Heimskringla - 05.02.1919, Qupperneq 6

6. BLAÐSÍÐA
HEIMSKRINGLA
WINNIPEG, 5. FEBRÚAR 1919
Egill Skallagrímsson.
Eítir Guðmund Finnbogason.
(“Skírnir” 1905.)
Ö3SS
(i'raníh. frá síða.sta blaði.)
Eg sagði í byrjun, að í ljóðum
Egils heyrðum vér lijarta hans slá.
Það heyrum vér hvergi eins vel og
í Sonatorreki. Þar kemur hin ríka
tilfinning Egiis, hin djúpa sorg,
fram með afli sínu og tign, og þar
sjáum vér hvað skáldskapurinn er
Agli, að hann er insti strengurinn
í sál hans, sá strengurinn, sem óm-
ar lengst og kemur honum í sátt
við tilveruna og guð, þegar hann
er kominn á fremsta stig örvænt-
ingarinnar. Sagan lýsir tildrög-
um kvæðisiirs ógleymanlega. Vík-
ingurinn, sem áður var ósigrandi,
lætur hugfallast. “Hver ván er, at
ek muna hfa vilja við harm
þenna”, segir hann. Alla æfi hef-
ir hann haldið hlut sínum við
hvern sem var að skifta, því hann
hefir jafnan getað hefnt sín, rekið
harma sinna og haldið þannig uppi
jöfnuði í viðskiftum sínum við:
aðra. En svo koma náttúruöflin
og ræna hann. Við þeim má hann |
ekki. Sjúkdómur tekur einn son |
hans, sjórinn annan. Hann litast
um og finst hann vera einmana.
Honum finst hann standa einn, eins
og helbarin hrísla, honum finst eins
og lifandi kvistur sé shtinn af ætt-
stofninum, viðkvæhiustu taugar
sjálfs hans skornar sundur. Ein-
stæðingsskapurinn legst eins og
martröð yfir sál hans, og þegar
hann fer að tala er hvert orð
þrungið af ekka:
“Þvít ætt mín
á enda stendr
sem hræ-barinn
hiimir marka.
Esa karskr maðr,
sás köggla berr
frænda hrers
af fletjum niðr.
Grimt vasumk hlið
þats hrönn of braut
föður míns
á frændgarði.
Veitk ófult
* ok opið standa
sonar skarð,
es sær mér vann.
Mjök hefir Rán
of rysktan mik.
Emk ofsnauðr
at ástvinum.
Sleit marr bönd
minnar áttar,
snaran þátt
af sjálfum mér.”
Og hann kveðst mundi hefna sín á
Ægi, ef hann gaeti, en hann skort-
ir afl við hann. Þess vegna verð-
ur sorgin svo þung. Sjálfsvarnar-
krafturinn fær ekki afrás í grimmi-
legri hefnd eins og vant var, á-
stríðan er innibyrgð. Og hvernig
fer? Ástríðan, sem ekki fær afrás
í athöfnum, verður að — kvæði,
einhverju fegursta kvæði, sem til
er frá fornöld vorri. Á þernn hátt
kemst andi Egils aftur í jafnvægi
við tilveruna. “Egill tók at hress-
ast, svá sem fram leið at yrkja
kvæðit”, segir sagan, og í niður-
lagi kvæðisins gerir hann upp
reikninginn við guð sinn. Hann
sættist við hann fyrir þá sök, að
hann hefir gefið honum skáldskap-
argáfuna:
“Þó hefir Míms vinr
mér of feagnar
bölva bætr,
es et betra telk.
Gafumk íþrótt
ulfs of bági,
vígi vanr,
vammi firða.”
Það eru sömu orðin, sem Goethe
lætur Tasso segja:
“Und wenn der Mensch in seinar
Qual verstummt,
gab mir ein Gott, zu sagen. wie
ich leide.”
Egill og Goethe, víkingurinn frá
blóði stokkinni öld hnefaréttarins,
og skáldkonungurinn á hæstu sjón-
arhæð mannúðarinnar taka hönd-
um saman yfir aldadjúpið. Báðir
hafa sömu skoðun á lífsgildi skáld-
skaparins. En hugsjúkur af þung-
lyndi og sorgum, svo að honum
flaug jafnvel sjálfsmorð í hug, og
hann lýsir því í æfisögu sinni,
hvernig hugur hans læknaðist, er
hann fékk ástríðum sínum búning í
“Leiden des jungen Werthers”
(“Raunir Werthers hins unga”) :
“Mér var sem hefði eg.skriftað alt,
eg var aftur glaður og frjáls og
átti rétt á að lifa nýju lífi”, segir
Goethe. “Egill tók at hressast,
svá sem fram leið at yrkja kvæð-
it”, segir Egils saga, og sjálfur
endar Egill kvæðið með þessum
orðum:
“Skalk þó glaðr
góðum vilja
ok óhryggr
Heljar bíða.”
Kemur ekki eðli skáldskaparins
skýrt fram í þessu? Er hann ekkj
á öllum öldum straumur mann-
legra tilfinninga, er leita að ósi,
lind sem stundum líður fram lygn
og tær, en stundum fellur í fossum
og breytist í bjartan úða, brýtur
Ijósið og vefur úr því ljómandi lit-
bönd? Eru ekki hugsjónir mann-
anna “bifröst”, sem vakir yfir fossi
hins eilífa afls?
ustu 4 ár. Hún reyndi mörg með-
ul, án þess að fá bata, þar til hún
fór að taka Triner’s American EI-
ixir of Bitter Wine. Nú er hún að
fá beztu heilsu og Triner’s Americ-
an Elixýr of Bitter Wine er uppá-
halds meðalið í okkar húsi. Frank
Dornak.” Brúkið þetta meðal
sakir heilsu yðar. Allir lyfsalar
selja það. $1.50. Og kaupið
einnig Triner’s Liniment í dag —
á morgun þurfið þér ef til vill á
því að halda. Það er óviðjafnan-
legt við gigt, fluggigt, bakverk,
tognun, bólgu, frostbólgu o. s. frv.
Fæst hjá lyfsölum og kostar 70c.
— Joseph Triner Company, 1333-
1343 S. Ashland Ave., Chicago III.
Bréf frá Islandi.
Síðustu fregnir, er menn hafa
af Agli Skallagrímssyni, segja frá
því er bein hans fundust: “Þau
vóru miklu meiri, en annara manna
bein. . . . Var haussinn undarliga
mikill en hitt þótti þó meir frá
líkendum, hvé þungr var. Hauss-
inn var allr báróttr utan, svá sem
hörpuskel. Þá vildi Skafti forvitn-
ast um þykkleik haussins. Tók
hann þá handexi vel mikla ok
reiddi annari hendi sem harðast,
ok laust hamrinum á hausinn ok
viidi brjóta, en þar sem á kom,
hvítnaði hann, en ekki dalaði né
sprakk, ok má af slíku marka, at
hauss sá mundi ekki auðskaddr
fyrir höggum smámennis, meðan
svörðr ok hold fylgdi.”
Þessi einkennilega frásaga er
eins konar innsigli, er söguritarinn
setur undir það sem hann hefir frá
Agli sagt; hann tekur axarhögg
Skafta prests til vitnis um það, að
hausinn Egils var engum öðrum
líkur, hann var meiri og sterkari og
þyngri á metunum en annara
manna hausar.
Tíminn á sér þýngri öxi en Skafti
prestur. “Hjálmaklettur” Egils er
löngu hruninn. En hugsanirnar
og ástríðurnar, sem lifðu undir
þessum harða hörpuskalla, deyja
ekki, því þær eru greyptar í hinn
sterka málm íslenzkrar tungu og
halda ákvæðisverði svo lengi sem
Islendingar kannast við konungs-
mark andans.
Gamla
forskriftin
Vér erum ekki allir eins. Sumt
fólk er svo lánsamt, að hafa sterka
líkams byggingu og getur þolað
ýmislegt, sem er skaðlegt fyrir
aðra. En það eru undantekning-
ar, og vissara er ávalt að gæta
hófs í öllum hlutum, og muna eftir
gömlu forskriftinni: Að halda
þörmunum hreinum; maginn er
aðal mælir heilsunnar, og þá hann
er læknaður, hverfa flestar mein-
semdir. Eftirfylgjandi bréf er
þess virði, að lesa það með at-
hygli: “Shiner, Texas, 31. des.
I 1918. Konan mín var veik í síð-
St. í R&yikjavík, 30. des. 1918.
Þú mæltist til >að eg skrifaði eibt-
hrvað ihéðan að heiman, sem pið
mæftuð nota í Heimskringlu. Það
verður fátt og snnátt f þetta sinn;
geri ef til vill betur síðar. — Ekki
margt morkilegt >að tfrétta, nema J)á
J>að sem ibloðin flytja, og ]>au .sjáið
iþið.
Perðin ibeim til fslands gokk vel,
iþótt biðin í New York yrði helzt til
löng. Skejntillegt og ágætt >að ferð-
ast með GulDfosei. En Sheldur var
kuldalegt bér, ijægar hingað var
komið, J>ó að í júLÍ væri. Sá mánuð-
ur var með allra kaldasta móti næst-
liðið sumar, eins og sumarið alt yf-
irleitt var. Grasbrestur ilíka um alt
Land, víst meiri en elztu menn muna
eftir. Þó voru tún að tiltöhi verst;
taða alment Iþetta fjórði partur til
helmintgs við J>að soin vanalega.
Úthey ndkkru meira, en seintmrið,
J>ví helzit voru slegnir óræktar fló-
ar, >sem aldrei ihöfðai verið slegnir
áður; þó voru flæðiengjar sumstað-
ar aliigóðar, og nýtingin góð, 'því
ofbast voru þurkar. — Menn öfluðu
sér tailsvert af fóðunbætir í haust,
mest isíld og iýsi, en hafa þó flestir
fækkað búpeninigi sfnum. En bót í
máli, >að skepnur hafa verið í góðu
verði: Sauðakjöt yfir 80 aura pund-
ið, dilkakjöt 70 til 80 au., kjöt af ám
60 til 70 au. Hross á góðum aldri
selzt þetta á 300—500 kr. o. s. frv. —
Haustið var óvanalega þurt og
Jiokkáiegt hér á Suðurlandi, en alt
aif mikilil kuldi í veðrinu, þar til
Skifti ail.gerlega um snemmia í nóv-[
emiber, einmitt nákvæmleiga undir
ein>s og stríðið hætti. I»á gerði ein-
lægar þíður og biíður, sem héldust
frarn að jóLuim. En niina, Lsíðan rétt[
fyrir jól, hefir verið dálítil kuldatíð
og snjór. Um veturnæturniar var!
kominn tatsverður snjór, en eftir að.
batnaði sást enginn snjór, nem.a á,
hæstu fjöMuim, í margar vik ir sam-j
ifleytt. Lttflar rigningar líka. Eg
var að hugsa það stundum á jóla-|
föstunni, að J>að væri munur að
vera nú isveittur á skyrtunni við
úMvinnu, eða þurfa helzt að vera í
loðfrakka, væri komið út fyrir dyr
um þetta leyti, l]>arna vestra hjá
ykkur.
Líðan fólks er yfirleitt góð.
Spanska veiikin svo nefnda, er að
- imestu leyti liðin hjá, að menn vona.
Húin> hefir >gert mjög mikinn usLa
hér í Reykjavík, á Akranesi og víð-
>ar. Upt> í dalina til okkar, þarna í
Borgarfirðinum, hefir hún sem ekk-
ert komið, og þannig er það víða,
að hún hefir ekkl komið enn í heil-
ar sveitir og sýslur. Menn ha,fa ver-
ið að forðast hana og haft litLar
samigöngur sín á miLli; og ]>að virð-
Lst ætla að bora árangur, því nú er
helzt iVlit fyrir að hún sé víðast
að deyja út.
Fé'Lagsskapur er víða eins og hálf-
lamiaður og flestar framkvæmdir í
lamtasessi. En yfirleitt má segja, að
fsland komist mjög létt út úr Jæss-
um hörmungatímum, sem staðið
hafa í heiminum, haldi nú áfram að
birta til, eins og allir vona að verði.
Margi.r hugsa sér tll hreyfings
Jivað atvinnuriekstur snertir í fram-
‘íðinni. Það verður varíla lengi,
sem verður eins rólegt í kring um
strenidur ÍSlands og nú er. En nú
sjást varla skip við fiskiveiðar;
enda er fjarska mikill fiskur víða
uppi við ilandsteina. T. d. 'hafa þeir
róið á opnum 'bátum hérna á Akra-
nesinu rétt út fyrir hjá sér í allan
vebur, og fengið >ei.ns og bátarnir
hafa igetað borið í land af þorski
og ýsu. Swona er það vfða. — Marg-
ir útgerðarmenn eru orðnir stór-
rfkir, vafalaust nolkkrir millíónerar.
Rafmagnið verður mjög sennilega
önnur aðal penin.galindin hér bráð-
lega. Fossamálið trútega stærsta
málið, sem barist verður um við
næstu kosnimgar. MiLlilúríiganefnd
situr nii á rökstólum í iþví ináli, og
er vonaist eftir áliti hennar seinni
partinn í vefur. Mun vem nokkur
liroyfing í útiendum fjárniálainöinn-
um að fara að reka iðnað hér. Þieir
tiafa yfirráð yfir sumum fossunum.
Einnig miúnu iandsmenn koma upp
taiLsvert af rafmagsstöðvum áður
langt líður, gangi ait bærilega.
Marga, sem er farið að Langa að
hita og lýsa upp híbýli >sín með raf-
iwa.gn.i. ()g lækja- og fossaniðurinn,
sein víðast heyrist inn í bæina,
minnir J>á trúlega á, að ]>að er
“t>ágt að standa í stað". Fyrst J>eg-
ar rafiniagnið er komið inn á hver í
hæ, eins og J>að verður, þá verður
vis'llegt í íslenzku bæjunum.
Nú ætlar Reykjavíkurbær að fara
að leggja í mikla rafmagnsnotkur.
Takia aflið úr Eilliðaánum til notk-
nn>ar, eða ihelzt að taika }>ær upp
við Elliðavatn, veitia þeim niður í
Ra.uðavatn og yfir holtin lijá Graf-
arholti og niður í Grafarvog. Þar
feest mi'kil fallhæð inoð góðu móti.
Er verið að imæla fyrir Jæssu núna,
og vona þjartsýnir menn, að ráf-
miagnið verði komið til að lýsa og
hita bæina næsta vetur. Núna er
þjangast við gasið, ®cm bæði >er dýrt
• og leiðinlegt að mörgu ileyti.
Núna var Halldór Guömundsson
I nafmagnisfræðingur að komia vestan
af Bíldudal, þar sem hann vair að
koma upp rafmagnsstöð fyrir kaup-
túnið. Er það nú alt lýst upp með
rafmagni og soðið við það á 40
heimiluim. Yatnsafl notað.
i Kyrð er yfir vötnum stjórnmál-
! anna, en iná þó vera að hrærist ]>ar
öldur niðri í undirdjúpunum.
, B'löðin sum að deyja: Þjóðólfur,
j Fréttir og jafnvel fleiri.
Þá eg minnist á blöðin, inan eg
það, að margir nokkuð vestan hafs
voru að spyrja mig eftir hvaða blað
þeir ættu helzt ð kaupa héðan að
heiman. Ýimisir, sem kváöust vilja
kiaupa eitt hlað héðan að heimian til
að ifyigjast betur með hér á ættliand-
inu. — Mér finist vera heizt um tvö
blöð að ræða í þessum efnum. Ann-
að er Lögrétta (um 60 töluiblöð á
óri). Hún er einma fjölhreyttust;
kostar 10 kr. á ári, og ;er ibezt að
(senda það gjald í póstávísun og
skrifa utain á; Lögrétta, Reykjavík.
Hitt blaðið er Tíminn. Það or
stofnað og J>ví haildið út af frajm-
fara vinum hingað og þangað um
landið, mest ungum bændum. Það
er mijöig hflynt kaupfélögunum og
samvinnufélögunum og yfir höfuð
alls ikonar góðum féliagsiskap í
landinu, lenda mun vera risið upp
mikið af því, að fllest hin hlöðin
voru meira og minna orðin þræl-
bundin kaupmönnum og öðruim,
siem lftt báru ahncinnings hieiil fyrir
brjósti. Ritstjóri Tímans er Tryggvi
ÞórhalliMSon (Bjarnarsoinar bisk-
ups). Hinn bezti drengur. Tfminn
hofir vorið vlkubflað til þessa, eu á
nies'a ári eiga að koma út a. m. k.
80 tölublöð, segja útgefendurnir.
Eg vil lielzt ráðleggja Vestur-fsiend-
ingum, sem iangar til að fá blað >að
heimian, að kaupa Tímann; hainn
kosf>ar $2.00 árganigurinn, og sendast
aLLar pantanir og Ixuganir blaðsinH
til: Tryggva Þórhallssonar, Laufási,
Reykjavík.
Þetta ifier að verða aít of langt, og
er þó fátt koanið. Margt væri til að
spjaiia um, en tiú er komið langt
tfram á nótt, emda sikal fara að leggja
pennann frá sér. Fari svo, að þú
takir eitthvað af þessu upp í
Heimsikringlu, soni eg ætla ekki að
þan-nia þér að gera, J>á vi-1 eg bæta
við mínu bezta J>akklæti fyrir á-
gætar viðböikur, sem þið Vestur-
ísa>endinigar veittuð mér nær undan-
tekninigarlau'st, hvar sem og kom
til ykkar. Það var hressandi og 6-
nægjulegt að heimsækja yfckur. Bet-
ur að heiimsóknir á anilli Austur- og
Vestur-Í'slendiniga færu í vöxt fram-
vegis. Vonia að miargiir komi að
vestan, þogar “eðlilliegir tímar” koma
“til að isjá 'Gainflia Frón.” Viss um,
að iþeir eiga víða góðum viðtökum
að fagna. Eg held að þau kalayrði,
sem heyrst ibafa -hér heima á síðari
tímuim í garð Vestur-íslendinga, hafi
ekki fafllið í frjóvan jarðveg rneðal
almenninigs. Þvert á móti mun sarn-
úð og hiýhugUT stöðugt vera að
aukast til frændanna fyrir vestan
hafið.
Gleðilogt nýtt ár!
Vigfús Guðmundsson,
frá Eyri.
FORD PRISAR
Stefna Ford Motor Company of Canada, Limited, aÖ selja
Bifreiðar sínar á því lægsta verði er samrýmanlegt er við
ábyggilegleik og gæði, eröllum kunn,og þarf ekki að ítrek-
ast. Þessvegna, þrátt fyrir núverandi kringumstæður,
verður engin verðhækkun á Ford Bifreiðum.
Runabout - $ 660
Touring - 690
Coupe - 875
Sedan - 1075
Standard Chassis - 625
One-Ton Truck Chassis 750
Þe3sir Prísar eru F.O.B. Ford, Ontario.
ALLIR PRISAR ERU HÁÐIR STRIÐS-SKöTTUM, NEMA “TRUCK” OG “CHASSIS”
Ford Molor Company of Canada, Limited
FORD, - - ONTARIO