekkjurnar vita
menn, að þær sukku í skothríð-
inni. Rússar mistu bardagaskipið
Slava og stóra tundursnekkju.
Um tfma lelt svo út, sem Þjóð-
verjar myndi afkróa rússneska
flotann f Máneyjarsundi. En það
varð ekki af. Rússum tók'st að
losast úr þeim kvíum.
Þegar tillit er til þess tekið, að
Þjóðverjar mistu að minsta kosti
fjögur Zeppelin toftskip, er send
voru til Englands, en viltuist f þoku
á Frakklandi, hefir síðastliðin
vika orðið þeim býsna dýr.
Kerensky, sem enn situr uppi
með öll æðstu vöJd á Rússlandi,
hefir verið veilcur um hríð og leg-
ið rúmfastur. Það sem að honum
gengur er nýrnatæring, eftir því
sem sagt er. Hann hefir samt kom-
ist á fætur aftur og vitjað um her-
inn á norður vígstöðvunum ná-
lægt Riga. Aftur kom hann úr
þeirri ferð og talaði um voðann,
sem yfir þjóðinni vofði, af miklu
viti og mestu stillingu. Ekki áleit
hann þó bráða nauðsyn til þess
bera, að yfirgefa Pétursfoorg, en
bezt væri að gera það smám saman,
án nokkurs fiausturs. Sagði hann,
að imótlætið og hættan ætti að
verða hverju rússnesku manns-
CANADA
HVAÐ ÞÚ VERÐUR AÐ
GJÖRA
Þegar læknirinn segjir að þú sért
tær um að ganga í herinn,getur þúbeðið
um undanþágu, ef þú álitur að þú ættir
ekki að fara. Einnig geta foreldrar
þínir beðið um undanþágu fyrir þig.
Hinir lögskipuðu undanþágu-dóm-
stólar í þínu héraði, skera úr því, hvort
að þú ferð eða verður kyr heima.
Eftir að þú hefir gengið undir lækn-
is skoðun, skaltu fara á næsta pósthús
og spyrja póstmeistarann þar, hvað þú
þurfir að gera næst.
IfP Ef þú gengur ekki í herinn eða beið-
ist undanþágu, fyrir 10. Nóvember,verð-
ur þú að sæta þungri hegningu.
Gefið út af
The MiUtary Service Council.
Ljómandi Fallegar
Silkipj ötlur.
tU að foú» til úr rúmábreiður —
"Craxy Patohwork". — Stórt úrrtó
af stórum silkiiaíklippum, hent\w
ar í ábreiður, kodda, seasur og fl.
—Stór “pakki” á 25c., fimm fyrir $L
PEOPLE’S SPECIALTIES CO.
Dept. 17. P.O. Bo* 1836
WINNIPEG
TH. JOHNSON,
Ormakari og Gullsmiður
Selur giftingaleyfisbréf.
Bérstakt athyfll veitt pöntunum
og vi'ðffjörtJum útan af landi.
248 Main St. - Phon* M. 6808
íd. Bw.m.B H. O. HlnrtkMon
J. J. SWANSON & CO.
rASTBiexAtAua m
».■!>«• nlMw.
TnUtml M.ln IMT
Cor. P.rtnr. ui Onrry. Wlnnln.s
MARKET HOTEL
1M Prlnr mn Stm.t
& Bótl mnrknklnam
B»tn Tlnfðnc, Tlndlnr o* nk-
hlynln* *ó*. l.l.nkur T.ltlnan-
mnllur N. Hnlldóra.on. l.ikb.ln-
lr I.I.ndlncum.
P. O'COTMEL, Blfttdl Wlmlptc
Arnl Anderson X. P. Onrlnnd
GARLAND & ANDERSON
LðGFRÆÐINQAA
Phon. Hnln IKSl
M1 ílectrit Rnilwny Ohnmbar*.
Tnlsfml: Maln 5302.
Dr. J. G. Snidal
TANNLÆKNIR.
«14 SOMEH&ET BLK.
Portnya Avenue. WINNIPBG
Dr. G. J. Gis/ason
Phjslclaa a>4 Sargeoa
•A.thytli veitt Aufna, Kyrna og
Kverka Sjúkdómum. Asamt
lnnvortls sjúkdómum og upp-
skuröi.
18 Sostk Srd StM Graa4 Forta, If.D.
Dr. J. Stefánsson
4.1 BOTD BIJII.niBfG
Hornl Portny. At*. ec Bdmonton at.
Stundar elncðnyu auyna, eyrnn,
nef o* kvorka-sjúkdóma. Br a* klttn
frA kl. 10 tll 12 f.h. o( kl. 2 tll C e.h.
Phone: Main 3088.
Helmlll: 105 OllTtn St. Tnle. Q. 2216
*
4
Vér hðfum fullnr blr*Slr hreln- f
uetu lyfja og metfala. Komik Á
meJ lyfseBla ytJar hlnyak, yér f
yerum meHuIfn nákvemleia eftir A
ávísan læknislna. Vér ainnum V
utansvetta pöntunum o* sellum Á
klftlnsaleyfl. : : : "
COLCLEUGH & CO. $
Notrr Damr A Skerkraoke Sta.
Phone Garry 2690—2691
A. S. BARDAL
selur lfkktstur og annast um dt-
farlr. Allur útbúnakur sá bestl.
Ennfremur selur hann nllskonar
mlnnlsrarCa og leystetna. : :
■12 SHERBROOKB ST.
Phone G. 2162 WIHNIPHG
AGRIP AF REGLUGJÖRÐ ua
heimilixréttarlönd í Caaada
«f Nor^Testarlandba.
ui.uur sem er la ara, sem var tu
þeyn f byrjun strfSslns og heflr v.,
þatf sfhan, e8a sem er þeyn Bandaþjé
úháhrar þjðdar, yetur tek¥.
heimtlisrétt á fjúrVunc úr sectlon af 6
teknu stjúrnarlandl í Manitoba, Has
katchewan eöa Alberta. Umsmkjand
verhur sjálfur ah koma á landskrtf
stofu stjórnarinnar eöa undlrskrtfstod
hennar f þvf héraOi. 1 umbofll annan
má taka land undir Tissum skllyrOnm
Skyfdur: Sex mánaSa ibúS og rsektúi
landsins af hverju af þremur árum.
1 Tlssum héruCum (etur hver land-
nemi tenglV forkaupsrétt i. fjórk-
ungrl sectionar met fram landl sinn.
Verh: $3.00 fyrlr hverja ekru. Skyldur:
Sox mánaOa AbúTi á hverju htnnn
nœstu þrlBKja ára eftlr hann heftar
hlotiO eisnarbréf fyrir helmlllsréttar-
landl sinu o* auk þess rsektaS M
ekrur á hlnu selnna landi. Forkaupe-
réttar bréf getur landneml fenclO un
lelh og hann feer helmlllsréttarbréfiv,
en þó meb vlssum^kllyrUum._______________
Lanðnemi, sem fen(i8 h.flr helmllte-
réttarland, en getur ekkl fen*18 for-
kaupsrétt, (pre-emptlon), getur keypt
heimllisréttarland I vlesum héruOum.
Verh: $3.00 ekran. VerOur ah búa á
landlnu sex mánuVI af hverju af þrem-
ur árum, rœkta 60 ekrur og byryja húe
sem sé $300.00 vlrhi.
Þelr sem liafa skrlfaB sl* fyrlr helm-
lllsréttarlandl, geta unntO landbúnaB-
arvlnnu bjá bœndum I Canada árM
1917 og timl sá relknast sem skyldn-
tfml á landl þetrra, undlr vhaum akll-
yrOum.
Þegar stjórnarlðnd eru augiyst ett*
tllkynt \ annan hátt, geta helmkomncr
hermenn, sem verlð hafa I herþjónuetu
erlendls og fenylð hafa helðarlekh
lausn, fenrlð elns dngs forranrsrétt
til að skrifa slg fyrlr heimlllsréttar-
landi á landskrlfstofu héraðslns (eo>
ekki á undirekrlfstofu). Lauanarbréf
verður hann aTS geta sýnt skrlfstofu-
stjóranum.
W. W. CORI,
Deputy Mlnlster of Intertor.
BIÖU. sem flytja aaflfilMT þesnn I
helmUlsleysl, fá oncá horyUn fyrlr.