Heimskringla - 05.02.1919, Page 1

Opið á kveldin til kl. 8.30
Þegar
Tennur
Þurfa
A'5gert5ar
Sjái'ð mig
DR. C. C. JEFFREY
"Hinn varkári tanniæknir”
Cor. Logan Ave. og Main St.
XXXIII. AR.
WINNIPEG, MANITOBA, MIÐVIKUDAGINN 5. FEBRUAR 1919
-----------------------3--
Almennar frjettir.
Frét frá Ottawa segir vínbanns-
reglugjörtS þá, sem sett var í gildi
síðast liSiS vor samkvæmt stríSs-
réSstöfunar lögunum, muni naesta
sambandsþing aS líkindum fram-
iengja. Af öllu aS dæma hefir
þetta þegar veriS ákveSiS og
verSur reglugjörSin Játin ná eitt
ár fram yíir tíma þann aS friSar-
samningarnir ganga í gildi. Til-
gangurinn mun svo vera, eftir aS
þessi tiltekni tími er útrunninn, aS
máli þessu sé skírskotaS til þjóS-
ar atkyæSa og þjóSin sjálf látin
úr því skera, hvort hún vill vín-
bann eSa ekki. HermennirnÍT
verSa þá allir komnir heim og þar
alf leiSandi ekkert lengur slíkum
kosningum til fyrirstöSu.
Samibands stjómin hefir á-
kveSiS aS dráttvélar (tractors),
sem kosta ekki yfir $1,400, hald-
íst á'fram aS sendast tollfrítt inn í
Canada. Eins og lesendumir
minnast, var sú reglugjörS gefin
út 7. feb. 1918, er ákvaS aS toll-
ur skyldi numinn af öllum drátt-
vélum á ofangreindu verSi um
eins árs tíma. Var tími sá útrunn-
inn 7. þ.m. og krafSist þar af leiS-
andi bráSra ráSsta'fana. Enn hef-
»r elkki veriS tiltekiS, hve lengi fyr-
irskipun þessi skuli gilda og verS-
ur þaS aS sjálfsögSu gert é næsta
sambandsþingi. SíSan tollur þessi
var af numinn, ’hafa 1 0,000 drátt-
vélar veriS sendar inn í Canada.
Frekari róstur eSa uppþot hafa
ekki átt sér staS hér í Winnipeg.
Sósíalistar veriS hinir friSsömustu
og enga tilraun gert aS halda
fundi á götum úti. VerkstæSa eig-
endur og aSrir atvinnuveitendur
liér hafa tjáS sig fúsa aS láta heim-
komna hermenn sitja fyrir meS
alla atvinnu, hve nær sem slíkt sé
mögulegt. Gray borgarstjóh hef-
ir gengiS kappsamlega fram í
þessu og áhrifum hans er aSllega
aS þakka, aS alt er nú aS færast
í betra horf en áSur. AS tilhlut-
un hans var ráSstefna haldin í
borgarráSs salnum á laugardaginn
var, þar á miættu fulltrúar verk-
veitenda, heimkominna hermanna,
fylkis og borgar stjóma og sömu-
leiSis ifulltrúar frá hinum ýmsu fé-
lögum hér í borginni, sem myn^J-
uS hafa veriS til hjálpar hermönn-
um. Á ráSsfcefnu þeirri vom at-
vmmimál hermanna rædd frá öll-
um hliSum og óefaS hefir þetta
haft góSan árangur. Forsætis-
ráSherra fylkisins kom meS 'þá til-
lögu, aS samkyns ráSstefnur
skyldu haldnar framvegis, helzt
vikulega og var tillaga sú samþykt
í emu hljóSi.
í>ann 30. síSasta mánaSar and-
aSist á Englandi Gen. Sam. Steele,
sem margir íslendingar kannast
viS. ViS fráfall hans á Canada
þjóSin á bak aS sjá manni, sem
mikiS hefir veriS viS sögu hennar
riSinn. Hafa fáir um hermál
hennar fjallaS meS meári röggsemi
eSa dugnaSi. Var hann fæddur í
Simcoe héraSi í Ontario fylki áriS
1849. Snemma valdi hann sér
þann lífsstarfa aS verSa hermaS-
ur. ÁriS 1871 tók hann þátt í
’ RauSár uppreistmni” svo nefndu
og eftir þaS gerSist hann um tíma
foringi í landvarnarliSinu. Þegar
Indfána uppreistin brauzt út áriS
1885, tók hann þátt í aS bæla
hana niSur. Eins var hann þátt-
lakandi í BúastríSinu og stýrSi þá
Strarfchcona Horse deildinni.
KomiS hefir til tals hér ó borg-
arráSsfundum, aS æskilegt væri
aS bygt vœri hér í Winnipeg stórt
pappírsgerSar verkstæSi og fyrir
þessu staSiS af borginni sjálfri.
Gert er ráS fyrir aS verkstæSi
þetta muni kosta $3,000,000, eigi
þaS aS geta kept viS önnur verk-
stæSi og komiS aS tilætluSum
notum. Tillaga þessi hefir veriS
studd af Gray borgarstjóra og er
fyrirtæki þetta vafalaust hiS á-
litlegasta. Slíkt verkstæSi myndi
veita verkafólki í hundraSa tali at-
vinnu áriS um kring og auk þess
draga úr hinu afarháa verSi hér á
pappír af öllu tagi. Frá hvaSa
hliS sem fyrirtæki þetta er skoS-
aS, er þaS hiS arSvænlegasta.
Sagt er aS margar þúsundir
útlendinga hér í Ganada, sem ó-
vinaþjóSunum tilheyra, hafi í
hyggju aS flytja til heimalanda
sinna undir eins og leyfi til slíks
getur fengist. Engri tregSu mun
mæta þeir fái burfcfararleyfi, en ó-
víst er hvort heimalönd þeirra
kæra sig um þá eins og nú standa
sakir. Eins er vafa bundiS, hvort
skip eru nú fáanleg til þess aS
ílytja þá yfir hafiS. Fyrirspurnir
um þetta hvorttveggja hafa veriS
sendar þeim sambandsstjórnar-
ráSherrum, sem nú eru erlendis.
Kona í Chicago, Mrs. Leonora
Z. Meder aS náfni, hefir tilkynt
þann ásetning sinn, aS Sækja um
borgarstjóra sætiS viS næstu kosn-
ingar. Segir hún ástæSuIaust aS
halda kvenmann ekki geta skipaS
þessa stöSu, jafnvel þó Ghicago sé
önnur stærsta borg í Bandaríkj-
unum. Endar hún tilkynningu
sína meS þessari spurningu til
borgarbúa: “GetiS þiS tilnefnt
nökkurn umsækjanda, hæfari en
mig aS skipa slíka stöSu?”
' ------o------
Friðarþingið.
SkoSa má sem stórmerkan viS-
burS, aS 25. síSasta mánaSctr bar
Wilson Bandaríkja forseti upp til-
lögu á friSarþinginu um stofnun
alþ óSa-bandalags, sem hefSi fyr-
ir aSal mafckmiS aS stuSla aS var-
anlegum friSi þjóSa á milli. Hélt
Wilson viS þetta tælkifæri stutta
en kraftmikla ræSu, sem gerSur
var aS hinn bezti rómur. LagSi
hann sterka áhrezlu á þær miklu
breytingar, sem nú væru aS eiga
sér staS um heim allan. Þeir dag-
ar yæru um garS gengnir, aS fárra
manna stjórnir fengju nú einar
ráSiS öllu hjá þjóSunum; alþýS-
an væri nú meir og meir aS hefj-
ast til handa og “örlög veraldar-
innar hvíldu nú í höndum henn-
ar”. — Tillaga Wilsons var studd
af Lloyd George og samþykt í
einu hljóSi er 'hún var borin undir
atkvæSi þingsins. Eftir 'þetta var
kosin nefnd til þess aS hatfa mál
þetta til meSferSar. 1 nefnd þeirri
eru meSlimir allra þeirra þjóSa. er
fulltrúa eiga á friSarþinginu,
smárra jafnt sem stórra.
Mörg önnur mál hafa veriS
tekin til umræSu og ýmsum tillög-
um hreyft í sambandi viS þau.
Um nýlendumar þýzku hefir veriS
mikiS rætt og margvíslegar skoS-
anir komiS í ljós í sambandi viS
þær. Um þaS em þó allir fulltrú-
ar þingsins á eitt sáttir, aS Þýzka-
land fái þær ekki til baka aftur
Wilson forseti kom meS þá tillögu
aS afstaSa nýlendna þessara
skyldi úrskurSast af alþjóSa-
bandalaginu, er faliS skyldi aS
gera allar ráSstafanir þeim aSlút-
andi. Tillaga þessi hefir hlotiS
fylgi bæSi brezkra fulltrúa og ann-
ara, en aS svo komnu hefir þingiS
* þó ekki komist aS neinni fastri
j niSurstöSu hvaS þýzku nýlend-
urnar snertir. — Sagt er, aS ÞjóS-
verjar séu enn fast á kveSnir aS fá
nýlendur sínar tii ’baka, og muni
róa þar aS öllum árum.
HvaS Rússland snertir, er alt í
þoku enn þá. AS eins tveir flokk-
ar þar ha'fa svaraS tilboSi banda-
manna, er skýrt var frá í síSasta
blaSi, og þverneitar annar þeirra
áS ha'fa nokkuS viS Bolsheviki-
stjórnina aS sýsla. A'f þessu aS
dæma virSist meS öllu óvíst, aS
nokkuS verSi úr hinni fyrirhuguSu
ráSstefnu. Bolsheviki stjórnin hef-
ir hvorki haifnaS tilboSinu eSa
tekiS því, kveSst ófáanleg aS
taka þaS hiS minsta til íhugunar
fyr en bandaþjóSirnar hafi flutt
allar hersveitir sínar burt úr RÚ33-
landi.
Sagt er, aS Wilson forseti muni
leggja af staS heimleiSis um miSj-
an þenna mánuS.
-----o-----
Verkföll á Englandí
Verkföllum miklum hefir nú
veriS hrint af stokkum á Englandi,
lrlandi og Skotlandi. Á þriSju-
daginn í síSustu viku höfSu í alt
200,000 verkamenn lagt niSur
vinnu og hefir tala þessi stórum
aukist síSan. Krefjast verkamenn
styttri vinnutíma í flestum tilfell-
um og í sumum stöSum er beSiS
um launahælkkun. Sérstaklega
eftirtektavert viS þetta verkfall er
þaS, aS flest þeirra eru óháS iSn-
félögunum og fyrir þeim staSiS af
nýjum verkamanna leiStogum.
TöluverSar óeirSir hafa átt sér
staS í Glasgow og hefir stjórnin
sent þangaS flokk hermanna lög-
reglunni til aSstoSar. I Belfast á
Irlandi hefir 'bæjarstjórninni ver-
iS steypt frá völdum og hafa verk-
fallsmenn myndaS þar nýja stjórn
6g tekiS öll æSstu ráS í sínar
íendur. Segja frétitmar þessari
nýju stjórn furSanlega hafa tekist
aS bæla öll óþarfa uppþot niSur
í borginni og koma í veg ifyrir aS
spetlvirki væru þar framin. — Þar
sem verkfalls-hreyfing þessi er svo
afar víStæk, er útlitiS hiS ískyggi-
legasta. AS svo komnu virSist
brezka stjómin engar ráSsrtafanir
hafa gert í þá átt aS leiSa verk-
föll þessi til heppilegra lykta og í
flestum tilfellum þvemeita verk-
veitendur aS verSa viS kröfum
verkfallsmanna.
-----o-----
Hermanna-bréf.
Frá Belgíu.
1. janúar 1919.
Herra ritst. Hkr.
Vegna þess að Það eru Ifkur til
þess, að mjög tari að Styttast sá
fcími, scan eg verð hér í þessu landi,
eða hér megin hafsins, þá vil eg
biðja alit það gofct fólk, sem hefði í
hyggju að skrifia mér eða senda mér
aðrar sendlngar, að gjöra það ekki;
þvl eg býst við að verða kominn á
leið heim til Oanada um 1. febrúar,
og þess vegna ekki neinar Ifkur til
þess, að bréf eða annað nái mér hér
megiin hafsins.
Með bezbu óskum tLl Heims-
kringlu og allra vina og kunningja,
er eg ykkar með vinsemd,
Jón Jónsson,
frá Piney.
Frá Þýzkalandi.
W. Byron, einn í tölu þeirra Can-
ada-hermanna, er sendLr vora inn í
Þýzkaland samkvæmt vopnahlés-
skiLmáluinum, skrlfar systur sinni
hér í borg fyrir nokkru síðan all-
langt bréf frá Rhejndorí í grend við
borgina Bonn. Hefir hún góðfús-
lega leyft oss að birba eirm lcaíla
þess, ecr ihljóðar sem fylgir:
“Bonn er allnstór borg og vorum
við um klukkuistund að þramma í
gegnnm hana. l>ar er að sjá reisu-
Legar og falegar bygginjgar. En
ekki eru strætin þar lögð asphalti,
iholdur hnulluniga-gTjóti (cobble
stones) og er annað en gaman að
ganga eftiir þeiim í herfylkingu. Eg
lnafði þann heiður að vera í deiidl
þeirri er Iþramimaði áfram með
brugðnum ibyssuspjótum. Og það
'get eg sagt þér, að vel var þoss virði,
]>ó við hefðum þurft að ganga 100
miílur, að eiga kost á að sjá t>jóð-
verjana lyfta höttum fyrir flagginu
—isumir þeirra voru tregir til slíks,
en sáu sér Iþó ekki annare úrræði á
endanum. Þan nig fá þeir að súpa á
því sama og iþeir hafa úfchlufcað
Beiligíulþjóðinini. Að svo komnu hef-
ir engin mótspyrna átt sér stað frá
þeirra hálfu, og held eg sLíks sé tæp-
lega að vænta.
Okkur er skipað niður í Leikhúsi
Iftils þorpis, eitfchvað mflu frá Bonm.
I>ar höfuin við fengið istrá-dýnur
til að sofa á og sem töluvert bætir
úr tskák. En tekinn er eg að hlafcka
til góðs rúms, rafljósa og annara
Jiæginda. Sporvagnar ganga á milll
Bonn og iþorps ]>assa og erum við,
Jnar því tíðir gestlr. Eg fór Jiangað
í gærkveldi og isótti þar hreyifi-
inynda sýniingu Sá þar gamal-
kunnugt andlit — gamla John
Buinny. — Við áttum ekki annars
völ en fylgja myndunum við mjög
takmarkaðan skilning, Iþivf allar
voru skýrtogarnar á þýzku — en
I>jóðverjarnir komu ekki að tðmum
kofuin hjá okkur, . því Jregar Jieir
ihlógu, þá hlógum við lfka og hlóg-
um dábt. Og eiftir að ljósunum var
snúið 'á, 'hafðir þú átt að sjá fótkið
tylla sér á fcá í sæbunium til þess að
geta séð okk’ir Að sjálfsögðu hefir
fóiki 'hér þótt hin mosfca nýjung að
sjá bi’fczka hermemn á vakki á með-
al þosB, án IJress að vcra undir
verði.”
-------o-------
I mmmmmmmmmmmmmmm^mm—mmmammmm^mm*
Islands fréttir.
..
(Lögrétta 16. til 30. des.)
Tíðin er stöðugfc aifbragðis góð,
'kyrt og að eins lítið frost síðustu
dagana.
Ýmir er nýkominn frá Englandi
og seldi a£La sinin tþar íyrir 5,400 pd.
sberl. VJðir er á heimleið og seldi
fyri.r 5,785 pd. sterl.
I>ann 11. des. andaðLst úr lungna-
bólgu 'f Khöfn .Svetaibjörn Blöndal
student, sonur Björns Blöndals
læknis, efnitegur inaður. — Nýlega
er dáton Norðanlands^ Krisfcinn
KetLLsson frá Hrísum, faðir HaJlgr.
framJcvæmdarstjóra og landverzlun-
ar forstöðumanmis.
Taugaveiki hofir verið á skólanum
á Hvftiárbakka, og hefir verið feng-
in IhjúkranuTikona héðan að soinn-
an, en iniflúenza kvað ekki haifa
komið ]>ar.
Erá Ausfcfjörðum er sagfc að J>ar sé
góður afli og öndvegistíð rnn aJt
AusturLand.
95 ára lafimæli á í dag frú Thora
Melsbed og er það bæði löng og
morkiLeg æfi, sem hún hefir yfir að
Uta.
Rétt í jþví að Lögr. er að koana úfc,
fær Ihún send ”Ljóðmæli” eftir Bene-
dlkt Þ. Gröndial, prenfcuð á Akur-
eyri og gefin út af FjaLlkonuútgáf-
unni, 288 bJis. ein verð 4 kr. Það er
margtt fallegt í þessu ljóðasafni, en
nánar verður þess getið síðar.
Það hefir wrið ákveðið á háskól-
anum f Stokkhólmi, að engum verð-
Laumim verði útbýtt þetta ár úr
NótoeLssjóðnum.
14. þ. m. fór fraim jarðanför Guðim.
Magnússonar skálds. Húskveðju
flutti séra Jóhann ÞorkeJisson, en
Bened. Ámason stud. fcheol söng ó
eftir kvæði G. M.: Syngi, syngi svan-
ir mínir, sem Jón Laxdal hefir gert
Lag við. Inn í kirkjuna var líkið
borið af stjóm Gutenberg prent-
amiðju og stjórn Prentarafélagsins,
en út saf rithöfundum. TempJarar
bára það inn J garðinn.
MáJverkasafn Islands ætiar að
minnast stofnanda síns, Björins sáJ.
Bjarnasonar sýslumanns, með því
að láta gera af honum sfcóra mynd,
sem geymd Verður á safninu. Það
er nú eln deild þjóðmenjasatnsins.
Prestaköllin Sefcberg á Snæfells- >
Sigurgeir Stefán Sigurðsson.
Þessi ungi og efnilegi maður er nú herfang dauð-
ans og hvílir í gröf sinni. Hann andaðist þann 30.
síðastl. mánaðar á ahnenna sjúkrahúsinu hér í Win-
nipeg. Banamein hans var innvortis meinsemd, er
dróg hann til dauða eftir þunga legu. Er hans sárt
saknað af vinum og vandamönnum og öllum, sem
nokkuð til hans þektu.
Siguigeir heitinn var fæddur 5. maí 1899, að
Sinclaire, Man. Foreldrar hans eru þau hjónin Stef-
án Sigurðsson og Auðbjörg Pétursdóttir, sem nú búa
að Lundar, Manitoba. Bjuggu þau áður í Argyle-
bygðinni og þar mun Sigurgeir beit. hafa alist upp.
Hlaut hann góða barnaskóla mentun í æsku, er hann
síðar jók með lesningu góðra bóka. Tók hann
snemma þátt í félagslífinu; eftir að hann kom hing-
að til Winnipeg gerðist hann meðlimur stúkunnar
“Skuld” og kosinn skrifari hennar á síðasta árs-
fundi. Fyrir eitthvað þremur árum síðan tók hann
að leggja stund á prentiðn og í febrúarmánuði síð-
astliðið ár réði hann sig til Heimskringlu og vann í
prentsmiðju hennar eftir það þangað til hann veikt-
ist skömmu fyrir síðustu jól.
Sigurgeir heit. var fyrirmynd ungra manna í
allri reglusemi og háttprýði. Við fráfall hans er stórt
skarð höggvið í hóp efnilegustu ungra Vestur-
Islendinga.
nosi og Grandailþing í Eyjafirði eru
nú sögð Xaus.
Kristján konungur X. hélt veizliu
2. des. i SorgenfrlhöJl til J>es9 að
fagna þeLm únslitum er þá voru orð-
in á miálum íslands. 1 veizlunni
hélt konungur snjalla ræðu fyrir
hinu nýja fsLenzka ríki.
Pormaður hjúkruiuarniefndarinnjar
L. H. Bjamason prófessor, tootfir nú
senfc stjórninni skýrslu um alLa
starteemi niefndarinnar, og miun
nánar skýrt frá henni síðar. en í
hjálparsjóðinn höfðu safnast rúml.
63 þús. kr. 17. þ.m. og úfcbýtt liafði
verið 45 þús. kr. — Uin 40 sjúklingar
lLggja enn í barnaskólanum.
SáLarrannsóknarféJag íslands heit-
ir fóLag, eem stotnað var hér 18. þ.
m. og voru sboínendur um 200, en
forgangsmrtenn þess voru iþeir E. H.
Kvaran, H. Níelsson, Þ. Sveinsson
læknir, Ásg. Sigurðsson og Sigurj.
Pétunsson.
Á isíðasta bæjarstjómartundi voru
þeir Jón Þorl., Jör. Brynj. og Sighv.
Bjarnason kosnir í neínd til þess að
afchuga, hvort ekki væri æskilegt að
fjölgað yrði iyfjabúðum J bænum
og bærinn tæki að sér rekstur nýrra
lyfjabúða, ef fjölgað yrði.
Sbjórnarnefnd Thorvaldsens lísta-
safnisins J Khöfn hefir, effcir ^rann-
sókn á máLavöxtum, kveðið upp
þann úrskurð, að fcelja beri fæðtag-
ardag hans, eins og áður, 17. nóv.
1770, og að 150 ára afimæli hans
verði því ekki haldið fyr en haust-
ið 1920.
Stórþtag Norðmanna heifir eent
Alþingi svohljóðandi símsikeytl:
‘‘Stórþtag Norðairanna flytur is-
lenZku 'þjóðinni eamfagnaðarkveðja
og sínar irundlegnstu hamlngjuóskir
í tilefni af fengnu fulLvcfldi.”
Tíðin má etöðugt toeita hin toezta.
Rétt fyrir jólta snjóaði lítið eibfc,
svo að hvífct er yfir að sjá sfðan.
Kyrt og tojart veður og Jítið frost
hér syðra, en sagt hafa orðlð hátt
suimsbaðar fyrir norðan. Úr Stranda-
sýtslu var það sagt 16. des. að ]>á
lægi fé (þar onin úti, og mun það fá-
gætt þar.
Danskt segilskip, “Pihilip” strand-
aði 24. þjn. við Garðskaga Það var
á ieið hingað með saltfarm. “Gelr”
reyndi að bjarga því, en gat efcki
og kom hingað með skipishötnina.
Mannskaði varð enginn.
DáLn er nýlega frú Guðrún Jóns-
dóttir, kona Magniisar bónda og
kaupmanms SLgurðssonar á Grund í
Eyjafirði.
SENDIÐ EFTIR
Okeypis Premíuskrá
yfir VERÐMÆTA MTTNI
ROYAL CROWN SOAPS, Ltd.
664 Main Sfc Winnipeg